Giáo án Ngữ văn 12 tuần 25 bài: Mùa lá rụng trong vườn

Tiết thứ: 73

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 12
Tên bài: MÙA LÁ RỤNG TRONG VƯỜN
(trích)
Ma Văn Kháng

I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
- Hiểu được diễn biến tâm lí của các nhân vật, nhất là chị Hoài và ông Bằng
trong buổi cúng tất niên chiều ba mươi tết. Từ đó thấy được sự quan sát tinh tế và
cảm nhận tinh nhạy của nhà văn về những biến động, đổi thay trong tư tưởng, tâm
tí con người Việt Nam giai đoạn xã hội chuyển mình.
- Trân trọng những giá trị của văn hóa truyền thống.
II- CHUẨN BỊ
- HS đọc và tóm tắt truyện, trả lời những câu hỏi phần Hướng dẫn học bài (ở
nhà).
- GV hướng dẫn HS đi thư viện tìm hiểu thêm về nhà văn Ma Văn Kháng và
tiểu thuyết Mùa lá rụng trong vườn, tổ chức xem phim (nếu có điều kiện).
III- TIẾN TRÌNH LÊN LỚP
- ổn định tổ chức.
- Kiểm tra:+ Kiểm tra bài Chiếc thuyền ngoài xa.
+ Kiểm tra việc chuẩn bị bài mới của HS.
- Giới thiệu bài mới:


Hoạt động của thầy và trò

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Hướng dẫn

I. Tìm hiểu chung

tìm hiểu khái quát về tác

1. Tác giả

giả, tác phẩm

Ma Văn Kháng, tên khai sinh là Đinh Trọng

HS đọc SGK, tóm tắt nét

Đoàn, sinh năm 1936, quê gốc ở phường Kim

chính.

Liên, quận Đống Đa, Hà Nội, là người có nhiều
đóng góp tích cực cho sự vận động và phát triển
nhiều mặt của văn học nghệ thuật. Ông được
tặng giải thưởng văn học ASEAN năm 1998 và
giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật năm
2001.
Tác phẩm chính (SGK)
2. Mùa lá rụng trong vườn
Tiểu thuyết được tặng giải thưởng Hội nhà văn
Việt Nam năm 1986. Thông qua câu chuyện xảy
ra trong gia đình ông Bằng, một gia đình nền
nếp, luôn giữ gia pháp nay trở nên chao đảo
trước những cơn địa chấn tinh thần từ bên ngoài,
nhà văn bày tỏ niềm lo lắng sâu sắc cho giá trị

truyền thống trước những đổi thay của thời
cuộc .

Hoạt động 2: Hướng dẫn

II. Tìm hiểu giá trị của đoạn trích

tìm hiểu giá trị của đoạn

1. Nhân vật chị Hoài

trích

- Chị Hoài mang vẻ đẹp đằm thắm của người


1. GV tổ chức cho HS đọc, phụ nữ nông thôn: “người thon gọn trong cái ông
tóm tắt và tìm hiểu nhân vật lông trần hạt lựu. Chiếc khăn len nâu thắt ôm
chị Hoài. Có thể nêu câu hỏi:

khuôn mặt rộng có cặp mắt hai mí đằm thắm và

Anh (chị) có ấn tượng gì về cái miệng cười rất tươi”.
nhân vật chị Hoài? Vì sao

- Nét đằm thắm, mặn mà toát lên từ tâm hồn

mọi người trong gia đình đều chị, từ tình cảm đôn hậu, từ cách ứng xử, quan
yêu quí chị?

hệ với mọi người. Từng là dâu trưởng trong gia
đình ông Bằng, bây giờ chị đã có một gia đình
riêng với những quan hệ riêng, lo toan riêng, mọi
người vẫn nhớ, vẫn quí, vẫn yêu chị. Bởi vì

HS làm việc cá nhân, trình “người phụ nữ tưởng đã cắt hết mối dây liên hệ
bày suy nghĩ của mình trước với gia đình này, vẫn giao cảm, vẫn chia sẻ buồn
lớp.

vui và cùng tham dự cuộc sống của gia đình này”
(Biết chuyện cô Phượng đã chuyển công tác,
nhận được thư bố chồng cũ, sợ ông buồn nên
phải lên ngay”; chu đáo, xởi lởi chuẩn bị quà, hỏi
thăm tất cả mọi người lớn, bé; sự thành tâm của
chị trước bàn thờ gia tiên chiều 30 tết....). Trong
tiềm thức mỗi người “vẫn sống động một chị
Hoài đẹp người, đẹp nết”.
- Nhân vật chị Hoài là mẫu người phụ nữ vẫn
giữ được nét đẹp truyền thống quí giá trước
những “cơn địa chấn” xã hội.

2. GV tổ chức cho HS tìm

2. Cảnh sum họp trước giờ cúng tất niên

hiểu cảnh sum họp gia đình

a) Diễn biến tâm lí hai nhân vật ông Bằng và

trước giờ cúng tất niên bằng chị Hoài trong cảnh gặp lại:

các câu hỏi:

- Ông Bằng: “nghe thấy xôn xao tin chị Hoài

a) Phân tích diễn biến tâm lí lên”, "ông sững lại khi nhìn thấy Hoài, mặt
hai nhân vật ông Bằng và chị thoáng một chút ngơ ngẩn. Rồi mắt ông chớp
Hoài trong cảnh gặp lại trước liên hồi, môi ông bật bật không thành tiếng, có
cảm giác ông sắp khó oà”, “giọng ông bỗng khê
giờ cúng tất niên.
b) Khung cảnh tết và dòng
tâm tư cùng với lời khấn của
ông Bằng trước bàn thờ gợi
cho anh (chị) cảm xúc và suy

đặc, khàn rè: Hoài đấy ư, con? “. Nỗi vui mừng,
xúc động không dấu giếm của ông khi gặp lại
người đã từng là con dâu trưởng mà ông rất mực
quí mến.

nghĩ gì về truyền thống văn - Chị Hoài: “gần như không chủ động được
hoá riêng của dân tộc ta? (GV mình, lao về phía ông Bằng, quên cả đôi dép, đôi
gợi dẫn: Tìm những chi tiết chân to bản... kịp hãm lại khi còn cách ông già
miêu tả về khung cảnh ngày hai hàng gạch hoa”. Tiếng gọi của chị nghẹn
tết, cử chỉ, lời khấn của ông ngào trong tiếng nấc “ông!”
Bằng trong đoạn văn cuối)

- Cảnh gặp gỡ vui mừng nhiễm một nỗi tiếc

HS làm việc cá nhân, trình thương đau buồn, ê nhức cả tim gan.
bày suy nghĩ của mình trước
lớp

b) Khung cảnh tết và dòng tâm tư cùng với lời
khấn của ông Bằng trước bàn thờ
- Khung cảnh tết: khói hương, mâm cỗ thịnh
soạn “vào cái thời buổi đất nước còn nhiều khó
khăn sau hơn ba mươi năm chiến tranh....”, mọi
người trong gia đình tề tựu, quây quần... Tất cả
chuẩn bị chu đáo cho khoảnh khắc tri ân trước
tổ tiên trong chiều 30 tết.
- Ông Bằng “soát lại hàng khuy áo, chỉnh lại cà


vạt, ho khan một tiếng, dịch chân lại trước mặt
bàn thờ”. “Thoáng cái, ông Bằng như quên hết
xung quanh và bản thể. Dâng lên trong ông cái
cảm giác thiêng liêng rất đỗi quen thân và tâm trí
ông bỗng mờ nhoà... Thưa thầy mẹ đã cách trở
ngàn trùng mà vẫn hằng sống cùng con cháu.
Con vẫn vẳng nghe đâu đây lời giáo huấn....”
- Những hình ảnh sống động gieo vào lòng người
đọc niềm xúc động rưng rưng, đề rồi “nhập vào
dòng xúc động tri ân tiên tổ và những người đã
khuất”.
- Bày tỏ lòng tri ân trước tổ tiên, trước những
người đã mất trong lễ cúng tất niên - chiều 30 tết,
điều đó đã trở thành một nét văn hoá truyền
thống đáng trân trọng và tự hào của dân tộc ta.

“Quá khứ không cắt rời với hiện tại. Tổ tiên
không tách rời với con cháu. Tất cả liên kết một
mạch bền chặt thuỷ chung”. Dù cuộc sống hiện
đại muôn sự đổi thay cùng sự thay đổi của những
cách nghĩ, cách sống, những quan niệm mới, nét
đẹp truyền thống văn hóa ấy vẫn đang và rất cần
được gìn giữ, trân trọng.

Hoạt động 3: Hướng dẫn
tổng kết.

III. Tổng kết


GV hướng dẫn HS tự viết

Tổng kết giá trị đoạn trích dựa trên 2 mặt:

tổng kết.

+ Giá trị nội dung tư tưởng.
+ Giá trị nghệ thuật.