Giáo án Ngữ văn 12 tuần 25 bài: Mùa lá rụng trong vườn

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 12
Đọc thêm :

MÙA LÁ RỤNG TRONG VƯỜN
(Trích)
Ma Văn Kháng

I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
- Hiểu được diễn biến tâm lí của các nhân vật, nhất là chị Hoài và ông Bằng
trong buổi cúng tất niên chiều ba mươi tết. Từ đó thấy được sự quan sát tinh tế và
cảm nhận tinh nhạy của nhà văn về những biến động, đổi thay trong tư tưởng, tâm
tí con người Việt Nam giai đoạn xã hội chuyển mình.
- Trân trọng những giá trị của văn hóa truyền thống.
II- CHUẨN BỊ
- HS đọc và tóm tắt truyện, trả lời những câu hỏi phần Hướng dẫn học bài (ở
nhà).
- GV hướng dẫn HS đi thư viện tìm hiểu thêm về nhà văn Ma Văn Kháng và
tiểu thuyết Mùa lá rụng trong vườn, tổ chức xem phim (nếu có điều kiện).
III- TIẾN TRÌNH LÊN LỚP
- Ổn định lớp
- Kiểm tra bài cũ

.

- Giới thiệu bài mới:
Hoạt động của thầy
Hoạt động 1: Hướng

Hoạt động của trò
HS đọc SGK, tóm

Nội dung cần đạt
I/ Tỡm hiểu chung :


dẫn tìm hiểu khái tắt nét chính.

1. Tác giả

quát về tác giả, tác

Ma Văn Kháng, tên khai sinh là

phẩm

Đinh Trọng Đoàn, sinh năm 1936, quê
gốc ở phường Kim Liên, quận Đống
Đa, Hà Nội, là người có nhiều đóng
góp tích cực cho sự vận động và phát
triển nhiều mặt của văn học nghệ
thuật. Ông được tặng giải thưởng văn
học ASEAN năm 1998 và giải thưởng
Nhà nước về văn học nghệ thuật năm
2001.
Tác phẩm chính (SGK)
2. Mùa lá rụng trong vườn
Tiểu thuyết được tặng giải thưởng
Hội nhà văn Việt Nam năm 1986.
Thông qua câu chuyện xảy ra trong
gia đình ông Bằng, một gia đình nền
nếp, luôn giữ gia pháp nay trở nên

chao đảo trước những cơn địa chấn
tinh thần từ bên ngoài, nhà văn bày tỏ
niềm lo lắng sâu sắc cho giá trị truyền
thống trước những đổi thay của thời
cuộc .

Hoạt động 2: Hướng

HS đọc, tóm tắt và

dẫn tìm hiểu giá trị tìm hiểu nhân vật chị

II. Tìm hiểu giá trị của đoạn trích
1. Nhân vật chị Hoài


của đoạn trích

Hoài

của người phụ nữ nông thôn: “người

1. GV tổ chức cho
HS đọc, tóm tắt và

- Chị Hoài mang vẻ đẹp đằm thắm

HS làm việc cá

thon gọn trong cái ông lông trần hạt

tìm hiểu nhân vật chị nhân, trình bày suy lựu. Chiếc khăn len nâu thắt ôm
Hoài. Có thể nêu câu nghĩ của mình trước khuôn mặt rộng có cặp mắt hai mí
đằm thắm và cái miệng cười rất tươi”.
hỏi:
lớp.
- Nét đằm thắm, mặn mà toát lên từ
Anh (chị) có ấn
tượng gì về nhân vật

tâm hồn chị, từ tình cảm đôn hậu, từ

chị Hoài? Vì sao mọi

cách ứng xử, quan hệ với mọi người.

người trong gia đình

Từng là dâu trưởng trong gia đình ông

đều yêu quí chị?

Bằng, bây giờ chị đã có một gia đình
riêng với những quan hệ riêng, lo toan
riêng, mọi người vẫn nhớ, vẫn quí,
vẫn yêu chị. Bởi vì “người phụ nữ
tưởng đã cắt hết mối dây liên hệ với
gia đình này, vẫn giao cảm, vẫn chia
sẻ buồn vui và cùng tham dự cuộc
sống của gia đình này” (Biết chuyện

cô Phượng đã chuyển công tác, nhận
được thư bố chồng cũ, sợ ông buồn
nên phải lên ngay”; chu đáo, xởi lởi
chuẩn bị quà, hỏi thăm tất cả mọi
người lớn, bé; sự thành tâm của chị
trước bàn thờ gia tiên chiều 30 tết....).
Trong tiềm thức mỗi người “vẫn sống
động một chị Hoài đẹp người, đẹp


nết”.
- Nhân vật chị Hoài là mẫu người
phụ nữ vẫn giữ được nét đẹp truyền
thống quí giá trước những “cơn địa
chấn” xã hội.
2. GV tổ chức cho

HS tìm hiểu cảnh

2. Cảnh sum họp trước giờ cúng

HS tìm hiểu cảnh sum họp gia đình tất niên
sum họp gia đình trước giờ cúng tất

a) Diễn biến tâm lí hai nhân vật ông

trước giờ cúng tất niên bằng các câu Bằng và chị Hoài trong cảnh gặp lại:
niên bằng các câu hỏi?
- Ông Bằng: “nghe thấy xôn xao tin
hỏi:

a) Phân tích diễn chị Hoài lên”, "ông sững lại khi nhìn
a) Phân tích diễn biến biến tâm lí hai nhân thấy Hoài, mặt thoáng một chút ngơ
tâm lí hai nhân vật vật ông Bằng và chị ngẩn. Rồi mắt ông chớp liên hồi, môi
ông Bằng và chị Hoài Hoài trong cảnh gặp ông bật bật không thành tiếng, có cảm
trong cảnh gặp lại lại trước giờ cúng tất giác ông sắp khó oà”, “giọng ông
trước giờ cúng tất niên.
bỗng khê đặc, khàn rè: Hoài đấy ư,
niên.
b) Khung cảnh tết con? “. Nỗi vui mừng, xúc động
b) Khung cảnh tết và và dòng tâm tư cùng không dấu giếm của ông khi gặp lại
dòng tâm tư cùng với với lời khấn của ông người đã từng là con dâu trưởng mà
lời khấn của ông Bằng trước bàn thờ ông rất mực quí mến.
Bằng trước bàn thờ gợi cho anh (chị) - Chị Hoài: “gần như không chủ động
gợi cho anh (chị) cảm cảm xúc và suy nghĩ được mình, lao về phía ông Bằng,
xúc và suy nghĩ gì về gì về truyền thống quên cả đôi dép, đôi chân to bản... kịp
truyền thống văn hoá văn hoá riêng của hãm lại khi còn cách ông già hai hàng
riêng của dân tộc ta? dân tộc ta?
gạch hoa”. Tiếng gọi của chị nghẹn


(GV gợi dẫn: Tìm

ngào trong tiếng nấc “ông!”

những chi tiết miêu

- Cảnh gặp gỡ vui mừng nhiễm một

tả về khung cảnh

HS làm việc cá nỗi tiếc thương đau buồn, ê nhức cả
ngày tết, cử chỉ, lời
nhân, trình bày suy tim gan.
khấn của ông Bằng
nghĩ của mình trước
b) Khung cảnh tết và dòng tâm tư
trong đoạn văn cuối)
lớp
cùng với lời khấn của ông Bằng trước
bàn thờ
- Khung cảnh tết: khói hương, mâm
cỗ thịnh soạn “vào cái thời buổi đất
nước còn nhiều khó khăn sau hơn ba
mươi năm chiến tranh....”, mọi người
trong gia đình tề tựu, quây quần... Tất
cả chuẩn bị chu đáo cho khoảnh khắc
tri ân trước tổ tiên trong chiều 30 tết.
- Ông Bằng “soát lại hàng khuy áo,
chỉnh lại cà vạt, ho khan một tiếng,
dịch chân lại trước mặt bàn thờ”.
“Thoáng cái, ông Bằng như quên hết
xung quanh và bản thể. Dâng lên
trong ông cái cảm giác thiêng liêng rất
đỗi quen thân và tâm trí ông bỗng mờ
nhoà... Thưa thầy mẹ đã cách trở ngàn
trùng mà vẫn hằng sống cùng con
cháu. Con vẫn vẳng nghe đâu đây lời
giáo huấn....”

- Những hình ảnh sống động gieo vào
lòng người đọc niềm xúc động rưng
rưng, đề rồi “nhập vào dòng xúc động
tri ân tiên tổ và những người đã
khuất”.
- Bày tỏ lòng tri ân trước tổ tiên, trước
những người đã mất trong lễ cúng tất
niên - chiều 30 tết, điều đó đã trở
thành một nét văn hoá truyền thống
đáng trân trọng và tự hào của dân tộc
ta. “Quá khứ không cắt rời với hiện
tại. Tổ tiên không tách rời với con
cháu. Tất cả liên kết một mạch bền
chặt thuỷ chung”. Dù cuộc sống hiện
đại muôn sự đổi thay cùng sự thay đổi
của những cách nghĩ, cách sống,
những quan niệm mới, nét đẹp truyền
thống văn hóa ấy vẫn đang và rất cần
được gìn giữ, trân trọng.
Hoạt động 3: Hướng
dẫn tổng kết.
GV hướng dẫn HS tự
viết tổng kết.

HS tự viết tổng
kết.

III. Tổng kết
Tổng kết giá trị đoạn trích dựa trên
2 mặt:

+ Giá trị nội dung tư tưởng.
+ Giá trị nghệ thuật.