HÀNH VI lạm DỤNG rượu BIA ở VIỆT NAM sửa lần 2

HÀNH VI LẠM DỤNG RƯỢU BIA Ở VIỆT NAM
I. Đặt vấn đề
Sử dụng rượu bia là một thói quen mang đậm nét văn hoá truyền thống tại
nhiều quốc gia trong đó có Việt Nam. Sử dụng rượu bia với mức độ hợp lý có thể
đem lại cho con người cảm giác hưng phấn, khoan khoái, lưu thông huyết mạch…
Song rượu bia lại là chất kích thích, gây nghiện vì vậy người sử dụng rất dễ bị lệ
thuộc với mức độ dung nạp ngày càng nhiều dẫn đến tình trạng lạm dụng rượu bia.
Lạm dụng rượu bia gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng cho sức khoẻ cộng đồng và
xã hội.
Ở nước ta, quá trình đổi mới và phát triển nền kinh tế trong những năm qua
đã giúp cho đời sống nhân dân ngày càng được nâng cao. Xu hướng sử dụng rượu
bia trong sinh hoạt hàng ngày, trong những dịp lễ, hội, trong quan hệ công việc…
đang ngày càng gia tăng. Tại hội thảo “Chia sẻ kinh nghiệm xây dựng chính sách
quốc gia phòng, chống tác hại của sử dụng rượu bia” do Bộ Y tế tổ chức tại Hà
Nội trong 2 ngày 18 - 19/3/2009, theo thống kê của Viện Chiến lược và chính sách
y tế (Bộ Y tế), năm 2006, tại Việt Nam, tỉ lệ người có sử dụng rượu bia chiếm
33,5%, trong đó số người lạm dụng rượu (theo tiêu chuẩn của WHO) lên tới 18%,
lạm dụng bia là 5% ,và đang có xu hướng tăng lên trong những năm tiếp theo. Đại
bộ phận những người sử dụng ruợu thường uống rượu nấu thủ công: 95,7%. Đa số
những người sử dụng bia thường uống bia nhà máy: 87,9%. Trong số này bia TW
chỉ chiếm > 40% còn lại là bia địa phương. Địa điểm uống rượu bia chủ yếu là tại
nhà và tại lễ tiệc, uống tại quán, nhà hàng, khách sạn chiếm > 11%.
/>Thạc sĩ Vũ Thị Minh Hạnh, Viện Chiến lược và Chính sách y tế cho biết,
mức độ sử dụng bia rượu ở người Việt Nam khá cao: 6,4 đơn vị/ngày,26,1 đơn vi
̣/tuần, vượt khá xa ngưỡng sử dụng rượu an toàn theo quy định của WHO. (Đơn vị


rượu thường có từ 8-14g rượu nguyên chất (pure ethanol) chứa trong dung dịch
đó. Mỗi đơn vị tương đương 270ml bia, hoặc 1 chén rượu vang 125ml, hay 1 chén
rượu mạnh 25ml. Dùng quá mức này được coi là lạm dụng).
Tình hình sản xuất, lưu thông và tiêu thụ rượu bia ở Việt Nam liên tục gia

tăng trong những năm gần đây.. Mức tiêu thụ rượu, bia bình quân tại Việt Nam
khoảng 1,07% cồn nguyên chất/người/năm đứng thứ 149 thế giới (bia là 27
lít/người/năm). Mỗi năm Việt Nam sản xuất 1,2 tỷ lít bia. Con số này tăng 8-10%
sau từng năm. Lượng rượu được tiêu thụ ở Việt Nam mỗi năm là 350 triệu lít. Con
số thực tế cao hơn rất nhiều do chưa kiểm soát được lượng rượu nấu thủ công.
/>Theo báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) xuất bản năm 2011, Việt
Nam được xếp vào nhóm các quốc gia uống bia, tức là mức độ tiêu thụ bia vượt xa
so với các loại rượu và đồ uống có cồn khác. Theo số liệu năm 2005 của WHO
dẫn ra trong báo cáo, tỉ lệ tiêu thụ bia ở Việt Nam là 97% tổng số rượu bia được
uống hàng năm.
Tình trạng sử dụng và lạm dụng rượu bia tràn lan ở một số nơi đã làm cho
trật tự an toàn xã hội và an toàn giao thông trở thành những vấn đề đáng báo động.
Bình quân mỗi ngày cả nước có gần 40 trường hợp tử vong vì tai nạn giao thông,
trong đó hơn 50% số trường hợp là do người điều khiển các phương tiện tham gia
giao thông sử dụng rượu bia. Người lạm dụng rượu bia còn dễ mắc các bệnh như:
Gan, dạ dày, đại tràng... tạo ra gánh nặng y tế và sức khỏe của mỗi gia đình, cộng
đồng.
Tình trạng lạm dụng rượu bia đang là một vấn đề đáng báo động ở Việt
Nam cần phải có các biện pháp hạn chế kịp thời để giảm tỷ lệ người lạm dụng
rượu bia và mức tiêu thụ rượu bia ở Việt Nam.
II. Các khái niệm liên quan
1. Khái niêm rượu, bia


Rượu là tên gọi của một nhóm các loại đồ uống có chứa cồn.
Bia là là một loại đồ uống chứa cồn được sản xuất bằng quá trình lên men
đường lơ lửng trong môi trường lỏng và nó không được chưng cất sau khi lên
men.
* Theo tiêu chuẩn của WHO:
- Đơn vị rượu: chứa 8-14g rượu nguyên chất trong dung dịch.

- 1 đơn vị rượu tương đương 3 lon bia (330ml nồng độ 5%) hoặc 3 chén
rượu mạnh (30ml, nồng độ 30%).
- Lạm dụng rượu bia là dùng quá 1 đơn vị rượu/1 ngày.
2. Khái niệm lạm dụng rượu, bia
Theo tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), bị coi là lạm dụng rượu
bia khi sử dụng ở mức: đối với nam giới, uống hơn 3 lon/ly bia (330ml) nồng độ
5%/ngày hoặc hơn 3 chén rượu (30ml) nồng độ từ 30 độ trở lên/ngày; đối với nữ
giới, uống hơn hai lon bia/ngày và hơn 2 chén rượu/ngày.
3. Khái niệm hành vi sức khỏe
-

Là hành vi liên quan đến việc bảo vệ, duy trì và tăng cường sức khỏe,

hoặc liên quan đến một vấn đề sức khỏe nhất định.
III. Nguyên nhân sử dụng rượu, bia
1. Yếu tố cá nhân
* Về nhận thức: thiếu hiểu biết về tác hại của rượu bia nhất là vùng dân tộc ít
người.
* Về quan niệm:
- Giúp giải tỏa căng thẳng
- Thể hiện bản lĩnh đàn ông.
- Thể hiện người hiếu khách.
- Uống rượu bia gia tăng khả năng tình dục.
* Về cá nhân:
- Diễn biến tâm lý xã hội. Rượu – nói chung là các chất gây nghiện –
thường được dùng để làm giảm bớt căng thẳng nội tâm.


- Tính dễ bị tổn thương về tâm lý của từng người.
- Các yếu tố di truyền đóng một vai trò quyết định trong nhiều trường

hợp. Rất nhiều người nghiện rượu đã hoặc đang có người nghiện trong gia đình.
Thế nhưng các nhà khoa học và bác sĩ vẫn chưa kết luận được là việc nghiện trong
những trường hợp này thật sự là được di truyền lại hay chỉ là bắt chước. Qua một
số nghiên cứu (thí dụ như ở những người sinh đôi) người ta phỏng đoán là rất có
thể có khả năng di truyền của tiềm năng nghiện.
* Về gia đình:
- Do sự
bất ổn trong gia
đình.
- Thái độ
dung túng của
gia đình.
- Gia
đình có cha, mẹ
uống rượu, bia
(16,7%).

* Về bạn bè:
- Thanh thiếu niên ít bị ảnh hưởng của bạn bè trong việc uống rượu bia,
với tỷ lệ cao nhất là 37% ở nữ thanh niên thành thị 22 – 25 tuổi. Nhưng với nam
thanh niên, áp lực của bạn bè là yếu tố tác động lớn nhất đến việc họ uống rượu
bia(ở thành thị 22 – 25 tuổi: 49,7%), cao hơn cả việc hút thuốc lá (ở thành thị 22 –
25 tuổi: 32,7%), sử dụng ma túy, quan hệ tình dục và xem phim ảnh kiêu dâm.
/>3. Môi trường học tập và làm việc
- Theo điều tra SAVY cho thấy đại đa số thanh thiếu niên cho biết rất dễ
dàng mua rượu bia (98.6%) và tỷ lệ này giống nhau ở tất cả các nhóm. So sánh với
các quốc gia châu Á khác thì thanh niên ở Việt Nam dễ dàng tiếp cận với rượu bia
hơn. Rượu bia thường có sẵn và được tiêu thụ trong các hàng quán và tiệm cà phê,
cũng như tại nhà và ở một số nơi làm việc.

- Tập quán phổ biến ở Việt Nam là dùng rượu bia để ăn mừng các sự kiện,
như một phần trong các giao tiếp xã hội, tạo thuận lợi cho việc làm ăn, đôi khi để
giải sầu, nhưng thường là người ta vui vẻ với nhau => phong tục tập quán và bối
cảnh xã hội khá thuận lợi đối với việc uống rượu bia.
- Hành vi uống rượu, bia ở thành thị (56,9%) phổ biến hơn ở nông thôn
(46%).
- Tỷ lệ uống rượu bia bị say ở nam cao gấp đôi nữ (nam: 58%, nữ: 30%). Thực
tế thấy 30% nữ thanh niên uống rượu, bia là hiện tượng ngày càng phổ biến trong xã hội
và được chấp nhân, thậm chí xuất hiện việc khuyến khích nữ thanh niên uống rượu, bia
như là một sản phẩm phụ của quá trình phát triển kinh tế và toàn cầu hóa.
- Theo kết quả điều tra của Vụ Các vấn đề xã hội - Văn phòng Quốc hội, 2008,
đối tượng thường hay sử dụng rượu cũng rất đa dạng, có đủ các thành phần từ nông dân,
công nhân, bộ đội, trí thức. Theo một kết quả điều tra cho thấy có khoảng 50% nông dân,
25% những người thất nghiệp và 20% những người làm trong ngành dịch vụ có sử dụng
rượu

- Tỷ lệ uống rượu cao ở nhóm có trình độ học vấn cao hơn: Nam giới có trình
độ học vấn từ trung học phổ thông trở xuống uống rượu khoảng 40%, trong khi đó ở
nhóm nam giới có
trình độ trên trung
học phổ thông, kể cả
nông thôn, thành thị
là khoảng 60%.
- Các
sản phẩm rượu bia có
sẵn, dễ mua, giá
thành rẻ.
- Nhu cầu
giao tiếp ngày càng

tăng.
- Sinh viên sống ở ký túc xá và thuê phòng trọ có tỷ lệ sử dụng rượu, bia cao
hơn những người sống cùng gia đình.
http://203.162.20.210/homebyt/vn/tkth/upload/shared/files/Vietnamcountryprofile
VN2.pdf

hmu.edu.vn/VIENYHDP/images/2012/.../tac%20hai%20cua%20ruou.ppt


4. Cấp độ cộng đồng
* Cộng đồng ảnh hưởng đến hành vi sức khỏe đươc thể hiện một số hành vi sau
đây:
- Quan niệm mời rượu, bia là thể hiện sự than thiện, lịch thiệp, hòa đồng,
tôn trọng với mọi người xung quanh, tạo nhiều mối quan hệ, giao lưu, gắn kết bạn
bè.
- Với người dân tộc thiểu số thì uống rượu là thể hiện sự tôn trọng, mến
khách, rượu ngon dành cho khách quý.
- Uống rượu là văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số, là
phương tiện để giao tiếp với mọi người cho cộng đồng.
- Truyền thống uống rượu, bia trong các dịp lễ tết của người dân Việt Nam
là rất phổ biến.
* Các ban ngành phối hợp để xây dựng các mục tiêu, các luật định để phối hợp
thực hiện các chương trình, mục tiêu, hành vi tăng cường sức khỏe trong cộng
đồng:
- Đề nghị xây dựng luật về phòng chống lạm dụng rượu bia đó là đề nghị
được đưa ra tại hộ thảo nghị sỹ các nước CamPuChia, Lào, Thái Lan và Việt Nam
về chính sách, pháp luật phòng, chống lạm dụng rượu bia được ủy ban về các vấn
đề xã hội của quốc hội phối hợp với tổ chức khuyến khích không sử dụng rượu bia
(IOGT) tổ chức trong 2 ngày, mùng 6 và mùng 7 tại Hà Nội.
- Cần điều chỉnh Bộ luật Hình sự, Pháp lệnh Xử lý hành chính và các nghị

định xử phạt hành vi vi phạm quy định về trật tự an toàn giao thông đường bộ, trật
tự giao thông đô thị về việc dùng rượu bia quá nồng độ mà tham gia giao thông.
- Việt Nam, ngay từ năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ban hành Sắc
lệnh kiểm soát sản xuất và sử dụng rượu. Và từ đó đến nay Quốc Hội đã ban hành
một số luật có những nội dung quy định trực tiếp hoặc gián tiếp nhằm hạn chế sản
xuất, kinh doanh, tiêu thụ và sử dụng rượu, bia; Chính phủ, các bộ, ngành cũng đã
ban hành nhiều nghị định, thông tư hướng dẫn, thi hành luật.
- Bà Nguyễn Thị Xuyên cho biết: Năm 2009, sẽ trình Chính phủ Chính sách
quốc gia phòng, chống tác hại lạm dụng rượu, bia giai đoạn 2010 - 2020. Trong
dự thảo đề cương chính sách này, một trong những nội dung cơ bản là cấm quảng
cáo, khuyến mãi rượu, bia dưới mọi hình thức.
- Nghị định 40/2008/NĐ-CP của Chính phủ ngày 07 tháng 04 năm 2008 về sản
xuất,kinh doanh rượu.


- Nghị định số 06/2009/NĐ-CP, ngày 22 tháng 01 năm 2009 xử phạt vi phạm hành
chính trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh rượu và thuốc lá.
- Nghị định số 53/CP ngày 26/6/1994 quy định biện pháp xử lý hành chính đối
với cán bộ, viên chức nhà nước và người có hành vi liên quan đến say rượu, bê tha.

/>x?ItemID=1175
5. Môi trường luật pháp, chính sách
- Việc thi hành luật chưa nghiêm chỉnh như luật cấm bán và uống rượu
bia cho người dưới 18 tuổi.
- Kiểm soát không chặt chẽ các chính sách: các gia đình, cơ sở tư nhân
bán và nấu rượu; cấm quảng cáo, khuyến mãi rượu bia.
- Nhà nước cần hoàn thiện quy định pháp lý về xử lý hành vi uống rượu
bia quá nồng độ quy định.
/>6. Một số khuyến nghị chính sách
- Cần đẩy mạnh các chính sách, thực thi các chính sách, chương trình can

thiệp phòng chống lạm dụng rượu bia và hạn chế sử dụng rượu, bia. Tăng cường
và có biện pháp hiệu quả trong thực hiện quy định cấm người dưới tuổi trưởng
thành mua rượu bia.
- Cần xây dựng, đẩy mạnh các chương trình can thiệp và chính sách
phòng chống lạm dụng rượu bia, ưu tiên hơn các chương trình can thiệp vào
những người hiện đang sử dụng.
- Giảm nguồn cung cấp rượu, bia đó là: Tăng vai trò của Nhà nước trong
sản xuất và kinh doanh rượu bia; Những quy định về những điểm cấm/hạn chế bán
bia rượu; Giải quyết vấn đề về sử dụng rượu bia ngoài độ tuổi cho phép…


- Cần tăng cường việc thực hiện các chương trình phòng chống lạm dụng
rượu bia ở các khu có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số. Cần tìm hiểu sâu hơn
nguyên nhân sử dụng rượu bia trong TTN dân tộc thiểu số.
- Cần chú trọng hơn đến nguyên nhân của sự khác biệt về sử dụng rượu
bia theo vùng miền để có thể đưa ra những chính sách và chương trình can thiệp
phù hợp cho từng vùng, đặc biệt là những vùng có tỷ lệ sử dụng rượu bia cao (Tây
Bắc, Đông Bắc).
- Tăng xử phạt hành vi vi phạm quy định về trật tự an toàn giao thông
đường bộ, trật tự an toàn giao thông đô thị về việc dùng rượu bia quá nồng độ mà
tham gia gia thông.
- Các chương trình truyền thông thay đổi hành vi về phòng chống rượu
bia cần được đẩy mạnh trong các trường phổ thông trung học và các cấp cao hơn.
- Các chương trình can thiệp nhằm giảm áp lực từ bạn bè trong việc rủ rê
hay ép buộc sử dụng rượu bia cần được khuyến khích.