THẢO LUẬN CHUYÊN ĐỀ 2 NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIỚI THIỆU CÁC TÁC PHẨM CỦA HỒ CHÍ MINH

Chủ đề 2:
NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIỚI THIỆU TÁC PHẨM CỦA HỒ CHÍ
MINH
Hồ Chí Minh là một nhà chính trị, nhà văn hóa, nhà văn, nhà thơ vĩ đại, anh
hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới. Sinh thời, chủ tịch Hồ Chí
Minh không tự nhận mình là nhà văn, nhà thơ. Người chỉ xem mình là người bạn
thân của văn nghệ, người yêu văn nghệ. Nhưng rồi chính hoàn cảnh thôi thúc, nhiệm
vụ cách mạng yêu cầu, môi trường xã hội và thiên nhiên gợi cảm, cộng với tài năng
và tâm hồn chan chứa cảm xúc, Người đã sáng tác nhiều tác phẩm có giá trị. Văn thơ
Hồ Chí Minh đạt đến một trình độ sắc sảo và hùng biện hiếm có.
I. Các khái niệm cơ bản:
1. Khái niệm nâng cao.
Nâng cao là tính từ diễn tả sự cao hơn về mức độ so với mức cơ bản, đòi hỏi
khả năng giải quyết cao hơn
2. Khái niệm Chất lượng
Là khả năng của tập hợp các đặc tính của một sản phẩm, hệ thống hay quá
trình để đáp ứng các yêu cầu của khách hàng và các bên có liên quan.
3. Khái niệm nâng cáo chất lượng giới thiệu tác phẩm Hồ Chí Minh
Nâng cao chất lượng giới thiệu tác phẩm Hồ Chí Minh là việc giới thiệu các
tác phẩm Hồ Chí Minh được tiến hành tốt hơn phục vụ cho học tập, nghiên cứu…
II. Nội dung nâng cao chất lượng giới thiệu tác phẩm Hồ Chí Minh
Để nâng cao chất lượng giới thiệu tác phẩm Hồ Chí Minh đối với học viên
đào tạo giảng viên Tư tưởng Hồ Chí Minh đòi hỏi người học viên ngoài làm tốt việc
chuẩn bị bài giảng, cần làm chủ được nội dung, xác định phương pháp giảng bài môn
Tư tưởng Hồ Chí Minh cần phải đạt được 1 số vấn đề như:
1. Vai trò, vị trí, đặc điểm các tác phẩm của Hồ Chí Minh
* Đối với cách mạng Việt Nam
- Là những tư liệu quan trọng để thức tỉnh, hướng dẫn nhân dân đứng lên
làm cách mạng.

+ Lịch sử nước ta từ khi đế quốc Pháp xâm lược đã chứng kiến hơn 300 cuộc
đấu tranh hết sức anh dũng của dân tộc ta chống đế quốc Pháp xâm lược. Nhưng cuối
cùng đều không giành được thắng lợi vì không có một đường lối cứu nước đúng đắn.
Ví dụ: Thất bại của phong trào Cần vương là do thiếu đường lối đúng, thiếu
một tổ chức cách mạng có khả nǎng dắt dẫn dân tộc đến thắng lợi. Thất bại của
phong trào này đánh dấu sự chấm dứt thời kỳ dấu tranh chống ngoại xâm trong
khuôn khổ hệ tư tưởng phong kiến.
+ Giữa lúc dân tộc ta đứng trước cuộc khủng hoảng về đường lối cứu nước,
nhiều nhà yêu nước đương thời tiếp tục con đường cứu nước theo lối cũ, thì đồng chí
Nguyễn ái Quốc đã ra đi tìm đường cứu nước theo phương hướng mới. Gần mười
nǎm bôn ba khắp các châu lục (1911-1920), Người đến những nước thuộc địa và
những nước đế quốc như Anh, Mỹ, Pháp... quan sát, nghiên cứu, suy nghĩ, đã phát
hiện một chân lý: chủ nghĩa tư bản, chủ nghĩa đế quốc, thực dân là cội nguồn của
mọi đau khổ của giai cấp công nhân với nhân dân lao đồng ở chính quốc cũng như ở
các nước thuộc địa... Dưới ánh sáng Cách mạng tháng Mười, Đề cương về vấn đề
dân tộc và thuộc địa của Lênin và ảnh hưởng của cuộc đấu tranh thành lập Đảng
công sản Pháp..., chủ nghĩa Mác - Lênin, chân lý cách mạng của thời đại đã sớm
được khẳng định trong nhận thức tư tưởng của Nguyễn Ái Quốc
- Là sản phẩm của trí tuệ thiên tài (Chủ quan Hồ Chí Minh), là những tổng
kết, chỉ dẫn toàn diện và sâu sắc của Hồ Chí Minh về những vấn đề cơ bản của các
mạng Việt Nam trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, đó là kết quả của hoạt
động tư duy và thực tiễn đầy khó khăn, gian khổ của Hồ Chí Minh gắn liền với quá
trình ra đi tìm đường cứu nước và thực tiễn Hồ Chí Minh cùng với Đảng lãnh đạo
cách mạng Việt Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác.
+ Thiên tài trí tuệ của Chủ tịch Hồ Chí Minh biểu hiện từ tuổi vị thành niên.
Nét đặc sắc thiên tài của Người là luôn gắn liền với truyền thống yêu nước của dân
tộc. Năm 1923, khi đang cộng tác tại Quốc tế Cộng sản ở Moscow, một nhà thơ lớn
của Liên Xô đến thăm Người, trong câu chuyện giữa hai người, nhà thơ Liên Xô hỏi
“vì sao đồng chí muốn ra nước ngoài?”, Nguyễn Ái Quốc trả lời rằng: “Khi tôi độ 13
tuổi, lần đầu tiên tôi được nghe ba chữ Pháp: Tự do, bình đẳng, bác ái… và từ thuở

ấy, tôi rất muốn làm quen với nền văn minh Pháp, muốn tìm xem những gì ẩn đằng
sau những chữ ấy… (bởi vậy) tôi quyết định tìm cách đi ra nước ngoài”.
+ Đối với dân tộc ta, với cách mạng Việt Nam trong thế kỷ 20, Chủ tịch Hồ
Chí Minh không chỉ là tìm ra con đường giải phóng dân tộc, người cầm lái vĩ đại,
chèo lái con thuyền cách mạng Việt Nam vượt qua bao thác ghềnh, mà còn là kiến
trúc sư thiên tài, kiến tạo chế độ xã hội, Nhà nước và Quân đội ta theo những tiêu chí
của một xã hội văn minh.


+ Trong hành trình tìm đường cứu nước, Hồ Chí Minh đã nghiên cứu các cuộc
cách mạng điển hình trên thế giới và rút ra kết luận: Một cuộc cách mạng thành công
thì “quyền phải giao cho dân chúng số nhiều”, “chớ để trong tay một bọn ít người”
và dân chúng phải “được hưởng cái hạnh phúc, tự do, bình đẳng thật” (“Đường kách
mệnh”, 1927). Ngày 15-7-1969, trong bài trả lời phỏng vấn của đồng chí Sác-lơ
Phuốc-ni-o, phóng viên Báo Nhân đạo (Đảng Cộng sản Pháp), về vai trò của Chủ
nghĩa Mác-Lênin, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: "Về phần chúng tôi, chính là do cố
gắng vận dụng… một cách sáng tạo, phù hợp với thực tế Việt Nam… mà giành được
thắng lợi to lớn… Chúng tôi giành được thắng lợi đó là do nhiều yếu tố, nhưng cần
phải nhấn mạnh rằng… trước hết là nhờ cái vũ khí không gì thay thế được là Chủ
nghĩa Mác-Lênin".
+ Nói đến sự sáng tạo về chính trị, tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, chúng ta
không thể không nói đến Bản Tuyên ngôn Độc lập, 1945. Trong văn kiện lịch sử này,
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trích lại Bản “Tuyên ngôn Độc lập của Hoa Kỳ”, 1776 và bản
“Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền Pháp”, 1789. Từ những tiền đề tư tưởng lớn trong
hai bản tuyên ngôn đó, Người đưa ra chân lý mới có ý nghĩa thời đại đối với các dân tộc
bị áp bức: “Tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng, dân tộc nào cũng có
quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do”. Có thể nói, Tuyên ngôn Độc lập, 1945 là
một bản tuyên ngôn kép-tuyên ngôn độc lập cho dân tộc Việt Nam, đồng thời là tuyên
ngôn về quyền con người của các dân tộc bị áp bức.
- Các tác phẩm của Hồ Chí Minh góp phần quan trọng, tạo nền tảng, cơ sở

cho việc hình thành đường lối cách mạng Việt Nam của Đảng.
+ Sau khi nước nhà được độc lập, tư tưởng nổi bật của Hồ Chí Minh là xây
dựng Nhà nước thật sự của dân, do dân, vì dân, xây dựng chế độ mới để mọi người
dân được tự do, hạnh phúc. Theo Bác, “Chúng ta phải hiểu rằng, các cơ quan của
Chính phủ từ toàn quốc cho đến các làng, đều là công bộc của dân, nghĩa là để gánh
việc chung cho dân, chứ không phải để đè đầu dân như trong thời kỳ dưới quyền
thống trị của Pháp, Nhật. Việc gì lợi cho dân, ta phải hết sức làm. Việc gì hại đến
dân, ta phải hết sức tránh”. Nhà nước lo việc nội trị, chăm lo đời sống vật chất, tinh
thần của nhân dân, xây dựng đời sống mới, lo việc kháng chiến bảo vệ nền độc lập
và lo về chiến lược ngoại giao. Tư tưởng ngoại giao Hồ Chí Minh là thêm bạn, bớt
thù, là mở cửa, hợp tác chân thành với các nước, là thành thực, tôn trọng lẫn nhau.
“Làm bạn với tất cả mọi nước dân chủ và không gây thù oán với một ai”
+ Hồ Chí Minh cùng Đảng, Nhà nước lãnh đạo hai cuộc kháng chiến suốt 30
năm, làm thất bại mưu đồ xâm lược, thống trị của những đế quốc mạnh nhất thời đại,
giành thắng lợi với chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ (07-5-1954) và đại thắng Mùa
Xuân 1975 (30-4-1975) thống nhất đất nước. Tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh tạo sức
mạnh trong chiến tranh nhân dân, xây dựng lực lượng vũ trang ba thứ quân, làm


nòng cốt cho toàn dân đánh giặc. Kiên quyết bảo vệ nền độc lập dân tộc với chân
lý: Không có gì quý hơn độc lập, tự do
+ Tư tưởng Hồ Chí Minh về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa
xã hội là sự vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lê-nin vào thực tiễn Việt Nam.
Người nhấn mạnh tính tất yếu đi lên chủ nghĩa xã hội và phải nắm vững đặc điểm to
nhất là từ một nước nông nghiệp lạc hậu, trải qua chiến tranh lâu dài cần phải tiến
dần từng bước lên chủ nghĩa xã hội, không thể làm giống như các nước khác; cần
phải tìm ra quy luật riêng của cách mạng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Hồ Chí Minh
quan niệm: “Chủ nghĩa xã hội là làm sao cho dân giàu nước mạnh”, “Ta không thể
giống Liên Xô, vì Liên Xô có phong tục tập quán khác, có lịch sử địa lý khác”. Chủ
nghĩa xã hội là mọi người được tự do, ấm no, hạnh phúc, được học hành, được chữa

bệnh, có nhà ở tử tế, trẻ em được nuôi dưỡng, người già được chăm sóc. Tư tưởng đó
của Người được Đảng ta quán triệt sâu sắc trong đường lối đổi mới từ Đại hội VI
(1986) và được hiện thực hóa trong phát triển đất nước vững chắc, đúng định hướng
xã hội chủ nghĩa, đạt được những thành tựu to lớn có ý nghĩa lịch sử.
- Các tác phầm của Hồ Chí Minh là tài liệu không thể thiếu trong nghiên cứu,
học tập tư tưởng Hồ Chí Minh
- Trực tiếp nghiên cứu, tiếp cận các tác phẩm của Hồ Chí Minh sẽ giúp ta
nắm chắc bối cảnh lịch sử, sự tất yếu ra đời các tác phẩm, nắm được nội dung chủ
đạo mà Hồ Chí Minh gửi gắm qua các tác phẩm và tính đúng đắn, sáng tạo của
những quan điểm và tư tưởng đó
- Giúp chúng ta hiểu đúng và sâu sắc những quan điểm, tư tưởng của Hồ Chí
Minh, tránh những tình trạng tam sao, thất bản hoặc gán gép chủ quan đến sự hiểu
biết sai lệch những quan điểm, tư tưởng đúng đắn của Hồ Chí Minh.
2. Đặc điểm tác phẩm Hồ Chí Minh
a. Đặc điểm về hình thức thể hiện các tác phẩm.
- Các tác phẩm của Hồ Chí Minh thường ngắn gọn về dung lượng.
+ Văn chính luận của Hồ Chí Minh có một đặc trưng nổi bật là ngắn gọn, súc
tích. Chính sự ngắn gọn, súc tích này hỗ trợ đắc lực cho công tác tuyên truyền. Theo
Người, nội dung ngắn gọn có nghĩa là: “Phải viết gọn gàng, rõ ràng, vắn tắt. Nhưng
vắn tắt không phải là cụt đầu, cụt đuôi mà phải có đầu, có đuôi, có nội dung… Nói ít
nhưng nói cho thấm thía, nói cho chắc chắn thì quần chúng thích hơn”. Ngắn gọn
trong cách nói, cách viết theo Hồ Chí Minh về mặt nội dung thì phải cô đọng, hàm


súc, ý nhiều lời ít, không có lời thừa, ý thừa, chữ thừa, mỗi câu, mỗi chữ có một ý
nghĩa, có một mục đích, không phải rỗng tuếch.
Tuy nhiên, theo quan điểm của Người, không phải nhất thiết cái gì cũng ngắn
mới tốt, mà mục đích của việc nói ngắn, viết ngắn là để chữa cái bệnh “nói dài, viết
rỗng”, tức là tùy thuộc điều kiện hoàn cảnh, đối tượng cụ thể quy định nói, viết ngắn
hay dài, nhưng phải có nội dung. Mỗi câu, mỗi chữ phải chứa một ý nghĩa, mang một

nội dung nhất định, không dư thừa; nói đúng tư tưởng, phản ánh đúng nhu cầu, lợi
ích, nguyện vọng của quần chúng nhân dân. Trong bài nói tại hội nghị tuyên giáo các
tỉnh miền núi, Bác đã nói: “Công tác tuyên truyền phải cụ thể, thiết thực. Tuyên
truyền cái gì? Tuyên truyền cho ai? Tuyên truyền để làm gì? Tuyên truyền cách thế
nào? đó là những vấn đề các chú phải tự hỏi, tự trả lời. Chứ không phải chờ trên gửi
tài liệu xuống, rồi theo một, hai, ba, bốn mà làm”.
+ Sự ngắn gọn về mặt dung lượng của văn bản gắn bó một cách hữu cơ với
sự dễ hiểu mà Hồ Chí Minh luôn muốn hướng tới. Tính dễ hiểu theo quan điểm của
Người là: “...muốn cho người xem hiểu được, nhớ được, làm được, thì phải viết cho
đúng trình độ của người xem...”. Người cho rằng, tuyên truyền bằng ngôn ngữ nói
hay ngôn ngữ viết thì mỗi câu, mỗi chữ có một ý nghĩa, một mục đích. Người tuyên
truyền khi nói ra, khi viết ra cốt là “để giáo dục, giải thích, cổ động, phê bình. Để
phục vụ quần chúng”. Nếu cán bộ tuyên truyền khi nói, viết “người xem mà không
nhớ được, không hiểu được, là không viết đúng, nhằm không đúng mục đích”.
- Các tác phẩm của Hồ Chí Minh phong phú về thể loại
- Các tác phẩm của chủ tịch Hồ Chí Minh có nội dung sâu sắc, toàn diện
+
- Luôn phù hợp với đặc điểm tâm lý, nhận thức của các tầng lớp nhân dân hiện nay.

- Những yêu cầu cơ bản về phương pháp giới thiệu tác phẩm của Hồ Chí Minh
- Ý nghĩa việc nghiên cứu phương pháp giới thiệu các tác phẩm Hồ Chí Minh
với tuyên truyền, giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh
* Khi giảng các tác phẩm của Hồ Chí Minh cần làm rõ được sự ra đời
của tác phẩm trong bối cảnh nào. Về tình hình thế giới, khu vực và tình hình
trong nước như thế nào.


Ví dụ: Khi giảng tác phẩm “Bản án chế độ thực dân Pháp” hoặc “Bản yêu
sách tám điểm” của Hồ Chí Minh. Ta cần làm rõ bối cảnh như sau:
+ Tình hình thế giới: Sau chiến tranh thế giới thứ I, chủ nghĩa tư bản chuyển

từ cạnh tranh sang chủ nghĩa độc quyền, tranh thủ vơ vét, bóc lột nhân dân các nước
thuộc địa và nhân dân ở chính quốc…
+ Tình hình trong nước: Các phong trào đấu tranh của nhân dân ta đều đi đến
thất bại do thiếu đường lối lãnh đạo đúng đắn….
* Tập trung đi sâu làm rõ vị trí, vai trò của tác phẩm Hồ Chí Minh.
a. Đối với các mạng Việt Nam
b. Đối với việc nghiên cứu, học tập tư tưởng Hồ Chí Minh