Luận văn thạc sỹ - Quản lý chất lượng đào tạo nhân lực Y tế tại Trường Trung cấp Y tế Trung ương
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (712.65 KB, 108 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI
----------------------
LUẬN VĂN THẠC SĨ
QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO NHÂN LỰC
Y TẾ
TẠI TRƯỜNG TRUNG CẤP Y TẾ TRUNG ƯƠNG
LÊ NGỌC BIÊN
Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh
Mã ngành: 60340102
HÀ NỘI - 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI
----------------------
LUẬN VĂN THẠC SĨ
QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO NHÂN LỰC
Y TẾ
TẠI TRƯỜNG TRUNG CẤP Y TẾ TRUNG ƯƠNG
LÊ NGỌC BIÊN
Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh
Mã ngành: 60340102
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: GS.TS. PHẠM QUANG PHAN
HÀ NỘI - 2017
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng
tôi. Các số liệu sử dụng phân tích trong luận án có nguồn gốc rõ ràng, đã công bố
theo đúng quy định. Những số liệu trong các bảng biểu phục vụ cho việc phân tích,
nhận xét, đánh giá được chính tác giả thu thập từ các nguồn khác nhau có ghi rõ
trong phần tài liệu tham khảo.
Ngoài ra, trong luận văn còn sử dụng một số nhận xét, đánh giá cũng như số
liệu của các tác giả, cơ quan tổ chức khác đều có trích dẫn và chú thích nguồn gốc.
Nếu phát hiện có bất kỳ sự gian lận nào tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về
nội dung luận văn của mình.
Tác giả
Lê Ngọc Biên
LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn tới quý Thầy, Cô
Viện Đại học Mở Hà Nội; quý Thầy, Cô trong Hội đồng khoa học đã trực tiếp giảng
dạy, giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn tốt
nghiệp. Tác giả cũng đã nhận được sự động viên, giúp đỡ quý báu của nhiều đơn vị
và cá nhân.
Đặc biệt, tác giả xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến GS.TS. Phạm
Quang Phan người thầy đã tận tình hướng dẫn khoa học, giúp đỡ tác giả trong quá
trình triển khai thực hiện và hoàn thành luận văn này.
Tác giả xin chân thành cảm ơn các đồng chí lãnh đạo trường Trung cấp Y tế
Trung ương đã tạo điều kiện để tác giả được theo học lớp thạc sỹ của Viện Đại học
Mở Hà Nội chuyên ngành Quản trị kinh doanh và hoàn thành đề tài nghiên cứu của
mình; xin chân thành cảm ơn các đồng chí cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên ở
trường Trung cấp Y tế Trung ương, các bạn đồng nghiệp đã cung cấp và chia sẻ tư
liệu cần thiết hỗ trợ tác giả nghiên cứu; xin cảm ơn những người thân yêu đã động
viên giúp đỡ, tạo điều kiện cho tác giả hoàn thành luận văn.
Tuy rất cố gắng, song chắc chắn luận văn không tránh khỏi thiếu sót, tác giả
rất mong nhận được những sự góp ý kiến của quý Thầy, Cô và các bạn đồng nghiệp.
Tác giả
Lê Ngọc Biên
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN.....................................................................................................V
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT...............................................................IX
DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ..................................................................XI
PHẦN MỞ ĐẦU..................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài......................................................................................1
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài........................................................2
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu......................................................................3
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.......................................................................3
5. Các phương pháp nghiên cứu.............................................................................3
5.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận..............................................................3
5.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn.....................................................................4
5.3. Phương pháp thống kê toán học..........................................................................4
6. Đóng góp của luận văn........................................................................................4
7. Cấu trúc của luận văn........................................................................................4
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHẤT
LƯỢNG................................................................................................................ 5
ĐÀO TẠO NHÂN LỰC Y TẾ BẬC TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP........5
1.1. Các khái niệm cơ bản.......................................................................................5
1.1.1. Khái niệm về nhân lực y tế và quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y tế bậc
TCCN........................................................................................................................ 5
1.1.2. Khái niệm chất lượng đào tạo nhân lực y tế bậc TCCN...................................7
1.2. Quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y tế bậc TCCN...................................11
1.2.1 Đặc điểm của trường TCCN trong lĩnh vực đào tạo nhân lực y tế..................11
1.2.2. Mục tiêu quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y tế bậc TCCN......................19
1.2.3. Phương pháp và hình thức quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y tế bậc
TCCN...................................................................................................................... 19
1.2.4. Các mô hình quản lý chất lượng đào tạo........................................................20
1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y tế bậc
TCCN...................................................................................................................... 22
1.3.1 Yếu tố bên trong.............................................................................................22
1.3.2. Yếu tố bên ngoài:...........................................................................................24
1.4. Sự cần thiết phải tăng cường quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y tế bậc
TCCN...................................................................................................................... 26
1.5. Kinh nghiệm quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y tế bậc TCCN của một
số cơ sở đào tạo và bài học rút ra cho Trường trung cấp Y tế trung ương........27
1.5.1. Kinh nghiệm của một số cơ sở đào tạo:.........................................................27
1.5.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho Trường trung cấp Y tế Trung ương..............33
Tiểu kết chương 1..............................................................................................35
CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO NHÂN
LỰC Y TẾ.......................................................................................................... 36
TẠI TRƯỜNG TRUNG CẤP Y TẾ TRUNG ƯƠNG....................................36
2.1. Tổng quan về Trường trung cấp Y tế Trung ương.......................................36
2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển Trường trung cấp Y tế Trung ương..........36
2.1.2. Cơ cấu tổ chức hành chính của nhà trường bao gồm:....................................37
2.1.3. Vị trí, nhiệm vụ và quyền hạn........................................................................38
2.1.4. Đội ngũ cán bộ, giáo viên..............................................................................39
2.1.5. Kết quả thực hiện công tác tuyển sinh, đào tạo của nhà trường từ năm 2014 2016......................................................................................................................... 42
2.2. Thực trạng quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y tế tại Trường Trung cấp
Y tế Trung ương giai đoạn 2014 - 2016................................................................44
2.2.1. Quản lý chương trình đào tạo........................................................................46
2.2.2. Về công tác tổ chức và quản lý đào tạo.........................................................51
2.2.3. Quản lý CSVC, trang thiết bị kỹ thuật phục vụ công tác đào tạo tại trường. .53
2.2.4. Quản lý hoạt động học tập của học sinh trong những năm qua tại trường.....55
2.3. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y
tế của nhà trường giai đoạn 2014 - 2016..............................................................61
2.3.1. Các yếu tố bên trong......................................................................................61
2.3.2. Các yếu tố bên ngoài.....................................................................................63
2.4. Đánh giá chung về quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y tế tại Trường
trung cấp y tế trung ương.....................................................................................63
2.4.1. Những kết quả đạt được:................................................................................63
2.4.2. Những tồn tại, hạn chế...................................................................................64
2.4.3. Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế.......................................................65
Tiểu kết chương 2..............................................................................................67
CHƯƠNG 3 ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG...................68
QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO NHÂN LỰC Y TẾ...........................68
TẠI TRƯỜNG TRUNG CẤP Y TẾ TRUNG ƯƠNG....................................68
3.1. Dự báo nhu cầu nguồn nhân lực y tế trình độ trung cấp chuyên nghiệp ở
Việt Nam................................................................................................................. 68
3.1.1. Nhu cầu.........................................................................................................69
3.1.2 Thách thức......................................................................................................70
3.2. Định hướng tăng cường quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y tế tại
Trường trung cấp y tế trung ương........................................................................72
3.2.1. Phương hướng phát triển của nhà trường đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm
2030......................................................................................................................... 73
3.2.2. Quan điểm quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y tế trình độ trung cấp chuyên
nghiệp tại Trường trung cấp y tế trung ương...........................................................74
3.3. Một số giải pháp tăng cường quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y tế tại
Trường trung cấp y tế trung ương........................................................................75
3.3.1. Đổi mới công tác tuyển sinh..........................................................................75
3.3.2. Cải tiến chương trình đào tạo.........................................................................76
3.3.3. Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên..........................................................77
3.3.4. Tăng cường về cơ sở vật chất........................................................................78
3.3.5. Đổi mới phương pháp giảng dạy...................................................................80
3.3.6. Các giải pháp khác.........................................................................................81
3.4. Kiến nghị.........................................................................................................85
3.4.1. Đối với Bộ Giáo dục & Đào tạo và Bộ Lao động - Thương binh & Xã hội...85
3.4.2. Đối với Bộ Y tế..............................................................................................85
3.4.3. Đối với UBND tỉnh Bắc Ninh.......................................................................86
3.4.4. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo Bắc Ninh....................................................86
Tiểu kết chương 3..............................................................................................88
KẾT LUẬN........................................................................................................ 89
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................i
PHỤ LỤC............................................................................................................ iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BGH
BĐCL
CB-GV-NV
CBQL
CNH
CNH, HĐH
CSVC
CT-HSSV
ĐBCL
ĐH
GD
GD - ĐT
GDCN
GV
GVCN
GVGD
HCTH
HĐH
Ban giám hiệu
Bảo đảm chất lượng
Cán bộ- Giáo viên- Nhân viên
Cán bộ quản lý
Công nghiệp hóa
Công nghiệp hóa, hiện đại hóa
Cơ sở vật chất
Công tác Học sinh-Sinh viên
Đảm bảo chất lượng
Đại học
Giáo dục
Giáo dục - Đào tạo
Giáo dục chuyên nghiệp
Giáo viên
Giáo viên chủ nhiệm
Giáo viên giảng dạy
Hành chính Tổng hợp
Hiện đại hóa
HTQT
KĐCL
KSCL
KHCN
NCKH
PĐT
QL
QLCL
QLGD
TCCN
THPT
XH
XHCN
Hợp tác Quốc tế
Kiểm định chất lượng
Kiểm soát chất lượng
Khoa học Công nghệ
Nghiên cứu khoa học
Phòng Đào tạo
Quản lý
Quản lý chất lượng
Quản lý giáo dục
Trung cấp chuyên nghiệp
Trung học phổ thông
Xã hội
Xã hội chủ nghĩa
DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ
BẢNG
LỜI CẢM ƠN.....................................................................................................V
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT...............................................................IX
DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ..................................................................XI
PHẦN MỞ ĐẦU..................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài......................................................................................1
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài........................................................2
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu......................................................................3
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.......................................................................3
5. Các phương pháp nghiên cứu.............................................................................3
5.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận..............................................................3
5.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn.....................................................................4
5.3. Phương pháp thống kê toán học..........................................................................4
6. Đóng góp của luận văn........................................................................................4
7. Cấu trúc của luận văn........................................................................................4
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHẤT
LƯỢNG................................................................................................................ 5
ĐÀO TẠO NHÂN LỰC Y TẾ BẬC TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP........5
1.1. Các khái niệm cơ bản.......................................................................................5
1.1.1. Khái niệm về nhân lực y tế và quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y tế bậc
TCCN........................................................................................................................ 5
1.1.2. Khái niệm chất lượng đào tạo nhân lực y tế bậc TCCN...................................7
1.2. Quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y tế bậc TCCN...................................11
1.2.1 Đặc điểm của trường TCCN trong lĩnh vực đào tạo nhân lực y tế..................11
1.2.1.1. Vị trí, mục tiêu, chất lượng đào tạo nhân lực y tế bậc TCCN............12
1.2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ của trường TCCN trong lĩnh vực đào tạo nhân
lực y tế.............................................................................................................16
1.2.1.3. Đặc điểm hoạt động đào tạo và công tác quản lý đào tạo của trường
TCCN trong lĩnh vực đào tạo nhân lực y tế....................................................17
1.2.2. Mục tiêu quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y tế bậc TCCN......................19
1.2.3. Phương pháp và hình thức quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y tế bậc
TCCN...................................................................................................................... 19
1.2.4. Các mô hình quản lý chất lượng đào tạo........................................................20
1.2.4.1 Mô hình BS 5750/ISO 9000................................................................20
1.2.4.2. Mô hình quản lý chất lượng tổng thể (Total Quality Management TQM)...............................................................................................................21
1.2.4.3. Mô hình các yếu tố tổ chức (Organizational Elements Model)..........21
1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y tế bậc
TCCN...................................................................................................................... 22
1.3.1 Yếu tố bên trong.............................................................................................22
1.3.2. Yếu tố bên ngoài:...........................................................................................24
1.4. Sự cần thiết phải tăng cường quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y tế bậc
TCCN...................................................................................................................... 26
1.5. Kinh nghiệm quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y tế bậc TCCN của một
số cơ sở đào tạo và bài học rút ra cho Trường trung cấp Y tế trung ương........27
1.5.1. Kinh nghiệm của một số cơ sở đào tạo:.........................................................27
1.5.1.1. Một số kết quả trong công tác quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y
tế bậc TCCN tại trường Cao đẳng Y tế Thái Bình...........................................27
1.5.1.2. Trường Trung Cấp Y Tế Vĩnh Phúc....................................................31
1.5.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho Trường trung cấp Y tế Trung ương..............33
Tiểu kết chương 1..............................................................................................35
CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO NHÂN
LỰC Y TẾ.......................................................................................................... 36
TẠI TRƯỜNG TRUNG CẤP Y TẾ TRUNG ƯƠNG....................................36
2.1. Tổng quan về Trường trung cấp Y tế Trung ương.......................................36
2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển Trường trung cấp Y tế Trung ương..........36
2.1.2. Cơ cấu tổ chức hành chính của nhà trường bao gồm:....................................37
2.1.3. Vị trí, nhiệm vụ và quyền hạn........................................................................38
2.1.4. Đội ngũ cán bộ, giáo viên..............................................................................39
2.1.5. Kết quả thực hiện công tác tuyển sinh, đào tạo của nhà trường từ năm 2014 2016......................................................................................................................... 42
2.2. Thực trạng quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y tế tại Trường Trung cấp
Y tế Trung ương giai đoạn 2014 - 2016................................................................44
2.2.1. Quản lý chương trình đào tạo........................................................................46
2.2.2. Về công tác tổ chức và quản lý đào tạo.........................................................51
2.2.3. Quản lý CSVC, trang thiết bị kỹ thuật phục vụ công tác đào tạo tại trường. .53
2.2.4. Quản lý hoạt động học tập của học sinh trong những năm qua tại trường.....55
2.3. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y
tế của nhà trường giai đoạn 2014 - 2016..............................................................61
2.3.1. Các yếu tố bên trong......................................................................................61
2.3.1.1 Năng lực quản lý - lãnh đạo................................................................61
2.3.1.2. Trình độ nhận thức, quán tính trong phong cách làm việc.................61
2.3.1.3. Các điều kiện phục vụ quản lý chất lượng.........................................62
2.3.2. Các yếu tố bên ngoài.....................................................................................63
2.4. Đánh giá chung về quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y tế tại Trường
trung cấp y tế trung ương.....................................................................................63
2.4.1. Những kết quả đạt được:................................................................................63
2.4.2. Những tồn tại, hạn chế...................................................................................64
2.4.3. Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế.......................................................65
Tiểu kết chương 2..............................................................................................67
CHƯƠNG 3 ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG...................68
QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO NHÂN LỰC Y TẾ...........................68
TẠI TRƯỜNG TRUNG CẤP Y TẾ TRUNG ƯƠNG....................................68
3.1. Dự báo nhu cầu nguồn nhân lực y tế trình độ trung cấp chuyên nghiệp ở
Việt Nam................................................................................................................. 68
3.1.1. Nhu cầu.........................................................................................................69
3.1.2 Thách thức......................................................................................................70
3.2. Định hướng tăng cường quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y tế tại
Trường trung cấp y tế trung ương........................................................................72
3.2.1. Phương hướng phát triển của nhà trường đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm
2030......................................................................................................................... 73
3.2.2. Quan điểm quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y tế trình độ trung cấp chuyên
nghiệp tại Trường trung cấp y tế trung ương...........................................................74
3.3. Một số giải pháp tăng cường quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y tế tại
Trường trung cấp y tế trung ương........................................................................75
3.3.1. Đổi mới công tác tuyển sinh..........................................................................75
3.3.2. Cải tiến chương trình đào tạo.........................................................................76
3.3.3. Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên..........................................................77
3.3.4. Tăng cường về cơ sở vật chất........................................................................78
3.3.5. Đổi mới phương pháp giảng dạy...................................................................80
3.3.6. Các giải pháp khác.........................................................................................81
3.4. Kiến nghị.........................................................................................................85
3.4.1. Đối với Bộ Giáo dục & Đào tạo và Bộ Lao động - Thương binh & Xã hội...85
3.4.2. Đối với Bộ Y tế..............................................................................................85
3.4.3. Đối với UBND tỉnh Bắc Ninh.......................................................................86
3.4.4. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo Bắc Ninh....................................................86
Tiểu kết chương 3..............................................................................................88
KẾT LUẬN........................................................................................................ 89
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................i
PHỤ LỤC............................................................................................................ iii
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Giáo dục ở bất cứ thời đại và quốc gia nào cũng có vai trò quan trọng trong sự
phát triển của xã hội. Một vấn đề cấp thiết hiện nay trong ngành giáo dục của nước ta là
quản lý, nâng cao và đảm bảo chất lượng giáo dục và đào tạo. Nghị quyết Trung ương
II khóa VIII của Đảng đã khẳng định: “Giáo dục và Đào tạo hiện nay phải có một bước
chuyển nhanh về chất lượng và hiệu quả đào tạo, về số lượng và qui mô đào tạo, nhất là
chất lượng dạy - học trong các nhà trường nhằm nhanh chóng đưa giáo dục và đào tạo
đáp ứng yêu cầu đổi mới của đất nước, thực hiện nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi
dưỡng nhân tài, phục vụ cho sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước”. Văn kiện Đại
hội XII khẳng định, kế thừa quan điểm chỉ đạo của các nhiệm kỳ trước, Đảng ta đưa ra
đường lối đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực.
Chuyển mạnh quá trình giáo dục chủ yếu từ trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện
năng lực và phẩm chất người học; học đi đôi với hành, lý luận gắn với thực tiễn. Đây là
tiêu điểm của sự phát triển, mang tính đột phá, khai mở con đường phát triển nguồn
nhân lực Việt Nam trong thế kỷ XXI, khẳng định triết lý nhân sinh mới của nền giáo
dục nước nhà “dạy người, dạy chữ, dạy nghề”.
Trong công tác nâng cao chất lượng Giáo dục & Đào tạo, không thể không
nói đến công tác quản lý chất lượng đào tạo nhân lực trong lĩnh vực Y tế. Đào tạo
đội ngũ cán bộ y tế có chất lượng phục vụ nhu cầu khám chữa bệnh cho nhân dân là
vấn đề cấp bách đối với sự phát triển nguồn nhân lực y tế tại Việt Nam. Quản lý và
nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực là một trong những mục tiêu quan trọng mà
ngành Y tế đặc biệt quan tâm thực hiện. Hiện nay, việc xây dựng mô hình đổi mới
đào tạo nguồn nhân lực y tế tại Việt Nam được tổ chức theo hướng nâng cao chất
lượng và hội nhập quốc tế với điểm thay đổi chính là phân định rõ hai hướng đào
tạo là hệ nghiên cứu do Bộ Giáo dục & Đào tạo quản lý và hệ hành nghề khám
bệnh, chữa bệnh do Bộ Y tế quản lý.
Một trong những nhân tố góp phần thực hiện công tác phát triển nguồn nhân
lực y tế chính là hệ thống các trường Trung cấp, Cao đẳng, Đại học được giao
1
nhiệm vụ đào tạo đội ngũ cán bộ y tế có chất lượng nhằm phục vụ công tác chăm
sóc sức khỏe - khám chữa bệnh cho nhân dân ngày một tốt hơn.
Trường Trung cấp Y tế Trung ương tự hào là một trong các trường đào tạo chất
lượng về Y, Dược, góp phần quan trọng trong sự nghiệp đào tạo nguồn nhân lực y tế ở
trình độ trung cấp. Vì vậy, Trường Trung cấp Y tế Trung Ương cần phải tăng cường
quản lý công tác đào tạo cả về lượng và chất nhằm đáp ứng nhu cầu đổi mới, phát triển
giáo dục trong thời kỳ hội nhập. Nhận thức được tầm quan trọng và xuất phát từ các lý
do trên, tôi chọn đề tài «Quản lý chất lượng đào tạo nhân lực Y tế tại Trường Trung
cấp Y tế Trung ương» làm đề tài luận văn Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Cho đến nay cũng đã có rất nhiều đề tài nghiên cứu về quản lý chất lượng
đào tạo nguồn nhân lực nói chung và nguồn nhân lực trong lĩnh vực y tế nói riêng
tại Việt Nam. Đối với các trường trung cấp, cao đẳng, đại học cũng vậy, việc nghiên
cứu nâng cao chất lượng giáo dục cho nhà trường nói chung và nâng cao chất lượng
dạy học nói riêng luôn là vấn đề quan tâm của các cấp quản lý giáo dục với mục
đích chính là nâng cao hiệu quả quản lý trong nhà trường.
Mặc dù vậy, như lời mở đầu của nhiều công trình nghiên cứu, các nhà khoa
học đều cho rằng đây là vấn đề lớn, cần được nghiên cứu lâu dài trên nhiều phương
diện nhằm phát huy cao nhất vai trò của nguồn nhân lực Y tế trong sự phát triển
kinh tế xã hội. Từ quá trình nghiên cứu các công trình khoa học của các tác giả
trong và ngoài nước cho thấy, nguồn nhân lực có vai trò đặc biệt quan trọng đối với
sự tồn tại và phát triển của đơn vị nói riêng và đất nước nói chung. Các nghiên cứu
đều chỉ ra rằng, để đánh giá được chất lượng nguồn nhân lực cần phải xác định
được các tiêu chí đánh giá chất lượng nguồn nhân lực cũng như áp dụng phương
pháp quản lý phù hợp. Tuy nhiên, các nghiên cứu mới chỉ ra các tiêu chí chung phản
ánh chất lượng nguồn nhân lực. Trong khi mỗi đơn vị, mỗi địa phương cần phải xây
dựng các tiêu chí đánh giá riêng căn cứ vào đặc điểm và điều kiện riêng của mình.
Vì vậy, việc nghiên cứu đánh giá chất lượng nguồn nhân lực thông qua xây dựng
các tiêu chí đánh giá và áp dụng các phương pháp đánh giá chất lượng đào tạo
nguồn nhân lực y tế tại Trường Trung cấp Y tế Trung Ương là rất cần thiết.
2
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích nghiên cứu của đề tài là:
Trên cơ sở phân tích thực trạng quản lý chất lượng đào tạo nguồn nhân lực Y
tế của Trường Trung cấp Y tế Trung Ương giai đoạn 2014 - 2016, luận văn đưa ra
những đánh giá và đề xuất các giải pháp quản lý nhằm nâng cao quản lý chất lượng
đào tạo của nhà trường phục vụ cho sự phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn
hiện nay ở Việt Nam
* Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về quản lý chất lượng đào tạo và nâng
cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực y tế trong các trường TCCN.
- Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý chất lượng đào tạo nguồn nhân lực y
tế bậc TCCN tại Trường Trung cấp Y tế Trung Ương.
- Đề xuất các giải pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nguồn
nhân lực y tế bậc TCCN tại Trường Trung cấp Y tế Trung Ương
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu:
Đề tài tập trung nghiên cứu quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y tế bậc
TCCN tại Trường Trung cấp Y tế Trung Ương trên cơ sở đó đề xuất những giải
pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực y tế bậc TCCN tại Trường
Trung cấp Y tế Trung Ương giai đoạn đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030.
* Phạm vi nghiên cứu:
Về không gian: Đề tài nghiên cứu quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y tế
bậc TCCN tại Trường Trung cấp Y tế Trung Ương.
Về phạm vi thời gian: Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng quản lý chất lượng
đào tạo nhân lực y tế bậc TCCN tại Trường Trung cấp Y tế Trung Ương giai đoạn 2014
- 2016. Đề tài đề xuất giải pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực y
tế bậc TCCN tại Trường Trung cấp Y tế Trung Ương giai đoạn đến năm 2020.
5. Các phương pháp nghiên cứu
5.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
- Phương pháp phân tích tổng hợp tài liệu
- Phương pháp khái quát hoá các nhận định độc lập
3
5.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp quan sát
- Phương pháp điều tra
- Tổng kết kinh nghiệm giáo dục
- Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động
- Phương pháp chuyên gia
- Phương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm
5.3. Phương pháp thống kê toán học
6. Đóng góp của luận văn
- Lý luận: Hệ thống hóa và làm phong phú thêm những vấn đề lý luận về
quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y tế bậc TCCN.
- Thực tiễn: Đánh giá thực trạng chất lượng đào tạo và quản lý chất lượng
đào tạo nhân lực y tế bậc TCCN tại trường Trung cấp Y tế Trung ương. Đề xuất mô
hình và một số giải pháp triển khai quản lý chất lượng theo hướng tiếp cận mô hình
quản lý chất lượng tổng thể TQM để nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực y tế bậc
TCCN và có thể ứng dụng tại trường Trung cấp Y tế Trung ương.
7. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung chính
của luận văn được kết cấu thành 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chất lượng đào tạo nhân lực
y tế bậc TCCN.
Chương 2: Thực trạng quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y tế bậc TCCN
tại Trường Trung cấp Y tế Trung Ương.
Chương 3: Định hướng và giải pháp tăng cường quản lý chất lượng đào tạo
nhân lực y tế tại Trường Trung cấp Y tế Trung Ương
4
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG
ĐÀO TẠO NHÂN LỰC Y TẾ BẬC TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP
1.1. Các khái niệm cơ bản
1.1.1. Khái niệm về nhân lực y tế và quản lý chất lượng đào
tạo nhân lực y tế bậc TCCN
* Khái niệm về nhân lực:
Nhân lực được hiểu là nguồn lực của mỗi con người mà nguồn lực này gồm
có thể lực, trí lực và những phẩm chất đạo đức - tinh thần tạo nên năng lực mà bản
thân con người và xã hội đã, đang và sẽ huy động vào quá trình lao động sáng tạo vì
sự phát triển và tiến bộ xã hội.
* Khái niệm về nhân lực y tế:
Nhân lực y tế được Tổ chức Y tế thế giới định nghĩa là “tất cả mọi người
tham gia vào các hoạt động chăm sóc và nâng cao sức khỏe”. Đội ngũ nhân lực y tế
có trình độ và kỹ năng là điều kiện tiên quyết đảm bảo cho chất lượng các dịch vụ y
tế nói chung và chăm sóc sức khỏe cho nhân dân nói riêng.
* Khái niệm về quản lý:
Song song với các hoạt động riêng lẻ của mỗi cá nhân thì tồn tại những hoạt
động mang tính đặc thù có tổ chức, có phối hợp, có điều khiển như một tất yếu khách
quan. Hoạt động đặc thù đó được gọi là hoạt động quản lý. Chúng ta cũng thấy xuất
hiện những thuật ngữ có mối quan hệ gần gũi với thuật ngữ quản lý như thuật ngữ
quản trị, lãnh đạo, điều khiển nhưng chúng không đồng nhất. Tùy theo cách tiếp cận,
tùy theo đối tượng quản lý mà khái niệm đó được định nghĩa khác nhau. Theo Từ
điển Tiếng Việt thì “Quản lý” là tổ chức và điều khiển các hoạt động theo những yêu
cầu nhất định [25]. C. Mác đã viết: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động
chung nào tiến hành trên quy mô tương đối lớn, thì ít nhiều cũng cần đến một sự chỉ
đạo để điều hoà những hoạt động cá nhân và thực hiện những chức năng chung phát
sinh từ sự vận động của những khí quan độc lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm tự
mình điều khiển lấy mình, còn một dàn nhạc thì cần có nhạc trưởng” [17]. Theo
nghĩa rộng, “quản lý chính là các hoạt động do một hoặc nhiều người điều phối hành
5
động của người khác nhằm thu được kết quả mong muốn”(dẫn theo) [22].
Xét tư cách quản lý là một hành động có thể nêu lên một định nghĩa về quản
lý như sau: “Quản lí là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý
tới đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu đề ra”. Như vậy thì quản lý là hoạt
động có các đặc điểm: quản lý là tác động hướng đích, có mục tiêu xác định; thể
hiện mối quan hệ giữa chủ thể quản lý và đối tượng quản lý - đây là quan hệ không
cùng cấp, có tính bắt buộc; quản lý bao giờ cũng là quản lý con người; quản lý là sự
tác động mang tính chủ quan nhưng tuân theo quy luật khách quan; quản lý là sự
vận động của thông tin; quản lý có khả năng thích nghi giữa chủ thể quản lý với đối
tượng quản lý và ngược lại.
Hoạt động quản lý có 4 chức năng cụ thể: hoạch định, tổ chức, chỉ đạo và
kiểm tra. Nội dung các chức năng này sẽ được phân tích rõ nét hơn ở phần sau tuy
nhiên có thể thấy chức năng kiểm tra có vị trí và vai trò quan trọng nhất trong hoạt
động quản lý. Kiểm tra đánh giá sẽ góp phần đổi mới công tác kế hoạch hóa, công tác
tổ chức, chỉ đạo cũng như đổi mới cơ chế quản lý, phương pháp quản lý nhằm nâng
cao chất lượng quản lý nói chung và quản lý giáo dục, quản lý nhà trường nói riêng.
Các yếu tố liên quan đến quản lí là các yếu tố chế độ chính trị; xã hội - môi
trường; khoa học tổ chức; quyền uy (quyền lực và uy tín); thông tin và mô hình
quản lý tổng quát.
* Khái niệm quản lý chất lượng đào tạo
Quản lý chất lượng đào tạo là nhiệm vụ trọng tâm, nằm trong công tác quản
lý giáo dục nói chung và quản lý nhà trường nói riêng đặc biệt trong công tác quản
lý chất lượng đào tạo tại trường TCCN. Để đạt được mục tiêu giáo dục là “Đào tạo
nguồn nhân lực Việt Nam phát triển toàn diện cả về số lượng và chất lượng chuyên
môn, đáp ứng yêu cầu phát triển của xã hội”, chủ thể quản lý có thể thực hiện quản
lý một cách trực tiếp hay gián tiếp các hoạt động đào tạo.
Vì vậy, quản lý chất lượng đào tạo trong nhà trường chính là nội dung, cách
thức mà chủ thể quản lý cụ thể hoá và sử dụng có hiệu quả các công cụ quản lý đào
tạo trong việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ và mục tiêu giáo dục. Trong quá
trình đào tạo, các yếu tố mục đích, nội dung, phương pháp, phương tiện dạy học
6
luôn vận động và kết hợp chặt chẽ với nhau thông qua hoạt động dạy của thầy và
hoạt động học của trò. Hai hoạt động này được xem là trung tâm của quá trình đào
tạo và có tính chất khác nhau nhưng thống nhất với nhau trong mối quan hệ giữa
thầy và trò, giữa hoạt động dạy và hoạt động học và chúng cùng lúc diễn ra trong
điều kiện cơ sở vật chất, kỹ thuật nhất định.
Đối với các trường TCCN đào tạo nhân lực y tế thì hoạt động quản lý đào tạo
còn được nhấn mạnh và chú trọng nhiều hơn bởi tính đặc thù của lĩnh vực chăm sóc
sức khỏe. Cách thức và sử dụng các công cụ quản lý của chủ thể đòi hỏi phải chặt
chẽ hơn, đầy đủ hơn. Quản lý chất lượng đào tạo nhân lực y tế trong trường TCCN
cần quan tâm tới các vấn đề về công tác tổ chức hoạt động tại các phòng thực hành
cũng như các hoạt động thực tập tay nghề tại các đơn vị phối hợp ngoài trường với
công tác đào tạo tại trường; về công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên chuyên ngành
y tế để nâng cao năng lực chuyên môn cũng như năng lực sư phạm và đặc biệt quản
lý công tác tổ chức đánh giá chất lượng dạy và học trong nhà trường.
1.1.2. Khái niệm chất lượng đào tạo nhân lực y tế bậc TCCN
* Khái niệm về chất lượng
Chất lượng luôn được coi là vấn đề đáng quan tâm nhất đối với tất cả các
lĩnh vực, các chuyên ngành. Nhưng khái niệm về chất lượng thì gần như không rõ
ràng, nhất quán bởi mỗi người nhận thức theo một kiểu khác nhau. Tùy theo hoàn
cảnh, thời gian mà khái niệm chất lượng cũng có những thay đổi.
Để đi đến một nhận thức đúng đắn, khoa học về khái niệm “chất lượng”
trong lĩnh vực giáo dục đào tạo, trước hết chúng ta cần tìm hiểu một số quan niệm
về “chất lượng” trong các lĩnh vực khác như lĩnh vực kinh tế. Có thể nói rằng vấn
đề chất lượng trong lĩnh vực kinh tế cho dù ngày xưa hay thời nay luôn là mối quan
tâm hàng đầu của các nhà sản xuất kinh doanh và cung cấp dịch vụ. Mục tiêu sống
còn của các doanh nghiệp chính là không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm.
Song quan niệm về chất lượng cho đến hiện nay vẫn chưa có sự thống nhất. Nói đến
chất lượng thông thường người ta nghĩ đến một cái gì đó mang tính tuyệt đối hoặc
tuyệt hảo, khó có thể đạt tới được. Quan niệm về chất lượng của các sản phẩm dịch
vụ chính là đáp ứng sự hài lòng của khách hàng. Tất nhiên không chỉ nghe ý kiến
7
của khách hàng và đáp ứng nhu cầu của họ là đủ mà các nhà sản xuất và cung cấp
dịch vụ còn phải lưu tâm giải quyết nhiều vấn đề khác. Hiện nay duy trì chất lượng
và nâng cao chất lượng không còn là chuyện mới bởi chất lượng được duy trì ổn
định sẽ tạo lòng tin trong khách hàng. Chính thông qua các hình thức kiểm tra, kiểm
định chất lượng, những sản phẩm nào đáp ứng được các chuẩn mực của chất lượng
thì được lưu hành, những sản phẩm nào không đảm bảo chất lượng thì bị loại bỏ.
Để đưa ra một định nghĩa hoàn chỉnh về chất lượng quả thực là điều không
đơn giản, mà lý do chính ở chỗ ý tưởng về chất lượng là rất rộng, quan niệm chất
lượng nhiều khi mang tính cảm tính và đạo đức nhiều hơn những chỉ số khách quan.
Nên ngay trong lĩnh vực sản xuất kinh doanh và dịch vụ cũng có cách quan niệm về
chất lượng khác nhau.
Dưới đây là một vài định nghĩa về chất lượng.
1 – Chất lượng là “Tiềm năng của một sản phẩm hay dịch vụ nhằm thoả mãn
nhu cầu người sử dụng” (Tiêu chuẩn Pháp - NFX 50 - 109).
2 - Theo định nghĩa của ISO 9000 - 2000 “Chất lượng là mức độ đáp ứng
các yêu cầu của một tập hợp các đặc tính vốn có đáp ứng các yêu cầu”.
3 - Theo tổ chức đảm bảo chất lượng giáo dục đại học quốc tế (IQAAHE –
International Network of Quality Assuaance Agencies in Higher Education), đã đưa
ra hai khái niệm chất lượng giáo dục.
- Tuân theo các chuẩn quy định.
- Đạt được các mục tiêu đề ra.
Qua phân tích các quan niệm về chất lượng trong lĩnh vực sản xuất và dịch vụ
có thể đi đến định nghĩa như sau: Chất lượng là cái làm hài lòng, vượt qua những nhu
cầu và mong muốn của người tiêu dùng. Muốn có sản phẩm hay dịch vụ có chất lượng
thì những sản phẩm hay dịch vụ đó phải đạt được những chuẩn mực đã được định sẵn.
Qua việc phân tích trên, một lần nữa khẳng định việc đưa ra khái niệm chất
lượng một cách khoa học, chính xác là vấn đề khó, nên trong lĩnh vực giáo dục đào
tạo khi muốn đưa ra định nghĩa về chất lượng với đầy đủ nội hàm của nó còn là điều
khó hơn nhiều. Dưới đây chúng ta cùng tìm hiểu và phân tích những quan niệm về
chất lượng trong giáo dục và đào tạo nói chung và chất lượng đào tạo nhân lực y tế
8
bậc TCCN nói riêng để làm rõ vấn đề trên.
* Quan niệm về chất lượng đào tạo nhân lực y tế bậc TCCN
Chất lượng đào tạo đã và đang là một trong những vấn đề được quan tâm
trong giáo dục nói chung và giáo dục bậc trung cấp chuyên nghiệp nói riêng, đặc
biệt là trong giai đoạn phát triển ngày càng sâu rộng của khoa học - công nghệ và
đời sống xã hội hiện đại.
Trong lĩnh vực giáo dục đào tạo từ lâu chúng ta luôn nhấn mạnh phải không
ngừng nâng cao chất lượng đào tạo… nhất là đối với các nhà trường, các cơ sở giáo
dục khi mà họ đang phấn đấu để nâng cao chất lượng đào tạo. Chất lượng và không
ngừng nâng cao chất lượng được coi là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu và có ý nghĩa
sống còn đến sự tồn tại và phát triển của mỗi nhà trường, đó cũng chính là thước đo
để đánh giá, so sánh trường này với trường kia, cơ sở giáo dục này với cơ sở giáo
dục khác. Chất lượng đào tạo còn là cơ sở giúp các nhà quản lý giáo dục và cả cộng
đồng xã hội đánh giá, phân loại giữa các nhà trường. Mặc dù có tầm quan trọng như
vậy nhưng chất lượng vẫn là một khái niệm rất trừu tượng, khó định nghĩa, khó xác
định, khó đo lường vì cách hiểu, cách quan niệm và cách tiếp cận ở các góc độ ở
mỗi con người có sự khác nhau, khó thống nhất.
Một số quan niệm về chất lượng đào tạo:
- Theo tác giả Lê Đức Ngọc, Lâm Quang Thiệp (Đại học Quốc Gia Hà Nội),
chất lượng đào tạo được đánh giá qua mức độ đạt được mục tiêu đào tạo đã đề ra
đối với một chương trình đào tạo [24].
- Tác giả Trần Khánh Đức - Viện nghiên cứu phát triển giáo dục lại cho rằng
chất lượng đào tạo là kết quả của các quá trình đào tạo được phản ánh ở các đặc
trưng về phẩm chất, giá trị nhân cách và giá trị sức lao động hay năng lực hành
nghề của người tốt nghiệp tương ứng với mục tiêu, chương trình đào tạo theo các
ngành nghề cụ thể [21].
- Tác giả Lê Đức Phúc - Viện Khoa học giáo dục quan niệm chất lượng giáo
dục là chất lượng thực hiện các mục tiêu giáo dục [26].
Hiện nay, còn có cách hiểu khác nhau về khái niệm chất lượng đào tạo, do từ
“chất lượng” được dùng chung cho cả hai quan niệm: Chất lượng tuyệt đối và chất
9
lượng tương đối.
Với quan niệm chất lượng tuyệt đối thì từ “Chất lượng” được dùng cho
những sản phẩm, những đồ vật hàm chứa trong nó những phẩm chất, những tiêu
chuẩn cao nhất khó có thể vượt qua được. Nó được dùng với nghĩa chất lượng cao,
hoặc chất lượng hàng đầu.
Với quan niệm chất lượng tương đối thì được hiểu theo hai khía cạnh: thứ
nhất là đạt được mục tiêu (phù hợp với tiêu chuẩn) do chủ thể quản lý đề ra, ở khía
cạnh này chất lượng được xem là “Chất lượng bên trong”. Thứ hai, chất lượng được
xem là sự thoả mãn tốt nhất những đòi hỏi của người tiêu dùng, ở khía cạnh này
chất lượng được xem là “chất lượng bên ngoài”. Như vậy, có thể nói mỗi đơn vị đào
tạo luôn xác định cho mình các mục tiêu đào tạo sao cho phù hợp với nhu cầu thiết
yếu của xã hội để đạt được “chất lượng bên ngoài”, đồng thời phải có các hoạt động
để hướng vào nhằm thực hiện mục tiêu đề ra, “đạt chất lượng bên trong” [21].
Trong lĩnh vực đào tạo nhân lực y tế, các trường TCCN cũng đã luôn xác
định cho mình mục tiêu đào tạo ra những con người đáp ứng được nhu cầu công
việc cũng như thích ứng được với môi trường lao động để đạt “chất lượng sản phẩm
đầu ra”, đồng thời thực hiện các hoạt động quản lý về công tác dạy và học, về đội
ngũ giáo viên, về cơ sở vật chất thực hành thực tập trong nhà trường để “đạt chất
lượng bên trong”
Chất lượng đào tạo nhân lực nói chung và nhân lực y tế bậc TCCN nói
riêng với đặc trưng sản phẩm là “con người lao động”, có thể hiểu là kết quả (đầu
ra) của quá trình đào tạo và được thể hiện cụ thể ở các phẩm chất, giá trị nhân
cách và giá trị sức lao động hay năng lực hành nghề của người tốt nghiệp tương
ứng với mục tiêu đào tạo của từng ngành trong hệ thống đào tạo. Với yêu cầu đáp
ứng nhu cầu nhân lực của thị trường lao động, quan niệm về chất lượng đào tạo
không chỉ dừng ở kết quả của quá trình đào tạo trong nhà trường với những điều
kiện đảm bảo nhất định như cơ sở vật chất, đội ngũ giảng viên… mà còn phải tính
đến mức độ phù hợp và thích ứng của người tốt nghiệp với thị trường lao động
như tỉ lệ có việc làm sau khi tốt nghiệp, năng lực chuyên môn nghiệp vụ tại các vị
trí làm việc, cụ thể ở các doanh nghiệp, cơ quan, tổ chức sản xuất, dịch vụ, khả
10
