SKKN một số giải pháp tích cực rèn kỹ năng sống cho học sinh lớp 2

STT

Phần

MỤC LỤC

Trang

1

1

2

1.1

Lí do chọn đề tài

1

3

1.2

Mục đích nghiên cứu

2

4

1.3

Đối tượng nghiên cứu

2

5

1.4

Phương pháp nghiên cứu

2

6

2

7

2.1

Cơ sở lí luận

3

8

2.2

Thực trạng

4

9

2.3

Những giải pháp rèn kĩ năng sống cho học sinh lớp 2

7

10

2.3.1

Nhận thức sâu sắc về việc dạy trẻ kĩ năng sống

7

11

2.3.2

Xác định những kĩ năng sống cơ bản cần dạy cho học
sinh lớp 2

7

12

2.3.3

Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 2 thông qua
việc bám sát nội dung các môn học

8

13

2.3.4

Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 2 qua môn
Tiếng Việt

9

14

2.3.5

Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 2 qua môn
Đạo đức

11

15

2.3.6

Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 2 qua môn Tự

nhiên và xã hội

14

16

2.3.7

Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 2 thông qua
hoạt động ngoài giờ lên lớp

15

17

2.3.8

Phối hợp với gia đình học sinh, làm cho cha mẹ học
sinh nhận thức được tầm quan trọng của việc rèn
luyện cho con em về kĩ năng sống.

16

18

2.4

Hiệu quả

17

19

3

20

3.1

Kết luận

18

21

3.2

Kiến nghị

19

Mở đầu

Nội dung sáng kiến kinh nghiệm

Kết luận, kiến nghị


1. Mở đầu
1.1. Lí do chọn đề tài

Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện về
đạo đức, trí thức, sức khỏe, thẩm mỹ, nghề nghiệp và hình thành nhân cách, đáp
ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa.
Việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là một nội dung được đông đảo phụ
huynh và dư luận quan tâm, bởi đây là một chương trình giáo dục hết sức cần
thiết đối với học sinh và phù hợp với mục tiêu giáo dục hiện nay, nhằm đào tạo
con người với đầy đủ các mặt “đức, trí, thể, mỹ” để đáp ứng yêu cầu của xã hội.
Ở bậc tiểu học là bậc tạo nền tảng cho học sinh phát triển, vì vậy ngoài việc
trang bị cho học sinh vốn kiến thức cơ bản trong học tập, lao động còn phải giáo
dục học sinh có kỹ năng sống, kỹ năng làm người để học sinh có thêm kinh
nghiệm thích ứng với môi trường, xã hội mới.
Kĩ năng sống là những kĩ năng tâm lý – xã hội cơ bản giúp cho cá nhân tồn
tại và thích ứng trong cuộc sống, giúp cho cá nhân vững vàng trước cuộc sống có
nhiều thách thức nhưng cũng nhiều cơ hội trong thực tại. Kĩ năng sống đơn giản
là tất cả điều cần thiết mà chúng ta phải biết để có được khả năng thích ứng với
những thay đổi diễn ra hằng ngày trong cuộc sống. Nhiều nghiên cứu đã cho phép
đi đến kết luận là trong các yếu tố quyết định sự thành công của con người, kỹ
năng sống đóng góp đến khoảng 85%. Vì vậy, kỹ năng sống sẽ là hành trang
không thể thiếu. Biết sống, làm việc, và thành đạt là ước mơ không quá xa vời, là
khát khao chính đáng của những ai biết trang bị cho mình những kỹ năng sống
cần thiết và hữu ích. Kỹ năng sống tốt thúc đẩy thay đổi cách nhìn nhận bản thân
và thế giới, tạo dựng niềm tin, lòng tự trọng, thái độ tích cực và động lực cho bản
thân, tự mình quyết định số phận của mình. Kỹ năng sống giúp giải phóng và vận
dụng năng lực tiềm tàng trong mỗi con người để hoàn thiện bản thân, tránh suy
nghĩ theo lối mòn và hành động theo thói quen trên hành trình biến ước mơ thành
hiện thực. Thiếu kỹ năng sống con người dễ hành động tiêu cực, nông nổi. Giáo
dục cần trang bị cho người học những kỹ năng thiết yếu như ý thức về bản thân,
làm chủ bản thân, đồng cảm, tôn trọng người khác, biết cách hợp tác và giải quyết
hợp lý các mâu thuẫn, xung đột. Nghiên cứu gần đây về sự phát triển của não trẻ

cho thấy rằng khả năng giao tiếp với mọi người, khả năng biết tự kiểm soát, thể
hiện các cảm giác của mình, biết cách ứng xử phù hợp với các yêu cầu, biết giải
quyết các vấn đề cơ bản một cách tự lập có những ảnh hưởng rất quan trọng đối
với kết quả học tập của trẻ tại trường.
Việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là một nội dung được đông đảo
phụ huynh và dư luận quan tâm, bởi đây là một chương trình giáo dục hết sức cần
thiết đối với học sinh và phù hợp với mục tiêu giáo dục hiện nay, nhằm đào tạo
con người với đầy đủ các mặt “đức, trí, thể, mỹ” để đáp ứng yêu cầu của xã hội.
Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh giúp học sinh tự giải quyết được một
số vấn đề thiết thực trong cuộc sống hằng ngày như: tự chăm sóc sức khỏe, bảo
vệ môi trường và phòng chống các tệ nạn xã hội,… để các em chủ động, tự tin
không phụ thuộc hoàn toàn vào người lớn mà vẫn có thể tự bảo vệ mình.
2


Như vậy chúng ta thấy rằng mục tiêu giáo dục tiểu học chỉ có thể đạt được
khi mỗi nhà trường thực hiện tốt việc nâng cao chất lượng giáo dục, đổi mới nội
dung, phương pháp dạy học ở tất cả các môn học. Việc lồng ghép tích hợp giáo
dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua các môn học và hoạt động ngoài giờ lên
lớp là một trong những nội dung trong đổi mới phương pháp dạy học. Ở trường
tiểu học nói chung và lớp 2 nói riêng việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
thông qua các môn học và các hoạt động ngoài giờ lên lớp là việc làm đang được
chú trọng. Việc dạy học theo hướng tích hợp giáo dục kĩ năng sống qua các môn
học giúp các em có cách sống tích cực trong xã hội hiện đại, xây dựng hoặc thay
đổi ở các em các hành vi theo hướng tích cực phù hợp với mục tiêu phát triển
toàn diện nhân cách người học, giúp học sinh có tri thức, giá trị, thái độ và kĩ
năng phù hợp.
Trong thực tế hiện nay việc rèn kĩ năng sống của các em ở trường tiểu học
còn thấp và nhiều hạn chế. Việc rèn kĩ năng sống cho học sinh chưa có nét chuyển
biến, nguyên do chính là trong tư tưởng giáo viên, phụ huynh chỉ chú trọng đến

việc dạy kiến thức, việc rèn kĩ năng sống cho học sinh còn chiếu lệ, giáo viên
luôn chú trọng đến việc đọc tốt, làm tính tốt...
Ở bậc tiểu học các môn học nhằm cung cấp cho học sinh những tri thức sơ
đẳng về các chuẩn mực hành vi xã hội chủ nghĩa gắn với những kinh nghiệm đạo
đức, để từ đó giúp học sinh hình thành kĩ năng sống, biết phân biệt đúng sai làm
theo cái đúng, ủng hộ cái đúng, đấu tranh với những biểu hiện sai trái, xấu xa,
nhắc nhở các em hành động theo chuẩn mực đạo đức và thói quen đạo đức. Với ý
nghĩa và tầm quan trọng của việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh nên tôi chọn
đề tài "Một số giải pháp tích cực rèn kĩ năng sống cho học sinh lớp 2".
1.2. Mục đích nghiên cứu
- Tìm hiểu những vấn đề chung về nội dung phương pháp giáo dục kĩ
năng sống cho học sinh tiểu học.
- Tìm hiểu thực trạng việc tổ chức giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp
2 trường Tiểu học Đông Thọ
- Đề xuất một số giải pháp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 2 nhằm
nâng cao chất lượng giáo dục kĩ năng sống cho học sinh tiểu học.
1.3. Đối tượng nghiên cứu:
- Phương pháp, giải pháp rèn kĩ năng sống cho học sinh khối lớp 2 trường
tiểu học.
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp điều tra, nghiên cứu tài liệu.
- Phương pháp phân tích - tổng hợp.
- Phương pháp giảng giải.
- Phương pháp so sánh.
- Thực hiện phỏng vấn, hỏi đáp, điều tra.

3


2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm

2.1. Cơ sở lí luận
Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh là giáo dục cho các em có cách sống
tích cực trong xã hội hiện đại, là xây dựng hoặc thay đổi ở các em các hành vi
theo hướng tích cực phù hợp với mục tiêu phát triển toàn diện nhân cách người
học trên cơ sở giúp học sinh có tri thức, giá trị, thái độ và kĩ năng phù hợp.
- Có nhiều định nghĩa và quan niệm khác nhau về kĩ năng sống. Mỗi định
nghĩa được thể hiện dưới những cách thức tiếp cận khác nhau. Thông thường, kĩ
năng sống được hiểu là những kĩ năng thực hành mà con người cần để có được sự
an toàn, cuộc sống khoẻ mạnh với chất lượng cao.
- Theo tổ chức văn hóa, khoa học và giáo dục Liên hợp quốc (UNESCO):
Kĩ năng sống là năng lực cá nhân để thực hiện đầy đủ các chức năng và tham gia
vào cuộc sống hàng ngày, những kĩ năng đó gắn với 4 trụ cột của giáo dục:
+ Học để biết: gồm các kĩ năng tư duy phê phán, tư duy sáng tạo, ra quyết
định vấn đề, nhận thức được hậu quả của việc làm …
+ Học để làm việc: gồm kĩ năng thực hiện công việc và nhiệm vụ như kĩ
năng đặt mục tiêu, đảm nhận trách nhiệm...
+ Học để làm người: gồm các kĩ năng cá nhân như ứng phó với căng
thẳng, kiểm soát cảm xúc, tự nhận thức, tự tin …
+ Học để chung sống: gồm các kĩ năng như giao tiếp, thương lượng,
khẳng định, hợp tác, làm việc theo nhóm, thể hiện sự cảm thông …
Kĩ năng sống là khả năng làm chủ bản thân của mỗi người, khả năng ứng
xử phù hợp với những người khác và với xã hội, khả năng ứng phó tích cực trước
các tình huống của cuộc sống. Có thể nói kĩ năng sống chính là nhịp cầu giúp con
người biến kiến thức thành thái độ, hành vi và thói quen tích cực, lành mạnh.
Người có kĩ năng sống phù hợp sẽ luôn vững vàng trước những khó khăn, thử
thách; biết ứng ứng xử, giải quyết vấn đề một cách tích cực và phù hợp, sống lành
mạnh, hài hòa; họ thường thành công hơn trong cuộc sống, luôn yêu đời và làm
chủ cuộc sống của chính mình. Ngược lại người thiếu kĩ năng sống thường bị vấp
váp, dễ bị thất bại trong cuộc sống.
Kĩ năng sống không những thúc đẩy sự phát triển cá nhân mà còn góp

phần thúc đẩy sự phát triển của xã hội, giúp ngăn ngừa các vấn đề xã hội, nâng
cao chất lượng cuộc sống xã hội.
Lứa tuổi học sinh là lứa tuổi đang hình thành những giá trị nhân cách, giàu
ước mơ, ham hiểu biết, thích tìm tòi khám phá song còn thiếu hiểu biết sâu sắc về
xã hội, còn thiếu kinh nghiệm sống, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập quốc tế và
cơ chế thị trường hiện nay nếu thiếu kĩ năng sống các em dễ bị lôi kéo, kích
động...
Dạy kĩ năng sống cho học sinh tiểu học là trang bị cho các em những năng
lực cần thiết cho các em, đặc biệt là năng lực hành động, năng lực thực tiễn để
các em có những hành vi ứng xử phù hợp với các chuẩn mực đạo đức xã hội với
quyền và bổn phận trẻ em.
Vì vậy có thể nói, kĩ năng sống của học sinh chỉ có thể được hình thành
thông qua hoạt động học tập và giảng dạy cũng như các hoạt động giáo dục khác
trong nhà trường. Trong đó hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một trong
4


những hoạt động có ý nghĩa rất quan trọng trong việc rèn luyện kĩ năng sống cho
học sinh.
Trong những năm gần đây Đảng và nhà nước ta rất quan tâm đến sự phát
triển giáo dục. Giáo dục được xác định là “quốc sách hàng đầu” là một trong
những chiến lược quan trọng xây dựng và phát triển đất nước tiến lên chủ nghĩa
xã hội. Bậc tiểu học là bậc học “nền móng” thì nhiệm vụ của người giáo viên phải
“xây” làm sao cho cái móng thật chắc, đó là xây dựng một thế hệ con người
mới đủ đức, đủ tài, tự tin, dám nghĩ, dám làm.
Vì vậy, việc giáo dục kĩ năng sống cho thế hệ trẻ là rất cần thiết, giúp các
em rèn luyện hành vi có trách nhiệm với bản thân, gia đình, cộng đồng và Tổ
quốc; giúp các em có khả năng ứng phó tích cực với tình huống của cuộc sống,
xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với gia đình, bạn bè và mọi người, sống tích cực,
chủ động, an toàn, hài hòa và lành mạnh.

2.2. Thực trạng
Thực tế dạy học ở trường tiểu học hiện nay cho thấy việc giáo dục kĩ năng
sống cho học sinh còn hạn chế. Một bộ phận học sinh học tập thụ động, nhút nhát,
thiếu tự tin và cũng không ít học sinh lười lao động, sống ích kỉ, thậm chí có hành
vi vi phạm pháp luật.
Một số giáo viên chưa thực sự quan tâm đến việc giáo dục kĩ năng sống
cho học sinh mà chỉ chú trọng truyền thụ kiến thức.
Một số giáo viên khác chưa tích cực tìm tòi các hình thức và phương pháp
tổ chức cho các hoạt động kĩ năng sống cho học sinh dẫn đến hiệu quả còn hạn chế.
Đặc biệt đối với học sinh bậc Tiểu học là bậc tạo nền tảng cho học sinh
phát triển toàn diện, vì vậy ngoài việc trang bị cho học sinh vốn kiến thức cơ bản
trong học tập, lao động còn phải giáo dục học sinh có kĩ năng sống, kĩ năng làm
người để học sinh có thêm kinh nghiệm thích ứng với môi trường, xã hội mới.
Trong quá trình giảng dạy, việc lồng ghép giáo dục kĩ năng sống cho học
sinh qua các tiết dạy ở môn Tiếng Việt, môn Đạo Đức; môn TNXH và các hoạt
động ngoài giờ lên lớp trong nhiều năm qua bản thân tôi đã gặp những thuận lợi
và khó khăn sau:
* Thuận lợi
Bộ Giáo dục và Đào tạo đã phát động phong trào “Xây dựng trường học
thân thiện - học sinh tích cực” với những kế hoạch nhất quán từ trung ương đến
địa phương, Phòng Giáo dục và Đào tạo cũng đã có kế hoạch từng năm học với
những biện pháp cụ thể để rèn kĩ năng sống cho học sinh một cách chung nhất
cho các bậc học, đây chính là những định hướng giúp giáo viên giáo dục kĩ năng
sống cho các em như: rèn luyện kĩ năng ứng xử hợp lí với các tình huống trong
cuộc sống, thói quen và kĩ năng làm việc, sinh hoạt theo nhóm; rèn luyện sức
khoẻ và ý thức bảo vệ sức khoẻ, kĩ năng phòng, chống tai nạn giao thông, đuối
nước và các tai nạn thương tích khác.
Trong năm học 2017 – 2018, trường Tiểu học Đông Thọ đã được chuyển về
địa điểm mới. Đây là một ngôi trường rất khang trang và rộng rãi thuận lợi cho
việc thực hiện nội dung xây dựng và bảo vệ môi trường giáo dục sạch đẹp, an

toàn cho các em, hơn nữa rất phù hợp cho các buổi hoạt động ngoài giờ lên lớp.
Bên cạnh đó, bản thân tôi được chủ nhiệm và trực tiếp giảng dạy lớp 2A2 với đối
5


tượng học sinh ngoan và biết vâng lời, các em gần gũi với cô giáo. Ngoài ra Ban
giám hiệu nhà trường luôn theo sát, quan tâm, hỗ trợ cho giáo viên trong công tác
giảng dạy cũng như các hoạt động giáo dục. Bằng nhiều hình thức khác nhau nhà
trường đã thường xuyên tổ chức những buổi sinh hoạt ngoại khóa như: tổ chức
các hoạt động quyên góp ủng hộ người mù, ủng hộ bạn nghèo, tổ chức buổi hoạt
động ngoài giờ lên lớp theo chủ đề trong năm học, tổ chức những buổi tham quan,
dã ngoại cho các em theo từng khối lớp và đặc biệt toàn trường đã phối hợp với
các bậc phụ huynh tổ chức cho các con một Tết Trung thu thật ý nghĩa và tạo cho
các con có các kĩ năng làm việc, kĩ năng giao tiếp và kĩ năng ứng xử...
Chính nhờ việc chú trọng giáo dục kỹ năng sống cho học sinh của nhà
trường đã tạo tinh thần đoàn kết, gắn bó, quan tâm giúp đỡ lẫn nhau trong học tập,
học sinh nỗ lực tiếp thu bài giảng và tìm tòi những kiến thức liên quan đến bài
học để liên hệ áp dụng vào thực tiễn, qua đó phát huy tính tích cực, chủ động,
sáng tạo của học sinh. Các em cảm thấy rất vui và biết thêm nhiều kiến thức. Nhờ
đó các em biết tự chăm sóc bản thân như là tự sắp xếp góc học tập thật ngăn nắp,
tự giặt quần áo cho mình, vệ sinh cá nhân và môi trường sống.... Đây được xem là
bước tiến quan trọng trong việc đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục xem học
sinh là trung tâm, góp phần tạo điều kiện cho việc hoàn thiện nhân cách học sinh
ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.
Thông qua những hoạt động này, nhà trường muốn rèn luyện cho các em
học sinh tính đoàn kết tập thể, khả năng làm việc theo nhóm. Đồng thời xây dựng
tinh thần chia sẻ, ý thức trách nhiệm cho các em. Chính vì thế bản thân tôi luôn có
ý thức rèn kĩ năng sống cho các em, giúp các em có một niềm tin, phát triển nhân
cách một cách toàn diện để trở thành con người năng động, sáng tạo.
* Khó khăn

+ Đối với giáo viên:
Một số giáo viên khi dạy tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
thông qua các môn học và các hoạt động giáo dục còn lúng túng cả về nội dung
và biện pháp dạy học. Nhận thức của nhiều giáo viên còn mơ hồ, chưa rõ, chưa
đầy đủ rèn kĩ năng sống cho học sinh là rèn những kĩ năng gì; vì nhận thức chưa
đủ, chưa rõ nên không thể tìm ra được biện pháp, hình thức tổ chức hữu hiệu để
rèn kĩ năng sống cho học sinh.
+ Đối với học sinh:
Trong nhà trường ít nhiều vẫn còn có hiện tượng học sinh chưa ngoan. Khi
phát biểu các em nói không rõ ràng, trả lời trống không với cô giáo và người lớn,
ít nói lời cảm ơn, xin lỗi với cô, với bạn bè. Các em còn chơi đùa những trò chơi
không an toàn…
+ Đối với phụ huynh:
Về phía các bậc cha mẹ các em luôn nóng vội trong việc dạy con; họ chỉ
chú trọng đến việc con mình về nhà mà chưa đọc, viết chữ, hoặc chưa biết làm
toán thì lo lắng một cách thái quá. Ngoài ra, một trở ngại nữa là phụ huynh trong
lớp có một số bố mẹ thì quá nuông chiều, đồng thời lại cưng chiều con cái khiến
trẻ không có kĩ năng tự phục vụ bản thân. Ngược lại, một số phụ huynh vì bận
nhiều công việc nên ít quan tâm giúp đỡ con em trong các hoạt động cần thiết.
6


Nếu con em họ chẳng may bị xảy ra điều gì đó như xô xát với bạn bè họ thường
đổ lỗi cho giáo viên và bạn của con mình.
Qua thực tế giảng dạy ở lớp 2A2, bản thân tôi thấy kĩ năng sống của học
sinh chưa cao. Chỉ một số học sinh có hành vi, thói quen, kĩ năng tốt. Còn phần
lớn các em có nhận xét, đánh giá về sự việc nhưng chưa có thái độ và cách ứng
xử, cách xưng hô chuẩn mực. Các em còn ngại nói, ngại viết, khả năng tự học, tự
tìm tòi còn hạn chế.
Qua tiến hành khảo sát (lần 1) ở lớp 2A2 đầu năm học với chủ đề “Kĩ năng

tự phục vụ”; kết quả như sau:
Tổng số
học sinh
38

HS có kĩ năng tốt

Có hình thành kĩ năng

Kĩ năng chưa tốt

SL

%

SL

%

SL

%

7

18.4

12

31.6

19

50

Thực hành thảo luận nhóm
Tổng số
Chưa biết cách lắng nghe, hay tách ra
Biết
cách
lắng
nghe,
hợp
tác
học sinh
khỏi nhóm
SL
%
SL
%
38

15

39.5

23

60.5

Ứng xử tình huống trong chơi trò chơi tập thể
Tổng số
học sinh
38

Biết cách ứng xử hài hòa, khá
phù hợp.
SL
%
17

44.7

Còn xô đẩy bạn khi chơi.
SL

%

21

55.3

Kết quả trên cho thấy, số học sinh có kĩ năng tốt còn ít và số học sinh có kĩ
năng chưa tốt còn nhiều. Chính vì vậy mà việc rèn kĩ năng sống cho học sinh là
vấn đề cần quan tâm. Muốn làm tốt công tác này chúng ta cần phải làm gì? Đây
cũng chính là câu hỏi mà bản thân cần phải tìm tòi nghiên cứu. Từ những thực
trạng trên thôi thúc bản thân tìm ra nguyên nhân dẫn đến tình trạng “Học sinh
chưa có kĩ năng sống” là do đâu? để từ đó tìm ra biện pháp rèn kĩ năng sống cho
học sinh đạt hiệu quả.
Nội dung giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 2 được tích hợp trong tất

cả các môn học song chủ yếu tập trung nhiều nhất ở các môn TNXH; môn Đạo
Đức; môn Tiếng Việt ở lớp 2 và đã có toàn bộ trong sách Giáo dục kĩ năng sống tài liệu sách cho giáo viên lớp 2 của Bộ Giáo dục ban hành gồm các kĩ năng như:
- Kĩ năng tự nhận thức.
- Kĩ năng giải quyết mâu thuẫn.
- Kĩ năng xác định giá trị.
- Kĩ năng hợp tác.
- Kĩ năng kiểm soát cảm xúc
- Kĩ năng tư duy phê phán
- Kĩ năng ứng phó với căng thẳng.
- Kĩ năng tư duy sáng tạo.
7


- Kĩ năng tìm kiếm sự hỗ trợ
- Kĩ năng thể hiện sự tự tin
- Kĩ năng giao tiếp
- Kĩ năng lắng nghe tích cực
- Kĩ năng thể hiện sự cảm thông
- Kĩ năng thương lượng.

- Kĩ năng ra quyết định
- Kĩ năng giải quyết vấn đề.
- Kĩ năng kiên định
- Kĩ năng đảm nhận trách nhiệm
- Kĩ năng đạt mục tiêu.
- Kĩ năng quản lý thời gian
- Kĩ năng tìm kiếm và xử lý thông tin.
Từ các nguyên nhân, tình hình thực tiễn cũng như các thuận lợi và khó
khăn nêu trên, bản thân đã cố gắng tìm nhiều giải pháp rèn kĩ năng sống cho học
sinh thông qua các tiết dạy của một số môn học và hoạt động ngoài giờ lên lớp

nhằm đem lại hiệu quả cao trong công tác giáo dục.
2.3. Những giải pháp rèn kĩ năng sống cho học sinh lớp 2
2.3.1 Nhận thức sâu sắc về việc dạy trẻ kĩ năng sống
Hoạt động giáo dục kỹ năng sống là hoạt động được tổ chức theo mục tiêu,
nội dung, chương trình dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Bản chất của hoạt động
này là thông qua các loại hình hoạt động, các mối quan hệ nhiều mặt, nhằm giúp
người học chuyển hoá một cách tự giác, tích cực tri thức thành niềm tin, kiến thức
thành hành động, biến yêu cầu của nhà trường thành chương trình hành động của
tập thể lớp học sinh và của cá nhân học sinh, tạo cơ hội cho học sinh trải nghiệm
tri thức, thái độ, quan điểm và hành vi ứng xử của mình trong môi trường an toàn,
thân thiện có định hướng giáo dục. Thông qua hoạt động giáo dục kỹ năng sống
có thể giúp học sinh sống một cách an toàn , khoẻ mạnh, có khả năng thích ứng
với biến đổi của cuộc sống hàng ngày. Rèn luyện cho học sinh các kỹ năng cơ bản
phù hợp với lứa tuổi như : kỹ năng giao tiếp ứng xử có văn hoá; kỹ năng tổ chức
quản lý và tham gia các hoạt động tập thể với tư cách là chủ thể của hoạt động; kỹ
năng tự kiểm tra, đánh giá kết quả học tập, rèn luyện; củng cố, phát triển các hành
vi, thói quen tốt trong học tập, lao động và công tác xã hội. Bồi dưỡng thái độ tự
giác tích cực tham gia các hoạt động tập thể và hoạt động xã hội; hình thành tình
cảm chân thành, niềm tin trong sáng với cuộc sống, với quê hương đất nước; có
thái độ đúng đắn đối với các hiện tượng tự nhiên và xã hội. Như vậy, hoạt động
giáo dục kỹ năng sống thực sự cần thiết. Do đó cần phát huy tối đa vai trò, tác
dụng và hiệu quả của hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh.
2.3.2. Xác định những kĩ năng sống cơ bản cần dạy cho học sinh lớp 2
Đối với tâm sinh lý trẻ em bậc tiểu học thì có nhiều kĩ năng quan trọng mà trẻ
cần phải biết trước khi tập trung vào học văn hoá đặc biệt là trẻ em độ tuổi lớp1,2.
Thực tế kết quả của nhiều nghiên cứu đều cho thấy các kĩ năng quan trọng nhất
trẻ phải học vào thời gian đầu của năm học chính là những kĩ năng sống như: sự
hợp tác, tự kiểm soát, tính tự tin, tự lập, tò mò, khả năng thấu hiểu và giao tiếp.
Việc xác định được các kĩ năng cơ bản phù hợp với lứa tuổi sẽ giúp giáo viên lựa
chọn đúng những nội dung trọng tâm để dạy trẻ.

2.3.3. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 2 thông qua việc bám sát nội
dung các môn học
Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 2 thông qua các môn học là một
nội dung thiết yếu mà bất cứ nhà trường nào cũng phải quan tâm. Thông qua nội
dung bài học, cách tổ chức hoạt động dạy học giáo viên hình thành và xây dựng
8


cho các em các kĩ năng sống như: quan sát, nhận xét, giao tiếp, phân tích, ....Việc
giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 2 được thực hiện thông qua dạy học các
môn học.. Từ đó lồng ghép một cách nhẹ nhàng những kinh nghiệm sống vào bài
học đến từng đối tượng học sinh. Trong quá trình dạy lồng ghép kĩ năng sống cho
học sinh thông qua các môn học cần phải khơi gợi và phát huy sự tham gia của
các em bên cạnh sự hướng dẫn của giáo viên. Tuyệt đối không được phê bình hay
đánh giá khi các em làm gì đó chưa tốt. Bởi nếu vậy sẽ làm mất sự chủ động, tự
tin và hoà nhập cùng bạn bè vì ở lứa tuổi này các em rất muốn được khen. Nội
dung chương trình giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 2 được thể hiện rõ nhất
trong một số phân môn như: Tiếng Việt, Đạo Đức, Tự nhiên và xã hội.

Giờ học Tự nhiên và Xã hội lớp 2A2 – Trường Tiểu học Đông Thọ
Trong quá trình giảng dạy trên lớp, trong từng bài học tôi luôn cho các em
phát huy tối đa khả năng giao tiếp, khả năng điều khiển của nhóm học sinh bằng
cách thường xuyên cho các em học theo (nhóm 2, nhóm 4, nhóm 6...) trong nhóm
các em luân phiên nhau điều khiển nội dung học , từ đó giúp các em mạnh dạn tự
tin, tự khẳng định và phát huy mình hơn trong quá trình giao tiếp cũng như học
tập của bản thân. Ngoài ra trong tiết học tôi luôn tạo không khí thân thiện, thoải
mái cho các em. Tôi luôn yêu cầu học sinh học đúng giờ, giờ nào việc ấy, rèn kĩ
năng khắc phục khó khăn để đạt mục tiêu.
2.3.4. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 2 qua môn Tiếng Việt
Môn Tiếng Việt lớp 2 nhằm hình thành và phát triển ở học sinh các kĩ năng:

nghe, nói, đọc, viết để học tập và giao tiếp trong các môi trường hoạt động của
lứa tuổi. Thông qua hoạt động dạy và học môn Tiếng Việt lớp 1 góp phần rèn
luyện thao tác tư duy, góp phần mở rộng hiểu biết về tự nhiên, xã hội và
con người. Thể hiện ưu thế của môn Tiếng Việt là kĩ năng giao tiếp, sau đó là
9


kĩ năng nhận thức, bao gồm nhận thức thế giới xung quanh, tự nhận thức, ra quyết
định...
a. Xây dựng quy trình thiết kế bài học có tích hợp nội dung giáo dục kỹ
năng sống theo các bước sau:
+ Bước 1: Xác định mục tiêu bài học và mục tiêu giáo dục kỹ năng sống
cho học sinh, đặc điểm trình độ giao tiếp, ứng xử hiện tại của học sinh.
+ Bước 2: Xác định nội dung tri thức cơ bản của bài học và nội dung giáo
dục kỹ năng sống cần tích hợp. Những kỹ năng cần phát triển cho học sinh là:
chào hỏi, nói lời yêu cầu, đề nghị, nói lời cảm ơn, xin lỗi, kỹ năng chia sẻ, kỹ
năng thuyết trình, kỹ năng lắng nghe, kỹ năng giao tiếp ứng xử, kỹ năng trả lời
câu hỏi,… Hay những kỹ năng hiểu cảm xúc của người khác thông qua quan sát
nét mặt, thái độ vui buồn của những người xung quanh …
Ví dụ: Bài “Phần thưởng” (TV2, tập 1 trang 13), các kỹ năng sống cần
được giáo dục là: xác định giá trị bản thân, thể hiện sự cảm thông. Sau bài học
này cần phát triển cho các em đạt được những kỹ năng như: biết cảm thông, chia
sẻ với mọi người xung quanh, biết trình bày ý kiến cá nhân, bình luận, nhận xét
và phản hồi tích cực. Hay bài “Cảm ơn, xin lỗi” (TV2, tập 1 trang 38), các kỹ
năng sống mà giáo viên cần giáo dục cho học sinh là: giao tiếp, lắng nghe tích
cực, tự nhận thức về bản thân. Sau khi học bài này, các em cần đạt được những kỹ
năng như: tự tin trong giao tiếp, ứng xử lịch sự trong giao tiếp, biết lắng nghe và
quan tâm đến mọi người xung quanh.
+ Bước 3: Lựa chọn phương pháp, biện pháp và hình thức tích hợp nội
dung giáo dục kỹ năng sống thông qua bài học. Những phương pháp, biện pháp

được lựa chọn phải phù hợp với nội dung bài học và nội dung giáo dục như: tổ
chức trò chơi học tập, đóng vai, dạy học bằng tình huống, nêu vấn đề, làm việc
nhóm…. Mục đích là thông qua việc sử dụng các phương pháp, biện pháp có tác
dụng tạo cơ hội cho các em có môi trường trải nghiệm, rèn luyện các kỹ năng
thông qua hợp tác với bạn, hợp tác với thầy cô. Ví dụ: Khi dạy phân môn Tập đọc
bài “Tự thuật” (TV2, tập 1 trang 7). Sau khi các em nắm được các yêu cầu cần đạt
của bài học như: đọc trôi chảy, trả lời được các câu hỏi trong sách giáo khoa, hiểu
nội dung bài học. Tiếp đến, định hướng cho các em xác định được những kỹ năng
mà các em cần đạt được bằng cách cho các em thảo luận nhóm đôi, hỏi và trả lời
theo các câu hỏi gợi ý sau:
- Họ tên bạn là gì?
- Bạn sinh vào ngày tháng năm nào?
- Bạn sinh ở đâu?
- Nơi ở hiện nay của bạn.
Mục đích vừa củng cố lại bài vừa giúp các em: trình bày tự tin, sáng tạo,
giải quyết được vấn đề mà giáo viên yêu cầu, bên cạnh rèn các kỹ năng như: tự
tin trong giao tiếp, ứng xử lịch sự và biết lắng nghe tích cực cho các em.
+ Bước 4: Thiết kế hoạt động trong tổ chức bài học. Khi thiết kế bài học có
tích hợp nội dung giáo dục kỹ năng sống, giáo viên phải nghiên cứu thiết kế hoạt
động trong tổ chức bài học nhằm tăng cường hoạt động giao tiếp, tự nhận thức,
xử lý tình huống, giải quyết vấn đề…Có những hoạt động này sẽ thu hút được các
10


em tham gia một cách tự giác, tích cực vào quá trình tập luyện, rèn luyện kĩ năng
sống
b. Tổ chức bài học tích hợp nội dung giáo dục kỹ năng sống cho học sinh
thông qua hoạt động dạy học Tiếng Việt
+ Bước 1: Giáo viên cần giới thiệu mục tiêu, nội dung bài học cũng
nhưmục tiêu và nội dung giáo dục kỹ năng cho các em.

+ Bước 2: Bài học được tiến hành một cách sinh động, hấp dẫn, môi trường
học tập thân thiện tạo cho các em có cơ hội trải nghiệm kỹ năng hành vi của
mình, thông qua thái độ ứng xử và việc sử dụng các phương pháp, biện pháp kỹ
thuật dạy học, giáo dục.
+ Bước 3: Tổ chức các hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm, hoạt độngtoàn
lớp có tác dụng định hướng mục tiêu bài học và mục tiêu giáo dục kỹ năng cho
các em.
+ Bước 4: Củng cố nội dung tri thức kỹ năng đã hình thành cho học
sinhthông qua luyện tập, thực hành kỹ năng.
+ Bước 5: Đánh giá kết quả nội dung tri thức, kỹ năng của bài học và nội
dung kỹ năng sống đã hình thành ở học sinh. Khi nhận xét, đánh giá giáo viên cần
lồng ghép với nhận xét về kỹ năng mà học sinh đã đạt được, những ưu điểm, hạn
chế nhằm khuyến khích các em tích cực tham gia. Như tiết Tập làm văn, bài
“Mời, nhờ, yêu cầu, đề nghị. Kể ngắn theo câu hỏi” (TV2, tập 1 trang 69). Ở bài
tập 1 theo yêu cầu là các em sẽ “Tập nói những câu mời, nhờ, yêu cầu, đề nghị
đối với bạn”, sau khi các em nắm được yêu cầu bài tập. Tôi tiến hành cho các em
giải quyết lần lượt từng tình huống. Sau khi được giáo viên gợi ý các em đã tự
mình phân vai, biết sử dụng ngôn ngữ phù hợp khi giao tiếp, biết cách xử lý tình
huống như khi đến nhà người khác phải biết gõ cửa, nói năng nhẹ nhàng…
Ở tiết Luyện từ và câu: Từ ngữ về sông biển. Dấu phẩy (TV2, tập 2), tôi đã
mạnh dạn cho học sinh tự chủ động điều khiển tiết học từ việc củng cố kiến thức
đến việc hình thành kiến thức. Học sinh mạnh dạn trao đổi, hỏi bạn những điều
thắc mắc và bạn nào biết thì giải đáp cho bạn hiểu giáo viên chỉ đóng vai trò lắng
nghe, quan sát (nếu học sinh có thiếu sót thì giáo viên mới bổ sung). Hay tiết
Luyện từ và câu, bài “Từ ngữ về cây cối. Đặt và trả lời câu hỏi Để làm gì?” (TV2,
tập 2 trang 95). Bài tập 3, tôi cho học sinh hợp thành nhóm 2, tự thảo luận. Các
em tự mình đặt câu hỏi và tự trả lời theo những gì các em đã thảo luận, như:
-Bạn ơi người ta tưới nước cho cây để làm gì?
-Người ta tưới nước cho cây để cây mau phát triển đó bạn à.
Trong quá trình các em trình bày, tôi luôn lắng nghe và quan sát. Tôi nhận

thấy các em đã tự tin hơn trước lời nói mạch lạc, khi giao tiếp các em biết dùng
cử chỉ, điệu bộ mạnh dạn hơn, biết chọn cách giải quyết vấn đề hay hơn. Đến lúc
nhận xét, đánh giá tôi cũng chỉ cho các em thấy cái hay cái chưa hay. Từ đó, các
em có tiến bộ hơn khi thực hành luyện tập các kỹ năng ở những tiết sau.
Khả năng giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua môn Tiếng Việt lớp 2
không chỉ thể hiện ở nội dung môn học mà còn được thể hiện qua phương pháp
của giáo viên. Để hình thành các kiến thức và kĩ năng mà chương trình môn Tiếng
Việt 2 đặt ra với học sinh, người giáo viên phải vận dụng nhiều kĩ thuaath dạy học
tích cực để phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh. Thông qua các
11


hoạt động học tập, được phát huy trải nghiệm, rèn kĩ năng hợp tác, bày tỏ ý kiến
cá nhân, đóng vai... HS có cơ hội rèn luyện, thực hành nhiều kinh nghiệm sống
cần thiết.
2.3.5. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 2 qua môn Đạo đức:
Nội dung môn Đạo đức lớp 2 chứa đựng nhiều nội dung liên quan đến kĩ
năng sống như: kĩ năng giao tiếp, ứng xử, kĩ năng bày tỏ ý kiến của bản thân, kĩ
năng ra quyết định và giải quyết vấn đề phù hợp với lứa tuổi, kĩ năng giữ gìn vệ
sinh cá nhân, kĩ năng tự phục vụ và tự quản lý thời gian, kĩ năng thu thập và xử lý
thông tin về các vấn đề trong thực tiễn đời sống ở nhà trường, ở cộng đồng có liên
quan đến chuẩn mực hành vi đạo đức. Việc Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
lớp 2 trong môn Đạo Đức nhằm bước đầu trang bị cho học sinh các kĩ năng sống
cần thiết, phù hợp với lứa tuổi, giúp các em biết sống và ứng xử phù hợp trong
các mối quan hệ với những người thân trong gia đình, với thầy cô giáo, bạn bè và
những người xung quanh; với cộng đồng,.... để trở thành người con ngoan trong
gia đình, học sinh tích cực của nhà trường và công dân tốt của xã hội.

Giờ học Đạo đức lớp 2A2 – Trường Tiểu học Đông Thọ
Khả năng hình thành và giáo dục các kĩ năng sống cho HS của môn Đạo

đức lớp 2 không những thể hiện ở nội dung môn học mà còn thể hiện ở phương
pháp dạy học đặc trưng của môn học. Quá trình dạy học tiết Đạo đức là quá trình
tổ chức cho HS thực hiện các hoạt động học tập phong phú đa dạng như: kể
chuyện theo tranh, quan sát tranh ảnh, phân tích, xử lý tình huống; chơi trò chơi,
đóng tiểu phẩm, múa, hát, đọc thơ, vẽ tranh...Chính vì thế trong chương trình môn
Đạo đức giáo dục cho học sinh rất nhiều kĩ năng sống.
Một là kĩ năng giao tiếp
Kĩ năng giao tiếp là khả năng có thể bày tỏ ý kiến của bản thân theo hình thức
nói, viết hoặc sử dụng ngôn ngữ cơ thể một cách phù hợp với hoàn cảnh và văn
hóa, đồng thời biết lắng nghe, tôn trọng ý kiến người khác ngay cả khi bất đồng
quan điểm.
12


Các kĩ năng giao tiếp lớp 2 được giáo dục cụ thể là: Chào hỏi, cảm ơn, xin lỗi;
nói lời yêu cầu, đề nghị; bày tỏ sự cảm thông và chia sẻ; bày tỏ ý kiến, tiếp khách
đến nhà, ứng xử khi đến nhà người khác, khi nhận và gọi điện thoại....
Kĩ năng giao tiếp được giáo dục thông qua một số bài sau:
Bài 10: Biết nói lời yêu cầu, đề nghị.
Bài 11: Lịch sự khi nhận và gọi điện thoại.
Bài 12: Lịch sự khi đến nhà người khác.
Để giúp cho kĩ năng giao tiếp của học sinh phát triển tốt giáo viên cần: Tạo
môi trường giao tiếp thuận lợi, cho học sinh tự thể hiện khả năng giao tiếp của
mình không áp đặt cho học sinh nên để cho học sinh tự nhận thức, luôn nhắc nhở
học sinh thực hiện kĩ năng giao tiếp trong tiết học và trong cuộc sống hằng ngày.
Hai là kĩ năng đảm nhận trách nhiệm
Khi các thành viên trong nhóm có kĩ năng đảm nhận trách nhiệm sẽ tạo được
một không khí hợp tác tích cực và xây dựng trong nhóm, giúp giải quyết vấn đề,
đạt được mục tiêu chung của cả nhóm, đồng thời tạo sự thỏa mãn và thăng tiến
cho mỗi thành viên. Các kĩ năng đảm nhận trách nhiệm được giáo dục cụ thể là:

biết nhận và thực hiện trách nhiệm của bản thân. Kĩ năng đảm nhận trách nhiệm
được giáo dục thông qua một số bài sau:
Bài 2: Biết nhận lỗi và sửa lỗi
Bài 4: Chăm làm việc nhà
Bài 7: Giữ gìn trường lớp sạch đẹp
Bài 8: Giữ trật tự vệ sinh nơi công cộng

Để giúp cho kĩ năng đảm nhận trách nhiệm của học sinh phát triển tốt bản
thân giáo viên khi giao việc cho học sinh phải giao việc cụ thể không nên giao
việc chung chung, phải có biện pháp động viên những em thực hiện tốt nhiệm vụ
của mình đồng thời cũng có những biện pháp đối với các em những em ỷ lại. Khi
chia nhóm cần chia nhóm vừa và nhỏ hạn chế chia nhóm lớn cho học sinh luân
phiên nhau làm thư kí, nhóm trưởng để mỗi em đều được thể hiện mình...
Ba là kĩ năng hợp tác với mọi người
Kĩ năng hợp tác là khả năng cá nhân biết chia sẻ trách nhiệm biết tham gia
cùng làm việc với các thành viên trong nhóm.
Các kĩ năng hợp tác được giáo dục cụ thể là :biết cách hợp tác với bạn bè và
mọi người xung quanh thực hiện các hoạt động tập thể ,hoạt động cộng đồng.
13


Kĩ năng hợp tác được giáo dục thông qua một số bài sau:
Bài 7: Giữ gìn trường lớp sạch đẹp
Bài 8: Giữ trật tự vệ sinh nơi công cộng
Để giúp cho kĩ năng hợp tác của học sinh phát triển tốt bản thân giáo viên
cần: Cho học sinh nhận thấy mỗi bạn đều có những điểm mạnh và hạn chế riêng
nếu các em biết hợp tác với nhau bổ sung cho nhau thì sẽ tạo nên sức mạnh đem
lại hiệu quả công việc.
Bốn là kĩ năng thể hiện sự cảm thông
Kĩ năng là khả năng có thể hình dung và đặt mình trong hoàn cảnh của người

khác, giúp chúng ta hiểu và chấp nhận người khác vốn là những người rất khác
mình qua đó chúng ta có thể hiểu rõ cảm xúc của họ và thông cảm với hoàn cảnh
của họ.
Các kĩ năng hợp tác được giáo dục cụ thể là: biết cảm thông chia sẻ với những
bạn có hoàn cảnh khó khăn, những người khuyết tật.
Kĩ năng thể hiện sự cảm thông được giáo dục thông qua một số bài sau:
Bài 6: Quan tâm giúp đỡ bạn
Bài 13: Giúp đỡ người khuyết tật
Năm là kĩ năng ra quyết định và giải quyết vấn đề
Kĩ năng ra quyết định và giải quyết vấn đề là khả năng của cá nhân biết quyết
định lựa chọn phương án tối ưu và hành động theo phương án đã chọn để giải
quyết vấn đề hoặc tình huống gặp phải. Các kĩ năng ra quyết định và giải quyết
vấn đề được giáo dục cụ thể là biết lựa chọn và thực hiện cách ứng xử phù hợp
đối với một số tình huống đạo đức đơn giản phổ biến trong cuộc sống hằng ngày.
Kĩ năng ra quyết định và giải quyết vấn đề được giáo dục thông qua một số bài:
Bài 2: Biết nhận lỗi và sửa lỗi
Bài 3: Gọn gàng, ngăn nắp
Bài 9: Trả lại của rơi
Bài 13: Giúp đỡ người khuyết tật
Để giúp cho kĩ năng ra quyết định và giải quyết vấn đề của học sinh phát
triển tốt bản thân giáo viên cần giúp cho học sinh biết cách thực hiện để đi đến kết
luận đúng bằng cách: xác định rõ vấn đề cần giải quyết, đưa ra nhiều cách giải
quyết, so sánh lựa chon tìm ra phương án tối ưu và giải quyết theo phương án đó,
rút kinh nghiệm để lần sau thực hiện tốt hơn.
Sáu là kĩ năng quản lí thời gian
Kĩ năng quản lí thời gian là khả năng của cá nhân biết sắp xếp các công việc
theo thứ tự ưu tiên, biết tập trung vào giải quyết công việc trọng tâm theo một
thời gian nhất định.
Kĩ năng quản lí thời gian được giáo dục thông qua một số bài sau:
Bài 1: Học tập sinh hoạt đúng giờ

Bài 5: Chăm chỉ học tập
Để giúp cho kĩ năng quản lí thời gian của học sinh phát triển tốt bản thân giáo
viên cần giúp cho học sinh hiểu được ích lợi của việc sinh hoạt đúng giờ, giúp
học sinh xây dựng thời gian biểu hợp lí thực hiện đúng theo lịch đã xây dựng.
Bảy là kĩ năng tự nhận thức
14


Biết xác định và đánh giá bản thân: đặc điểm, sở thích thói quen, năng khiếu,
điểm mạnh, điểm yếu...của bản thân.
Tám là kĩ năng thể hiện sự tự trọng, tự tin
Bài 12:Lịch sự khi đến nhà người khác
Chín là kĩ năng tư duy đánh giá
Bài 12: Lịch sự khi đến nhà người khác
Mười là kĩ năng thu thập và xử lí thông tin
Bài 13: Giúp đỡ người khuyết tật
Các kĩ năng sống trên không tách rời nhau mà có mối quan hệ mật thiết và
bổ sung lẫn nhau chẳng hạn để ra quyết định một cách phù hợp con người cần
phối hợp với các kĩ năng khác như: kĩ năng tự nhận thức, kĩ năng xác định giá trị,
kĩ năng thu thập thông tin, kĩ năng tư duy phê phán, kĩ năng tư duy sáng tạo vì thế
trong quá trình giảng dạy giáo viên nên tạo điều kiện cho học sinh phát huy hết
năng lực của mình không nên áp đặt gò bó học sinh. Kỹ năng sống rất đa dạng và
mang đặc trưng vùng, miền đòi hỏi người giáo viên phải vận dụng một cách linh
hoạt, sáng tạo cho phù hợp với nhu cầu, trình độ của học sinh và đặc điểm, hoàn
cảnh của nhà trường, địa phương.
Thông qua các hoạt động đó sự tương tác giữa GV - HS, HS - HS được
tăng cường và HS có thể tự phát hiện và chiếm lĩnh tri thức mới. Các phương
pháp và kĩ thuật dạy học môn Đạo đức rất đa dạng như: học theo nhóm; giải
quyết vấn đề, đóng vai, trò chơi, động não, ....Và chính thông qua việc sử dụng
các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực đó, HS đã được tạo cơ hội để thực

hành, trải nghiệm, nhiều kĩ năng sống cần thiết, phù hợp với lứa tuổi. Tuỳ từng
bài học, chúng ta nên giáo dục kĩ năng phù hợp cho các em. Vì vậy ta nhận thấy
môn Đạo đức có vai trò to lớn trong việc giáo dục kĩ năng sống cho HS lớp 2.
2.3.6. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 2 qua môn Tự nhiên và xã hội
Môn Tự nhiên và xã hội lớp 2 là một môn học giúp học sinh có một số kiến
thức cơ bản ban đầu về con người và sức khoẻ, về một số sự vật, hiện tượng đơn
giản trong tự nhiên - xã hội. Chú trọng đến việc hình thành và phát triển các kĩ
năng trong học tập như: quan sát, nêu nhận xét, thắc mắc, đặt câu hỏi và diễn đạt
hiểu biết của bản thân về các sự vật, hiện tương đơn giản trong tự nhiên và trong
xã hội. Đặc biệt môn học giúp học sinh xây dựng các quy tắc giữ vệ sinh, an toàn
cho bản thân, gia đình và cộng đồng; yêu gia đình, quê hương, trường học và có
thái độ thân thiện với thiên nhiên.
Ví dụ 1: Ở bài 8: Giữ sạch môi trường xung quanh nhà ở các kĩ năng sống
cơ bản cần đạt được là:
- Kĩ năng ra quyết định: Nên và không nên làm gì để giữ sạch môi trường
xung quanh nhà ở.
- Kĩ năng tư duy phê phán: Phê phán những hành vi làm ảnh hưởng đến
môi trường.
- Kĩ năng hợp tác: Hợp tác với mọi người tham gia làm vệ sinh môi trường
xung quanh nhà ở.
- Có trách nhiệm thực hiện giữ vệ sinh môi trường xung quanh nhà ở.
Giáo viên cần cho HS động não, thảo luận nhóm, đóng vai, xử lí tình
huống.
15


Cùng với kiến thức cơ bản về con người, về Tự nhiên - xã hội, việc giáo
dục kĩ năng sống cho học sinh sẽ góp phần không chỉ khắc sâu thêm các kiến thức
của môn học mà còn hình thành thái độ và hành vi tích cực, phù hợp, cần thiết
giúp học sinh ứng xử có hiệu quả các tình huống trong cuộc sống.

2.3.7. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 2 thông qua hoạt động ngoài
giờ lên lớp
Hoạt động ngoài giờ lên lớp là một hoạt động quan trọng, góp phần nâng
cao chất lượng giáo dục toàn diện, thực hiện mục tiêu giáo dục của nhà trường.
Chính từ những hoạt động như: lao động, sinh hoạt tập thể, hoạt động xã hội đã
góp phần rất lớn trong việc hình thành nhân cách của học sinh. Giúp em biết tự
giáo dục, tự rèn luyện, tự hoàn thiện mình. Có thể nói việc tổ chức các hoạt động
ngoài giờ lên lớp là xây dựng cho các em các mối quan hệ phong phú, đa dạng
một cách có mục đích, có kế hoạch, có nội dung và phương pháp nhất định, gắn
giáo dục với cộng đồng, tạo sự thân thiện trong mọi tình huống.
Việc tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đối với học sinh lớp
2 là điều kiện tốt nhất giúp học sinh tích luỹ và rèn kĩ năng sống có hiệu quả.
Thông qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp các em được hợp tác, trải nghiệm các
kĩ năng sống. Vậy giáo viên cần thiết kế và tổ chức thực hiện các hoạt động ngoài
giờ lên lớp sao cho học sinh có cơ hội thể hiện ý tưởng cá nhân, tự trải nghiệm và
biết phân tích kinh nghiệm sống của chính mình và người khác.
Ví dụ 1: Khi giáo dục kĩ năng giao tiếp, kĩ năng tự tin, kĩ năng hợp tác cho
học sinh, ngay những ngày đầu tiên khi các em vào lớp học, tôi đã phát động các
phong trào: “Nói lời hay làm việc tốt” tôi tổ chức cho học sinh trao đổi trong
nhóm để học sinh tự tìm các cách xưng hô với bạn bè với thày cô giáo và với
những người lớn tuổi sau đó cho các em tự lựa chọn các cách xưng hô phù hợp
nhất thể hiện sự tôn trọng văn minh lịch sự trong giao tiếp, biết nhận lỗi và biết
xin lỗi khi có khuyết điểm, cảm ơn khi được tặng quà, vui vẻ hoà nhã với bạn bè,
lễ phép với thầy cô và những người lớn tuổi.
Để rèn kĩ năng sống có hiệu quả bản thân còn vận dụng thông qua các hoạt
động ngoài giờ học. Đó là qua các buổi ngoại khóa của trường, lớp.

Buổi hoạt động ngoại khóa của lớp 2A2 – Trường Tiểu học Đông Thọ
16

Ví dụ 2: Để rèn kĩ năng giao tiếp, kĩ năng hợp tác, đảm nhận trách nhiệm
nhân ngày Tết Trung thu, lễ chào mừng ngày nhà giáo Việt Nam 20-11... Tôi đã
hướng dẫn các em cùng làm đèn ông sao, các con vật...Từ đó các em tự thảo luận
lựa chọn giúp đỡ hỗ trợ lẫn nhau và chịu trách nhiệm trước công việc để hoàn
thành nhiệm vụ. Qua hoạt động này rèn cho các em kĩ năng kĩ giao tiếp, kĩ năng
hợp tác, đảm nhận trách nhiệm, kĩ năng tư duy sáng tạo.
Ngoài ra, những buổi chào cờ, bản thân luôn khuyến khích các em xung
phong trả lời những câu hỏi mà cô tổng phụ trách hay hỏi. Luôn lắng nghe các nội
dung, hoạt động cần làm trong tuần. Nhờ vậy các em mạnh dạn dần và thực hiện
tốt các phong trào. Thông qua hoạt động này giúp các em có kĩ năng tự tin, kĩ
năng giao tiếp kĩ năng lắng nghe tích cực… Phát động học sinh làm đồ chơi dân
gian; sưu tầm các bài hát, điệu múa thể loại dân ca cho học sinh lớp 2. Thực hiện
nội dung tăng cường tổ chức các trò chơi dân gian và các hoạt động văn nghệ, vui
chơi giải trí tích cực khác phù hợp với lứa tuổi của học sinh tiểu học. Duy trì việc
sinh hoạt ngoài giờ lên lớp theo chủ điểm để học sinh được học được chơi. Hiện
nay trong chương trình học lại có thêm các bài học về Bác Hồ và những bài học
về đạo đức, lối sống để các em “Kể chuyện Bác Hồ”.
2.3.8. Phối hợp với gia đình học sinh, làm cho cha mẹ học sinh nhận thức
được tầm quan trọng của việc rèn luyện cho con em về kĩ năng sống.
Thông qua các cuộc họp cha mẹ học sinh của lớp tôi đã tuyên truyền, trao
đổi với phụ huynh để phụ huynh nhận thức sâu sắc được tầm quan trọng của công
tác giáo dục kĩ năng sống cho con em, phụ huynh tăng cường trách nhiệm hơn
nữa trong việc rèn luyện kĩ năng sống cho con em lúc ở nhà.
Tôi xây dựng mối liên hệ thường xuyên với cha mẹ học sinh, nắm bắt kịp
thời những diễn biến về tâm lí của các em để có biện pháp hữu hiệu trong việc
giáo dục, rèn kĩ năng sống cho học sinh.
2.4. Hiệu quả
Từ những cố gắng nghiên cứu tài liệu, kinh nghiệm của bản thân, sự hợp
tác, giúp đỡ của Ban giám hiệu, của các đồng nghiệp, sự ủng hộ tích cực của các

bậc cha mẹ đã giúp tôi đạt được một số kết quả trong việc dạy các kĩ năng sống
cơ bản thể hiện ở kết quả các năm học như sau:
Qua khảo sát lần 2 ở lớp 2A2 với chủ đề “Kĩ năng tự phục vụ”; kết quả so
với đầu năm thì các em tiến bộ rất nhiều. Cụ thể như sau:
Tổng số
học sinh
38

Kĩ năng tốt

Có hình thành kĩ năng

Kĩ năng chưa tốt

SL

%

SL

%

SL

%

21

55,3

16

42.1

1

2,6

Thực hành thảo luận nhóm
Tổng số
học sinh
38

Biết cách lắng nghe, hợp tác

Chưa biết cách lắng nghe, hay tách ra
khỏi nhóm

SL

%

SL

%

37

97,4

1

2,6
17


Ứng xử tình huống trong chơi trò chơi tập thể
Tổng số
học sinh

Biết cách ứng xử hài hòa, khá
phù hợp.
SL
%

Còn xô đẩy bạn khi chơi.
SL

%

38
36
94,7
2
5,3
Qua việc thực hiện các giải pháp trên, bản thân tôi nhận thấy các em có tiến
bộ rõ rệt. Đa số các em đều có ý thức tốt trong việc rèn luyện các kĩ năng được
thể hiện rõ qua việc sinh hoạt trên lớp như trong các tiết học, lúc chơi, lúc ăn cũng
như lúc chuẩn bị đi ngủ. Trong nhiều nghi thức lời nói các em biết vận dụng
những lời nói thân thiện vào thực tế, những lời chào, lời cảm ơn hay xin lỗi,

những yêu cầu, đề nghị lịch sự,... đã trở thành thói quen được các em vận dụng
hằng ngày. Phụ huynh học sinh rất vui mừng phấn khởi với kết quả này của lớp
và phấn khoải hơn nữa là sau mỗi ngày trên lớp trở về nhà các em đã trở nên
ngoan hơn, hoạt bát hơn, tự tin để đỡ bố mẹ được nhiều việc hơn.
3. Kết luận, kiến nghị
3.1. Kết luận
Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh lớp 2 là một việc làm hết sức cần thiết
của xã hội, các em không chỉ biết học giỏi về kiến thức mà còn phải được tôi
luyện những kĩ năng sống qua đó tạo cho các em một môi trường lành mạnh, an
toàn, tích cực, vui vẻ. Việc giáo dục kĩ năng sống ngay từ lớp nhỏ sẽ rút ngắn thời
gian để trang bị cho các em vốn kiến thức, kĩ năng, giá trị sống để làm hành trang
bước vào đời. Giáo dục kỹ năng sống còn cần đến vốn sống, tình thương và nhân
cách của người thầy. Học sinh học kiến thức ở thầy trước hết là ở tấm gương sống
của người thầy. Vì vậy, trước hết “mỗi thầy cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự
học và sáng tạo” mà ngành Giáo dục đang vận động. Chính vì vậy, các thầy cô
giáo tiểu học luôn giữ vai trò vô cùng quan trọng. Vì thế theo bản thân để làm tốt
việc rèn kĩ năng sống cho học sinh, mỗi thầy cô giáo cần phải:
- Xác định rõ tầm quan trọng của việc rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh.
- Nắm vững những đặc trưng về phương pháp và hình thức tổ chức dạy các
kĩ năng giao tiếp, ứng xử vào các môn học và các hoạt động khác.
- Tập trung vào việc đầu tư soạn giảng, lồng ghép kĩ năng sống vào các
môn học.
- Luôn tạo mọi điều kiện để các em có thể bày tỏ, thể hiện mình, tham gia
tốt các buổi hoạt động ngoại khóa của trường, lớp.
- Điều quan trọng là mỗi thầy cô giáo phải rèn cho mình tác phong sinh
hoạt chuẩn mực, phải hết lòng thương yêu, gần gũi với học sinh.
- Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh không chỉ là công việc của giáo viên,
nhà trường mà của cả xã hội, cộng đồng, có như vậy mới mong đào tạo ra được
những thế hệ trẻ phát triển toàn diện, chuẩn bị tốt cho việc thực hiện công nghiệp
hoá, hiện đại hoá đất nước và hội nhập quốc tế.

18


- Sống, học tập, lao động là những vấn đề thiết yếu mà bản thân mỗi giáo
viên luôn cố gắng để ươm mầm cho thế hệ trẻ. Bởi trẻ em là hạnh phúc của gia
đình, tương lai của đất nước, là lớp người kế tục sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ
Quốc. Giáo dục kĩ năng sống cần cho suốt cả cuộc đời và luôn được bổ sung để
phù hợp với sự thay đổi của cuộc sống. Vì vậy việc chăm sóc và giáo dục trẻ em,
bồi dưỡng trẻ em trở thành công dân tốt của đất nước là một công việc vô cùng
quan trọng mà mỗi giáo viên chúng ta phải cùng có trách nhiệm.
Trong công cuộc đổi mới hiện nay của đất nước ta khi yếu tố con người
được coi trọng về tiềm năng trí tuệ cùng với sức mạnh tinh thần. Nhân cách của
con người càng được đề cao và phát huy mạnh mẽ trong mọi lĩnh vực của xã hội.
Thực tế hiện nay ngành giáo dục đào tạo đã được nhà nước quan tâm đưa lên
quốc sách hàng đầu thì việc dạy chữ nói chung và việc rèn kĩ năng sống nói riêng
là vấn đề đặc biệt quan trọng. Một nhà hiền triết đã nói “Khoa học mà không có
hành vi đạo đức thì chỉ là sự tàn rụi của linh hồn” mà hành vi đạo đức đó chính là
kĩ năng sống của học sinh vì vậy việc thực hiện rèn kĩ năng sống cho học sinh là
cần thiết biết bao. Vậy muốn đạt được mục tiêu giáo dục phát triển toàn diện của
nhà trường, các thầy cô giáo cần phải kiên trì, nhiệt tình, có tâm huyết với nghề,
bên cạnh kiến thức về chuyên môn nghiệp vụ, người giáo viên phải có vốn kiến
thức tâm lý học, hiểu được tâm sinh lý của trẻ. Từ đó sẽ tìm ra được những
phương pháp hiệu quả để giáo dục trẻ. Việc dạy “chữ” cần luôn song hành với
việc dạy “ làm người”, và phải được xuất phát ngay từ những tình huống, những
việc làm nhỏ nhất trong cuộc sống thực tế của học sinh. Ngay trong những giờ
học ngoài việc đảm bảo mục tiêu kiến thức kĩ năng của bài, giáo viên cần chú ý
đến rèn kĩ năng sống cho học sinh. Học sinh được rèn kĩ năng sống qua nội dung
kiến thức của bài, qua lĩnh hội kiến thức pháp luật, qua tham gia các hoạt động
học tập trong lớp, hoạt động ngoài giờ do giáo viên tổ chức. Tích cực đổi mới
phương pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ động của học sinh là giúp học

sinh có nhiều cơ hội để rèn kĩ năng sống. Học sinh được học tập sinh hoạt vui
chơi, rèn luyện trong môi trường gia đình, nhà trường, xã hội; vì vậy cần thực
hiện tốt gắn kết 3 môi trường để giáo dục học sinh. Phối kết hợp chặt chẽ với các
ban ngành đoàn thể để giúp đỡ, tư vấn, tạo điều kiện cho học sinh tích lũy có
thêm kĩ năng sống và rèn kĩ năng sống được tốt hơn.
3.2. Kiến nghị
3.2.1. Đối với nhà trường:
Phát huy nguồn lực Hội cha mẹ học sinh nhằm hỗ trợ kinh phí đắc lực cho
các buổi hoạt động ngoại khóa.
3.2.2. Đối với phòng giáo dục:
Tổ chức thường xuyên các buổi sinh hoạt chuyên môn để giáo viên được
trao đổi thảo luận, chia sẻ để việc tích hợp Giáo dục kĩ năng sống trong các môn
học và hoạt động giáo dục có hiệu quả hơn.
Trên đây là một số ý kiến của tôi về vấn đề Giáo dục kĩ năng sống cho học
sinh lớp 2. Trong quá trình nghiên cứu và viết sáng kiến kinh nghiệm không tránh
khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong nhận được sự góp ý của các bạn đồng nghiệp
và Hội đồng khoa học các cấp để đề tài này được hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn các đồng chí!
19


XÁC NHẬN CỦA HIỆU TRƯỞNG
NHÀ TRƯỜNG

Thanh Hoá, ngày 2 tháng 4 năm 2018
t
Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến
kinh nghiệm của mình viết, không sao
chép nội dung của người khác.
Người viết

Chu Thị Phúc

STT
1

CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO
“Giáo dục kĩ năng sống trong các môn học ở tiểu học” – Lớp 1 - NXB Giáo
dục- năm 2009
20


2
3
4
5
6
7
8
9
10

“Giáo dục kĩ năng sống trong các môn học ở tiểu học” – Lớp 2 - NXB Giáo
dục- năm 2009
“Giáo dục kĩ năng sống trong các môn học ở tiểu học” – Lớp 3 - NXB Giáo
dục- năm 2009
“Giáo dục kĩ năng sống trong các môn học ở tiểu học” – Lớp 4 - NXB Giáo
dục- năm 2009
“Giáo dục kĩ năng sống trong các môn học ở tiểu học” – Lớp 5 - NXB Giáo
dục- năm 2009

Bài tập thực hành kĩ năng sống lớp 1 – Tác giả Lưu Thu Thủy - NXB Đại
học Sư phạm 2012
Bài tập thực hành kĩ năng sống lớp 2 - Tác giả Lưu Thu Thủy - NXB Đại
học Sư phạm 2012
Bài tập thực hành kĩ năng sống lớp 3 - Tác giả Lưu Thu Thủy - NXB Đại
học Sư phạm 2012
Bài tập thực hành kĩ năng sống lớp 4 - Tác giả Lưu Thu Thủy - NXB Đại
học Sư phạm 2012
Bài tập thực hành kĩ năng sống lớp 5 - Tác giả Lưu Thu Thủy - NXB Đại
học Sư phạm 2012

11 Tài liệu tập huấn Giáo dục kĩ năng sống Bộ giáo dục và đào tạo.

21