Ngữ văn 6 - Tuần 1

Giáo án Ngữ Văn 6 - Nguyễn Thị Thu Hà - Trờng THCS Nguyễn Huy Tởng
Ngày 25 tháng 08 năm
2008
Tuần 1
Tiết 1
Con rồng cháu tiên
Truyền thuyết
A. Mục tiêu cần đạt:
Giúp học sinh: bớc đầu nắm đợc định nghĩa truyền thuyết
- Hiểu đợc nội dung, ý nghĩa của truyền thuyết " Con Rồng cháu Tiên
"Chỉ ra và hiểu đợc ý nghĩa của những chi tiết tởng tợng, kì ảo của hai truyện.
- Kể đợc truyện
B.Chuẩn bị của giáo viên- học sinh
- Giáo viên: soạn bài, đọc các tài liệu tham khảo có liên quan đến bài soạn,
tranh minh hoạ đợc cấp
- Học sinh: đọc bài và soạn bài, trả lời các câu hỏi ở cuối mỗi bài
C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học.
Hoạt động củagiáo viên, học
sinh:
Hoạt động 1: Gv kiểm tra sự chuẩn
bị của HS. Giới thiệu bài mới.
Hoạt động 2: Hớng dẫn đọc hiểu
nội dung ý nghĩa truyện .
Học sinh đọc chú thích trongSgk và
cho biết:
GV:Truyện truyền thuyết là gì ?
GVbổ sung: Thực ra tất cả các thể
loại, tác phẩm đều có cơ sở lịch sử.
Truyền thuyết Việt Nam có mối
quan hệ chặt chẽ với thần thoại nh-
ng những yếu tố thần thoại ấy đã đ-

Nội dung bài học
* Giới thiệu bài: Truyền thuyết là một
thể loại tiêu biểu, rất phát triển ở Việt
Nam, đợc nhân dân bao đời yêu thích.
Truyện Con Rồng Cháu Tiên là một
truyện truyền thuyết tiêu biểu, mở đầu
cho chuỗi truyền thuyết về thời đại các
vua Hùng cũng nh truyền thuyết Việt
Nam nói chung. Nội dung, ý nghĩa của
truyện Con Rồng cháu Tiên là gì ? Để
thể hiện nội dung, ý nghĩa ấy truyện
đã dùng những hình thức nghệ thuật
độc đáo nào? Vì sao nhân dân ta, qua
bao đời, rất tự hào và yêu thích câu
truyện này? tiết học hôm nay sẽ giúp
trả lời những câu hỏi ấy.
I . Đọc hiểu văn bản.
1.Truyện truyền thuyết:
- Là truyện dân gian kể về các nhân
vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử
thời quá khứ.
Giáo án Ngữ Văn 6 - Nguyễn Thị Thu Hà - Trờng THCS Nguyễn Huy Tởng
ợc lịch sử hoá. Thể thần thoại cổ đã
đợc biến đổi thành những truyện kể
về lịch sử nhằm suy tôn tổ tiên đã
có công dựng nớc và ca ngợi những
sự tích thời dựng nớc.
GV giới thiệu qua các truyện truyền
thuyết sẽ học ở lớp 6
GV:Truyện con Rồng cháu Tiên

thuộc loại truyện gì ? Vì sao ?
GV: đọc mẫu 1 đoạn, 2 h/s đọc tiếp
GV: nhận xét, sửa lỗi( nếu có)
GV cho h/s tìm hiểu kỹ các chú
thích 1,2,3,4- đây là các từ có
nguồn gốc từ Hán Việt. Vậy cách
hiểu từ HánViệt ntn? Tại sao nó lại
có trong TiếngViệt, các tiết TV sẽ
giúp ta hiểu rõ hơn.
GV: Em hãy cho biết truyện này
có thể chia thành mấy đoạn? nội
dung mỗi đoạn?
Kể tóm tắt đoạn 1
GV: Em biết gì về nguồn gốc,
hình dạng của Lạc long Quân và
Âu Cơ?
Học sinh phát biểu.
GV : Em có nhận xét gì về những
chi tiết miêu tả nguồn gốc và hình
-Thờng có yếu tố tởng tợng, kì ảo.
- Thể hiện thái độ, cách đánh giá của
nhân dân đối với các sự kiện và nhân
vật lịch sử
2. Truyện " Con Rồng cháu Tiên " :
- Thể loại : Truyền thuyết, vì :
+ Là truyện dân gian, nhân vật , sự
kiện có liên quan đến quá khứ (lịch
sử)
+ Có yếu tố tởng tợng, kỳ ảo
+ Thể hiện thái độ, cách đánh giá của

nhân dân.
* Đọc :
-Phát âm đúng, giọng đọc đúng
- Chú ý: giọng, lời nói của LLQuân
khẳng khái, rõ ràng, lời của Âu Cơ:
dịu dàng, thắc mắc
* Chú thích:1,2,3,5,7
*. Bố cục
-Đoạn 1: từ đầuLong Trang
Nguồn gốc và hình dạng của Long
Quân và Âu Cơ.
- Đoạn 2: tiếp theo đến lên đờng.
Việc kết duyên của Âu Cơ và Long
Quân
-Đoạn 3. Còn lại
II. Phân tích văn bản.
1.Nguồn gốc, hình dạng của Lạc
Long Quân và Âu Cơ
*Nguồn gốc : đều là thần
- Long Quân :nòi rồng, con thần Long
Nữ
- Âu Cơ: nòi tiên, thuộc họ thần Nông
*Hình dạng:
- Long Quân có sức khoẻ vô địch, có
Giáo án Ngữ Văn 6 - Nguyễn Thị Thu Hà - Trờng THCS Nguyễn Huy Tởng
dạng của Long Quân và Âu Cơ?
Cảm nhận của em về sự kỳ lạ, lớn
lao, đẹp đẽ của Long Quân và Âu
Cơ?
Học sinh phát biểu - Giáo viên kết

luận.
GV chuyển ý: đôi trai tài gái sắc
gặp nhau, yêu nhau, kết duyên với
nhau. Vậy việc kết duyên và
chuyện sinh nở của Âu Cơ có gì lạ-
> phần 2
GV: Em có nhận xét gì về các chi
tiết này?
GV:Em hiểu thế nào là chi tiết t-
ởng tợng kỳ ảo trong truyện
truyền thuyết? Vai trò của nó
trong truyện?
GV: Những chi tiết này trong đời
sống không thể xảy ra. Đây chỉ là
những chi tiết mà ngời xa tởng tợng
ra nhằm nói lên điều gì đó mà họ
mong muốn vì tởng tợng nên thờng
kỳ ảo làm cho chuyện trở nên
huyền diệu, lung linh, ly kỳ, hấp
dẫn, nhng lại hàm chứa ý nghĩa sâu
sắc.
GV: Vậy theo em chuyện sinh nở
của Âu Cơ có ý nghĩa gì.
HS trả lời.
GV mở rộng : Nhng dù cho có kỳ
lạ, hoang đờng nh thế nào cũng
phải xuất phát từ hiện thực =>
Những chi tiết ấy cho ta thấy trí t-
ởng tợng phong phú của ngời xa, sự
thăng hoa của cảm xúc.

GV treo tranh:
Em hãy quan sát tranh, theo dõi
đoạn 3 và cho biết chuyện gì đã xảy
ra với gia đình Long Quân và Âu
nhiều phép lạ
- Âu Cơ xinh đẹp tuyệt trần
-> Chi tiết tởng tợng kì lạ, đẹp đẽ, lớn
lao
*LQ mang vẻ đẹp kì vĩ, dũng mãnh,
nhân hậu
*Âu Cơ mang vẻ đẹp dịu dàng, trong
sáng, thơ mộng
-> Đó chính là vẻ đẹp anh hùng mà
tình nghĩa của dân tộc VN.
2 ) Việc kết duyên và chuyện sinh nở
của Long Quân và Âu Cơ
* Rồng ở biển cả, Tiên ở núi cao gặp
nhau yêu nhau kết duyên.
* Âu Cơ có mang sinh ra cái bọc trăm
trứng, nở thành 100 con trai. Đàn con
không cần bú mớm tự lớn nh thổi, mặt
mũi khôi ngô, khỏe mạnh nh thần.
Hoang đờng, kỳ ảo (là chi tiết
không có thật, đợc tác giả dân gian
sáng tạo nhằm mục đích nhất định).
=> Giải thích cội nguồn của dân tộc
Việt Nam:Toàn thể nhân dân ta đều
sinh ra trong một bọc, cùng chung một
nòi giống tổ tiên. Từ đó mà 2 tiếng
đồng bào thiêng liêng ruột thịt đã vang

lên tha thiết giữa lúc Bác Hồ đọc
tuyên ngôn độc lập 2.9.1945 khai sinh
ra nớc Việt Nam dân chủ cộng hòa
Tôi nói đồng bào nghe rõ không? -
Ngời đã nhắc lại 2 tiếng đồng bào, từ
câu chuyện Bố Rồng, mẹ Tiên trong
ngày mở nớc xa.
=> Để từ đó mọi ngời Việt Nam đều tự
hào về nòi giống, hiện diện về tổ tiên
mình khi ý thức đợc rằng mình là con
Rồng cháu Tiên.
Giáo án Ngữ Văn 6 - Nguyễn Thị Thu Hà - Trờng THCS Nguyễn Huy Tởng
Cơ ?
GV: Long Quân và Âu Cơ đã chia
con nh thế nào ? Và chia nh vậy để
làm gì
Liên hệ: Chúng ta đã làm đợc
những gì để thực hiện ý nguyện
này của Long Quân và Âu Cơ?
(Hai cuộc kháng chiến chống Pháp
và chống Mỹ).
Hoạt động 3 : Hớng dẫn tổng kết
- Luyện tập
GV:Truyện cho ta biết thêm điều
gì về xã hội , phong tục tập quán
của ngời Việt cổ xa?
GV: Cũng bởi sự tích này mà về
sau, ngời Việt Nam ta - Con cháu
vua Hùng khi nhắc đến nguồn gốc
của mình, thờng xng là con Rồng,

cháu Tiên.
GV: Khi biết mình là dòng dõi tiên
rồng thì em có suy nghĩ gì ? Em
hãy nêu ý nghĩa lịch sử của chuyện
là gì?
Học sinh phát biểu
GV:Em có nhận xét gì về cách
xây dựng truyện ?
+ Truyện có những nhân vật nào?
+ Có sự việc gì?
+ Diễn biến ra sao?
- Học sinh đọc lại ghi nhớ
* Chia con:
- 50 xuống biển
- 50 lên rừng
Cai quản 4 phơng, gặp khó khăn thì
giúp đỡ nhau.
Thể hiện ý nguyện đoàn kết, thống
nhất của nhân dân ta ở mọi miền đất
nớc. Ngời Việt Nam ta dù ở miền xuôi
hay miền ngợc, nớc ngoài đều cùng
chung một cội nguồn, đều là con của
Long Quân và Âu Cơ. (Đồng bào:
cùng một bọc trứng sinh ra), vì vậy
phải luôn thơng yêu, đoàn kết.
III- Tổng kết - Luyện tập
1. ý nghĩa của truyện
* Cơ sở lịch sử:
- Ngời con cả của Long Quân và Âu
Cơ lên làm Vua gọi là Hùng Vơng.

- Đặt tên nớc là Văn Lang, đóng đô ở
Phong Châu, làm nên thời đại Hùng
Vơng trong lịch sử dựng nớc của dân
tộc Việt Nam.
- Tự hào về dòng dõi của mình
Nguyện cố gắng học tập tốt để xứng
đáng với cội nguồn.
* ý nghĩa:
Chuyện giải thích nguồn gốc các dân
tộc sống trên đất nớc Việt Nam. Giáo
dục lòng tự hào dân tộc, truyền thống
yêu nớc, đoàn kết dân tộc.
2.Nghệ thuật: Truyện thờng có nhân
vật, sự việc, diễn biến Đó chính là
văn bản tự sự (văn kể) (Sự việc diễn ra
bao giờ cũng có nhân vật, có mở
chuyện - diễn biến - kết chuyện, sự
việc nào xảy ra trớc kể trớc, sự việc
nào sảy ra sau kể sau trật tự thông
thờng). Để tìm hiểu kỹ hơn về văn tự
sự tiết học tập làm văn các em sẽ rõ
Giáo án Ngữ Văn 6 - Nguyễn Thị Thu Hà - Trờng THCS Nguyễn Huy Tởng
- HS thảo luận theo 2 nhóm
các câu hỏi sau:
GV: Chi tiết hoang đờng kì ảo là
gì ? Hãy chỉ ra các yếu tố hoang đ-
ờng kì ảo trong truyện ?
GV: Vì sao nói truyện Con Rồng
cháu Tiên là truyện truyền thuyết?
Hãy cho biết những chi tiết trong

truyện có liên quan đến lịch sử
Hoạt động 4 - Hớng dẫn học ở nhà
- Làm bài tập 1, 2, 3 sách ngữ văn
(BT) ở nhà
- Kể lại chuyện
- Sọan :Bánh chng, bánh giầy
( sọan kỹ câu hỏi hớng dẫn )
hơn.
3. Ghi nhớ: SGK
4. Luyện tập
4 - Hớng dẫn học ở nhà
Giáo án Ngữ Văn 6 - Nguyễn Thị Thu Hà - Trờng THCS Nguyễn Huy Tởng
Ngày tháng năm
200
Tiết 2
Bánh chng, bánh Giầy
(Hớng dẫn học thêm)
A. Mục tiêu cần đạt:
Giúp học sinh: bớc đầu nắm đợc định nghĩa truyền thuyết
- Hiểu đợc nội dung, ý nghĩa của truyền thuyết "Bánh chng ,bánh giầy ".
- Chỉ ra và hiểu đợc ý nghĩa của những chi tiết tởng tợng, kì ảo của truyện.
- Kể đợc truyện.
B.Chuẩn bị của thầy và trò:
- Giáo viên : Đọc sách giáo khoa ngữ văn 6, sách giáo viên ngữ văn 6, sách
tham khảo có liên quan đến bài. Tranh minh hoạ .
- Học sinh: Đọc, chuẩn bị bài ở nhà.
C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học.
Hoạt động của thầy và trò Nội dung bài học
Hoạt động 1:
Gv kiểm tra bài cũ

HS lên bảng.
GV giới thiệu bài mới.
Hoạt động 2 :Hớng dẫn HS Đọc - tìm
hiểu chung văn bản
- Cho học sinh đọc theo đoạn (3 đoạn)
- Giáo viên nhận xét góp ý cách đọc
- Giáo viên giúp các em hiểu kỹ hơn
về các chú thích 1, 2, 3, 4, 7, 8, 9, 12,
13.
Hớng dẫn HS Đọc- hiểu nội dung, ý
nghĩa của truyện.
GV cho HS thảo luận hệ thống câu hỏi
phần đọc hiểu văn bản:
* Bài cũ : 1) Thế nào là truyện truyền
thuyết ?
2) Kể các chi tiết tởng tợng kỳ
ảo trong truyện Con Rồng cháu Tiên
Và cho biết em thích chi tiết nào nhất, vì
sao ?
* Bài mới : Giới thiệu bài: Truyền thuyết
Bánh trng, bánh giầy là truyền thuyết
giải thích phong tục làm bánh trng, bánh
giầy trong ngày tết, đề cao sự thờ kính
trời, đất và tổ tiên của nhân dân, đồng
thời ca ngợi tài năng, phẩm chất của cha
ông ta trong việc tìm tòi, xây dựng nền
văn hóa đậm đà màu sắc, phong vị dân
tộc.
I. Đọc và tìm hiểu chung
1. Đọc

2. Chú thích 1, 2, 3, 4, 7, 8, 9, 12, 13
II. Đọc - hiểu nội dung, ý nghĩa truyện
1. Vua Hùng chọn ng ời nối ngôi.
a) Hoàn cảnh: