Hướng dẫn học sinh lớp 6 làm bài văn miêu tả

Hớng dẫn học sinh lớp 6 làm bài văn miêu tả
I. Phần mở đầu
I.1. Lý do chọn đề tài
Trong chơng trình Ngữ văn trung học cơ sở, phân môn Tập làm văn đóng vai
trò quan trọng trong việc cung cấp các tri trức cơ bản về các kiểu văn bản, hình thành
các kĩ năng nói, hiểu khái quát về văn bản và bố cục chung của nó. Bản thân hoạt
động Tập làm văn là một hoạt đọng tích hợp, tích hợp từ tri thức văn bản đọc hiểu và
Tếng Việt vào việc tạo lập các văn bản mới, vì thế có thể coi tập làm văn chính là
môn học tổng hợp của hai môn Văn và Tiếng Việt.
Phơng pháp dạy và học Tập làm văn ở cấp THCS trớc kia (SGK cũ) và bây giờ
vẫn chủ yếu là thực hành, thông qua một hệ thống bài tập từ dễ đến khó để đi đến
hình thành khái niệm. Do đó để học sinh hình thành, hiểu đợc khái niệm kiểu bài
cũng là một quá trình thực hành lâu dài. Bên cạnh đó, bài tập làm văn viết của các
em học sinh chính là kết quả không chỉ của phân môn Tập làm văn mà chính là cái
để đánh giá cả bộ môn Ngữ văn qua nhận thức và tiếp thu của các em.
Khi nghiên cứu chơng trình để giảng dạy bộ môn Ngữ văn 6 tôi tự nhận thấy
kiểu bài miêu tả chính là một dạng vòng tròn đồng tâm cần đợc quan tâm từ cấp tiểu
học các em đã đợc tiếp xúc với kiểu bài miêu tả nhng chủ yếu ở mức độ đơn
giản.Mục tiêu chủ yếu ở chơng trình tiểu học là các em chỉ cần viết đợc đoạn văn
miêu tả hoặc một bài văn miêu tả ngắn, lên cấp THCS văn miêu tả đợc dạy lặp lại
hai vòng. Vòng 1 lớp 6 và vòng 2 ở lớp 8-9. Chính vì vậy cần để các em nắm thật
chắc các kĩ năng cần có khi xây dựng một bài văn miêu tả để làm cơ sở cho việc xây
dựng một bài văn miêu tả sâu sắc hơn khi các em lên lớp 8-9.
Vì vậy tôi xác định cần hớng dần thật cụ thể cho các em khi các em bắt đàu
tiếp xúc với kiểu bài. với những suy nghĩ nh vậy, tôi xin đợc nêu một số ý kiến với sự
thử nghiệm thực tế của bản thân khi nghiên cứu đề tài này.
I.2. Tính cần thiết của đề tài
- Qua thực tiễn giảng dạy và học tập, nghiên cứu tôi nhận thức dạy học văn
miêu tả đòi hỏi chúng ta phải nghiên cứu, tìm hiểu tiếp thu nó bằng cả trí óc lẫn tâm
hồn.Có khi học sinh tiếp thu lý thuyết rất tốt nhng vận dụng lý thuyết vào thực hành
còn lúng túng (1/3 số học sinh trong lớp) đuều đó ảnh hởng đến chất lợng bộ môn.

Nguyễn Thị Mai út - Trờng THCS Mạo Khê II
1
Hớng dẫn học sinh lớp 6 làm bài văn miêu tả
Vì vậy trong quá trình giảng dạy tôi thiết nghĩ giáo viên cần phải đi sâu vào hớng
dẫn học sinh lớp 6 cách làm bài văn miêu tả, vận dụng tốt lý thuyết vào thực hành
sao cho đạt kết quả cao nhất.
I.3. Mục đích nghiên cứu
* Học sinh: Các em thờng rất khó định hớng khi bắt đầu làm một bài văn. có khi
các em cố gắng học thuộc những mục ghi nhớ, những bài tập, bài mẫu có sẵn trong
SGK để dựa vào đó viết ra bài văn của mình. Trong bài văn là sự sáng tạo cá nhân, cứ
bắt chớc,gò ép theo một khuôn mẫu nào đó thì đâu còn là văn nữa. vì vậy ngay từ đầu
cần giúp các em hiểu cách làm bài văn miêu tả mà cách làm ấy xuất phát từ chính kĩ
năng quan sát, tởng tợng, liên tởng, so sánh, nhận xét. Đặc biệt là giúp các em tổng
hợp đợc lại, trình bày theo một bố cục hợp lý. Bên cạnh đó đối với các em học sinh
lớp 6 còn là một lỗi rất cơ bản mà hầu hết các em đều mắc đó là cha biết dựng thành
một đoạn văn, tuy các em cha đợc học cụ thể về lý thuyết dựng đoạn nhng ta cũng
huớng cho các em một số điều cơ bản để các em có thể làm bài.
Các kĩ năng trên cần đợc rèn luyện cụ thể, chu đáo để các em có thể hoàn thiện
hơn kiểu bài miêu tả khi tiếp xúc ở bậc Tiểu học, làm cơ sở cho kiểu vă miêu tả sâu
hơn sẽ học ở những cấp học cao hơn.
*Giáo viên:
Trong công tác đổi mới phơng pháp giảng dạy mà chúng ta vẫn đang tiến
hành, phơng pháp dạy học tích hợp nhằm phát huy tính tích cực hoạt động của học
sinh trong hoạt động học tập là điều mà chúng ta quan tâm, giáo viên chỉ là ngời h-
ớng dẫn, tổ chức cho các em hoạt động học tập, cố gắng khơi dậy các hoạt động tự
lực của học sinh.
Nhận thức về vai trò của mình nên tôi nghĩ mình không nên áp đặt các em
theo một số kiêu mẫu nhất định, càng không nên để các em sao chép máy móc qua
các bài văn mẫu có sẵn. Trên thực tế, nếu dựa vào sự quan sát của bản thân, các em
có thể có những phát hiện rất hay và bất ngờ. Chính vì thế tôi luôn động viên các em

cố gắng nói ra, viết ra những điều thật nhất mà các em cảm thấy đợc khi quan sát,
tìm hiểu về sự vật, sự việc xung quanh. Những lý thuyết mà SGK đa ra chỉ có tính
chất định hớng cơ bản cho cả ngời dạy và ngời học.Kết quả học tập của các em lại
phản ánh nhận thức của các em đối với những lý thuyết đó dới sự hớng dẫn của giáo
Nguyễn Thị Mai út - Trờng THCS Mạo Khê II
2
Hớng dẫn học sinh lớp 6 làm bài văn miêu tả
viên. phải hớng dẫn các em biết cách tích luỹ kiến thức về nhiều mặt để có thể bổ
sung hợp lý cho bài văn của mình.
Trên cơ sở nhận thức đó tôi luôn chú ý đi sâu vào một công việc mà tôi luôn thấy yêu
thích:
Hớng dẫn học sinh lớp 6 làm bài văn miêu tả
I.4. Đối t ợng, phạm vi, kế hoạch, thời gian nghiên cứu
I.4.1 Đối t ợng nghiên cứu
- Học sinh lớp 6 -Trờng THCS Mạo Khê II- Đông Triều- Quảng Ninh.
I.4.2 Phạm vi nghiên cứu
- Trong 2 lớp 6A4 và 6A5 - Trờng THCS Mạo Khê II- Đông Triều - Quảng
Ninh.
I.4.3 Thời gian nghiên cứu
- Trong 1 năm. (Năm học 2008-2009)
I.5. Đóng góp mới về mặt lí luận thực tiễn
Mong muốn của tôi trong đề tài này là sẽ đóng góp thêm một số ý kiến bổ
sung nhằm nâng cao hiệu quả giờ dạy văn miêu tả cho các em học sinh.
II. Phần nội dung
II.1. Thực trạng vấn đề
* Thuận lợi: - Trong năm học này tôi đang trực tiếp giảng dạy ngữ văn của 2
lớp văn 6: 6A4 và 6A5. thì tôi thấy học sinh của cả hai lớp tiếp thu bài không đồng
đều. Lớp 6A5 các em có khả năng lĩnh hội tri thức tơng dơng nhau, số học sinh khá ở
các môn chiếm tỷ lệ cao, học lực trung bình khá trở lên nhiều.các em có tinh thần
ham học hỏi, hăng say phát biểu ý kiến xây dựng bài, chuẩn bị bài tơng đối đầy dủ

trớc khi đến lớp.
- Bản thân tôi nhận đợc sự giúp đỡ tận tình cả đồng nghiệp.
- Hiện nay tài liệu tham khảo phong phú giúp ích rất nhiều cho công tác giảng
dạy của giáo viên. Các lớp học hiện đại nh ứng dụng CNTT trong giảng dạy tạo điều
kiện cho giáo viên tham gia học để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ theo kịp
với xu thế đổi mới hiện nay.
* Khó khăn:
Nguyễn Thị Mai út - Trờng THCS Mạo Khê II
3
Hớng dẫn học sinh lớp 6 làm bài văn miêu tả
- Học sinh lớp 6A4 có khả năng lĩnh hội tri thức kém hơn lớp 6A5. Khi tổ
chức học thì một số học sinh thờng không chuẩn bị bài mới chu đáo, không học bài
cũ làm ảnh hỏng không nhỏ dền chất lợng giờ dạy.
- Một số học sinh vào đầu năm học còn cha biết viết đoạn văn là thế nào. Khả
năng đọc còn chậm. đặc biệt là khả năng nói còn rất kém.
II.1.1. Sơ l ợc về tr ờng THCS Mạo Khê II
Trng THCS Mo Khờ II thuc th trn Mo Khờ, huyn ụng Triu, tnh
Qung Ninh. Qua 50 nm xõy dng v trng thnh nh trng ó t c nhng
thnh tớch ỏng k, gúp phn phỏt trin giỏo dc a phng. i ng giỏo viờn
khụng ngng phn u nõng cao trỡnh o to v tay ngh, s giỏo viờn gii,
hc sinh gii luụn luụn t mc cao.Vi nhng c gng ú nhiu nm liờn tc
nh trng t c danh hiu trng tiờn tin xut sc ca Tnh, ca B; Liờn i
nh trng nhiu nm liờn tc c Trung ng on tng bng khen v c liờn
i xut sc mang chõn dung Bỏc.Trng c tng nhiu bng khen ca tnh, ca
B giỏo dc & o to v ca Th tng Chớnh ph. Nm 1994 trng c Ch
tch nc tng Huõn chng lao ng hng ba, nm 2000 Ch tch nc tng Huõn
chng lao ng hng nhỡ, nm 2007 trng c Th tng Chớnh ph tng Bng
khen, nm hc 2007 - 2008 trng c nhn c dn u phong tro thi ua khi
THCS trong ton tnh. Trng l mt trong hai trng u tiờn ca tnh c
cụng nhn trng chun quc gia giai on 2000 - 2010, ang chun b iu kin

t chun quc gia giai on 2.
Trng THCS Mo Khờ II cú 1018 hc sinh chia lm 28 lp theo cỏc khi
6, 7, 8, 9 mi khi 7 lp, a phng trng úng l mt th trn cú nn kinh t -
xó hi phỏt trin, i sng nhõn dõn n nh, nhõn dõn v cỏc lc lng xó hi
luụn quan tõm ti phỏt trin giỏo dc. Nhng vn ln nh trng quan tõm l
duy trỡ cht lng i tr hng nm ó t: Tt nghip 99 - 100%. Lờn lp 98% gi
vng cht lng mi nhn 8 - 10% hc sinh t hc sinh gii cỏc cp hng nm..
Nh trng phi tng cng c s vt cht: n nm 2015 tng 100% s phũng
hc (28 lp), cỏc phũng thit b b mụn. Tip tc bi dng chun hoỏ i ng
giỏo viờn t 50% i hc 2015. Tớch cc thc hin i mi phng phỏp dy
Nguyễn Thị Mai út - Trờng THCS Mạo Khê II
4
Hớng dẫn học sinh lớp 6 làm bài văn miêu tả
hc v tng cng ng dng cụng ngh thụng tin ỏp ng vic i mi chng
trỡnh THCS ca B.
Bên cạnh đó vẫn còn một số khó khăn sau:
+/ Đối với trờng: Tuy đã đợc trang bị máy chiếu, máy vi tính nhng còn cha đủ
cho các phòng học.
+/ Đối với giáo viên:
Trình độ tin học còn cha cao.
+/ Với học sinh:
Mặt khác khả năng tiếp thu của HS còn cha đồng đều trong một lớp học, một
số em còn lời học và không có sách vở, đồ dùng đầy đủ, do vậy ảnh hởng lớn đến
chất lợng bộ môn.
II.1.2. Một số thành tựu
- Xác định đây là môn học quan trọng, chiếm số tiết cao trong chơng trình
học cho nên đa số học sinh có ý thức học tốt đầu t nhiều thời gian.Tuy nhiên việc học
không phải của bất cứ học sinh nào cũng đúng cách và mang lại hiệu quả nh mong
muốn. Tỷ lệ thi học sinh giỏi ở môn văn ở các năm học trớc luôn chiếm tỷ lệ nhiều
hơn các môn học khác nhng kết quả cha cao (năm học 2006 - 2007 là 7 em; năm

học 2008 - 2009 là 2 em). Trong các kì thi vào THPT không có học sinh nào bị điểm
0 môn văn, tuy nhiên học sinh đạt điểm cao chiếm tỷ lệ cha nhiều.
II.1.3. Một số tồn tại và nguyên nhân
*Một số tồn tại trong giờ dạy văn miêu tả:
- Sau khi chấm bài làm văn miêu tả số 1 của học sinh tôi thấy kết quả bài viết của
một số học sinh cha cao.
* Nguyên nhân:
- Các em học sinh không tiến hành tuân thủ các bớc:
+ Tìm hiểu dề
+ Tìm ý, lập ý
+ Lập dàn bài
+ Viết bài hoàn chỉnh
+ Đọc, chỉnh sửa.
Nguyễn Thị Mai út - Trờng THCS Mạo Khê II
5