Giáo án Ngữ văn 11 tuần 21 bài: Vội vàng

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 11

VỘI VÀNG
- Xuân Diệu A. Mục tiêu
- Cảm nhận được niềm khát khao sống mãnh liệt, sống hết mình và quan niệm về thời gian, tuổi
trẻ, hạnh phúc của Xuân Diệu được thể hiện qua tác phẩm.
- Thấy được sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa mạch cảm xúc, mạch luận lí chặt chẽ cùng những
sáng tạo nghệ thuật.
B. Trọng tâm
- Niềm khát khao sống mãnh liệt, hết mình của Xuân Diệu
- Những sáng tạo mới lạ trong hình thức thể hiện của tác phẩm
C. Đặc điểm bài
- Bài mở đầu cho một loạt các bài thơ mới.
- Bài thơ tiêu biểu của hồn thơ Xuân Diệu trước cách mạng.
D. Tiến trình
1. Kiểm tra bài cũ
2. Bài mới
Từ xa xưa, nhiều thi nhân đã từng than thở về sự ngắn ngủi của kiếp người. Người ta gọi
là: “áng phù vân”, là “bóng câu qua cửa sổ”… Nhưng do xuất phát từ cái nhìn tĩnh có phần siêu
hình, lấy sinh mệnh vũ trụ để làm thước đo thgian nên nhiều nthơ Tản Đà quan niệm thời gian là
tuần hoàn, là vĩnh cửu. Thời ấy, cá nhân còn chưa tách khỏi cộng đồng, con ng còn gắn một với
vũ trụ, nên ng ta vẫn đinh ninh ng chết chưa hẳn là hư vô, vẫn có thể cùng với cộng đồng và trời
đất tuần hoàn.
Ở các nthơ mới, do đc thức tỉnh về ý thức cá nhân, qn thgian nvậy đã htoàn đổ vỡ. Sự
cảm nhận thgian của Xuân Diệu khác với qn thgian tuần hoàn của ng xưa, xuất phát từ cái nhìn
động, rất biện chứng về vũ trụ và thời gian.


Hoạt động của giáo

Yêu cầu cần đạt

viên và học sinh
Dựa vào phần tiểu dẫn, I. Tiểu dẫn
em hãy giới thiệu về 1. Tác giả
cuộc đời hoạt động của
-Xuân Diệu (1916-1985):
nhà thơ Xuân Diệu?
- Tên khai sinh: Ngô Xuân Diệu, quê nội ở Hà Tĩnh, quê ngoại ở Bình
Định.
- Xuân Diệu có vị trí
như thế nào trong nền
văn học Việt Nam?

- Sau khi đỗ tú tài: Xuân Diệu đi dạy học tư, làm viên chức ở Mĩ Tho,
rồi ra Há Nội sống bằng nghề viết văn.
- Ông hăng hái tham gia các hoạt động xã hội với tư cách một nhà văn
chuyên nghiệp.
- 1996: Xuân Diệu được nhà nước tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về
văn học nghệ thuật.
- Nhà thơ lớn, nhà văn hóa lớn.
+ Ngay khi bước chân vào làng thơ, đã đc nhìn nhận: nhà thơ mới
nhất trong những nhà thơ mới
+ Nhà thơ của mùa xuân, tuổi trẻ và tình yêu với một hồn thơ khát

- Đóng góp của Xuân khao giao cảm với đời
Diệu được thể hiện qua - Luôn duy trì nguồn cảm xúc tươi mới, cặp mắt xanh non để nhìn vạn
khả năng sáng tạo dồi vật -> dòng thơ cho đến cuối đời k hề vơi cạn.
dào như thế nào?

-> Sự đam mê stạo của ông như một cuộc chạy đua với thgian, tìm

đến sự bất tử trong văn chương.
- Các tập thơ: Thơ thơ (1938), Gửi hương cho gió (1945), Riêng

- Tác pẩm là dòng cảm

chung (1960)…

xúc mãnh liệt, dào dạt

- Các tập văn xuôi: Phấn thông vàng (1939)…


tuôn trào, nhưng vẫn

- Các tập tiểu luận, phê bình, nghiên cứu: Các nhà thơ cổ điển VN…

theo mạch luận lí, có

* Vội vàng:

bố cục chặt chẽ.

- In trong tập Thơ thơ
- Tiêu biểu cho thơ Xuân Diệu trước cách mạng.

- Bài thơ có thể chia
làm mấy đoạn? Nêu ý
chính từng đoạn?

2.Tác phẩm

* Bố cục:
- Đoạn 1: Câu 1->13: Tình yêu tha thiết đối với cuộc sống

- Thi nhân là ng nhạy

- Đoạn 2: Câu 14->29: Tâm trạng tác giả trước thời gian

cảm hơn ai hết về sự

- Đoạn 3: Câu30-> hết: Lời giục giã.

tàn phai của cái đẹp
trước thời gian.
- Qua 4 câu thơ đầu,

II. Đọc- hiểu
1. Đoạn 1:

Em thấy mong muốn - Thi nhân muốn níu giữ cả những gì mong manh nhất của hương sắc
lớn nhất của thi sĩ là cuộc đời:
gì?

+ muốn tắt nắng đi cho màu đừng nhạt

- Thiên đường cho

+ muốn buộc gió lại cho hương đừng bay đi.

riêng mình, nhà thơ tìm
thấy ở đâu?

-> Những ước muốn không tưởng ấy đc bộc lộ 1 cách chân thành,
mãnh liệt bởi nó bắt nguồn từ tình yêu tha thiết đối với cuộc sống.
+ Đấy là một cõi trần dạt dào nhựa sống giữa mx: tâm hồn tươi trẻ
của tác giả bắt nhịp ngay với những gì đang nảy lộc đâm chồi, đang
đơm hoa kết trái.
+ Sự ngất ngây, say đắm của hồn thơ biểu hiện trong nhịp thơ tuôn
chảy ào ạt: này đây… này đây…-> Ngôn ngữ thơ phong phú & mới lạ:
cách đảo ngữ rất tân kì.
+ Những hình ảnh mang màu sắc rực rỡ: ong bướm…tuần tháng
mật, hoa…đồng nội xanh rì, cành tơ phơ phất: gần gũi, thân quen,
quyến rũ, đầy tình tứ.


+ những âm thanh réo rắt: yến anh…khúc tình si: Xuân Diệu đã phát
hiện ra vẻ đẹp kì diệu của thiên nhiên & thổi vào đó một tình yêu rạo
rực, đắm say, ngây ngất.
- Cảm nhận đc sự sống xuân thì đang ở dạng phồn thực khiến cho các
giác quan bất chợt thăng hoa, thi nhân đã có một so sánh đặc biệt tình
tứ qua hình ảnh thơ: táo bạo, mãnh liệt: Tháng giêng…-> Cái đẹp của
con ng đã trở thành chuẩn mực cho cái đẹp của tự nhiên -> một phát
hiện trong qniệm mĩ học của Xuân Diệu.
- Đâu là sự mới mẻ
trong quan niệm thẩm
mĩ của Xuân Diệu?

- Câu 12-13: Ngay trong lúc đỉnh cao của sự đắm say giao hoà cùng
vạn vật, cảm giác tiếc nuối thgian vẫn song hành tồn tại.
2. Đoạn 2:
- Ở các nhà thơ mới, đặc biệt là Xuân Diệu, cảm thức về thời gian vô

cùng nhạy bén. Người theo Tây học như Xuân Diệu nhận thức thời
gian theo chiều tuyến tính, đã qua đi là không bao giờ trở lại.
- Đối với thi sĩ, mỗi giây phút cuộc đời là vô cùng quý giá, nên Xuân
Diệu lúc nào cũng như chạy đua với thời gian, giục giã mình và mọi
ng: Mau lên chứ, vội vàng lên với chứ!
- Xuân Diệu cảm thấy thời gian đang chảy trôi vùn vụt trong mùa
xuân của đất trời: Câu 14-15.

- Nhà thơ cảm nhận về
thời gian như thế nào?

+ Phép điệp và phép đối được phát huy triệt để trong cấu trúc câu
thơ làm tăng sức biểu hiện.
- Nhận thấy con ng hoàn toàn chịu sự chi phối của dòng chảy đó: Câu
16-18.
- Cái đẹp của thiên nhiên là mùa xuân, cái đẹp của con người là tuổi
trẻ. Mùa xuân của đất trời còn có thể tuần hoàn, nhưng tuổi xuân của
đời người nếu đã trôi qua đi thì mất đi vĩnh viễn, chẳng bao giờ thắm
lại.
-> Nghich lí nhưng cũng là quy luật tất yếu.


- Cảm nhận sâu sắc và có phần đau đớn về sự một đi không trở lại của
tuổi xuân khiến thi nhân nhìn đâu cũng thấy mầm li biệt: Câu 23-28.
+ Các giác quan được huy động tối đa dẫn đến những cảm nhận độc
đáo: mùi tháng năm…: mỗi khoảnh khắc trôi qua là một sự mất mát,
chia lìa -. Hình ảnh thiên nhiên và cuộc sống được cảm nhận qua lăng
kính thời gian.
- Tác giả nhận thức

+ Mỗi sự vật trong vũ trụ đang từng giây, từng phút ngậm ngùi chia

được điều gì về sự tồn li, tiễn biệt một phần đời của mình: Cơn gió xinh…
tại của con người trong
-> Cách cảm nhận về thgian nvậy, xét cho cùng là do sự thức tỉnh
cuộc đời?
sâu sắc về cái tôi cá nhân, về sự tồn tại có ý nghĩa của mỗi cá nhân
trên đời, nâng niu trân trọng từng giây phút của cuộc đời, nhất là
những năm tháng của tuổi trẻ.
3. Đoạn 3:
- Chính vì bất lực trước quy luật khắc nghiệt của thời gian: không thể
níu giữ thời gian, nên tác giả mới vội vàng giục giã mọi ng tận hưởng
tất cả những gì đẹp đẽ nhất trên thế gian này:
+ sự sống…mơn mởn
+ mây đưa…gió lượn
+ cánh bướm…tình yêu
+ mùi thơm
+ ánh sáng
-> Cảm nhận được sâu sắc cái đẹp của sự sống đang độ xuân thì,
cũng như cái đẹp của đời ng khi đang còn trẻ khiến tác giả vô cùng
tiếc nuối khi biết rằng tấ cả rồi sẽ tàn phai.
- Tình cảm đắm say, tha thiết đến cuồng nhiệt đối với sự sống một lần
nữa lại trào lên ở cuối tác phầm
- Vì sao Xuân Diệu có

+ bằng những điệp từ: ta muốn…ta muốn


tâm trạng vội vàng,

+ bằng những động, tính từ mạnh mẽ: riết, say, thâu, chuếnh

cuống quýt trước sự choáng, đã đầy, no nê…
trôi chảy của thời gian?

+ lên đến cao trào qua hình ảnh thơ táo bạo: Câu 39.
-> Đó là cách bộc lộ cảm xúc vô cùng mãnh liệt, độc đáo và mới mẻ
chỉ có ở Xuân Diệu. Là niềm khát khao sống sôi nổi. mãnh liệt của
thanh niên, của tuổi trẻ.
* Triết lí sống vội vàng mà Xuân Diệu thể hiện trong tác phẩm:
+ Phải vội vàng tận hưởng hạnh phúc và niềm vui mà cuộc đời ban
tặng cho con người khi còn trẻ vì thời gian không chờ đợi.
+ Phải vội vàng thâu nhận những vẻ đẹp của sự sống vì cái đẹp cũng
giống như tuổi trẻ sẽ qua đi rất nhanh, không bao giờ trở lại.
+ Phải vội vàng lên, phát huy tận độ mọi giác quan để cảm nhận
cuộc đời, để nhân gấp nhiều lần sự sống. Vội vàng là để tăng chất
lượng cuộc sống chứ không phải là sống gấp.
* Quan niệm sống của Xuân Diệu:
- Xuân Diệu đã thể hiện một quan niệm mới, tích cực, thấm đượm tinh
thần niềm vui về cuộc sống, về tuổi trẻ và hạnh phúc.
+ Đối với Xuân Diệu: thế giới này đẹp nhất, mê hồn nhất là vì có
con người giữa tuổi trẻ và tình yêu.
+ Thời gian quý giá nhất của mỗi đời người là tuổi trẻ, mà hạnh
phúc lớn nhất của tuổi trẻ là tình yêu.

- Em cảm nhận về triết

+ Biết hưởng thụ chính đáng những gì mà cuộc sống dành cho mình,

lí sống vội vàng của hãy sống mãnh liệt, sống hết mình, nhất là những tháng năm tuổi trẻ.

Xuân Diệu như thế
III. Tổng kết
nào?
1. Nội dung: (ghi nhớ:SGK-tr.23)
2. Nghệ thuật:


- Nhịp thơ: biến đổi uyển chuyển linh hoạt theo dòng cảm xúc. dồn
dập, sôi nổi, hối hả, cuồng nhiệt.
- Nét riêng của giọng thơ Xuân Diệu được thể hiện rất rõ trong tác
- Xuân Diệu đã phát
biểu quan niệm sống

phẩm, đã truyền được trọn vẹn cái đắm say trong tcảm của tác giả ->
tác phẩm đã tìm được con đường ngắn nhất đến với trái tim người đọc.

tích cực như thế nào - Tác giả dùng dồn dập những động từ mạnh, tăng tiến chỉ sự đắm say;
nhiều danh từ chỉ vẻ đẹp thanh tân tươi trẻ; nhiều tính từ chỉ xuân sắc;
trong thơ?
nhiều điệp từ, điệp câu…

E.Cuûng coá:-Bốn câu thơ đầu thể hiện tâm trạng gì?
-Cách thức phân tích
F.Dặn dò:-Nắm vững kiến thức bài học
-Soạn bài mới :Phần tiếp theo