Giáo án Ngữ văn 12 tuần 25: Thực hành hàm ý (tiếp theo)

Giáo án Ngữ văn 12
THỰC HÀNH VỀ HÀM Ý ( tiếp theo)
A-MỤC TIÊU BÀI HỌC
1-Kiến thức:
-Củng cố và nâng cao những kiến thức về hàm ý, về cách thức tạo lập và lĩnh hội
hàm ý.
2-Kĩ năng: Biết lĩnh hội và phân tích được hàm ý trong văn bản nghệ thuật và
trong giao tiếp hằng ngày. Biết dùng câu có hàm ý khi cần thiết.
3-Thái độ: Giao tiếp thể hiện vốn văn hoá cá nhân.
B-PHƯƠNG TIỆN VÀ PHƯƠNG PHÁP:
1.Phương tiện: SGK, SGV,Giáo án
2-Phương pháp: GV gợi dẫn theo từng bài tập để HS luyện tập thực hành. HS làm
bài tập theo cá nhân, nhóm hoặc tổ ,GV thống nhất lời giải.
C- CHUẨN BỊ:
1-Công việc chính
@.Giáo viên: SGK, SGV,GA,tài liệu, công cụ;
@. Học sinh: Học bài cũ , chuẩn bị bài mới.
2-Nội dung tích hợp: Bài hàm ý đã học ở lớp 9 ,10; những phương châm hội thoại
đã học ở lớp 9 ;những hành động nói được học ở lớp 8 ;các tác phẩm văn học sử
dụng thành công cách nói hàm ý ( Tinh thần thể dục , Đời thừa, Sóng).
D- Tiến trình:
1- Ổn định lớp,kiểm tra sĩ số
2- Kiểm tra bài cũ: Nhắc lại thế nào là hàm ý.
3-Giới thiệu bài mới:

Hoạt động của giáo viên và
học sinh

Nội dung cần đạt
1.Bài tập 1.

Bài tập 1.

a-Lời bác Phô gái thực hiện hành động van xin ,
Hs đọc đoạn trích rồi phân cầu khẩn: “Lạy thầy…,Thầy tha cho nhà con ,
tích theo các câu hỏi. GV đừng bắt nhà con đi xem đá bóng vội” ;ông Lí đã
thống nhất lời giải theo gợi đáp lại bằng một hành động nói hàm ý giễu cợt để
từ chối mà không dùng những từ ngữ trực tiếp: “Ồ
Thực hành hàm ý

Page 1


Giáo án Ngữ văn 12
ý.Đối chiếu với nghĩa tường việc quan chứ không phải thứ việc đàn bà của các
minh để hiểu hàm ý.
chị !”
b-Lời đáp của ông Lí vừa bộc lộ sự tự đắc và
quyền uy của mình, vừa thể hiện sự từ chối quyết
liệt mạnh mẽ lời van xin của Bác Phô gái , đồng
thời cũng bộc lộ thái độ mỉa mai giễu cợt cách suy
nghĩ kiểu đàn bà .(phương án D).
2-Bài tập 2.
a) Câu hỏi đầu tiên của Từ “ Có lẽ hôm nay mồng
hai , mồng ba Tây rồi , mình nhỉ ?”là hỏi về thời
Bài tập 2.
gian nhưng quan trọng hơn là hàm ý nhắc khéo Hộ
Hs đọc đoạn trích rồi phân đã đến lúc đi nhận tiền nhuận bút hàng tháng.
tích theo các câu hỏi.GV
b) Câu nhắc khéo của Từ ở lượt lời thứ hai “ Hèn
thống nhất lời giải theo gợi ý,

nào mà em thấy người thu tiền nhà sáng nay đã
đến” có hàm ý muốn Hộ sớm nhận tiền về để trả
tiền thuê nhà.
c)Tại hai lượt lời của mình, Từ đều tránh nói trực
tiếp đến vấn đề cơm áo, gạo tiền mà chọn cách nói
hàm ý . Cách nói này rất tế nhị giúp cho Hộ đỡ
bực dọc ,và Từ khỏi phải có trách nhiệm vào lời
nói của mình. Trong hoàn cảnh phụ thuộc hoàn
toàn vào Hộ ,Từ không có cách nói nào hợp lí
hơn.
Bài tập 3.

3-Bài tập 3.

GV tích hợp với bài thơ Sóng a) Lớp nghiã tường minh của bài thơ Sóng của
của Xuân Quỳnh để giúp HS Xuân Quỳnh là nói về sóng biển còn lớp nghĩa
làm bài tập này
hàm ý của bài thơ là nói đến vẻ đẹp tâm hồn và
Hs đọc bài thơ rồi phân tích niềm khát khao một tình yêu đằm thắm ,bất diệt
theo các câu hỏi. GV thống ,thuỷ chung của một người con gái.
nhất lời giải theo gợi ý.
b) Hàm ý của bài thơ được thể hiện qua hình ảnh
ẩn dụ sóng biển , qua thể thơ năm chữ và điệp từ
sóng.Những từ ngữ nói về sóng có một lớp nghĩa
thứ hai là nói về tình yêu lứa đôi.
c) Tác phẩm văn học dùng cách nói hàm ý thì sẽ
nổi bật tính hình tượng ,tính hàm súc và giàu ý
Thực hành hàm ý

Page 2

Giáo án Ngữ văn 12
nghĩa hơn.
4-Bài tập 4.
Qua ba bài tập trên ta thấy rằng cách nói có hàm
ý trong những ngữ cảnh cần thiết có hiệu quả
Bài tập 4.
mạnh mẽ, sâu sắc hơn cách nói tường minh ;
GV lần lượt đọc từng phương thể hiện được sự tế nhị khéo léo và giữ được thể
án a , b , c cho HS chọn rồi diện cho người giao tiếp ,tạo cho lời nói tính
cuối cùng kết luận :Phương án hàm súc đa nghĩa và giúp cho người nói khỏi
D là đúng và đầy đủ nhất.
chịu trách nhiệm về lời nói của mình.(phương
ánD)
5-Bài tập 5
Những cách trả lời có hàm ý cho câu hỏi : “Cậu
có thích truyện ngắn Chí Phèo của Nam Cao
Hs tự chon cách trả lời có hàm
không?” là:
ý để trả lời.
+Hàm ý khẳng định:
Có thể cho HS tìm những phát
ngôn có hàm ý khác trong đời -Hàng chất lượng cao đấy!
sống để mở rộng bài giảng.
-Thích nhất trong các truyện ngắn Việt Nam.
Bài tập 5:

-Ví đem vào tập đoạn trường
Thì trao giải Nhất chi nhường cho ai?

+ Hàm ý phủ định:
-Xưa cũ như trái đất rồi.
4- Củng cố: Nhắc lại các kiến thức cơ bản.
5- Dặn dò: Chuẩn bị bài: Thuốc (Lỗ Tấn).

Thực hành hàm ý

Page 3