Giải pháp nâng cao chất lượng dự toán ngân sách tại Phòng Tài chính Kế hoạch huyện Tân Phú, tỉnh Đồng Nai

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LẠC HỒNG

TRƯƠNG TẤN LỘC

GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DỰ
TOÁN NGÂN SÁCH TẠI PHÒNG TÀI CHÍNH KẾ HOẠCH HUYỆN TÂN PHÚ, TỈNH ĐỒNG NAI.
LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

Đồng Nai, năm 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LẠC HỒNG

TRƯƠNG TẤN LỘC

GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DỰ
TOÁN NGÂN SÁCH TẠI PHÒNG TÀI CHÍNH KẾ HOẠCH HUYỆN TÂN PHÚ, TỈNH ĐỒNG NAI.
Chuyên ngành : Tài chính - Ngân hàng
Mã số : 60340201
LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. LÊ THU THỦY

Đồng Nai, năm 2017


LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình học tập và thực hiện đề tài, tác giả đã nhận được sự giúp đỡ quý
báu của tập thể và các cá nhân; Trước hết tác giả xin chân thành cám ơn các giảng viên
khoa Sau Đại học trường Đại học Lạc Hồng, sự hướng dẫn của TS Lê Thu Thủy trong
suốt thời gian thực hiện đề tài, sự giúp đỡ và tạo điều kiện của các đồng chí lãnh đạo và
chuyên viên phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Tân Phú; huyện Tân Phú; Chi Cục
Thuế; Chi Cục Thống kê, đã góp ý và giúp đỡ tác giả hoàn thành đề tài này.
Tác giả luận văn:

Trương Tấn Lộc


LỜI CAM ĐOAN
Luận văn thạc sĩ Tài chính - Ngân hàng “Giải pháp nâng cao chất lượng dự
toán ngân sách tại phòng Tài chính Kế hoạch huyện Tân Phú, tỉnh Đồng Nai”,
chuyên ngành Tài chính - Ngân hàng là công trình của riêng tác giả.
Luận văn đã sử dụng thông tin từ nhiều nguồn dữ liệu khác nhau, các thông tin
có sẵn đã được trích rõ nguồn gốc và có độ chính xác cao nhất trong phạm vi hiểu biết
của tác giả.
Tác giả xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là
trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.
Đồng Nai, ngày

tháng

năm 2017

Tác giả luận văn

Trương Tấn Lộc

MỤC LỤC
Trang
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CẢM ƠN
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
TÓM TẮT LUẬN VĂN
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
PHẦN MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................... 1
2. Các công trình nghiên cứu trước đây ...................................................................... 2
3. Mục tiêu của đề tài .................................................................................................. 3
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 3
5. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................................... 4
6. Kết cấu của luận văn ............................................................................................... 4
CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ DỰ TOÁN NGÂN SÁCH NHÀ
NƯỚC VÀ TÍNH HIỆU QUẢ QUY TRÌNH XÂY DỰNG DỰ TOÁN NGÂN
SÁCH ĐỊA PHƯƠNG .............................................................................................. 5
1.1 Khái niệm dự toán ngân sách ................................................................................ 5
1.2 Phân loại dự toán ngân sách .................................................................................. 5
1.2.1 Phân loại theo thời gian ................................................................................ 5
1.2.2 Phân loại theo phương pháp lập ................................................................... 6
1.2.3 Phân loại theo mức độ phân tích .................................................................. 6
1.3 Chức năng của dự toán ngân sách ......................................................................... 7
1.4 Quy trình lập dự toán ngân sách ........................................................................... 9
1.4.1 Quy trình lập dự toán ngân sách ................................................................. 10
1.4.2 Trình tự và phương pháp lập dự toán ngân sách ........................................ 11
1.4.2.1 Phương pháp tiếp cận thông tin từ trên xuống ................................... 11

1.4.2.2 Phương pháp tiếp cận thông tin phản hồi, đàm phán, thương lượng . 12
1.4.2.3 Phương pháp tiếp cận thông tin từ dưới lên ....................................... 14


1.5 Quy trình lập và chấp hành dự toán ngân sách nhà nước tại Việt Nam .............. 15
1.5.1 Lập dự toán Ngân sách huyện .................................................................... 17
1.5.1.1 Yêu cầu của việc lập dự toán. ............................................................ 17
1.5.1.2 Căn cứ lập dự toán Ngân sách huyện. ................................................ 18
1.5.1.3 Nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của cơ quan tài chính trong quá trình
lập dự toán Ngân sách . ............................................................................................. 19
1.5.1.4 Phân bổ, giao dự toán Ngân sách huyện. ........................................... 20
1.5.1.5 Điều chỉnh dự toán Ngân sách. .......................................................... 20
1.5.2 Chấp hành Ngân sách . ............................................................................... 20
1.6 Cơ sở lập dự toán thu – chi ngân sách hàng năm .............................................. 24
1.6.1 Đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ ngân sách năm hiện hành ............. 24
1.6.1.1 Đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ thu NSNN ............................ 24
1.6.1.2 Đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ chi đầu tư phát triển ............ 25
1.6.1.3 Đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ chi thường xuyên................. 26
1.6.2 Lập dự toán ngân sách năm kế hoạch ........................................................ 27
1.6.2.1 Lập dự toán thu NSNN ...................................................................... 27
1.6.2.2 Lập dự toán chi NSNN ....................................................................... 28
1.7 Hiệu quả thực hiện quy trình xây dựng dự toán .................................................. 30
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ........................................................................................ 33
CHƯƠNG 2: HIỆU QUẢ THỰC HIỆN QUY TRÌNH XÂY DỰNG DỰ TOÁN
NGÂN SÁCH TẠI PHÒNG TÀI CHÍNH–KẾ HOẠCH HUYỆN TÂN PHÚ,
TỈNH ĐỒNG NAI ................................................................................................... 34
2.1 Giới thiệu tổng quan phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Tân Phú, Đồng Nai ... 34
2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển .............................................................. 34
2.1.2 Vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn...................................................... 34
2.1.2.1 Chức năng .......................................................................................... 34

2.1.2.2 Nhiệm vụ và quyền hạn ..................................................................... 34
2.1.3 Tổ chức bộ máy quản lý tại phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Tân Phú, tỉnh
Đồng Nai ................................................................................................................... 39
2.1.3.1 Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý của phòng Tài chính – Kế hoạch huyện
Tân Phú, tỉnh Đồng Nai ............................................................................................ 39


2.1.3.2 Chức năng, nhiệm vụ của từng bộ phận ............................................ 40
2.1.3.3 Mối quan hệ và phân công nhiệm vụ của từng bộ phận .................... 41
2.1.3.4 Phân công nhiệm vụ của từng bộ phận ............................................. 42
2.2 Thực trạng công tác lập dự toán ngân sách tại phòng Tài chính – Kế hoạch huyện
Tân Phú ..................................................................................................................... 45
2.2.1 Mô hình dự toán ngân sách......................................................................... 45
2.2.2 Quy trình dự toán ngân sách ....................................................................... 47
2.2.2.1 Giai đoạn triển khai lập dự toán ........................................................ 47
2.2.2.2 Giai đoạn lập dự toán ngân sách ........................................................ 49
2.2.2.2.1 Đánh giá ước thực hiện dự toán thu – chi ngân sách năm 2015 .. 56
2.2.2.2.2 Lập dự toán ngân sách nhà nước năm 2016 ................................. 62
2.2.2.2.3 Phân bổ dự toán năm 2016 ........................................................... 65
2.2.2.2.4 Trình UBND và HĐND dự toán NS năm 2016 ........................... 67
2.2.3 Đánh giá công tác dự toán ngân sách tại Phòng Tài Chính – Kế hoạch huyện
Tân Phú, tỉnh Đồng Nai ............................................................................................ 67
2.2.3.1 Kết quả đạt được ............................................................................... 67
2.2.3.2 Những hạn chế tồn tại ....................................................................... 69
2.2.3.3 Nguyên nhân của những hạn chế tồn tại ............................................ 73
2.2.3.4 Sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả thực hiện quy trình dự toán ngân
sách tại phòng Tài chính – Kế hoạch ........................................................................ 74
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ........................................................................................ 75
CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DỰ TOÁN NGÂN SÁCH
TẠI PHÒNG TÀI CHÍNH – KẾ HOẠCH HUYỆN TÂN PHÚ ......................... 76

3.1 Định hướng nâng cao chất lượng dự toán huyện Tân Phú trong thời gian tới.... 76
3.2 Nguyên tắc nâng cao chất lượng ......................................................................... 77
3.3 Giải pháp nâng cao chất lượng dự toán ngân tại phòng Tài chính – Kế hoạch huyện
Tân Phú, tỉnh Đồng Nai ............................................................................................ 78
3.3.1 Giải pháp hoàn thiện mô hình dự toán ngân............................................... 78
3.3.2 Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện quy trình dự toán ngân sách ......... 80
3.3.3 Giải pháp nâng cao chất lượng lập dự toán và phân bổ ngân sách gắn kết chặc
chẽ với nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội ................................................................ 87


3.3.4 Các giải pháp hỗ trợ khác để nâng cao chất lượng dự toán ngân sách tại phòng
Tài chính – Kế hoạch huyện Tân Phú ....................................................................... 88
3.3.4.1 Về cơ sở vật chất ................................................................................ 88
3.3.4.2 Về công tác quản lý ............................................................................ 88
3.3.5

Những kiến nghị Nhà nước ..................................................................... 88

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ........................................................................................ 90
KẾT LUẬN .............................................................................................................. 91
TÀI LIỆU THAM KHẢO


TÓM TẮT LUẬN VĂN
Dự toán ngân sách là một công cụ quản lý có hiệu quả. Nếu được lập khoa học
và sát với thực tế, dự toán ngân sách sẽ mang lại nhiều lợi ích và góp phần phát huy các
nguồn lực và khả năng của địa phuơng, đề ra phương hướng sử dụng kinh phí ngân
sách nhà nước đúng mục đich, đúng chế độ, tiết kiệm, đối phó kịp thời với mọi tình
huống xãy ra đột xuất trong tương lai, hạn chế được những khó khăn về phát sinh kinh
phí ngoài kế hoạch.

Với mục tiêu nghiên cứu là tìm giải pháp nâng cao chất lượng dự toán ngân sách
tại phòng Tài chính Kế hoạch huyện Tân Phú - tỉnh Đồng Nai. Đề tài sẽ tập trung hệ
thống hóa những vấn đề lý luận về dự toán ngân sách; Phân tích thực trạng về công tác
dự toán ngân sách tại phòng Tài chính – Kế hoạch để đánh giá ưu điểm và tồn tại của
quy trình xây dựng dự toán ngân sách. Từ đó, đề ra những giải pháp nâng cao chất
lượng dự toán ngân sách tại phòng Tài chính – Kế hoạch. Qua việc nghiên cứu thực tế
tại phòng Tài chính – Kế hoạch cho thấy Quy trình xây dựng dự toán ngân sách hiện tại
của phòng Tài chính – Kế hoạch còn nhiều bất cập. Nhằm hoàn thiện việc lập dự toán
trong thời gian tới, tác giả tiến hành thu thập các tài liệu liên quan đến lý thuyết về dự
toán ngân sách và dữ liệu thực trạng; Từ đó, tác giả đã tiến hành phân tích dữ liệu thực
tế nhằm đánh giá về mô hình dự toán đang áp dụng, phương pháp cũng như kỹ thuật dự
báo phù hợp với thực trạng địa phương. Cuối cùng, tác giả đưa ra một số giải pháp
nhằm giúp phòng Tài chính – Kế hoạch nâng cao chất lượng dự toán ngân sách trong
thời gian tới.


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
ANQP

An ninh Quốc phòng

CTN-NQD

Công thương nghiệp - ngoài quốc doanh

CK

Cùng kỳ

ĐKKD

Đăng ký kinh doanh

ĐMPBNS

Định mức phân bổ ngân sách

ĐTPT

Đầu tư phát triển

GTGT

Giá trị gia tăng

HĐND

Hội đồng nhân dân

HCSN

Hành chính sự nghiệp

KH

Kế hoạch

KH.HĐND

Kế hoạch Hội đồng Nhân dân

KHPL

Kế hoạch pháp lệnh

KTXH

Kinh tế xã hội

MTTQ

Mặt trận Tổ quốc

NS

Ngân sách

NSĐP

Ngân sách địa phương

NSNN

Ngân sách nhà nước

QĐ-BTC

Quyết định Bộ Tài Chính

SDĐ

Sử dụng đất

TABMIS

Treasury And Budget Management Information System

TDTT

Thể dục thể thao

TH

Thực hiện

TNCN

Thu nhập cá nhân

TSCĐ

Tài sản cố định

TTĐB

Tiêu thụ đặc biệt

UBND

Ủy ban Nhân dân

VHTT

Văn hóa thông tin

XDCB

Xây dựng cơ bản

XHHGTNT

Xã hội hóa giao thông nông thôn


DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1: Quy trình dự toán ngân sách............................................................ 10
Sơ đồ 1.2: Mô hình ấn định thông tin từ trên xuống ........................................ 12
Sơ đồ 1.3: Mô hình thông tin phản hồi ............................................................. 13
Sơ đồ 1.4: Mô hình thông tin từ dưới lên ......................................................... 14
Sơ đồ 2.1: Sơ đồ tổ chức của phòng Tài chính – Kế hoạch .............................. 40
Sơ đồ 2.2: Mô hình thông tin dự toán ngân sách tại phòng Tài chính – Kế hoạch
huyện Tân Phú. .......................................................................................................... 47
Sơ đồ 2.3: Quy trình xây dựng dự toán tại phòng Tài chính – Kế hoạch ......... 54
Sơ đồ 3.1: Mô hình thông tin dự toán ngân sách ............................................. 78
Sơ đồ 3.2: Quy trình xây dựng dự toán tại phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Tân
Phú. ............................................................................................................................ 81


DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1: Đánh giá UTH thu cân đối ngân sách năm 2015 ......................... 58

Biểu đồ 2.2: Đánh giá UTH thu ngân sách năm 2015 ...................................... 58
Biểu đồ 2.3: Đánh giá UTH chi NSNN năm 2015 ........................................... 61

DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Bảng biểu 2.1: Đánh giá tình hình ước thực hiện thu cân đối ngân sách ......... 57
Bảng biểu 2.2: Đánh giá tình hình ước thực hiện thu ngân sách năm 2015 ..... 58
Bảng biểu 2.3: Đánh giá tình hình ước thực hiện chi ngân sách ...................... 60


1

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài:
Dự toán ngân sách là sự tính toán một cách chi tiết về việc huy động và sử dụng
các nguồn lực của một tổ chức trong một kỳ hoạt động. Dự toán ngân sách là một bảng
tóm tắt trên mọi phương diện của các kế hoạch chỉ tiêu cho tương lai của tổ chức, xác
định các nhiệm vụ cụ thể cho từng bộ phận trong cơ quan, đơn vị phải thực hiện.
Nguồn tài chính Ngân sách nhà nước (NSNN) tác động trực tiếp đến việc tăng
qui mô đầu tư, thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng và phát triển. Qui mô và cơ cấu thu chi
NSNN tác động mạnh mẽ đến quan hệ cung cầu trên thị trường và thông qua đó tác
động đến nền kinh tế. Việc xây dựng và phân bổ NSNN, Nhà nước thực hiện điều
chỉnh cơ cấu kinh tế, thực hiện cơ cấu lại nền kinh tế nhằm phát triển bền vững và
không ngừng nâng cao hiệu quả kinh tế - xã hội (KTXH).
NSNN là công cụ kinh tế để Nhà nước thực hiện việc quản lý, kiểm soát nền
kinh tế. NSNN trực tiếp đầu tư phát triển (ĐTPT) nguồn nhân lực, trí lực (giáo dục, đào
tạo, y tế, văn hóa, khoa học .) thực hiện nhiệm vụ phát triển xã hội.
Điều đó cho thấy việc lập và phân bổ sử dụng có hiệu quả vốn NSNN của quốc
gia nói chung và của các địa phương nói riêng có ý nghĩa hết sức quan trọng giúp chính
quyền các cấp thực hiện tốt các mục tiêu tăng trưởng KTXH của mình.
Luật NSNN (2002) trao thêm quyền tự chủ về ngân sách (NS) cho các địa

phương.Theo đó, Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định việc phân cấp quản lý NSNN
cho chính quyền các cấp; xây dựng định mức phân bổ ngân sách (ĐMPBNS) và mức
phân bổ NS cho các ngành, các cấp. Các ĐMPBNS cho NS cấp huyện, xã được xây
dựng và áp dụng cho mỗi giai đoạn ổn định ngân sách (3-5 năm).
Quy trình xây dựng dự toán NSNN có ý nghĩa vô cùng thiết yếu đối với phòng
Tài chính – Kế hoạch huyện Tân Phú, tỉnh Đồng Nai. Giúp Hội đồng Nhân dân
(HĐND), Ủy ban Nhân dân (UBND) định hướng những mặt hoạt động cơ bản trong
năm kế hoạch, chủ động tốt và phát huy các nguồn lực tài chính để hoàn thành nhiệm
vụ chính trị trên địa bàn; phát huy các nguồn lực và khả năng của địa phương, đề ra
phương hướng sử dụng kinh phí ngân sách nhà nước đúng mục đích, đúng chế độ, tiết
kiệm, đối phó kịp thời với mọi tình huống xãy ra đột xuất rong tương lai, hạn chế được
những khó khăn về phát sinh kinh phí ngoài kế hoạch.


2
Tuy nhiên hiện nay công tác lập dự toán ngân sách của phòng Tài chính kế
hoạch vẫn còn tồn tại nhiều khiếm khuyết, quy trình chưa rõ ràng, số liệu dự toán ngân
sách chưa phản ánh đúng thực trạng của địa phương nên không phát huy vài trò công
dụng của nó và gậy lãng phí cho ngân sách. Trong khi đó, để phát triển địa phương, cần
huy động tốt nguồn lực xã hội, đòi hỏi địa phương phải không ngừng đổi mới và nâng
cao trình độ quản lý, trong đó, những yếu kém, bất cập về công tác dự toán ngân sách
cần sơm được khắc phục.
Từ việc nhận thức được sự cần thiết của công tác xây dựng dự toán ngân sách và
từ yêu cầu đổi mới công tác quản lý ngân sách tại phòng Tài chính Kế hoạch huyện
Tân Phú nên tác giả đã chọn đề tài “Giải pháp nâng cao chất lượng dựng dự toán
ngân sách tại phòng Tài chính Kế hoạch huyện Tân Phú, tỉnh Đồng Nai”. Nhằm
góp phần thực hiện tốt kế hoạch phát triển Kinh tế - Xã hội (KTXH) là cấp thiết, có ý
nghĩa quan trọng cả về mặt lý luận lẫn thực tiễn đang đặt ra hiện nay.
2. Các công trình nghiên cứu trước đây
Đến nay, đã có một số công trình nghiên cứu khoa học về đề tài Giải pháp nâng

cao hiệu quả thực hiện quy trình xây dựng dự toán ngân sách nhà nước ở phạm vi toàn
quốc như:
- Tô Thiện Hiền (2012)“Nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách nhà nước tỉnh An
Giang giai đoạn 2011-2015 và tầm nhìn đến 2020”, Luận án tiến sĩ kinh tế, Đại học
Ngân hàng thành phố Hồ Chí Minh.
- Hoàng Quang Hàm (2014), “Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện tổ chức
kiểm toán dự toán ngân sách nhà nước của kiểm toán nhà nước”. Đánh giá thưc trạng
việc tổ chức kiểm toán dự toán NSNN của Kiểm toán Nhà nước Việt Nam, chỉ rõ
những kết quả đạt được, xác định những hạn chế, bất cập cần bổ sung Giải pháp nâng
cao hiệu quả thực hiện và nguyên nhân của những hạn chế, bất cập, những kinh nghiệm
về kiểm toán dự toán NSNN của cơ quan KTNN.
-Nguyễn Thúy Hằng (2012), nghiên cứu đề tài “Xác lập mô hình dự toán và báo
cáo dự toán ngân sách cho các loại hình doanh nghiệp trong khu công nghiệp Biên Hòa
2” từ cơ sở lý thuyết, tác giả đã phân tích và tìm ra các nhân tố ảnh hưởng đến dự toán
ngân sách của doanh nghiệp để làm cơ sở lập bảng câu hỏi. Kết quả khảo sát cho thấy
mô hình các nhân tố ảnh hưởng đến dự toán ngân sách gồm 5 nhân tố tác động gồm
nguồn nhân lực, cơ sở vật chất, chế độ chính sách nhà nước, tổ chức công tác kế toán,


3
quy trình dự toán .Từ đó tác giả đã phân tích những điểm hạn chế và tồn tại trong công
tác lập dự toán ngân sách tại các doanh nghiệp trong KCN Biên Hòa 2 để đưa ra
khuyến nghị.
-Nguyễn Trí Minh (2013) “Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện dự toán ngân
sách tại Công ty cổ phần Sữa Việt Nam”, tác giả tập trung nghiên cứu các vấn đề xoay
quanh về công tác lập dự toán ngân sách và chủ yếu là nghiên cứu dự toán ngắn hạn tại
công ty cổ phần Sữa Việt Nam. Công tác lập dự toán tại công ty bao gồm các vấn đề
xung quanh việc lập dự toán ngân sách, báo cáo dự toán ngân sách và việc kiểm soát
ngân sách tại công ty CP Sữa Việt Nam để cung cấp thông tin hữu ích cho Nhà quản trị
ra quyết định phù hợp và đúng đắn.

- Lương Ngọc Tuyền (2005)“Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện công tác
kiểm soát chi thường xuyên của ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước”, Luận
văn thạc sỹ kinh tế, Đại học kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh.
3. Mục tiêu của đề tài:
Mục tiêu tổng quát:
Thông qua việc nghiên cứu đề tài này để đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao
chất lượng xây dựng dự toán ngân sách tại phòng Tài chính Kế hoạch huyện Tân Phú,
tỉnh Đồng Nai.
Mục tiêu cụ thể:
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về tính hiệu quả của quy trình xây
dựng dự toán ngân sách nhà nước.
- Phân tích đánh giá thực trạng về tính hiệu quả quy trình xây dựng dự toán ngân
sách tại phòng Tài chính Kế hoạch huyện Tân Phú.
- Trên cơ sở đó tìm ra những nguyên nhân và đề xuất một số giải pháp cho cơ
quan quản lý nhà nước khắc phục những hạn chế, Giải pháp nâng chất lượng dự toán
ngân sách tại phòng Tài chính Kế hoạch huyện Tân Phú trong những năm tới.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:
Đối tượng nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu các vấn đề liên quan đến dự toán ngân sách và chủ
yếu nghiên cứu chất lượng xây dựng dự toán ngân sách tại phòng Tài chính Kế hoạch
huyện Tân Phú.
Phạm vi nghiên cứu


4
- Không gian nghiên cứu: Trên địa bàn huyện Tân Phú.
- Thời gian nghiên cứu: Thu thập tài liệu, số liệu thực trạng từ năm 2015 đến
2016 của phòng Tài chính Kế hoạch huyện Tân Phú và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu
quả thực hiện quy trình xây dựng dự toán cho các năm tiếp theo.
5. Phương pháp nghiên cứu:

- Phương pháp nghiên cứu: Đề tài được nghiên cứu trên cơ sở phương pháp
định tính, cụ thể là có sự phối hợp các phương pháp sau:
+ Phương pháp tiếp cận, phỏng vấn những cá nhân về các nội dung có liên quan:
Phỏng vấn sơ bộ qua điện thoại hoặc gặp trực tiếp Trưởng phòng, Phó trưởng phòng
Tài chính Kế hoạch, kế toán trưởng, các chuyên viên phòng Tài chính – Kế hoạch.
+ Phương pháp quan sát: Quan sát các báo cáo, sổ sách, biểu mẫu, chứng từ.
+ Phương pháp thống kê, so sánh, phân tích: Thống kê các số liệu dự toán về
các nguồn thu và các khoản chi của địa phương, so sánh giữa các quy định và hướng
dẫn trong Luật ngân sách nhà nước, các thông tư, công văn hướng dẫn của Bộ tài
chính, Sở Tài chính với cách làm thực tế tại phòng Tài chính Kế hoạch; đồng thời so
sánh với các địa phương khác để qua đó phân tích điểm làm được và điểm chưa thực
hiện hoặc thực hiện chưa tốt trong quá trình dự toán ngân sách của địa phương.
+ Phương pháp tổng hợp: Tổng hợp dữ liệu phân tích và đề xuất các giải pháp.
6. Kết cấu của luận văn:
Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung của luận văn bao gồm 03 chương:
Chương 1: Một số vấn đề lý luận về dự toán ngân sách nhà nước và tính hiệu
quả quy trình xây dựng dự toán ngân sách địa phương.
Chương 2: Hiệu quả thực hiện quy trình xây dựng dự toán ngân sách tại phòng
Tài chính Kế hoạch huyện Tân Phú, tỉnh Đồng Nai.
Chương 3: Giải pháp nâng cao chất lượng dự toán ngân sách tại phòng Tài chính
Kế hoạch huyệnTân Phú, tỉnh Đồng Nai.
Luận văn còn có phần phụ lục trình bày các báo cáo dự toán ngân sách thực tế
của phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Tân Phú, tỉnh Đồng Nai để minh chứng cho
những vấn đề về thực tế tại phòng Tài chính Kế hoạch huyện Tân Phú, tỉnh Đồng Nai
đã được đề cập trong luận văn, tác giả đã kiến nghị nhằm góp phần hoàn thiện quy
trình dự toán ngân sách tại phòng Tài chính Kế hoạch huyện Tân Phú, tỉnh Đồng Nai.


5
CHƯƠNG 1:

MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ DỰ TOÁN NGÂN SÁCH NHÀ
NƯỚC VÀ TÍNH HIỆU QUẢ QUY TRÌNH XÂY DỰNG DỰ TOÁN NGÂN
SÁCH ĐỊA PHƯƠNG
1.1 Khái niệm dự toán ngân sách :
Theo Luật Ngân sách Nhà nước số 83/2015/QH13 năm 2015 "Ngân sách nhà
nước: là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một
khoản thời gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để bảo đảm
thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà nước
Theo tác giả Huỳnh lợi (2009), Kế toán quản trị “ Dự toán ngân sách: Dự toán
ngân sách là sự tính toán một cách chi tiết về việc huy động và sử dụng các nguồn lực
của một tổ chức trong một kỳ hoạt động, hay nói cách khác, dự toán ngân sách là một
kế hoạch hành động được lượng hoá và được chuẩn bị cho một khoảng thời gian cụ
thể”. Xây dựng dự:toán ngân sách là cách thức để lập kế hoạch về kết quả tài chính sẽ
thu trong kỳ hoạt động. Dự toán ngân sách bao gồm các thành phần chủ yếu là sự tính
toán, dự kiến; sự phối họp chi tiết và toàn diện, các nguồn lực, thời gian thực hiện; hệ
thống các chỉ tiêu về lượng và giá trị.
Vậy Dự toán ngân sách là kế hoạch của quá trình thực hiện toàn bộ các hoạt động
thu, chi của Nhà nước đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định và được
thực hiện trong một năm để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước.
1.2 Phân loại dự toán ngân sách:
1.2.1 Phân loại theo thời gian:
Theo tác giả Huỳnh lợi (2009), Kế toán quản trị “Dự toán ngân sách ngắn
hạn: Dự toán ngân sách ngắn hạn còn được gọi là dự toán ngân sách hoạt động (master
budget), đây là dự toán ngân sách được lập cho kỳ kể hoạch là một năm và được chia
ra từng thời kỳ ngắn hơn là từng quý, từng tháng”. Đặc điểm cơ bản của dự toán này là
được lập hàng năm trước khi niên độ kế toán kết thúc để định hướng nguồn tài chính
cho hoạt động của tổ chức trong năm kể hoạch tiếp theo.
Cụ thể trong năm tài chính, các cơ quan, đơn vị thường được yêu cầu lập dự
toán bổ sung 6 tháng, hoặc 9 tháng để đảm bảo thực hiện các nhiệm vụ của nhà nước
trong thời gian còn lại trong năm. Vậy Dự toán ngân sách ngắn hạn là dự toán ngân

sách hoạt động trong từng thời kỳ ngắn (có thể là từng tháng, từng quý hoặc 6 tháng).


6
Theo tác giả Huỳnh lợi (2009), Kế toán quản trị “Dự toán ngân sách dài hạn:
Dự toán ngân sách dài hạn còn được gọi là dự toán ngân sách vốn (capital budget) dài
hạn, đây là dự toán được lập liên quan đến nguồn tài chính cho đầu tư phát triển, mua
sắm tài sản dài hạn, loại tài sản được sử dụng vào hoạt động nhiều năm”. Do vậy, dự
toán này là việc sắp xếp các nguồn lực, chủ yếu là nguồn tài chính để đạt được kết quả
dự kiến trong tương lai nhiều năm. Đặc điểm cơ bản của dự toán ngân sách dài hạn là
kết quả dự kiến lớn, mức độ rủi ro tương đối cao, thời điểm đưa vốn vào hoạt động,
thời gian thu hồi vốn và thời điểm thu được kết quả dự kiến tương đối dài.
1.2.2 Phân loại theo phương pháp lập:
Theo tác giả Huỳnh lợi (2009), Kế toán quản trị “Dự toán ngân sách linh
hoạt: Dự toán ngân sách linh hoạt là dự toán ngân sách được lập tương ứng với nhiều
mức độ hoạt động khác nhau”. Dự toán linh hoạt được lập theo mối quan hệ với quá
trình hoạt động giúp ta xác định các chi phí tương ứng với các mức độ, phạm vi hoạt
động khác nhau. Thông thường, dự toán linh hoạt được lập ở ba mức độ cơ bản là mức
độ hoạt động bình thường, mức độ hoạt động khả quan nhất, mức độ hoạt động bất lợi
nhất. Dự toán ngân sách linh hoạt do lập ở nhiều mức độ hoạt động khác nhau nên đòi
hỏi tính toán cân đối phức tạp. Tuy nhiên, dự toán linh hoạt giúp nhà quản lý có nhiều
thông tin hơn để ứng phó với các tình huống khác nhau.
Theo tác giả Huỳnh lợi (2009), Kế toán quản trị “Dự toán ngân sách cố định:
Dự toán ngân sách cố định là dự toán ngân sách được lập theo một mức độ hoạt động
nhất định”. Như vậy, dự toán ngân sách cố định chỉ thiết lập những dự kiến, nguồn lực
để đảm bảo cho các hoạt động của tổ chức ở một mức độ hoạt động nhất định bằng
một hệ thống chỉ tiêu số lượng và giá trị nhất định trong một khoảng thời gian. Dự toán
ngân sách cố định được lập tương đối giản đơn, tính toán cân đối ít. Tuy nhiên, nó
không cung cấp đủ thông tin để ứng phó với các tình huống khác nhau, nhất là khi tổ
chức có sự điều chỉnh về quy mô, mức độ hoạt động để thích ứng với tình hình thực tế.

1.2.3 Phân loại theo mức độ phân tích
Nguyễn Thị Thu hiền (2005) “Dự toán từ gốc: Là khi lập dự toán gạt bỏ hết
những số liệu dự toán đã tồn tại trong quá khứ và xem các nghiệp vụ như mới bắt
đầu”. Tiến hành xem xét khả năng thu nhập, những khoản chi phí phát sinh để lập các
báo cáo dự toán. Các báo cáo dự toán mới sẽ không lệ thuộc vào số liệu của báo cáo dự
toán cũ. Dự toán từ gốc không chịu hạn chế các mức chi tiêu đã qua, không có khuôn


7
mẫu. Vì thế, nó đòi hỏi nhà quản lý các cấp phải phát huy tính năng động chủ quan và
tính sáng tạo và căn cứ vào tình hình cụ thể để lập dự toán ngân sách. Phương pháp dự
toán từ gốc có nhiều ưu điểm. Thứ nhất, nó không lệ thuộc vào các số liệu của kỳ quá
khứ. Thông thường thì các tổ chức hay dựa vào số liệu của các báo cáo dự toán cũ kết
hợp với mục tiêu mới để lập dự toán ngân sách cho năm sau. Nhưng cách lập dự toán
ngân sách như vậy sẽ che lấp và lệ thuộc vào các khuyết điểm ở kỳ quá khứ và cứ để
các thiếu sót, các khuyết điểm của kỳ quá khứ tồn tại mãi. Dự toán từ gốc sẽ khắc phục
nhược điểm này trong quá trình lập dự toán. Thứ hai, phương pháp dự toán từ gốc là
phát huy mạnh mẽ tính chủ động và sáng tạo của bộ phận lập dự toán. Quan điểm của
các bộ phận lập dự toán không bị ảnh hưởng, chi phối bởi những quan điểm sai lầm
của những người đi trước. Thông thường thì các bộ phận lập dự toán có khuynh hướng
dựa vào ý định của người quản lý cùng với các quy định có sẵng để lập dự toán, thiếu
chủ động suy nghĩ về tình hình tương lai, không mạnh dạn khai thác cơ hội phát triển
công việc. Vì vậy, làm cho công tác dự toán chỉ mang tính hình thức, mất đi tính hiệu
quả thực sự. Tuy nhiên, nhược điểm của phương pháp này là tất cả mọi hoạt động phân
tích, nghiên cứu đều bắt đầu từ con số không, khối lượng công việc nhiều, thời gian
dùng lập dự toán dài, kinh phí cho việc lập dự toán cao và cũng không thể chắc chắn
rằng số liệu dự toán từ gốc chính xác hoàn toàn, không có sai sót.
Nguyễn Thị Thu hiền (2005) “Dự toán cuốn chiếu: Dự toán cuốn chiếu còn gọi
là dự toán nối mạch”. Dự toán theo phương pháp này là các bộ phận lập dự toán sẽ dựa
vào các báo cáo dự toán cũ và điều chỉnh với những thay đổi trong thực tế để lập các

báo cáo dự toán mới. Ưu điểm của phương pháp này là các báo cáo dự toán được soạn
thảo, theo dõi và cập nhật một cách liên tục, không ngừng. Khuyết điểm của phương
pháp này là quá trình lập dự toán ngân sách lệ thuộc rất nhiều vào các báo cáo dự toán
cũ, không phát huy tính chủ động sáng tạo của các bộ phận lập dự toán ngân sách.
1.3 Chức năng của dự toán ngân sách:
Dự toán ngân sách đóng vai trò qụan trọng trong việc giúp cho những nhà quản lý
thực hiện các chức năng quản trị của họ. Bất kỳ một nhà quản lý nào khi đại diện cho
một tổ chức để điều hành hoạt động đều gắn liền với những chức năng cơ bản sau:
Theo tác giả Huỳnh lợi (2009), Kế toán quản trị “Lập kế hoạch: Là việc thiết lập
và thông báo những công việc cần thực hiện, những nguồn lực cần huy động, những
con người phối hợp thực hiện, thời gian thực hiện, những chỉ tiêu cần đạt được để tổ


8
chức hướng về mục tiêu đã định”. Trong việc lập kế hoạch, dự toán ngân sách sẽ đóng
vai trò hoạch định, xác định các mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể cho các bộ phận, cá nhân
trong tổ chức, vạch ra đường đi cụ thể đến các mục tiêu chung của tổ chức, nhờ đó dễ
dàng điều chỉnh khi hoạt động của tổ chức đi chệch hướng. Kế hoạch thu, chi trong dự
toán ngân sách chính là mục tiêu hoạt động. Dự toán ngân sách phải dự tính những gì
sẽ xảy ra. Những dự tính xảy ra - nếu không tốt, dự toán ngân sách sẽ cung cấp thông
tin để nhà quản trị biết được những gì cần làm để thay đổi kết quả không mong muốn
đó. Ngược lại, với những dự tính tốt trong tướng lai, dự toán ngân sách cung cấp thông
tin để nhà quản trị có biện pháp kịp thời với những cơ hội tốt, để những dự tính tốt đó
sớm trở thành hiện thực. Bên cạnh đó, dự toán ngân sách còn đóng vai trò thông tin
giúp dự tính các rủi ro có thê xảy ra trong tương lai để chuẩn bị cho các giải pháp đối
phó kịp thời.
Theo tác giả Huỳnh lợi (2009), Kế toán quản trị “Tổ chức điều hành: Là chức
năng liên kết giữa con người với con người trong tổ chức, mối quan hệ giữa con người
trong một tổ chức với các nguồn vật lực để thực hiện kế hoạch của tổ chức đạt thành
quả và hiệu quả cao nhất”. Chức năng tổ chức điều hành thông qua hoạch định cụ thể

những công việc của từng thành viên, quyền hạn và trách nhiệm của từng thành viên.
Gắn với công việc tổ chức và điều hành của nhà quản trị, dự toán ngân sách sẽ đóng vai
trò điều phối giúp phối họp và thúc đẩy hoạt động của các bộ phận hướng đến việc thực
hiện mục tiêu chung của tổ chức tích cực hơn. Dự toán là cơ sở để triển khai hoạt động.
Dự toán ngân sách được coi là kế hoạch tổng thể, chỉ ra phương thức, mục tiêu hoạt
động của các bộ phận khác nhau. Trên cơ sở này, sẽ liên kết hoạt động của các bộ phận
khác nhau hoạt động vì mục tiêu chung của tổ chức.
Theo tác giả Huỳnh lợi (2009), Kế toán quản trị “Kiểm tra: là chức năng bảo
đảm cho công việc của tổ chức đi đúng mục tiêu. Biểu hiện của chức năng kiểm tra của
nhà quản trị chính là việc nghiên cứu báo cáo kế toán và các báo cáo khác, so sánh số
liệu báo cáo với số liệu kế hoạch 'để kịp thời phát hiện những sai sót, khuyết điểm
nhằm kịp thời điều chỉnh, giúp đỡ các thành viên hoàn thành nhiệm vụ. Gắn với chức
năng kiểm tra của nhà quản lý, dự toán ngân sách có vai trò kiếm soát, là cơ sở để giám
sát hoạt động tại tổ chức trong từng thời kỳ nhất định. Hoạch định ngân sách cụ thể hoá
các thủ tục kiểm soát theo chỉ tiêu định hướng.


9
Theo tác giả Huỳnh lợi (2009), Kế toán quản trị “Ra quyết định: là chức năng
chọn lựa họp lý và tối ưu những giải pháp, phương án. Ra quyết định không phải là
một chức năng độc lập mà nó luôn tồn tại trong quá trình lập kế hoạch, tổ chức điều
hành hoặc kiểm tra”. Tất cả các quyết định đều phải dựa vào nền tảng thông tin. Một
trong những công việc nền tảng để làm căn cứ cho việc ra quyết định là nhà quản trị sẽ
đánh giá các mục tiêu đề ra, khi đó họ cần thông tin về các báo cáo thực hiện, trình bày
và so sánh kết quả thực hiện với dự toán đã lập, với những thay đổi lớn vượt quá mức
cho phép, nhà quản lý sẽ tìm hiểu nguyên nhân của sự thay đổi, ngược lại, với những
hoạt động phù họp thì cần tiếp tục duy trì và đối với những hoạt động lệch lạc, kém
hiệu quả thì cần có biện pháp điều chỉnh hoặc chấm dứt. Dự toán ngân sách khi đó có
vai trò giúp cho nhà quản lý đo lường, đánh giá. Với các mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể đã
được xác định trong dự toán ngân sách, dự toán ngân sách sẽ là cơ sở để đánh giá trách

nhiệm của các bộ phận, cá nhân trong tổ chức. Thông qua việc so sánh kết quả hoạt
động đã đạt được với dự toán ngân sách đã được lập, nhà quản trị sẽ đánh giá được các
hoạt động đã diễn ra như thế nào để đưa ra các quyết định quản lý một cách thích hợp.
Có thể nói, dự toán ngân sách đóng vai trò quan trọng và gắn liền với các công
việc của nhà quản trị. Đây là một bảng tóm tắt trên mọi phương diện của các kế hoạch
và mục tiêu cho tương lai của tổ chức, xác định các nhiệm vụ cụ thể cho từng bộ phận
trong đơn vị phải thực hiện. Có thể nói, ngân sách được xây dựng hoàn hảo có tác
dụng như kim chỉ nam cho nhà quản trị trong việc điều hành tổ chức hoạt động đạt
hiệu quả cao, có được nguồn tài chính dồi dào, quan hệ tài chính của tổ chức lành
mạnh và ngày càng mở rộng.
1.4 Quy trình dự toán ngân sách
Dự toán ngân sách nhà nước hàng năm được lập căn cứ vào nhiệm vụ phát triển
kinh tế - xã hội và bảo đản an ninh – quốc phòng điạ phương. Các khoản thu trong dự
toán ngân sách phải được xác định trên cở sở tăng trưởng kinh tế, các chỉ tiêu có liên
quan và các quy định của pháp luật về thu ngân sách. Các khoản chi trong dự toán ngân
sách phải được xác định trên cơ sở mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh
– quốc phòng. Đối với chi đầu tư phát triển, việc lập dự toán phải căn cứ vào quy
hoạch, chương trình, dự án đầu tư đã có quyết định của cấp có thẩm quyền. Đối với chi
thường xuyên, việc lập dự toán phải căn cứ vào nguồn thu từ thuế, phí, lệ phí và tuân
theo các chế độ, tiêu chuẩn, định mức do các cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy


10
định. Việc quyết định chính sách, chế độ, nhiệm vụ quan trọng, phê duyệt chương
trình, dự án do ngân sách nhà nước bảo đảm phải phù hợp với khả năng ngân sách hàng
năm và kế hoạch tài chính của địa phương. Dự toán ngân sách nhà nước được tổ chức
xây dựng, tổng hợp từ nhiều cơ quan trong đó có các cơ quan tổ chức thu, các đơn vị
sử dụng ngân sách, bảo đảm đúng thời gian và biểu mẫu quy định.
Vì vậy, Dự toán ngân sách là một công việc quan trọng nên không thể chấp
nhận một dự toán có nhiều sai sót, để có một dự toán ngân sách tối ưu đòi hỏi phải xây

dựng quy trình thực hiện một cách chặt chẽ và phù hợp nhất, dựa vào đó họ có thể làm
tốt công việc dự toán. Dưới đây là một quy trình quản lý dự toán ngân sách tiêu biểu
được trình bày trong quyển Managing budgets của tác giả Stephen Brookson.
1.4.1 Quy trình dự toán ngân sách
Do mỗi cấp ngân sách, đơn vị, doanh nghiệp có một đặc điểm cũng như một
phong cách quản lý riêng nên quy trình dự toán ngân sách cũng sẽ khác nhau. Theo tác
giả, quá trình lập dự toán trải qua 03 giai đoạn, được trình bày như sau:
CHUẨN BỊ

SOẠN THẢO

Xác định mục tiêu,
nhiệm vụ chung
của tổ chức
Chuẩn hóa ngân
sách

Đánh giá hệ thống

THEO DÕI

Thu thập thông tin chuẩn bị
dự thảo ngân sách lần đầu
tiên

Phân tích sự khác
nhau giữa kết quả
thực tế và dự toán

Kiểm tra các con số dự toán

bằng cách chất vấn và phân
tích

Theo dõi những
khác biết, phân tích
các sai số, kiểm tra
những rủi ro có thể
xảy ra

Lập dự toán tiền mặt để
theo dõi dòng tiền
Xem lai quy trình hoạch
định ngân sách và chuẩn bị
ngân sách tổng thể

Dự báo lại và điều
chỉnh, xem xét sử
dụng những dạng
ngân sách khác, rút
kinh nghiệm

(Nguồn: Managing budgets, Stephen Brookson)
Sơ đồ 1.1: Quy trình dự toán ngân sách
Giai đoạn chuẩn bị: Đây là bước khởi đầu và cũng là khâu quan trọng nhất
trong toàn bộ quy trình lập dự toán ngân sách. Trong giai đoạn này, cần phải làm rõ các
mục tiêu cần đạt được của tổ chức vì tất cả các báo cáo dự toán ngân sách đều được


11
xây dựng dựa vào chiến lược và mục tiêu phát triển kinh tế xã hội của tổ chức trong

một giai đoạn nhất định. Sau khi xác định rõ ràng mục tiêu, tổ chức sẽ xây dựng một
mô hình dự toán ngân sách chuẩn. Điều này giúp nhà quản lý cấp cao dễ dàng phối hợp
dự toán ngân sách của tất cả các bộ phận trong toàn bộ hệ thống và cho phép so sánh,
kết nối nội dung dự toán ngân sách một cách dễ dàng. Khi tất cả các công việc cần thiết
cho việc lập dự toán đã được chuẩn bị đầy đủ cũng là lúc cần phải xem lại tất cả các
vấn đề một cách có hệ thống để chắc rằng dự toán ngân sách sẽ cung cấp thông tin
chính xác và phù hợp nhất.
Giai đoạn soạn thảo: Trong giai đoạn này, những bộ phận, cá nhân có liên
quan đến việc lập dự toán phải tập hợp toàn bộ thông tin về các nguồn lực có sẵn trong
tổ chức, các yếu tố bên trong, bên ngoài có tác động và ảnh hưởng đến công tác dự
toán ngân sách của tổ chức đồng thời ước tính giá trị thu, chi. Trên cơ sở đó, soạn thảo
các báo cáo dự toán có liên quan như: Dự toán tiêu thụ, Dự toán sản xuất, Dự toán chi
phí, Dự toán tiền, Dự toán bảng cân đối kế toán .v.v.
Giai đoạn theo dõi: Dự toán ngân sách là một công việc quan trọng được thực
hiện từ năm này sang năm khác, từ tháng này sang tháng khác. Vì vâỵ, để dự toán ngày
càng hoàn thiện hơn thì ở mỗi kỳ dự toán cần phải thường xuyên theo dõi, đánh giá
tình hình thực hiện dự toán để từ đó xem xét lại các thông tin, cơ sở lập dự toán ngân
sách và có những điều chỉnh cần thiết đồng thời rút kinh nghiệm cho lần lập dự toán
ngân sách tiếp theo.
1.4.2 Trình tự và phương pháp lập dự toán ngân sách
Trong quá trình lập dự toán ngân sách thì dự toán chi ngân sách nhà nước là dự
toán được lập đầu tiên và là cơ sở để lập các dự toán khác.
Dựa vào đặc điểm, cơ chế hoạt động của mỗi tổ chức mà dự toán ngân sách có
thể được lập theo một trong 3 phương pháp sau: phương pháp tiếp cận thông tin từ trên
xuống, phương pháp tiếp cận thông tin phản hồi, đàm phán, thương lượng, phương
pháp tiếp cận thông tin từ dưới lên.
1.4.2.1 Phương pháp tiếp cận thông tin từ trên xuống


12

Quản lý cấp cao

Quản lý cấp
trung gian

Quản lý cấp
cơ sở

Quản lý cấp
trung gian

Quản lý cấp
cơ sở

Quản lý cấp
cơ sở

Quản lý cấp
cơ sở

Nguồn: Kế toán quản trị, Đại học Kinh tế Tp. Hồ Chí Minh, 1993)
Sơ đồ 1.2: Mô hình ấn định thông tin từ trên xuống
Phương pháp tiếp cận thông tin từ trên xuống là phương pháp mà các chỉ tiêu dự
toán được định ra từ ban quản lý cấp cao của tổ chưc, sau đó sẽ truyền xuống cấp quản
lý trung gian. Sau khi cấp quản lý trung gian tiếp nhận sẽ chuyển xuống cho quản lý
cấp cơ sở để làm mục tiêu, kế hoạch trong việc tổ chức hoạt động tại từng bộ phận
trong tổ chức.
Nhận xét: Mô hình dự toán lập theo phương pháp này mang nặng tính áp đặt từ
quản lý cấp cao xuống nên rất dễ tạo sự bất bình cho các bộ phận trong tổ chức. Các
chỉ tiêu dự toán do ban quản lý cấp cao chủ quan tự ấn định xuống nên đôi khi sẽ quá

cao hay quá thấp so với mức độ hoạt động và năng lực thực tế của từng bộ phận. Điều
này không khuyến khích việc chung sức hợp tác để tăng năng suất của các bộ phận
trong tổ chức. Hơn nữa, tâm lý chung của con người là thích làm những gì mình hoạch
định hơn là làm những việc do người khác áp đặt, nhất là những áp đặt chưa hợp lý.
Khi lập dự toán ngân sách theo mô hình này đòi hỏi nhà quản lý cấp cao phải có
tầm nhìn tổng quan, toàn diện về mọi mặt của tổ chức đồng thời phải nắm vững chi tiết
hoạt động của từng bộ phận cả về mặt định tính lẫn định lượng. Vì vậy, lập dự toán
theo mô hình này chỉ thích hợp đối với các tổ chức có quy mô nhỏ, ít có sự phân cấp
trong quản lý hoặc được sử dụng trong những trường hợp đặc biệt buộc doanh nghiệp
phải tuân thủ theo chỉ đạo của quản lý cấp cao hơn.
1.4.2.2 Phương pháp tiếp cận thông tin phản hồi, đàm phán, thương lượng.


13
Quản lý cấp cao

Quản lý cấp
trung gian

Quản lý cấp
cơ sở

Quản lý cấp
cơ sở

Quản lý cấp
trung gian

Quản lý cấp
cơ sở

Quản lý cấp
cơ sở

(Nguồn: Kế toán quản trị, Đại học Kinh tế Tp. Hồ Chí Minh, 1993)
Sơ đồ 1.3: Mô hình thông tin phản hồi, đàm phán, thương lượng
Dự toán theo mô hình thông tin phản hồi được thực hiện theo quy trình sau: Đầu
tiên ban quản lý cấp cao nhất trong tổ chức sẽ ước tính các chỉ tiêu dự toán. Kế đến các
chỉ tiêu mang tính dự thảo này sẽ được truyền xuống cho cấp quản lý trung gian. Trên
cơ sở đó, cấp quản lý trung gian sẽ phân bổ các chỉ tiêu này xuống các đơn vị cấp cơ
sở. Bộ phận quản lý cấp cơ sở sẽ căn cứ vào các chỉ tiêu ước tính, khả năng và điều
kiện thực tế của mình để xác định các chỉ tiêu dự toán nào có thể thực hiện được và các
chỉ tiêu dự toán nào cần giảm bớt hoặc tăng thêm. Sau đó, bộ phận quản lý cấp cơ sở sẽ
bảo vệ các chỉ tiêu dự toán của mình trước bộ phận quản lý cấp trung gian. Bộ phận
quản lý cấp trung gian, trên cơ sở tổng hợp các chỉ tiêu dự toán của các bộ phận cấp cơ
sở, kết hợp với kinh nghiệm và tầm nhìn tổng quát toàn diện hơn về hoạt động tại các
bộ phận cấp cơ sở để xác định các chỉ tiêu dự toán có thể thực hiện được của bộ phận
mình và tiến hành trình bày và bảo vệ trước bộ phận quản lý cấp cao.
Bộ phận quản lý cấp cao trên cơ sở tổng hợp số liệu dự toán từ các bộ phận quản
lý cấp trung gian, kết hợp với tầm nhìn tổng quát, toàn diện về toàn bộ hoạt động của tổ
chức sẽ hướng các bộ phận khác nhau đến mục tiêu chung của tổ chức.
Bộ phận quản lý cấp cao xét duyệt dự toán thông qua các chỉ tiêu dự toán của bộ
phận quản lý cấp trung gian, bộ phận quản lý cấp trung gian xét duyệt thông qua các
chỉ tiêu dự toán của quản lý cấp cơ sở. Dự toán ngân sách sau khi được xét duyệt sẽ trở
thành dự toán ngân sách chính thức và được sử dụng như định hướng hoạt động trong
kỳ kế hoạch của tổ chức.
Nhận xét: Lập dự toán theo mô hình này có ưu điểm là huy động được trí tuệ và
kinh nghiệm của tất cả các cấp quản lý trong tổ chức vào quá trình lập dự toán. Mô