Xây dựng quân đội về chính trị trong giai đoạn hiện nay theo tư tưởng Hồ Chí Minh.

1
XÂY DỰNG QUÂN ĐỘI VỀ CHÍNH TRỊ TRONG GIAI ĐOẠN
HIỆN NAY THEO TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
===================
Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm đến việc chăm lo xây
dựng Quân đội nhân dân vững mạnh, làm nòng cốt cho sự nghiệp đấu tranh giải
phóng dân tộc, cũng như trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc (BVTQ). Để
Quân đội luôn trưởng thành và lớn mạnh, xứng đáng là đội quân tinh nhuệ, đội
quân bách chiến bách thắng, luôn trung thành vô hạn với Đảng, với Tổ quốc, với
nhân dân, Hồ Chí Minh chỉ rõ phải xây dựng Quân đội vững mạnh về mọi mặt,
trong đó đặc biệt chú trọng đến xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị. Điều
đó chứng tỏ Hồ Chí Minh đã quán triệt và vận dụng sâu sắc nguyên tắc xây dựng
quân đội kiểu mới của chủ nghĩa Mác- Lênin vào xây dựng quân đội cách mạng ở
một nước vốn là thuộc địa nửa phong kiến.
Khi đề cập đến vấn đề chiến tranh, quân đội, Mác và Ăng-ghen luôn xem
xét trong mối quan hệ chặt chẽ với chính trị- giai cấp. Chính Ăng-ghen từng khẳng
định: Một trong những cơ sở lý luận cho việc phát triển các lực lượng vũ trang nói
chung, xây dựng quân đội về chính trị nói riêng, đó là việc giải quyết thành công
mối quan hệ giữa kinh tế và bạo lực.
Kế tục sự nghiệp của Mác và Ăng-ghen, khi bàn về bản chất chiến tranh,
Lênin viết: Bất cứ một cuộc chiến tranh nào cũng là sự tiếp tục của chính trị mà
chiến tranh theo đuổi, đó là chính trị của một giai cấp trong một thời kỳ nhất định
đã sản sinh ra và nuôi dưỡng nó. Chiến tranh vừa là sự thức tỉnh của chính trị.
“Quên điều đó sẽ là sai lầm về mặt lý luận”. 1 Trong chiến tranh, bao giờ cũng là sự
thử thách toàn diện của mỗi bên tham chiến, đòi hỏi phải xây dựng quân đội vững
mạnh về mọi mặt, tuy nhiên nhân tố chính trị tinh thần có vai trò to lớn đối với
quân đội mỗi nước trong các cuộc chiến tranh. Các nhà lý luận mác- xít không bao
giờ tách quân sự khỏi chính trị, khẳng định bất luận trong hoàn cảnh nào, chính trị
cũng đóng vai trò quyết định. Trong bài diễn văn tại Hội nghị mở rộng của công
nhân và binh sĩ Hồng quân khu Rô-gô Giô-xcơ-xi-mô-nốp-xki, ngày13 tháng 5
1

. V.I. Lênin, Những bài nói và viết về quân sự, tập 2, Nxb QĐND, H,1973, tr.339-340.


2
năm1920 Lênin khẳng định: “Trong mọi cuộc chiến tranh, rốt cuộc thắng lợi đều
tuỳ thuộc vào tinh thần của quần chúng đang đổ máu trên chiến trường”. Chính vì
vậy, Lênin đặc biệt quan tâm xây dựng Hồng quân Liên Xô vững mạnh về chính
trị, bảo đảm cho Hồng quân luôn mang bản chất giai cấp công nhân, trung thành
tuyệt đối với Đảng, với Nhà nước Xô viết.
Trong lịch sử dựng nước, giữ nước của dân tộc, ông cha ta đã từng chiến
thắng các cuộc chiến tranh xâm lược của những kẻ thù có tiềm lực quân sự mạnh
hơn ta gấp nhiều lần. Bởi ông cha ta biết đoàn kết, thức tỉnh tinh thần yêu nước, ý
chí tự lực tự cường, phát động cuộc chiến tranh chính nghĩa chống lại cuộc chiến
tranh phi nghĩa của kẻ thù.
Quán triệt quan điểm chủ nghĩa Mác- Lênin về xây dựng quân đội kiểu
mới, kế tục tinh thần, truyền thống đánh giặc của cha ông ta, Hồ Chí Minh chỉ rõ
phải xây dựng Quân đội nhân dân vững mạnh về mọi mặt, trong đó trước hết cần
tập trung xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, có như vậy quân đội mới
hoàn thành chức năng của một đội quân chiến đấu, đội quân công tác và lao động
sản xuất. Để Quân đội trở thành đội quân cách mạng, chính qui, tinh nhuệ, từng
bước hiện đại, thì trước tiên cần chú trọng xây dựng quân đội về chính trị. Không
chăm lo xây dựng về chính trị thì quân đội dù chính qui tinh nhuệ, hiện đại bao
nhiêu cũng sẽ mất phương hướng, rã đám trước những diễn biến phức tạp của thời
cuộc, bài học về xây dựng quân đội của các nước XHCN ở Liên Xô và Đông Âu
đã chứng minh. Từ đó, Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm xây dựng quân đội về chính
trị trong quá trình tổ chức, lãnh đạo và rèn luyện quân đội, nhằm xây dựng quân
đội có bản lĩnh chính trị, trung thành vô hạn với Đảng, với Tổ quốc, với nhân dân
trong quá trình tiến lên chính qui hiện đại. Tư tưởng của Người được bắt nguồn từ
quan điểm đấu tranh cách mạng để giải phóng dân tộc, đó là con đường cách mạng

vô sản, nhằm mục tiêu giành độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội (CNXH). Điều đó
tất yếu đưa Người đến với học thuyết quân sự Mác- Lênin, để từ đó Người vạch ra
phương hướng tổ chức, xây dựng Quân đội nhân dân vững mạnh về chính trị, đáp
ứng yêu cầu cuộc đấu tranh dân tộc, đấu tranh giai cấp ở nước ta. Người luôn xác
định phải xây dựng Quân đội về chính trị, coi đó là cái gốc- cái nền tảng của quân


3
đội cách mạng, là vấn đề mang tính chất sống còn của một quân đội cách mạng.
Khẳng định “Chính trị là vận mệnh của quân đội cách mạng”, vì vậy ngay từ năm
1941, sau khi về nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Người đã chỉ ra vấn
đề hàng đầu đối với xây dựng lực lượng vũ trang là “phải có con đường chính trị
đúng”.2 Con đường chính trị đúng chính là con đường cách mạng vô sản đã được
Hồ Chí Minh cùng Đảng ta xác định ngay từ Hội nghị thành lập Đảng. Tư tưởng
xây dựng Quân đội về chính trị của Người được thể hiện trong “Chỉ thị thành lập
Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân”. Trong đó, Người chỉ rõ: “Tên Đội
Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân nghĩa là chính trị trọng hơn quân sự” 3. Đây
là luận điểm hết sức đặc sắc trong tư tưởng của Người về xây dựng Quân đội, bởi
theo Người qui luật phát triển của cuộc đấu tranh cách mạng ở nước ta là “phải đi
từ hình thức chính trị tiến đến hình thức quân sự”. Theo qui luật đó, “Muốn có đội
vũ trang mạnh, trước hết phải có đội quân tuyên truyền mạnh, đội quân chính trị
vững”4. Bởi theo Hồ Chí Minh, cuộc kháng chiến của nhâ dân ta là cuộc kháng
chiến toàn dân, cần phải huy động lực lượng vũ trang toàn dân, theo phương châm
đó, Người chỉ rõ phải dựa vào lực lượng chính trị mạnh mẽ, phải lựa chọn những
đội viên hăng hái nhất, kiên quyết nhất để lập ra đội quân đầu tiên cho quân đội ta.
Ngay sau khi thành lập, các đội vũ trang đã nhanh chóng tiến hành vận động quần
chúng, xây dựng cơ sở chính trị, lực lượng chính trị, để làm chỗ dựa xây dựng và
phát triển lực lượng vũ trang cách mạng. Quân đội vừa là lực lượng chính trị, vừa
là lực lượng vũ trang chiến đấu cho lý tưởng của Đảng.
Quá trình xây dựng quân đội về chính trị, thực chất là quá trình tăng cường

sự lãnh đạo của Đảng đối với quân đội, bảo đảm cho quân đội luôn trung thành
tuyệt đối với mục tiêu, lý tưởng cách mạng của Đảng, với lợi ích của giai cấp công
nhân, nhân dân lao động và cả dân tộc. Sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt
của Đảng đối với quân đội là nguyên tắc cơ bản nhất trong xây dựng quân đội cách
mạng, là nhân tố quyết định sự trưởng thành và chiến thắng của quân đội. Chủ tịch
Hồ Chí Minh từng dạy: “Quân đội ta có sức mạnh vô địch, vì nó là một quân đội
2
3
4

. Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập3, Nxb CTQG, Hà Nội2002, tr.469.
. Sđd, tr.507.
. Sự nghiệp và tư tưởng quân sự của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nxb QĐND, Hà Nội, 1995, tr.260.


4
nhân dân, do Đảng xây dựng, Đảng ta lãnh đạo và giáo dục” 5. Từ đó, quân đội luôn
trung thành tuyệt đối, là công cụ bạo lực sắc bén của Đảng của Nhà nước và của
nhân dân.
Trong mối quan hệ giữa chính trị và quân sự, Hồ Chí Minh luôn kết hợp
chặt chẽ, thống nhất với nhau, trong đó chính trị quyết định quân sự, quân sự phục
tùng chính trị. Người khẳng định: “Nhiệm vụ quân sự phải phục tùng nhiệm vụ
chính trị”, bởi theo Người: “Quân sự mà không có chính trị như cây không có gốc,
vô dụng lại có hại”6. Từ đó, Người luôn coi chính trị là “gốc”, là cơ sở cho việc
xây dựng quân đội trên các mặt khác. Trong khi đó, quân sự phục tùng chính trị sẽ
phản ánh đúng qui luật khách quan trong mối quan hệ chính trị và quân sự, nó sẽ
định hướng cho toàn bộ sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, cũng như trong sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc sau này.
Hồ Chí Minh chủ trương xây dựng quân đội về chính trị nhằm làm cho
quân đội luôn “Trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc

lập tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội. Nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó
khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng” 7. Chính trị của quân đội là
chính trị trong quân sự, do đó trước hết “Chính trị được biểu hiện ra trong lúc đánh
giặc”, ngoài ra nó còn được biểu hiện trong quá trình thực hiện các chức năng,
nhiệm vụ khác của quân đội, như trong lao động sản xuất, trong công tác, nhằm
hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân giao phó.
Để xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị, theo Hồ Chí Minh điều cơ
bản, cốt yếu nhất là phải xây dựng bản chất giai cấp công nhân cho quân đội, nhằm
tăng cường tính nhân dân, tính dân tộc cho quân đội. Đồng thời qua đó xây dựng
bản chất cách mạng cho quân đội, thống nhất cơ bản về mặt lợi ích giữa giai cấp
công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc. Đối với quân đội, chỗ dựa vững
chắc nhất chính là lòng dân, vì vậy phải lấy dân làm gốc, dựa vào sức mạnh của
dân chúng để đánh giặc. Phải làm cho quân đội ta thành một quân đội chân chính
của nhân dân, phải thực hiện “đi dân nhớ, ở dân thương”, mối quan hệ quân dân
5
6
7

. Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 11, Nxb CTQG, Hà Nội,2002, tr.350.
. Hồ Chí Minh, Những bài nói và viết về quân sự, tập 2, Nxb QĐND, Hà Nội,1987, tr.53.
. Hồ Chí Minh, Những bài nói và viết về quân sự, tập 2, Nxb QĐND, Hà Nội, 1987, tr.53.


5
phải không ngừng củng cố và phát triển, hình ảnh anh bộ đội Cụ Hồ không ngừng
được khắc sâu trong tâm chí mỗi người dân. Muốn vậy, quân đội ta phải không
ngừng xây dựng trở thành đội quân trung- hiếu, đây là nội dung nổi bật, xuyên suốt
trong tư tưởng xây dựng quân đội về chính trị của Hồ Chí Minh. Ngày 26 tháng 5
năm 1946, đến thăm trường võ bị Trần Quốc Tuấn, Người dạy: “Trung với nước,
hiếu với dân là bổn phận thiêng liêng, một trách nhiệm nặng nề nhưng cũng là một

vinh dự của người chiến sĩ trong đạo quân quốc gia đầu tiên của nước ta”. Quán
triệt lời dạy của Bác, trong quá trình xây dựng và trưởng thành, quân đội ta luôn
trung thành tuyệt đối với Đảng, với nhân dân, luôn sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì lý
tưởng của Đảng, vì hạnh phúc của nhân dân.
Để xây dựng quân đội về chính trị, theo Hồ Chí Minh cần tập trung vào các
nội dung chủ yếu đó là:
Thứ nhất, phải xây dựng cho quân đội luôn có lý tưởng cao đẹp, có mục
tiêu chiến đấu đúng đắn vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì CNXH, vì hạnh phúc của
nhân dân. Có vậy, quân đội ta mới luôn phấn đấu hy sinh quên mình cho lý tưởng
đó, mặc dù họ biết để đạt được mục tiêu lý tưởng đó, phải đối mặt với hy sinh, gian
khổ, nhưng họ không chùn bước, với mong muốn giành độc lập tự do cho Tổ quốc,
hạnh phúc cho nhân dân.
Thứ hai, cần tăng cường sự lãnh đạo của Đảng với quân đội, thường xuyên
chăm lo xây dựng các tổ chức chính trị xã hội trong quân đội vững mạnh về mọi
mặt, trong đó đặc biệt chú ý đến xây dựng tổ chức Đảng, có như vậy mới tăng
cường sự lãnh đạo của Đảng đối với quân đội, bảo đảm cho Đảng đủ sức lãnh đạo,
xây dựng quân đội vững mạnh, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ. Để tăng cường sự
lãnh đạo của Đảng đối với quân đội, trước hết Đảng phải vững mạnh, nền tảng của
Đảng phải chắc chắn, đó là chủ nghĩa Mác- Lênin. Hoạt động của Đảng phải tuân
thủ các nguyên tắc xây dựng Đảng kiểu mới như: nguyên tắc tập trung dân chủ, tập
thể lãnh đạo đi đôi phân công cá nhân phụ trách, nguyên tắc tự phê bình và phê
bình...Đồng thời phải giải quyết hợp lý cơ chế Đảng lãnh đạo quân đội, bảo đảm
cho Đảng luôn nắm chắc quân đội trong mọi tình huống.


6
Thứ ba, Quân đội phải thực hiện tốt các chức năng của một đội quân chiến
đấu, đội quân lao động sản xuất và công tác. Vấn đề này Chủ tịch Hồ Chí Minh
đặc biệt quan tâm, Người chỉ rõ quân đội không chỉ thực hiện chức năng của đội
quân chiến đấu, mà còn phải biết lao động sản xuất giỏi, phải tham gia các công tác

khác làm công tác dân vận, địch vận..., có vậy quân đội mới thực sự vững mạnh về
chính trị.
Thứ tư, xây dựng, củng cố các mối quan hệ của quân đội với các tổ chức
chính trị- xã hội, giữa quân đội với nhân dân. Để từ đó, quân đội giải quyết tốt mối
quan hệ với Đảng- người tổ chức lãnh đạo quân đội, với Nhà nước, với các đoàn
thể chính trị- xã hội khác. Đặc biệt trong mối quan hệ với nhân dân, vì quân đội ta
từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu, do đó mối quan hệ “cá- nước” giữa
quân đội với nhân dân luôn được Hồ Chí Minh thường xuyên xây dựng, trở thành
truyền thống, bản chất của Quân đội ta.
Xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị luôn được Chủ tịch Hồ Chí
Minh đặt lên hàng đầu, Người chỉ rõ “phải lấy chính trị làm gốc”. “Quân đội mạnh
là nhờ giáo dục khéo, nhờ chính sách đúng và nhờ kỷ luật nghiêm” 8. Do đó, trong
xây dựng và phát triển quân đội cần tăng cường công tác chính trị, luôn nâng cao
trình độ chính trị và giác ngộ giai cấp cho bộ đội. Về mặt chính trị, Người chỉ rõ
cấp nào cũng có một người chính trị phái viên do đoàn thể cách mạng chọn trong
bộ đội, hoặc phái người ngoài đến làm- đó là người đại biểu của Đảng trong quân
đội, chính trị viên có vai trò vô cùng quan trọng, “Chính trị viên là linh hồn của đội
du kích”. Muốn vậy, chính trị viên phải luôn đi đúng đường lối chính trị của đoàn
thể, có nhận thức chính trị vững vàng, có trình độ giác ngộ cách mạng sâu sắc, có
năng lực công tác toàn diện. Tư cách người chính trị viên có ảnh hưởng rất quan
trọng đến bộ đội, người chính trị viên tốt thì bộ đội tốt, người chính trị viên không
làm tròn nhiệm vụ thì bộ đội ấy không tốt. Đây là luận điểm hết sức quan trọng của
Hồ Chí Minh nhằm xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị, bảo đảm cho quân
đội trưởng thành và chiến thắng trong suốt quá trình xây dựng và trưởng thành.

8

. Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 6, Nxb CTQG, Hà Nội, 2002, tr.560.

7
Đồng thời Hồ Chí Minh cũng chỉ rõ, để xây dựng quân đội về chính trị phải
quan tâm đặc biệt đến con người- nhân tố quyết định mọi thắng lợi. Tư tưởng
người trước súng sau là nét đặc sắc trong tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh, Người
luôn chỉ rõ: “Người trước súng sau, không sợ thiếu vũ khí, chỉ sợ khi thời cơ đến
lại không có người người cầm vũ khí”. Thực tiễn cho thấy, nhờ tư tưởng đúng đắn
của Hồ Chí Minh, quân đội ta khi mới thành lập chỉ với vũ khí thô sơ, nhưng với
những con người hăng hái, dũng cảm, chúng ta đã không ngừng trưởng thành, lớn
mạnh, đủ sức đánh thắng mọi kẻ thù.
Xây dựng quân đội về chính trị có vai trò to lớn đối với toàn bộ sự nghiệp
xây dựng quân đội nói riêng, sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta nói chung.
Quán triệt những quan điểm của chủ nghĩa Mác- Lênin về xây dựng quân đội kiểu
mới của giai cấp vô sản vào thực tiễn xây dựng quân đội nhân dân Việt Nam, Chủ
tịch Hồ Chí Minh đã đóng góp những tư tưởng có giá trị sâu sắcg trong sự nghiệp
xây dựng quân đội, đặc biệt tư tưởng xây dựng quân đội về chính trị. Nó trở thành
nguyên tắc hàng đầu, bất di bất dịch đối với sự ngiệp xây dựng quân đội. Từ đó,
Đảng ta chủ trương coi trọng xây dựng quân đội về chính trị, lấy xây dựng vững
mạnh về chính trị là gốc, làm cơ sở cho xây dựng quân đội vững mạnh toàn diện.
Nhằm không ngừng củng cố, tăng cường bản chất giai cấp công nhân, tính nhân
dân, tính dân tộc, thấu suốt sự lãnh đạo chính trị, giữ vững và tăng cường sự lãnh
đạo của Đảng, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH.
Trong giai đoạn cách mạng hiện nay, tình hình thế giới có những biến động
phức tạp, khó lường, nhất là sau khi Liên Xô và các nước XHCN ở Đông Âu sụp
đổ, chủ nghĩa đế quốc đứng đầu là đế quốc Mỹ điên cuồng chống phá cách mạng
thế giới, với âm mưu thủ đoạn hết sức thâm độc, sảo quyệt nhằm thủ tiêu các nước
XHCN còn lại, trong đó có Việt Nam, chúng coi Việt Nam là một trọng điểm
chống phá, nhằm xoá bỏ hoàn toàn CNXH- cái gai trong con mắt chúng. Đồng
thời, qua đó thiết lập thế giới một cực, dưới sự chỉ huy của Mỹ. Trong khi đó, cách
mạng khoa học công nghệ trên thế giới phát triển như vũ bão, cuốn hút tất cả các
nước tham gia; hoà bình, hợp tác là xu thế trong quan hệ đối ngoại hiện nay của

các nước. Những nhân tố đó vừa tạo ra thời cơ, nhưng cũng đưa đến những thách


8
thức cho cách mạng Việt Nam. Đánh giá về vấn đề này, Đảng ta đã chỉ rõ: “Trên
thế giới, hoà bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn. Kinh tế thế giới và khu
vực tiếp tục phục hồi và phát triển nhưng vẫn tiềm ẩn những yếu tố bất chắc, khó
lường...Những cuộc chiến tranh cục bộ, xung đột vũ trang, xung đột dân tộc, tôn
giáo, chạy đua vũ trang, hoạt động can thiệp, lật đổ, ly khai, hoạt động khủng bố,
những tranh chấp về biên giới, lãnh thổ, biển đảo và các tài nguyên thiên nhiên tiếp
tục diễn ra ở nhiều nơi với tính chất ngày càng phức tạp...” 9. Trong khi đó, “Ở khu
vực Châu Á- Thái Bình Dương nói chung và Đông Nam Á nói riêng, xu thế hoà
bình, hợp tác và phát triển tiếp tục gia tăng, nhưng luôn tiềm ẩn những nhân tố gây
mất ổn định như: tranh chấp về ảnh hưởng và quyền lực, về biên giới, lãnh thổ,
biển đảo, tài nguyên giữa các nước; những bất ổn về kinh tế, chính trị, xã hội ở một
số nước...”10.
Tình hình trong nước, những năm qua, Đảng luôn quan tâm đến xây dựng
lực lượng vũ trang vững mạnh, lấy xây dựng về chính trị làm cơ sở, từ đó quân đội
đã thực sự làm nòng cốt trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc, đã góp phần
tích cực vào việc giữ vững ổn định chính trị- xã hội đất nước, bảo vệ vững chắc
chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, biên giới quốc gia. Tuy nhiên, trong giai đoạn cách
mạng hiện nay, trước tác động của tình hình thế giới diễn biến phức tạp, khó lường.
Trong khi đó, sự nghiệp xây dựng quân đội về chính trị của chúng ta phải chịu sự
tác động của cơ chế thị trường, của nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, của
cách mạng khoa học công nghệ, của những biến đổi của cơ cấu xã hội, giai cấp,
của cuộc đấu tranh tư tưởng, ý thức hệ. Những tác động đó có ảnh hưởng không ít
đến xây dựng quân đội về chính trị, như việc xác định động cơ phương hướng phấn
đấu cho mỗi quân nhân, niềm tin vào thắng lợi khi chiến tranh sảy ra, nhận thức về
đối tác, đối tượng, về âm mưu, bản chất của kẻ thù...Mặt khác trước yêu cầu nhiệm
vụ bảo vệ Tổ quốc trong thời gian tới có bước phát triển đó là: “ Bảo vệ vững chắc

độc lập chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; bảo vệ Đảng, Nhà
nước, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; bảo vệ an ninh chính trị, an ninh kinh
. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb CTQG, H,2006,
tr.73-74.
10
.Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb CTQG,H,2006,
tr.74.
9


9
tế, văn hoá tư tưởng và an ninh xã hội; duy trì trật tự kỷ cương, an toàn xã hội; góp
phần giữ vững ổn định chính trị của đất nước, ngăn chặn, đẩy lùi, làm thất bại mọi
âm mưu, hoạt động chống phá của các thế lực thù địch, không để bị động, bất
ngờ”.11
Trong khi đó, tình hình xây dựng quân đội về chính trị hiện nay đặt ra,
trong những năm qua Đảng ta luôn chăm lo xây dựng quân đội vững mạnh về
chính trị, luôn bảo đảm sự lãnh đạo “Tuyệt đối, trực tiếp, về mọi mặt” của Đảng
đối với quân đội. Làm cho quân đội luôn trung thành tuyệt đối với mục tiêu lý
tưởng của Đảng, với sự nghiệp cách mạng của nhân dân, thường xuyên củng cố,
tăng cường bản chất giai cấp công nhân, tính nhân dân và tính dân tộc cho quân
đội, cán bộ, chiến sĩ trong quân đội luôn thấu suốt đường lối quan điểm của Đảng,
luôn có động cơ, phương hướng phấn đấu cho lý tưởng của Đảng.
Tuy nhiên sự nghiệp xây dựng quân đội về chính trị trong những năm qua
vẫn còn bộc lộ những hạn chế, vấn đề này Nghị quyết Trung ương 8 khóa IX cũng
đã xác định như: Công tác giáo dục chính trị tư tưởng trong quân đội có lúc, có nơi
chưa theo kịp tình hình, dẫn đến một bộ phận cán bộ, chiến sĩ còn mơ hồ, nhận
thức tình hình nhiệm vụ chưa sâu sắc. Trình độ lý luận, năng lực tư duy chính trị
của đội ngũ cán bộ chưa đều, có mặt chưa ngang tầm; chất lượng hoạt động của
các tổ chức quần chúng có mặt còn hạn chế, còn nặng hình thức, chưa theo kịp tình

hình nhiệm vụ; hiệu lực tiến hành công tác đảng, công tác chính trị còn thấp, tính
thực tiễn chưa cao, còn mơ hồ, lúng túng trong xử lý tình huống, sự suy thoái của
một bộ phận cán bộ đảng viên chậm được khắc phục...Tại Đại hội X, Đảng ta cũng
đã chỉ rõ: “Sức mạnh tổng hợp và khả năng sẵn sàng chiến đấu của các lực lượng
vũ trang chưa được phát huy đầy đủ. Ở một số địa bàn, còn những yếu tố gây mất
ổn định chính trị- xã hội”.
Từ những vấn đề nêu trên, để trong thời gian tới “Xây dựng Quân đội nhân
dân và Công an nhân dân cách mạng, chính qui, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, là
lực lượng nòng cốt của sức mạnh quốc phòng- an ninh; nâng cao chất lượng tổng
hợp, sức chiến đấu để lực lượng vũ trang thực sự là lực lượng chính trị trong sạch,
.Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb CTQG, H,2006,
tr.37.
11


10
vững mạnh, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và nhân dân,
luôn được nhân dân tin cậy, yêu mến”12. Để quân đội thật sự vững mạnh về chính
trị theo tư tưởng Hồ Chí Minh, chúng ta cần tập trung thực hiện tốt những vấn đề
cơ bản là:
Thứ nhất, phải thường xuyên giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng
đối với quân đội, bảo đảm cho Đảng luôn lãnh đạo “tuyệt đối, trực tiếp, về mọi
mặt” đối với quân đội, có như vậy quân đội mới giữ vững bản chất giai cấp công
nhân, luôn trung thành với mục tiêu, lý tưởng của Đảng, hoàn thành thắng lợi mọi
nhiệm vụ được giao. Muốn vậy, Đảng phải luôn có đường lối chính trị, đường lối
quân sự đúng đắn, phải xây dựng được các tổ chức đảng trong quân đội trong sạch
vững mạnh, có sức chiến đấu cao, làm cơ sở xây dựng Đảng bộ quân đội trong
sạch vững mạnh, lãnh đạo thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ. Phải thực hiện tốt cơ
chế Đảng lãnh đạo quân đội, thực hiện Nghị quyết 51 của Bộ Chính trị “Về việc
tiếp tục hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với quân đội, thực hiện chế độ

một người chỉ huy gắn với chế độ chính uỷ, chính trị viên trong Quân đội nhân dân
Việt Nam”. Nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng với đối quân đội, bảo đảm cho
quân đội vững mạnh, đáp ứng yêu cầu sự nghiệp cách mạng trong giai đoạn mới.
Thứ hai, tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tư tưởng
văn hoá trong quân đội, kiên quyết đấu tranh, khắc phục những nhận thức và hành
động sai trái, sự tấn công của kẻ thù trên lĩnh vực tư tưởng văn hoá. Thực tế cho
thấy, công tác tư tưởng văn hoá có vai trò hết sức quan trọng trong việc xây dựng
quân đội về chính trị. Do đó để công tác tư tưởng văn hoá phát huy vai trò, chúng
ta cần giáo dục chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối quan
điểm của Đảng cho mỗi quân nhân trong quân đội. Coi đây là một trong những
nhiệm vụ, nội dung cốt lõi, việc làm cần thiết xây dựng quân đội về chính trị. Nhất
là sau khi Liên Xô và các nước XHCN ở đông Âu sụp đổ, chủ nghĩa đế quốc điên
cuồng chống phá, làm cho nhiều người cộng sản trên thế giới dao động về lý tưởng
cộng sản. Đồng thời giáo dục tinh thần cảnh giác cách mạng, không mơ hồ, mất

.Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb CTQG, H,2006,
tr.38.
12


11
cảnh giác, kiên quyết đấu tranh với mọi sự chống phá của kẻ thù cho cán bộ, chiến
sĩ trong quân đội.
Thứ ba, xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ chính trị trong quân đội có
bản lĩnh chính trị, đạo đức, năng lực công tác, làm nòng cốt trong xây dựng quân
đội vững mạnh. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng dạy: “Cán bộ là cái gốc của
mọi công việc, muôn việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém”. Đối
với sự nghiệp xây dựng quân đội, cán bộ có vị trí vai trò vô cùng quan trọng, là
khâu then chốt quyết định đến sự trưởng thành lớn mạnh của quân đội. Trong giáo
dục, xây dựng đội ngũ cán bộ phải chú trọng cả đức lẫn tài, trong đó đức là gốc,

nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ có bản lĩnh chính trị vững vàng, có phẩm chất đạo
đức trong sáng, có năng lực hoạt động thực tiễn. Đối với cán bộ chính trị là người
chủ trì về công tác đảng, công tác chính trị, như Nghị quyết 94- NQ/ĐUQSTƯ xác
định: “phải là người thật sự tiêu biểu về phẩm chất, đạo đức, lối sống, là trung tâm
đoàn kết và có tín nhiệm cao trong đảng bộ và đơn vị; có trình độ lý luận, nhạy bén
về chính trị, nắm vững và vận dụng sáng tạo đường lối, quan điểm, nguyên tắc của
Đảng, có năng lực, kinh nghiệm tiến hành công tác đảng, công tác chính trị; có khả
năng đấu tranh, vận động, thuyết phục để bảo vệ đường lối, quan điểm của Đảng,
chính sách và pháp luật của nhà nước, hiểu biết về công tác chỉ huy, tham mưu, khi
cần thiết có thể đảm nhiệm làm cán bộ chỉ huy.” Đồng thời phải có chính sách đãi
ngộ, chính sách bảo đảm đời sống hậu phương cho cán bộ quân đội yên tâm công
tác, có như vậy mới thu hút được lực lượng cán bộ có đủ phẩm chất, năng lực, luôn
trung thành với Đảng, với Tổ quốc, với nhân dân trong mọi tình huống.
Quân đội ta do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và rèn luyện, với mong
muốn của Người được thể hiện trong “Chỉ thị thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền
giải phóng quân”, đó là: “Sẽ chọn lọc trong hàng ngũ những du kích Cao- BắcLạng số cán bộ và đội viên kiên quyết, hăng hái nhất và sẽ tập trung một phần lớn
vũ khí để lập ra đội chủ lực...Tuy lúc đầu qui mô của nó còn nhỏ, nhưng tiền đồ
của nó rất vẻ vang. Nó là khởi điểm của giải phóng quân, nó có thể đi suốt từ Nam
chí Bắc, khắp đất nước Việt Nam”13. Từ mong muốn đó, trong suốt quá trình xây
13

. Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 3, Nxb CTQG, Hà Nội 2002, tr.507-508.


12
dựng, trưởng thành của quân đội, Hồ Chí Minh luôn chăm lo xây dựng quân đội
vững mạnh về mọi mặt, trong đó Người đặc biệt quan tâm xây dựng quân đội về
chính trị, để quân đội trung thành tuyệt đối với mục tiêu, lý tưởng của Đảng, hoàn
thành thắng lợi mọi nhiệm vụ mà Đảng, nhân dân giao phó.
Xây dựng quân đội nhân dân về chính trị, thực chất là xây dựng quân đội

kiểu mới ở Việt Nam theo nguyên lý của chủ nghĩa Mác- Lênin và tư tưởng Hồ Chí
Minh, nhằm xây dựng quân đội của dân, do dân, vì dân, mang bản chất giai cấp
công nhân, có tính nhân dân và tính dân tộc sâu sắc. Quân đội vừa là lực lượng
chính trị tin cậy, vừa là lực lượng vũ trang sắc bén, tuyệt đối trung thành với Đảng,
với nhân dân, với chế độ XHCN trong mọi tình huống, luôn sẵn sàng chiến đấu và
chiến đấu thắng lợi trước mọi kẻ thù, hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ giải phóng
dân tộc cũng như trong bảo vệ vững chắc chế độ XHCN.
Trong giai đoạn cách mạng hiện nay đặt ra nhiều vấn đề mới như yêu cầu,
nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, tác động của sự nghiệp công nghiệp
hoá, hiện đại hoá đất nước, xu thế hợp tác quốc tế, sự chống phá của các thế lực
thù địch...đặt ra yêu cầu xây dựng, phát triển quân đội cách mạng theo hướng
“Cách mạng, chính qui, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”. Trong đó yêu cầu xây dựng
quân đội về chính trị đặt ra hơn lúc nào hết, nhằm tăng cường bản chất giai cấp
công nhân, bản chất cách mạng cho quân đội, không ngừng nâng cao trí tuệ và tư
duy chính trị của Đảng, phân biệt rõ đúng sai, xác định rõ thái độ chính trị của
quân mỗi quân nhân trong quân đội trước những tình huống phức tạp. Quân đội
luôn là lực lượng nòng cốt trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, luôn hoàn
thành chức năng của đội quân chiến đấu, đội quân lao động sản xuất và đội quân
công tác. Xây dựng quân đội vững mạnh về mọi mặt, trong đó chú trọng đến xây
dựng về chính trị là trách nhiệm không chỉ của toàn Đảng mà của cả toàn dân, của
cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, do đó mọi cấp, mọi ngành cần nhận thức đầy
đủ và thấu đáo, chống tư tưởng khoán trắng việc xây dựng quân đội cho Bộ Quốc
phòng, hay tư tưởng nhận thức sai trái, xem nhẹ nhiệm vụ xây dựng quân đội về
chính trị, thực chất là nhằm làm phi chính trị hoá quân đội, làm cho quân đội
không còn trung thành với Đảng, làm cho quân đội rã đám khi có tình huống phức


13
tạp xảy ra. Cần tăng cường sự lãnh đạo trực tiếp, tuyệt đối, về mọi mặt của Đảng
đối với quân đội theo tinh thần Nghị quyết 51 của Bộ Chính trị “Về việc tiếp tục

hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với quân đội, thực hiện chế độ một người
chỉ huy gắn với chế độ chính uỷ, chính trị viên trong Quân đội nhân dân Việt
Nam”, nhằm xây dựng quân đội nhân dân vững mạnh về mọi mặt, trong đó lấy xây
dựng về chính trị làm cơ sở, để quân đội hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ cách mạng
trong tình hình mới.