Thực hiện pháp luật thanh tra về kinh tế, xã hội trên địa bàn huyện giồng trôm, tỉnh bến tre

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HCM

TRƢƠNG THỊ TUYỀN UYÊN

THỰC HIỆN PHÁP LUẬT THANH TRA VỀ KINH TẾ,
XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN GIỒNG TRÔM,
TỈNH BẾN TRE

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2018

1


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HCM

TRƯƠNG THỊ TUYỀN UYÊN

THỰC HIỆN PHÁP LUẬT THANH TRA VỀ KINH TẾ,
XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN GIỒNG TRÔM,
TỈNH BẾN TRE

Chuyên ngành: Luật kinh tế
Mã số: 8380107

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS ĐỖ MINH KHÔI

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu là trung
thực, những kết quả nêu trong luận văn chưa từng được ai công bố trong bất kỳ
công trình nào khác.

TP.HCM, ngày 24 tháng 6 năm 2018
Tác giả

Trƣơng Thị Tuyền Uyên

2


LỜI CẢM ƠN
Trước hết, cho phép tôi cảm ơn PGS.Đỗ Minh Khôi - Người đã toàn tâm,
toàn ý hướng dẫn tôi về mặt khoa học để hoàn thành luận văn này.
Để có được kết quả như ngày hôm nay, tôi xin chân thành cảm ơn toàn thể quý
Thầy, Cô của trường Đại học kinh tế TP.HCM, những người đã dành thời gian quý
báu để truyền đạt kiến thức và kinh nghiệm giúp tôi nâng cao nhận thức và khả
năng ứng dụng vào thực tiễn công việc. Tôi cũng xin trân trọng cảm ơn các Thầy,
Cô Phòng Đào tạo Viện sau Đại học trường Đại học kinh tế TP.HCM về những ý
kiến đóng góp thẳng thắn, sâu sắc và giúp đỡ đầy nhiệt huyết để tôi hoàn thành
nhiệm vụ nghiên cứu của mình.
Nhân đây, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới lãnh đạo Thanh tra huyện
Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre, gia đình, bạn bè và đồng nghiệp, những người đã kề vai
sát cánh và thường xuyên động viên để tôi hoàn thành bản luận văn này.

Với mong muốn nội dung luận văn sẽ có nhiều góp ích thiết thực cho thực tiễn
công tác thanh tra kinh tế, xã hội huyện, tác giả rất mong nhận được nhiều góp ý
quý báu từ Hội đồng khoa học, Quý Thầy, Cô, bạn bè, đồng nghiệp để công trình
nghiên cứu này được hoàn thiện./.
Xin trân trọng cảm ơn!

3


MỤC LỤC
Trang
Trang phục bìa
Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Mục lục
Danh mục viết tắt
Danh mục các bảng số liệu
Danh mục hình vẽ
Mở đầu ………………………………………

12

Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về kt-xh của thanh tra huyện .........................

18

1.1. Khái quát về chức năng, nhiệm vụ của thanh tra huyện ........................... 18
1.1.1. Khái niệm về công tác thanh tra .............................................................18
1.1.2. Cơ cấu, tổ chức hoạt động của thanh tra huyện ................................ .....18
1.1.3.Về vị trí, chức năng của Thanh tra huyện ………………………………19

1.2. Khái niệm và đặc điểm của hoạt động thanh tra kinh tế - xã hội ...............20
1.2.1. Khái niệm hoạt động thanh tra kinh tế - xã hội .................................... ..20
1.2.2. Đặc điểm của hoạt động thanh tra kinh tế xã hội ......................................21
1.2.3. Nhiệm vụ, quyền hạn Thanh tra huyện ............................................. ........26
1.2.3.1.Về quản lý nhà nước về thanh tra .......................................................26
1.2.3.2. Đối tượng thanh tra, nghĩa vụ, quyền hạn của đối tượng thanh tra .............. 26
1.3. Nội dung công tác thanh tra KTXH ....................................................... ......27
1.3.1.Thanh tra công tác thu, chi ngân sách của huyện ................................. .....28
1.3.1.1. Khái niệm công tác thu, chi ngân sách ......................................... .........28

4


1.3.1.2. Nội dung hoạt động thanh tra thu, chi ngân sách huyện ................ ........29
1.3.1.3.Đối tượng thanh tra ngân sách cấp huyện ..................................... ..........30
1.3.2. Thanh tra về công tác quản lý sử dụng đất đai .................................... ......31
1.3.2.1. Định nghĩa thanh tra công tác quản lý và sử dụng đất đai trên địa bàn huyện
...............................................................................................................................31
1.3.2.2. Nội dung và đối tượng thanh tra quản lý và sử dụng đất đai ......... .........31
1.3.3. Thanh tra công tác phòng, chống tham nhũng .................................... .......32
1.3.3.1. Định nghĩa phòng, chống tham nhũng .....................................................32
1.3.3.2. Thanh tra phòng, chống tham nhũng trên địa bàn huyện .............. ..........33
1.3.3.3. Về đối tượng thanh tra ..............................................................................34
1.3.3.4. Nội dung thanh tra phòng, chống tham nhũng ..........................................35
1.4. Phương thức, qui trình hoạt động thanh tra kinh tế xã hội ..................... ........35
1.4.1. Phương thức hoạt động ........................................................................ ........35
1.4.1.1. Thanh tra theo kế hoạch .............................................................................35
1.4.1.2. Thanh tra đột xuất .....................................................................................36
1.4.2. Quy trình thanh tra kinh tế, xã hội .................................................................37
1.5. Ý nghĩa kinh tế và quản lý nhà nước của hoạt động thanh tra kinh tế xã-hội của

thanh tra huyện .................................................................................................. .....40
1.5.1. Ý nghĩa đối với hoạt động kinh doanh, sản xuất của doanh nghiệp .............40
1.5.2. Ý nghĩa đối với việc phát triển kinh tế huyện …………………………….. 41
1.5.3. Ý nghĩa và vai trò trong quản lý nhà nước ……………………..………….41
Chƣơng 2: Thực trạng hoạt động thanh tra kinh tế - xã hội huyện Giồng
Trôm, tỉnh Bến Tre …………………………………………………………….45
2.1. Tình hình thực hiện hoạt động kinh tế - xã hội ở huyện Giồng Trôm …..….45
2.1.1. Khái quát chung về vị trí địa lý, đặc điểm kinh tế - xã hội huyện Giồng Trôm
……………………………………………………………………………………46
2.1.2. Khái quát về cơ quan hành chính nhà nước huyện Giồng Trôm …… …. 46
2.2. Thực trạng hoạt động thanh tra KTXH huyện Giồng Trôm............................46

5


2.2.1. Đánh giá thực trạng về thanh tra KTXH trên các lĩnh vực kinh tế-xã hội ở địa
bàn huyện trong những năm gần đây..................................................................46
2.2.1.1. Thanh tra thu chi ngân sách huyện……………………………….. ….48
2.2.1.2. Sai phạm trong lĩnh vực quản lý và sử dụng đất đai.…………….. …52
2.2.1.3. Thanh tra PCTN tại các cơ quan tiếp xúc với dân thường xuyên........54
2.2.2. Tác hại của việc thực hiện hành vi sai phạm trong quản lý nhà nước ảnh
hưởng đến phát triển kinh tế xã hội.................................................................. 54
2.2.3. Những hạn chế và bất cập trong công tác thanh tra KTXH
............56
2.2.4. Nguyên nhân của những hạn chế, bất cập...............................................61
Chƣơng 3: Nhu cầu phƣơng hƣớng hoàn thiện hoạt động thanh tra .......63
3.1. Nhu cầu thực hiện công tác thanh tra kinh tế - xã hội ............................ 63
3.1.1. Quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và định hướng về
công tác thanh tra kinh tế xã hội cấp huyện ……………………………….. 63
3.1.2. Dự báo tình hình sai phạm, tham nhũng trên lĩnh vực kinh tế- xã hội trong

thời gian tới ………………………………………………………............... 68
3.2. Phương hướng hoàn thiện pháp luật về thanh tra kinh tế - xã hội trong quản lý
nhà nước …………………………………………………………................ 69
3.3. Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật về thanh tra kinh tế - xã hội trong
quản lý hành chính nhà nước ………………………………………………. 70
Kết luận …………………………………………………………………… 76
Tài liệu tham khảo …………………………………………………...…… 78

6


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
HĐND

- Hội đồng nhân dân

UBND

- Ủy ban nhân dân

Luật PCTN

- Luật Phòng, chống tham nhũng

Luật TT

- Luật Thanh tra

Luậ ĐĐ

- Luật Đất đai

TTV

- Thanh tra viên

ĐTTT

- Đối tượng thanh tra

NQ

- Nghị quyết

NĐ

- Nghị định

TT

- Thông tư

KH

- Kế hoạch

CT

- Chỉ thị

Ctr

- Chương trình

CB,CC

- Cán bô, công chức

XHCN

- Xã hội Chủ nghĩa

7


DANH MỤC BIỂU SỐ LIỆU
Biểu số 2.1: Tình hình sai phạm trong đầu tư xây dựng cơ bản ở huyện Giồng
Trôm, tỉnh Bến Tre
Biểu số 2.2: Tình hình sai phạm trong quản lý tài chính, ngân sách nhà nước ở
ở huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre
Bảng 2.3: Tình hình sai phạm trong lĩnh vực chi trả cho các đối tượng gia đình
chính sách, người có công, người tàn tật, neo đơn...
Biểu số 2.4: Tình hình sai phạm trong quản lý và sử dụng đất đai ở huyện
Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre

8


DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ
Hình 2.1. Hành vi tham nhũng trong quản lý và sử dụng đất đai

9


TÓM TẮT LUẬN VĂN
Hoạt động thanh tra là hoạt động xem xét, đánh giá, xử lý theo trình tự, thủ
tục do pháp luật quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với việc thực
hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
Thanh tra huyện đã căn cứ vào pháp luật thanh tra tiến hành thanh tra kinh tế -xã
hội trên các lĩnh vực: công tác thanh tra đầu tư xây dựng cơ bản, quản lý đất đai, thu
chi ngân sách, công tác chi trả cho các đối tượng chính sách và phòng, chống tham
nhũng theo quy định của pháp luật. Chính gì vậy hoạt động thanh tra kinh tế có vai
trò quan trọng trong sự phát triển của huyện nhà, thanh tra kinh tế xã hội tác động
lên đối tượng thanh tra để thanh tra, giám sát việc thực hiện các hoạt động kinh tế,
xã hội huyện nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện cũng như tính bền vững của các
công trình, đảm bảo trật tự xã hội huyện có ý nghĩa góp phần trong việc phòng ngừa
kéo giảm tình trạng tham ô, lãng phí, những trường hợp làm trái qui định pháp luật
làm cảng trở sự phát triển kinh tế-xã hội của huyện.
Qua thực tiển công tác thanh tra tôi đã nghiên cứu và chọn ra đề tài để viết
luận văn "Công tác thanh tra kinh tế -xã hội trên địa bàn huyện Giồng Trôm, tỉnh
Bến Tre". Về bố cục luận văn bao gồm 03 chương:
Chương I: cơ sở lý luận và pháp lý về hoạt động kinh tế xã hội của thanh tra
huyện.
Trong chương I tôi đã làm rỏ các nội dung: về Khái quát về chức năng,
nhiệm vụ của thanh tra huyện; Khái niệm và đặc điểm của hoạt động thanh tra kinh
tế -xã hội; Tổ chức hoạt động của Thanh tra huyện; Nội dung công tác thanh tra
KTXH (Thanh tra công tác thu, chi ngân sách của huyện;Thanh tra về công tác quản
lý sử dụng đất đai; Thanh tra các nội dung về phòng, chống tham nhũng ). Quy trình
thanh tra kinh tế, xã hội; Ý nghĩa kinh tế và quản lý nhà nước của hoạt động thanh
tra kinh tế xã-hội của thanh tra huyện.

10


Chương II: Thực trạng hoạt động thanh tra kinh tế, xã hội huyện Giồng
Trôm, tỉnh Bến Tre.
Đề tài đã làm rỏ các nội dung chính như: Tình hình thực hiện hoạt động kinh
tế - xã hội ở huyện Giồng Trôm ; Thực trạng hoạt động thanh tra kinh tế- xã hội
huyện Giồng Trôm (Đánh giá thực trang về thanh tra kinh tế xã hội trên các lĩnh
vực kinh tế-xã hội ở địa bàn huyện trong những năm gần đây;Tác hại của việc thực
hiện hành vi sai phạm trong quản lý nhà nước ảnh hưởng đến phát triển kinh tế xã
hội; Những hạn chế và bất cập trong công tác thanh tra kinh tế-xã hội; Nguyên
nhân của những hạn chế, bất cập;
Chương III : Nhu cầu phương hương hoàn thiện hoạt động thanh tra bao gồm
các nội dung chính như:
Nhu cầu thực hiện công tác thanh tra kinh tế- xã hội ; Phương hướng hoàn
thiện pháp luật về thanh tra kinh tế-xã hội trong quản lý nhà nước; Một số kiến nghị
nhằm hoàn thiện pháp luật về thanh tra kinh tế- xã hội trong quản lý hành chính nhà
nước.
Qua phân tích trên phương diện lý luận chúng tôi đã phần nào giúp người đọc
hiểu được thế nào là thanh tra kinh tế xã hội cấp huyện trong quản lý hành chính
nhà nước, đặc điểm cũng như vai trò của nó. Đồng thời từ việc đánh giá thực trạng
quy định của pháp luật hiện nay về thanh tra huyện trong quản lý hành chính nhà
nước chúng tôi đã đưa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện quy định của pháp luật
về vấn đề này. Hi vọng, những giải pháp chúng tôi đưa ra trong khóa luận sẽ phần
nào giúp ích cho quá trình hoàn thiện pháp luật về thanh tra kinh tế xã hội trong
quản lý hành chính nhà nước đang đặt ra ở quản lý nhà nước cấp huyện.

11

LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của Đề tài
Thanh tra kinh tế - xã hội là một hoạt động quan trọng trong ngành thanh tra,
là công cụ để quản quý nhà nước, góp phần thực hiện đúng chính sách pháp luật của
nhà nước và cũng là mục tiêu phát triển KTXH, là công cụ PCTN.
Hoạt động thanh tra kinh tế, xã hội trên địa bàn huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến
Tre đã góp phần nâng cao nhận thức của cán bộ, công chức, nhân dân về tầm quan
trọng trong công tác thanh tra góp phần lớn vào công cuộc quản lý nền kinh tế, xã
hội của nước ta; thanh tra kinh tế, xã hội đã đạt được những kết quả quan trọng, có
những chuyển biến đáng ghi nhận trên các phương diện xây dựng thể chế, công khai
minh bạch các hoạt động theo qui định pháp luật của các cơ quan, đơn vị, tổ
chức…Việc tăng cường chỉ đạo, phát hiện, điều tra, xử lý các vụ án tham nhũng
lớn, được công luận đồng tình ủng hộ, qua đó có tác dụng răn đe, góp phần ngăn
chặn tham nhũng, duy trì trật tự, kỷ cương xã hội, bước đầu củng cố niềm tin của
nhân dân vào vai trò lãnh đạo của Đảng, Nhà nước đối với công tác thanh tra. Đất
nước ta đã đạt được nhiều thành tựu to lớn về mọi mặt trong công cuộc đổi mới về
chính trị, cơ chế quản lý kinh tế, cải cách hành chính, tư pháp, hoàn thiện pháp luật
nhằm hồi nhập quốc tế để tạo tiền đề mục tiêu phát triển KTXH, Hội nhập quốc tế
ngày càng sâu, rộng chính vì vậy thông qua hoạt động thanh tra Đảng, Nhà nước ta
đã tiến hành đổi mới, cải cách trên các lĩnh vực như: chế độ chính sách, quản lý thu
chi ngân sách, đầu tư xây dựng cơ bản, quản lý đất đai, hoạt động sản xuất, kinh
doanh của các doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp cổ phần…
Tuy nhiên, cũng phải thẳng thắn thừa nhận rằng, thanh tra kinh tế, xã hội trên
huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre chưa đạt yêu cầu, nhiệm vụ của thanh tra. Các vụ
việc sai phạm lách luật, tham nhũng vẫn còn xảy ra nghiêm trọng, với những biểu
hiện tinh vi, phức tạp hơn, diễn ra nhiều ngành, nhiều đơn vị ở địa phương gây bức
xúc, bất bình trong xã hội. Đó là một thách thức lớn đối với sự lãnh đạo của Đảng,
Nhà nước trong việc quản lý phát triển KTXH. Tham nhũng trong lĩnh vực kinh tế,

12


xã hội đang trở thành mối đe dọa về chính trị, trật tự và an toàn xã hội, thể chế bị
xói mòn, qui chế, dân chủ bị phai nhạc, giá trị đạo đức xuống cấp, công lý trong xã
hội lệch lạc, những điều đó sẽ làm cản trở đến đến các mục tiêu phát triển KTXH
của đất nước ta nói chung và huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre nói riêng.
Trước tình hình trên, để phân tích, đánh giá thực trạng về công tác thanh tra
kinh tế -xã hội trên địa bàn huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre tác động đến sự phát
triển kinh tế, xã hội của tỉnh Bến Tre và đề xuất kiến nghị sữa đổi bổ sung cơ chế
cho phù hợp. Do đó, tôi đã chọn đề tài "Thực hiện pháp luật thanh tra về kinh tế xã hội trên địa bàn huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre" làm luận văn tốt nghiệp cho
khóa học.
Đề tài này tập trung đi sâu nghiên cứu, đánh giá thực trạng, đề xuất hệ
thống giải pháp tăng cường về PCTN trong các cơ quan hành chính nhà nước phù
hợp với tình hình thực tiễn của địa phương và Việt Nam hiện nay. Đề tài là kết quả
nghiên cứu trên cơ sở vận dụng những kiến thức khoa học đã được học trong nhà
trường với kinh nghiệm thực tiễn công tác của bản thân trong những năm qua.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Nước ta, đã có nhiều công trình nghiên cứu về Thanh tra KTXH của nhiều học
giả, đặc biệt là một số Đề tài khoa học cấp Bộ:
“ Thực trạng hoạt động thanh tra kinh tế-xã hội của thanh tra chính phủ trong
thời gian qua, những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả trong thời gian tới” do
ThS Ngô Văn Khánh chủ nhiệm đề tài; "Một số giải pháp nâng cao hiệu quả công
tác phòng, chống tham nhũng của các cơ quan thanh tra nhà nước theo Luật
Phòng, chống tham nhũng" do TS. Trần Ngọc Liêm, Phó Vụ trưởng Vụ IV, Thanh
tra Chính phủ làm chủ nhiệm;
- Nhóm nghiên cứu về thanh tra và thanh tra chuyên ngành có một số công
trình tiêu biểu như: Luận văn tiến sĩ Luật học: “Những vấn đề pháp lý cơ bản của
việc đổi mới tổ chức và hoạt động thanh tra nhà nước Việt Nam” của tác giả Phạm
Tuấn Khải; Luận văn thạc sĩ Luật học: “Vai trò của các cơ quan thanh tra nhà

nước trong giải quyết khiếu nại hành chính ở Việt Nam” của tác giả Nguyễn Văn

13


Kim (năm 2004); Đề tài khoa học cấp bộ: “Thực trạng tổ chức và hoạt động thanh
tra bộ, ngành, chuyên ngành ở nước ta - những vấn đề đặt ra và giải pháp” của tác
giả Phạm Văn Khanh năm 1997”; Đề tài khoa học "Xác định mức độ thất thoát
trong đầu tư xây dựng" của Tổng Hội xây dựng Việt Nam.
Một số bài báo viết về thanh tra kinh tế, xã hội: “ "Thực hiện pháp luật thanh
tra về kinh tế -xã hội trên địa bàn huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre" Tạp chí Cộng
sản số ra ngày 11/2/2014; “Một số kết quả đạt được trong hoạt động thanh tra kinh
tế xã hội của sở tài chính Bắc Giang giai đoạn 2011-2015”, số ra ngày 09/11/2016;
“ Nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác thanh tra đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong
tình hình mới”, Tạp chí Cộng sản số ra ngày 03/11/2016.
Như vậy, các công trình nghiên cứu trên đã đề cập đến nhiều khía cạnh khác
nhau và có những đóng góp nhất định trong định hướng chủ trương, chính sách, đề
nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động thanh tra KTXH. Từ các nghiên cứu trên ta thấy:
- Các tác giả có nhận định về hoạt động thanh tra kinh tế, xã hội một cách
tổng quát bàn về kết quả đạt được qua kiến nghị thu hồi và xử lý sai phạm, thường
tập trung phân tích đánh giá chung chung ít đi sâu và đánh giá các mặc trái, kẻ
hở của pháp luật tạo điều kiện cho tham nhũng xâm nhập sâu.
- Các công trình nghiên cứu mới chỉ dừng lại ở mặt phương pháp luận là chủ
yếu hoặc chỉ tập trung nghiên cứu trên phạm vi khá rộng. Đến nay, ở Bến Tre chưa
có một đề tài nào nghiên cứu cụ thể về hoạt động công tác thanh tra kinh tế-xã
hội. Do vậy, cần có đề tài nghiên cứu về thanh tra KTXH huyện. Đây là công
trình đầu tiên nghiên cứu công tác thanh tra kinh tế - xã hội huyện Giồng Trôm,
tỉnh Bến Tre, hứa hẹn khả năng áp dụng cụ thể cho địa phương.
3. Câu hỏi nghiên cứu
Từ những thực trạng như đã nêu trên, chúng ta cần đi tìm hiểu và xem xét

một số vấn đề sau đây:
- Pháp luật thanh tra quy định như thế nào về thanh tra kinh tế xã hội?
- Thực tiển áp dụng Luật thanh tra còn những vấn đề bất cập, hạn chế, khó
khắn gì?

14


- Những giải pháp nào dể khắc phục những bất cập trong hoạt động thanh tra
và kiến nghị hoàn thiện pháp luật.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
- Đối tượng nghiên cứu: Hoạt động thanh tra kinh tế -xã hội trên địa bàn huyện
Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre.
- Phạm vi nghiên cứu:
Không gian: Các cơ quan hành chính nhà nước trên địa bàn huyện, công ty
vốn nhà nước, công ty cổ phần.
Thời gian nghiên cứu: Từ năm 2015 đến năm 2018.
5. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
5.1. Mục đích nghiên cứu của luận văn
Trên cơ sở phân tích, làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn, pháp luật về
hoạt động thanh tra kinh tế-xã hội, luận văn đưa ra giải pháp hoàn thiện pháp luật về
thanh tra kinh tế -xã hội trên địa bàn huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre hiện nay.
5.2. Nhiệm vụ của luận văn
Để thực hiện mục đích nêu trên, luận văn có những nhiệm vụ sau đây:
- Nghiên cứu, làm rõ khái niệm, bản chất, đặc trưng; nguyên tắc, vai trò của
hoạt động thanh tra kinh tế- xã hội; khái niệm, đặc điểm và nội dung của pháp luật
thanh tra kinh tế-xã hội, tiêu chí đánh giá mức độ hoàn thiện pháp luật thanh tra kinh tế
-xã hội.
- Đánh giá khái quát sự hình thành và phát triển của hoạt động thanh tra kinh
tế-xã hội, thực trạng pháp luật về thanh tra kinh tế-xã hội, thực tiễn tổ chức thực

hiện pháp luật về thanh tra kinh tế-xã hội, làm rõ những vướng mắc, bất cập trong
pháp luật về thanh tra và tổ chức thực hiện pháp luật thanh tra.
- Luận văn giải quyết yêu cầu khách quan, quan điểm và giải pháp hoàn
thiện pháp luật thanh tra hiện nay.
6. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn
6.1. Cơ sở lý luận

15


Luận văn sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng, với quan điểm lịch
sử cụ thể, toàn diện để tiếp cận hệ thống và kế thừa kết quả nghiên cứu của một số
công trình khoa học đã được công bố để phân tích và tổng hợp lý thuyết, đánh giá
thực trạng về hoạt động thanh tra kinh tế-xã hội trên địa bàn huyện Giồng Trôm,
tỉnh Bến Tre.
6.2. Phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn
Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở vận dụng phương pháp duy vật biện
chứng của triết học Mác - Lênin với những phương pháp nghiên cứu như: lịch sử cụ thể, phân tích - tổng hợp; luận văn đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa
học cụ thể như: phương pháp thu thập, phương pháp thống kê, phương pháp tổng
hợp, phương pháp xử lý số liệu…
7. Những điểm mới của luận văn
Luận văn là công trình đầu tiên nghiên cứu tương đối toàn diện, hệ thống về
cơ sở lý luận và thực tiễn của việc hoàn thiện pháp luật thanh tra kinh tế-xã hội, vì
vậy luận văn có một số điểm mới sau:
- Luận văn góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận về hoạt động thanh tra kinh tế
xã hội; đưa ra khái niệm, chỉ rõ đặc điểm, nội dung, vai trò của pháp luật về thanh
tra kinh tế- xã hội và xác lập các tiêu chí hoàn thiện pháp luật thanh tra.
- Chỉ ra những hạn chế, khó khăn, vướng mắc, bất cập của pháp luật về thanh
tra kinh tế -xã hội và tổ chức thực hiện pháp luật về thanh tra kinh tế- xã hội.
- Xác lập các quan điểm và đưa ra các giải pháp hoàn thiện pháp luật về

thanh tra trong thời gian tới.
8. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của
luận văn gồm 3 chương.
Chương I; Cơ sở lý luận về kinh tế-xã hội của thanh tra huyện
Chương II: Thực trạng hoạt động thanh tra kinh tế-xã hội huyện Giồng Trôm,
tỉnh Bến Tre
Chương III: Nhu cầu phương hướng hoàn thiện hoạt động thanh tra

16


17


CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KINH TẾ -XÃ HỘI CỦA THANH TRA
HUYỆN
1.1 Khái quát về chức năng, nhiệm vụ của thanh tra huyện
1.1.1. Khái niệm về công tác thanh tra
Thanh tra có nghĩa là “nhìn vào bên trong” thể hiện sự đánh giá, xem xét của
một cá nhân, tổ chức từ bên ngoài đối với hoạt động của đối tượng nhất định, cũng
là sự kiểm soát đối với đối tượng thanh tra trong một giới hạn nhất định. Hoạt động
thanh tra nhân danh quyền lực của nhà nước để thực hiện quyền và nghĩa vụ nhất
định, thông qua hoạt động thanh tra phát hiện, ngăn chặn, xử lý, kiến nghị những
hành vi trái pháp luật.
Theo Từ điển tiếng Việt (năm 1992) thì thanh tra là “kiểm soát, xem xét tại
chỗ việc làm của địa phương, cơ quan, xí nghiệp”1. Từ định nghĩa trên cho thấy
hoạt động thanh tra không đồng nhất với hoạt động kiểm tra chuyên môn, nghiệp vụ
trong việc điều hành, quản lý. Hoạt động công tác thanh tra là dùng quyền lực của
Nhà nước tác động đến đối tượng thanh tra. Từ đó mang lại kết quả thông tin một

cách chính xác, khách quan, cụ thể và đưa ra đề xuất kiến nghị cho chủ thể quản lý
đối tượng thanh tra, nhằm tiềm ra giải pháp xử lý thích hợp hơn. Thanh tra hoạt
động dựa trên cơ sở của pháp luật, những qui định để xem xét tính hợp pháp và tính
hợp lý.
Theo qui định pháp luật thì “Thanh tra huyện là cơ quan chuyên môn thuộc
Ủy ban nhân dân cấp huyện, có trách nhiệm giúp Ủy ban nhân dân cùng cấp quản lý
nhà nước về công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham
nhũng; tiến hành thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng
theo quy định của pháp luật”2. Bản chất cuả hoạt động thanh tra không ngừng ở việc
xem xét và phát hiện, ngăn chặn với những gì trái pháp luật quy định 3 để kiến nghị
đề xuất hướng xử lý mà điều quan trọng là tìm ra được nguyên nhân sai phạm để đề
Từ điển tiếng Việt Viện ngôn ngữ học NXB TP.HCM, TP.HCM 2002, Trang 838
khoản 1 điều 26 Luật Thanh tra năm 2010
3
Từ điển tiếng Việt NXBKHXH Hà Nội 1994
1
2

18


ra giải pháp ngăn chặn kịp thời. Nó không chỉ là phát hiện và kiến nghị xử lý vi
phạm, mà thật sự cần thiết hơn là chỉ ra được cái đúng, cái sai và nguyên nhân dẫn
đến sai phạm, Có như thế mới gọi là thanh tra là “tai mắt của trên, là người bạn của
dưới”.
1.1.2. Cơ cấu, tổ chức hoạt động của thanh tra huyện
Thanh tra huyện có 06 biên chế (Chánh Thanh tra và 02 Phó Chánh Thanh
tra). Chánh Thanh tra là người đứng đầu cơ quan Thanh tra huyện, chịu trách nhiệm
trước pháp luật và thủ trưởng cơ quan cùng cấp, đồng thời chịu trách nhiệm với thủ
trưởng cơ quan cấp trên là Thanh tra tỉnh về nhiệm vụ được giao và các lĩnh vực mà

thanh tra huyện phụ trách. CTT huyện là do Chủ tịch UBND huyện bổ nhiệm, miễn
nhiệm đúng tiêu chuẩn, nghiệp vụ do UBND tỉnh ban hành quyết định kèm theo
quy chế bổ nhiệm, miễn nhiệm chánh, PCTT cấp tỉnh, huyện.
02 PCTT (01 phó phụ trách lĩnh vực khiếu nại, tố cáo, 01 phó phụ trách lĩnh
vực kinh tế) là người chịu trách nhiệm trước pháp luật và trước thủ trưởng cùng cấp
về nhiệm vụ được giao.
03 công chức là thanh tra viên được phân công phù hợp với chuyên môn,
nghiệp vụ theo đề án vị trí việc làm.
1.1.3.Về vị trí, chức năng của Thanh tra huyện
Thanh tra huyện Giồng Trôm trực thuộc UBND huyện và chịu sự điều hành,
quản lý của UBND huyện.
Nhiệm vụ, quyền hạn, để thực hiện hoạt động công tác thanh tra huyện
không trùng lấp, chồng chéo với các cơ quan ban ngành khác tại Điều 27 LTT năm
2010 và Điều 16 NĐ 86/2011/NĐ-CP quy định thanh tra huyện có nhiệm vụ và
quyền hạn như sau:
Hàng năm, Chánh thanh tra trình Chủ tịch UBND huyện phê duyệt kế hoạch
thanh tra và tổ chức thực hiện các cuộc thanh tra theo kế hoạch; từng cuộc thanh tra
có báo cáo kết quả, kết luận, kiến nghị xử lý đến chủ tịch UBND huyện 4.

4

Điều 27 Luật thanh tra năm 2010 và Điều 16 Nghị định 86/2011/NĐ-CP

19


Quyền hạn được qui định: thanh tra việc thực hiện các chính sách pháp luật
và công tác chuyên môn về quản lý kinh tế xã hội, các nhiệm vụ được giao đối với
các cơ quan ban ngành huyện và Ủy ban nhân dân các xã, thị trấn5.
1.2. Định nghĩa và đặc điểm của hoạt động thanh tra kinh tế -xã hội

1.2.1. ĐN hoạt động thanh tra KTXH
Thanh tra KTXH là một lĩnh vực quan trọng, thuộc lĩnh vực thanh tra nhà
nước, trong những năm gần đây thực tế trong quá trình quản lý kinh tế-xã hội đã
chứng kiến rất nhiều vụ việc sai phạm rất lớn qua các cuộc thanh tra và đặc biệt
nhất là thông qua hoạt động thanh tra kinh tế-xã hội trong các lĩnh vực như: ngân
sách, đất dai, các công trình đầu tư xây dựng cơ bản, công tác chi trả chính sách,
phòng chống tham nhũng...những hoạt động này có vai trò to lớn trong phát triển
kinh tế-xã hội của đất nước nói chung và huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre nói
riêng. Trong những năm gần đây nhiều cá nhân tổ chức đã lợi dụng chức vụ quyền
hạn tìm ra kẻ hở của pháp luật đã gây thất thoát, tham nhũng rất lớn đến kinh phí
của nhà nước. Từ những thực trạng trên cho thấy hoạt động công tác thanh tra kinh
tế-xã hội có vai rò rất quan trọng trong sự phát triển của đất nước.
Thực tế cụm từ thanh tra KTXH chưa được qui định trong các điều khoản của
luật, mặc dù vậy nhưng cụm từ này đã xuất hiện thường xuyên trong các văn bản
thông thường từ Trung ương đến địa phương. Theo cách hiểu truyền thống và theo
thực tế hoạt động các cuộc thanh tra thì thanh tra kinh tế-xã hội là những cuộc thanh
tra thực hiện chính sách, pháp luật quản lý kinh tế, tài chính và công tác xã hội của
các cơ quan ban ngành trực thuộc UBND huyện quản lý và UBND các xã, Thị trấn,
các doanh nghiệp vốn nhà nước hoặc công ty cổ phần nhằm tiềm ra sai phạm, xử lý
và chấn chỉnh kịp thời. Hoạt động thanh tra kinh tế- xã hội diễn ra trên các ngành,
các xã thuộc thẩm quyền quản lý mà chủ thể là đối tượng thanh tra. Cuộc thanh tra
đầu tiên của Thanh tra Chính Phủ diễn ra vào tháng 4 đến tháng 9 năm 1956 đối với

Quyết định số 36/QĐ-TT ngày 20/10/2016 quyết định việc ban hành quy chế tổ chức và hoạt
động của Thanh tra huyện
5

20

tổng công ty Bách Hóa. Từ đó cho đến nay đã có hàng ngàn cuộc thanh tra được thể
hiện trong báo cáo, kế hoạch xếp vào mục hoạt động thanh tra kinh tế-xã hội.
Trước tình hình trên, Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều chủ trương trong hoạt
động thanh tra và đặc biệt là gần đây Ban Chấp hành Trung ương đã ban hành
Hướng dẫn số 06/HD-BNCTW ngày 16 tháng 4 năm 2015 về việc tổ chức rà soát
lại các cuộc thanh tra KTXH ở tại các địa phương nhằm để xem xét, đánh giá kết
quả phát hiện, xử lý, kiến nghị các vụ việc sai phạm có dấu hiệu tham nhũng 6.
Chính gì thế chúng ta đưa ra khái niệm thanh tra KTXH là việc xem xét, đánh giá,
xử lý của cơ quan quản lý nhà nước đối với việc thực hiện chính sách pháp luật của
nhà nước về các hoạt động như: ngân sách, quản lý đất đai, các chính sách xã hội,
các công trình đầu tư xây dựng cơ bản, nhằm ngăn ngừa sai phạm, đặc biệt là
PCTN, lãng phí, đảm bảo thu chi đúng qui định và qua thanh tra kiến nghị chấn
chỉnh xử lý kịp thời.
1.2.2. Đặc điểm của hoạt động thanh tra kinh tế xã hội
Thanh tra nói chung và thanh tra KTXH nói riêng đều có vai trò đặc trưng cơ
bản là quản lý nhà nước, Chủ nghĩa Mác -Lênin có quan điểm rằng: “Quản lý đồng
thời phải có thanh tra, quản lý với thanh tra là một chứ không phải là hai” 7(V.I
Lênin, toàn tập, NXB Tiến bộ Matxcova 1976, Tiếng Việt) tức là khi có quản lý là
phải có thanh tra, kiểm tra. Người còn cho rằng mục đích của thanh tra là nhằm xây
dựng “ khả năng biết làm, biết thành thạo trong quản lý”. Tại Hội nghị thanh tra
toàn quốc năm 1960, Chủ tịch Hồ Chí Minh về công tác thanh tra cũng dựa trên
quan điểm của chủ nghĩa Mac-Lenin. Cho là: “thanh tra là tay mắt của trên, là
người bạn của dưới” và thanh tra là để “theo dõi, xem xét kế hoạch, chỉ thị, chính
sách đó, các địa phương đã chấp hành như thế nào”, “nếu họ làm sai hay gặp khó
khăn, còn giúp họ làm cho đúng nghị quyết, chỉ thị của trên đưa xuống”8. Mặc
khác, để nâng cao vai trò công tác thanh tra trong việc quản lý nhà nước, Đảng ta đã
khẳng định tầm quan trọng công tác thanh tra tại Nghị quyết số 26-HĐ/BT, ngày
6

Hướng dẫn số 06/HD-BNCTW ngày 16 tháng 4 năm 2015

V.I Lênin, toàn tập, NXB Tiến bộ Matxcova 1976, Tiếng Việt
8
Hội nghị thanh tra toàn quốc năm 1960
7

21


15/02/1984 đã nhấn mạnh: “Thanh tra là một khâu không thể thiếu trong công tác
lãnh đạo. Đường lối chủ trương của Đảng được Nhà nước cụ thể hoá bằng các chủ
trương chính sách và bằng việc tổ chức thực hiện; đồng thời phải thường xuyên
thanh tra, kiểm tra việc chấp hành các chủ trương chính sách đã đề ra. Mặt khác
đứng về Nhà nước và xã hội phải tăng cường việc xây dựng tổ chức ngành thanh
tra”9. Thanh tra KTXH được coi là một trong những nội dung quan trọng, được
nhấn mạnh trong NQHN lần thứ 4, BCH TW Đảng (khóa XII). Hoạt động thanh tra
KTXH hội là một đặc thù của cả hệ thống chính trị và được Đảng và Nhà nước xem
đây là sự lãnh đạo tổng quan tuyệt đối. Các chỉ, nghị quyết được Đảng thông qua và
được nhà nước cụ thể hóa thành chương trình, kế hoạch thực hiện đi vào đời sống
nhân dân. Hoạt động thanh tra KTXH cũng là một phần đảm bảo quyền làm chủ của
nhân dân.
Những quan điểm trên, có thể kết luận thanh tra KTXH là một phần một hoạt
động lớn trong hoạt động thanh tra nói chung, có tính hành chính, qua đó có thể
rút ra những đặc điểm cơ bản của hoạt động thanh tra kinh tế - xã hội cấp huyện
như sau:
Một là, hoạt động thanh tra KTXH cấp huyện mang tính chuyên trách: Thanh
tra huyện thực hiện các cuộc thanh tra KTXH và được thành lập theo chức năng
tham mưu giúp cho cơ quan quản lý hành chính cấp huyện thực hiện công tác thanh
tra, kiểm tra trong phạm vi quản lý hành chính cấp huyện đảm bảo đúng pháp luật,
hoạt động thanh thanh tra kinh tế xã hội cấp huyện thực hiện chức năng của mình
thông qua đội ngũ thanh tra viên có trình độ và năng lực theo qui định của pháp

luật. Khi tiến hành thanh tra thì Thanh tra viên là người có chuyên môn theo qui
định và họ chịu trách nhiệm của mình trước thủ trưởng đơn vị và trước pháp luật về
hoạt động các cuộc thanh tra mà họ đã là trưởng đoàn hoặc là thành viên trong đoàn
thực hiện nhiệm vụ đó. Như vậy hoạt động thanh tra kinh tế xã hội cấp huyện mang
tính chuyên trách.

9

Nghị quyết Hội nghị lần thứ 4, BCH TW Đảng (khóa XII)

22


Hai là, phạm vi hoạt động của thanh: Hoạt động thanh tra KTXH cấp huyện
được tiến hành trong phạm vi QLNN, thực hiện quyền lực của Nhà nước trong
hoạt động thanh tra ở các lĩnh vực: ngân sách, đầu tư xây dựng cơ bản, về quản
lý đất đai, chính sách xã hội. Hoạt động thanh tra trên các lĩnh vực ngân sách, đầu
tư xây dựng cơ bản, quản lý đất đai… gọi chung là hoạt động thanh tra kinh tế, xã
hội. Cơ quan Thanh tra thực hiện các hoạt động thanh tra thông qua quyền lực quản
lý nhà nước trên các lĩnh vực kinh tế xã hội để tiến hành thanh tra. Hoạt động thanh
tra là hoạt động tiến hành theo qui định pháp luật và nó cũng chính là công cụ để
thực hiện quyền lực quản lý nhà nước.
Ba là, chức năng của thanh tra kinh tế, xã hội là công cụ quản lý nên hoạt
đông thanh tra kinh tế, xã hội cấp huyện cũng mang tính quyền uy và mệnh lệnh,
được thể hiện giữa chủ thể tiến hành thanh tra và đối tượng thanh tra là mối quan hệ
quyền lực – phục tùng. Hoạt động thanh tra KTXH cấp huyện chỉ do cơ quan thanh
tra thực hiện theo qui định pháp luật và thực hiện các yêu cầu, kến nghị xử lý khi
phát hiện sai phạm và bắt buộc.
(i)Tính quyền lực nhà nước là điểm khác biết giữa thanh tra KTXH so với hoạt
động của thanh tra khác cụ thể là BTTND.

(ii) Hoạt động thanh tra phải theo quy định pháp luật10: Hoạt động của
BTTND được qui định qui tại NĐ 159/2016/NĐ-CP ngày 29 tháng 11 năm 2016
của Chính Phủ, đây là hoạt động do các BTTND cấp xã, phường, thị trấn và các cơ
quan nhà nước, đơn vị hành chính sự nghiệp tiến hành. Đây là một tổ chức tự quản,
khi hoạt động thanh tra phát hiện sai phạm của đối tượng thanh tra thì có quyền kiến
nghị đến các cơ quan có thẩm quyền quyết định xử lý chứ không có quyền quyết
định xử lý thanh tra như hoạt động thanh tra kinh tế, xã hội của huyện. Chính gì vậy
hoạt động thanh tra KTXH huyện mang tính quyền lực.
Bốn là, Thanh tra KTXH huyện tiến hành một cách độc lập: xác định sai phạm
một cách chính xác có căn cứ, vì vậy để hoạt động thanh tra thực sự có chính xác,
hiệu quả đồi hỏi mọi hoạt động phải được tiến hành một cách độc lập theo trình tự
10

Nghị định 159/2016/NĐ-CP ngày 29 tháng 11 năm 2016 của Chính Phủ

23


thủ tục luật định bắt đầu từ xây dựng KH, ra QĐ thanh tra đến kết luận thanh tra.
Ngoài ra hoạt động thanh tra KTXH huyện còn qui định về nhiệm vụ, quyền hạn
của của chủ thể thanh tra như: người ra quyết định thanh tra, trưởng đoàn thanh tra,
thanh tra viên. Về phiá đối tượng thanh tra cũng có quyền và trách nhiệm theo qui
định tại Điều 57, 58 LTT năm 2010. Tuy nhiên hoạt động Thanh tra huyện là cơ
quan tham mưu cho chủ thể quản lý hành chính nhà nước nên hoạt động thanh tra
phải chấp hành theo sự quản lý và chỉ đạo của chủ thể. Với những đặc điểm trên mà
ta khẳng định hoạt động thanh tra kinh tế, xã hội huyện mang tính độc lập, nhưng
tính độc lập ở đây chỉ mang tính tương đối, vì thủ trưởng cơ quan thanh tra trong
quá trình bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức là do người đứng đầu quản lý nhà nước
có quyền quyết định, khi kết thúc thanh tra đoàn thanh tra chỉ có quyền kiến nghị xử
lý còn quyền quyết định xử lý thuộc về thủ trưởng đúng đầu cơ quan quản lý cụ thể

là chủ tịch UBND huyện.
Năm là, hoạt động thanh tra KTXH được tiến hành theo thủ tục hành chính
nhà nước. Các lĩnh vực như: NS, ĐTXDCB, CSXH, QLĐĐ... các hoạt động này đều
diễn ra và thực hiện theo qui định của pháp luật, theo một thủ tục nhất định. Thanh tra
cấp huyện thực hiện chức năng dựa trên sự QLNN, căn cứ vào qui định của pháp luật,
các văn bản chỉ đạo. Chủ thể còn gọi là đối tượng thanh tra hoạt động chịu sự quản lý
hành chính nhà nước. Để tránh các chủ thể quản lý hành chính lợi dụng chức vụ quyền
hạn gây khó khắn trong hoạt động thanh tra cũng như nhằm bảo vệ quyền và lợi ích
chính đáng cho đối tượng thanh tra (cá nhân, tổ chức) thì hoạt động thanh tra phải thực
hiện đúng theo qui trình thủ tục hành chính của pháp luật qui định.
Qua công tác thực tế tại địa phương và kham thảo địa phương khác và vận
dụng những qui định của pháp luật chúng tôi đã rút ra những đặc điểm của thanh tra
KTXH huyện và cũng đưa ra định nghĩa về thanh tra kih tế xã hội như sau: thanh tra
kinh tế-xã hội cấp huyện là hoạt động chuyên trách do cơ quan thanh tra cấp huyện
thực hiện trên cơ sở thủ tục hành chính QLNN tác động lên cá nhân, tổ chức và
được tiến hành theo một qui trình luật định. Hoạt động thanh tra kinh tế xã hội cấp
huyện là một phần lớn trong công tác thanh tra, vì vậy trong quá trình nghiên cứu

24