Tăng cường cho vay khách hàng cá nhân tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn việt nam chi nhánh tỉnh phú thọ

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN QUANG
HUY

TĂNG CƯỜNG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN
TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN
NÔNG THÔN VIỆT NAM - CHI NHÁNH TỈNH PHÚ
THỌ

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG
DỤNG
NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN QUANG
HUY

TĂNG CƯỜNG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN
TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN
NÔNG THÔN VIỆT NAM - CHI NHÁNH TỈNH PHÚ
THỌ
Ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG
DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Ngọc Sơn


i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân và không
sao chép các công trình nghiên cứu của người khác để làm sản phẩm của riêng
mình. Các số liệu có nguồn gốc rõ ràng, tuân thủ đúng nguyên tắc và kết quả
trình bày trong luận văn được thu thập trong quá trình nghiên cứu là trung
thực chưa từng được ai công bố trước đây. Tác giả hoàn toàn chịu trách nhiệm
về tính xác thực và nguyên bản của luận văn.
Thái Nguyên, ngày 25 tháng 6 năm 2019
Học viên

Nguyễn Quang Huy


ii
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn này, trước tiên tôi xin chân thành cảm ơn Ban
Giám hiệu Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh Thái Nguyên, các
thầy cô giáo đã trực tiếp truyền thụ, trang bị cho tôi những kiến thức cơ bản
và những định hướng đúng đắn trong học tập và tu dưỡng đạo đức, tạo tiền
đề tốt để tôi học tập và nghiên cứu.
Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Nguyễn Ngọc
Sơn đã dành nhiều thời gian và tâm huyết, tận tình hướng dẫn chỉ bảo cho tôi
trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo và cán bộ nhân viên Ngân
hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh Phú Thọ đã

cung cấp những thông tin cần thiết và giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu
và thực hiện đề tài.
Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, người thân và bạn bè đã
quan tâm giúp đỡ, động viên và tạo điều kiện cho tôi trong học tập, tiến hành
nghiên cứu và hoàn thành đề tài này.
Xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, ngày 25 tháng 6 năm 2019
Học viên

Nguyễn Quang Huy


3

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................ i
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................. ii
MỤC LỤC..................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT ................................................. vi
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ....................................... vii
PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................ 1
1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................ 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu........................................................... 3
4. Đóng góp của luận văn............................................................................ 3
5. Kết cấu của đề tài .................................................................................... 4
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHO VAY KHÁCH
HÀNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ................... 5

1.1.

Cơ sở lý luận về cho vay khách hàng cá nhân tại ngân hàng
thương mại
..................................................................................................... 5

1.1.1. Lý luận chung về ngân hàng thương mại.......................................... 5
1.1.2. Cho vay khách hàng cá nhân tại ngân hàng thương mại ................ 13
1.2.

Cơ sở thực tiễn về cho vay khách hàng cá nhân tại ngân hàng
thương
mại................................................................................................... 26

1.2.1. Kinh nghiệm cho vay khách hàng cá nhân của một số ngân hàng
thương mại trong nước.................................................................... 26
1.2.2. Bài học kinh nghiệm đối với Agribank Chi nhánh tỉnh Phú Thọ ...
30
Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU....................................... 31
2.1.

Câu hỏi nghiên cứu ......................................................................... 31


4

2.2.

Phương pháp nghiên cứu ................................................................ 31

2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu.......................................................... 31

4

2.2.2. Phương pháp tổng hợp, xử lý số liệu .............................................. 33
2.2.3. Phương pháp phân tích số liệu ........................................................ 34
2.3.

Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu.................................................... 35

Chương 3. THỰC TRẠNG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN
TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG
THÔN CHI NHÁNH TỈNH PHÚ THỌ...................................... 36
3.1.

Giới thiệu chung về Ngân hàng nông nghiệp và Phát triển Nông thôn
Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Phú Thọ ............................................... 36

3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển .................................................. 36
3.1.2. Cơ cấu bộ máy tổ chức quản lý....................................................... 37
3.1.3. Tình hình nhân sự tại Chi nhánh ..................................................... 42
3.1.4. Kết quả hoạt động kinh doanh của Chi nhánh ................................ 44
3.2.

Thực trạng cho vay khách hàng cá nhân tại Agribank Chi nhánh tỉnh
Phú Thọ ........................................................................................... 45

3.2.1. Công tác chỉ đạo điều hành ............................................................. 46
3.2.2. Kết quả cho vay khách hàng cá nhân tại Agribank Chi nhánh tỉnh Phú
Thọ giai đoạn 2016-2018 ................................................................ 51

3.3.

Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động cho vay khách hàng cá nhân 66

3.3.1. Các yếu tố khách quan .................................................................... 66
3.3.2. Các yếu tố chủ quan ........................................................................ 67
3.4.

Đánh giá chung về hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Agribank
Chi nhánh tỉnh Phú Thọ .................................................................... 68

3.4.1. Những kết quả đạt được .................................................................. 68
3.4.2. Hạn chế và nguyên nhân của hạn chế ............................................. 70
Chương 4. GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG CHO VAY KHÁCH HÀNG
CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT
TRIỂN NÔNG THÔN CHI NHÁNH TỈNH PHÚ THỌ........... 73


5

4.1.

Định hướng, mục tiêu tăng cường cho vay khách hàng cá nhân của
Agribank Chi nhánh tỉnh Phú Thọ đến năm 2020 .......................... 74

4.1.1. Định hướng tăng cường cho vay khách hàng cá nhân của Agribank
Chi nhánh tỉnh Phú Thọ đến năm 2020 .......................................... 74
4.1.2. Mục tiêu tăng cường cho vay khách hàng cá nhân của Agribank Chi
nhánh tỉnh Phú Thọ đến năm 2020 ................................................. 74
4.2.

Một số giải pháp tăng cường cho vay khách hàng cá nhân tại Agribank
Chi nhánh tỉnh Phú Thọ ................................................................... 75

4.2.1. Giải pháp về chỉ đạo điều hành....................................................... 75
4.2.2. Giải pháp về tăng trưởng tín dụng .................................................. 77
4.2.3. Giải pháp về công tác quản lý, xử lý nợ ......................................... 78
4.2.4. Giải pháp về công tác kiểm tra ....................................................... 79
4.2.5. Giải pháp về công tác cán bộ .......................................................... 80
4.3.

Kiến nghị......................................................................................... 81

4.3.1. Kiến nghị với Agribank .................................................................. 81
4.3.2. Kiến nghị với UBND tỉnh và các sở, ngành có liên quan............... 81
KẾT LUẬN .............................................................................................. 82
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................... 84
PHỤ LỤC ................................................................................................. 86


6

DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT
STT

DẠNG VIẾT TẮT

DẠNG ĐẦY ĐỦ

1

ĐVT

Đơn vị tính

2

HĐTV

Hội đồng thành viên

3

HSX

Hộ sản xuất

4

KH

Khách hàng

5

QĐ

Quyết định

6

TD

Tín dụng

7

UBND

Ủy ban nhân dân

8

XLRR

Xử lý rủi ro


vii
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ
Bảng:
Bảng 2.1:
Bảng 3.1:
Bảng 3.2:
Bảng 3.3:

Bảng 3.4:
Bảng 3.5:
Bảng 3.6:

Bảng 3.7:

Bảng 3.8:
Bảng 3.9:

Thang đo Likert .................................................................. 32
Tình hình lao động tại Agribank chi nhánh tỉnh Phú Thọ giai
đoạn 2016-2018 .................................................................. 42
Một số chỉ tiêu phản ánh kết quả hoạt động kinh doanh của
Agribank Chi nhánh tỉnh Phú Thọ...................................... 44
Quy mô dư nợ cho vay khách hàng cá nhân của Agribank
Chi nhánh tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2016-2018
.......................... 51
Tỷ trọng dư nợ cho vay khách hàng cá nhân của Agribank
Chi nhánh tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2016-2018.................... 53
Dư nợ bình quân/khách hàng cá nhân của Agribank Chi
nhánh tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2016-2018 .......................... 54
Cơ cấu dư nợ cho vay khách hàng cá nhân của Chi nhánh
theo thời hạn
vay......................................................................... 56
Cơ cấu dư nợ cho vay khách hàng cá nhân của Chi nhánh
theo nội dung
vay........................................................................ 58
Tỷ lệ nợ xấu cho vay khách hàng cá nhân tại Agribank Chi
nhánh tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2016-2018 .......................... 60
Kết quả đánh giá của khách hàng cá nhân về hoạt động cho
vay của Agribank Chi nhánh tỉnh Phú Thọ ........................ 64

Biểu đồ:
Biểu đồ 3.1: Tỷ trọng dư nợ cho vay khách hàng cá nhân của Agribank

Chi nhánh tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2016-2018.................... 53
Biểu đồ 3.2: Tốc độ tăng trưởng dư nợ cho vay khách hàng cá nhân của
Agribank Chi nhánh tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2016-2018 ... 55
Biểu đồ 3.3: Cơ cấu dư nợ cho vay khách hàng cá nhân của Chi nhánh
theo nội dung vay giai đoạn 2016-2018 ............................. 59
Biểu đồ 3.4: Tỷ lệ nợ xấu cho vay khách hàng cá nhân tại Agribank Chi
nhánh tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2016-2018 .......................... 61
Sơ đồ:


vii
Sơ đồ 3.1: Cơ cấu bộ máy tổ chức quản lý của Agribank Chi nhánh tỉnh
Phú Thọ................................................................................. 37


1

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hiện nay, hệ thống ngân hàng thương mại nước ta đã đạt được những
bước phát triển mạnh mẽ và trở thành một mắt xích quan trọng cấu thành sự
vận động liên tục của nền kinh tế. Cùng với các thành phần khác trong thị
trường tài chính, hệ thống ngân hàng thương mại đóng một vai trò quan trọng
trong việc tham gia bình ổn thị trường tiền tệ, kìm chế lạm phát, phát triển thị
trường ngoại hối. Đối với ngân hàng thương mại, hoạt động huy động và cho
vay vốn có vai trò hết sức quan trọng vì nó quyết định đến kết quả hoạt động
kinh doanh cũng như sự tồn tại, phát triển của ngân hàng. Nghiệp vụ cho vay
là nghiệp vụ sinh lợi chủ yếu của ngân hàng thương mại và các ngân hàng
thương mại làm tốt nghiệp vụ cho vay cũng chính là thực hiện một trong
những chức năng rất quan trọng của ngân hàng thương mại, đó là chức năng

tín dụng ngân hàng.
Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh
tỉnh Phú Thọ (Agribank Phú Thọ) là ngân hàng thương mại lớn nhất trên địa
bàn, có mạng lưới rộng khắp đến các huyện, thị, với 15 chi nhánh, 35 phòng
giao dịch trực thuộc và trên 600 cán bộ nhân viên, có điều kiện và lợi thế lớn
trong việc cạnh tranh, chiếm lĩnh, khai thác thị trường tín dụng ở khu vực
nông nghiệp, nông thôn. Lịch sử tồn tại và hoạt động nhiều năm qua đã chứng
minh và khẳng định: thị trường truyền thống của Agribank Phú Thọ là nông
nghiệp, nông thôn với đối tượng khách hàng chủ yếu là cá nhân. Đây cũng là
đối tượng khách hàng chính đem lại thu nhập, chất lượng tín dụng tốt, ổn
định, giúp Agribank Phú Thọ phát triển bền vững trong hiện tại và nhiều năm
tiếp theo.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, hoạt động cấp tín dụng
trong khu vực nông nghiệp, nông thôn với đối tượng khách hàng chính là cá


2

nhân trên địa bàn tỉnh Phú Thọ những năm qua cũng còn những tồn tại, hạn
chế


3

như: món vay nhỏ, chi phí cao, việc quản lý, giám sát khách hàng vay gặp
nhiều khó khăn, trở ngại do số lượng khách hàng lớn, sức ép thiếu hụt lao
động gia tăng, xuất hiện dấu hiệu quá tải công việc đối với cán bộ tín dụng ở
một số đơn vị, việc chấp hành quy trình nghiệp vụ cho vay còn nhiều tồn tại,
sai sót; một số chi nhánh Agribank loại III chưa gắn kết có hiệu quả việc mở
rộng dư nợ phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn, nông dân với việc khai

thác các sản phẩm dịch vụ khác của Agribank. Những hạn chế này cần được
khắc phục trong thời gian tới.
Xuất phát từ thực tiễn trên, đồng thời nhận thức rõ yêu cầu cấp bách, cần
thiết phải tìm hiểu, đánh giá một cách chi tiết công tác cho vay khách hàng cá
nhân tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi
nhánh tỉnh Phú Thọ, tác giả đã lựa chọn nghiên cứu đề tài: “Tăng cường cho
vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển Nông
thôn Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Phú Thọ” làm đề tài luận văn thạc sĩ.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu chung
Đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường hoạt động cho vay khách
hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển Nông thôn Việt Nam Chi nhánh tỉnh Phú Thọ trong thời gian tới.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về cho vay khách hàng cá nhân.
- Phân tích thực trạng hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân
hàng Nông nghiệp và phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Phú
Thọ trong giai đoạn 2016-2018.
- Phân tích các kết quả đạt được, những hạn chế và nguyên nhân của
hạn chế trong hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông
nghiệp và phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Phú Thọ trong
giai đoạn
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




4

2016-2018.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




5

- Đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường hoạt động cho vay khách
hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển Nông thôn Việt Nam Chi nhánh tỉnh Phú Thọ trong thời gian tới.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là hoạt động cho vay khách hàng cá
nhân tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi
nhánh tỉnh Phú Thọ.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi về không gian: đề tài được nghiên cứu tại Ngân hàng Nông
nghiệp và phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Phú Thọ.
- Phạm vi về thời gian: các số liệu trong luận văn được tác giả thu thập
trong giai đoạn 2016-2019, trong đó: các số liệu thứ cấp được thu thập và
phân tích trong luận văn được lấy trong 3 năm từ năm 2016 đến năm 2018; số
liệu sơ cấp được thu thập thông qua phiếu điều tra được tác giả thực hiện trong
năm
2019.
- Phạm vi về nội dung: tập trung phân tích, đánh giá hoạt động cho vay
khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển Nông thôn Việt
Nam - Chi nhánh tỉnh Phú Thọ trong giai đoạn 2016-2018 thông qua các chỉ
tiêu như: tổng dư nợ cá nhân, tỷ trọng của dư nợ cá nhân trên tổng dư nợ, tốc
độ tăng trưởng của dư nợ cá nhân, tỷ lệ nợ xấu của tín dụng cá nhân.
4. Đóng góp của luận văn
- Đối với Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển Nông thôn Việt Nam Chi nhánh tỉnh Phú Thọ: luận văn là công trình đầu tiên nghiên cứu một cách

có hệ thống về hoạt động cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông
nghiệp và phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Phú Thọ. Luận văn
là tài liệu tham khảo để phòng Khách hàng hộ sản xuất và cá nhân, Ngân hàng
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




6

Nông nghiệp và phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Phú Thọ có
được các giải pháp để nhằm tăng cường hoạt động cho vay khách hàng cá
nhân tại Chi nhánh trong thời gian tới.
- Đối với tác giả: tác giả hiện đang công tác tại Ngân hàng Nông nghiệp
và phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Phú Thọ sẽ hoàn thành tốt
hơn nhiệm vụ của mình trong việc phát triển mảng cho vay khách hàng cá
nhân nhằm mang lại nhiều hơn lợi nhuận cho hệ thống và quản trị rủi ro tốt
hơn.
- Đối với các nhà nghiên cứu khác: có thể sử dụng nghiên cứu này như
một tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu sau này.
5. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, đề tài
được kết cấu thành 4 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về cho vay khách hàng cá nhân tại
ngân hàng thương mại.
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu.
Chương 3: Thực trạng cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân hàng Nông
nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Phú Thọ.
Chương 4: Giải pháp tăng cường cho vay khách hàng cá nhân tại Ngân
hàng

Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Phú
Thọ.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




7

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHO VAY KHÁCH HÀNG
CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1. Cơ sở lý luận về cho vay khách hàng cá nhân tại ngân hàng thương
mại
1.1.1. Lý luận chung về ngân hàng thương mại
1.1.1.1. Khái niệm về ngân hàng thương mại
Ngân hàng thương mại đã hình thành, tồn tại và phát triển gắn liền với
sự phát triển của kinh tế hàng hoá. Sự phát triển của hệ thống ngân hàng
thương mại đã có tác động rất lớn và quan trọng đến quá trình phát triển của
nền kinh tế hàng hoá, ngược lại kinh tế hàng hoá phát triển mạnh mẽ đến giai
đoạn cao của nó là kinh tế thị trường thì ngân hàng thương mại cũng ngày
càng được hoàn thiện và trở thành những định chế tài chính không thể thiếu
được.
- Theo Pháp lệnh của Hội đồng nhà nước ngày 23 tháng 5 năm 1990 về
Ngân hàng, hợp tác xã tín dụng và công ty tài chính thì:
“Ngân hàng thương mại là tổ chức kinh doanh tiền tệ mà hoạt động
chủ yếu và thường xuyên là nhận tiền kí gửi từ khách hàng với trách nhiệm
hoàn trả và sử dụng số tiền đó để cho vay, thực hiện nghiệp vụ chiết khấu và
làm phương tiện thanh toán”.

“Ngân hàng thương mại cổ phần là ngân hàng thương mại được thành
lập dưới hình thức công ty cổ phần, trong đó một cá nhân hoặc một tổ chức
không được sở hữu số cổ phần của ngân hàng quá tỷ lệ do Ngân hàng Nhà
nước quy định”.
- Theo Nghị định số 59/2009/NĐ-CP ngày 16 tháng 7 năm 2009 của
Chính phủ về tổ chức và hoạt động của ngân hàng thương mại thì: “Ngân
hàng thương mại là ngân hàng được thực hiện toàn bộ hoạt động ngân hàng
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




8

và các hoạt động kinh doanh khác có liên quan vì mục tiêu lợi nhuận theo quy
định của Luật các Tổ chức tín dụng và các quy định khác của pháp luật”.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




9

- Theo Luật các tổ chức tín dụng số 47/2010/QH12 đã được Quốc hội
nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XII, kỳ họp thứ 7 thông qua
ngày 16 tháng 6 năm 2010 thì: “Ngân hàng thương mại là loại hình ngân
hàng được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh
doanh khác theo quy định của Luật này nhằm mục tiêu lợi nhuận”.
Từ các khái niệm trên có thể hiểu Ngân hàng thương mại là một trong

những định chế tài chính mà đặc trưng là cung cấp đa dạng các dịch vụ tài
chính với nghiệp vụ cơ bản là nhận tiền gửi, cho vay và cung ứng các dịch vụ
thanh toán. Ngoài ra, ngân hàng thương mại còn cung cấp nhiều dịch vụ khác
nhằm thoả mãn tối đa nhu cầu về sản phẩm dịch vụ của xã hội.
1.1.1.2. Đặc điểm của ngân hàng thương mại
- Một là, lĩnh vực kinh doanh của ngân hàng thương mại là tiền tệ, tín
dụng và dịch vụ ngân hàng. Đây là lĩnh vực “đặc biệt” vì trước hết nó liên
quan trực tiếp đến tất cả các ngành, liên quan đến mọi mặt của đời sống kinh
tế - xã hội. Mặt khác, lĩnh vực tiền tệ - ngân hàng là lĩnh vực rất nhạy cảm, nó
đòi hỏi một sự thận trọng trong điều hành hoạt động ngân hàng để tránh
những thiệt hại cho nền kinh tế xã hội. Chất liệu kinh doanh của ngân hàng
thương mại là tiền tệ, mà tiền tệ là công cụ được nhà nước sử dụng để quản lý
vĩ mô nền kinh tế, nó quyết định đến sự phát triển hoặc suy thoái của cả một
nền kinh tế, do đó chất liệu này được nhà nước kiểm soát rất chặt chẽ.
- Hai là, là một doanh nghiệp, nhưng nguồn vốn chủ yếu mà ngân hàng
thương mại sử dụng trong kinh doanh là vốn huy động từ bên ngoài, trong
khi đó vốn riêng của ngân hàng thương mại lại chiếm tỷ trọng rất thấp trong
tổng nguồn vốn kinh doanh. Đặc điểm nổi bật của ngân hàng thương mại là
không sử dụng nguồn vốn sở hữu vào trong các hoạt động kinh doanh của
mình như cho vay, mua bán chứng khoán. Hơn nữa nguồn vốn sở hữu của
ngân hàng thương mại chỉ chiếm một phần rất nhỏ trong tổng nguồn vốn của
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




10

ngân hàng thương mại. Trong khi đó các loại hình kinh tế khác lại sử dụng
chủ yếu nguồn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




11

vồn sở hữu vào các hoạt động kinh doanh. Sự khác biệt của ngân hàng thương
mại với các định chế tài chính khác là ngân hàng thương mại có quyền huy
động tiền gửi trong nền kinh tế mỗi khi cân vốn để tiến hành các hoạt động
kinh doanh của mình.
- Ba là, trong tổng tài sản của ngân hàng thương mại, tài sản hữu hình
chiếm tỷ trọng rất thấp, mà chủ yếu là tài sản vô hình. Nó tồn tại dưới hình
thức các tài sản tài chính, chẳng hạn như các loại kỳ phiếu, cổ phiếu, hợp
đồng tín dụng, khế ước nhận nợ và các loại giấy tờ có giá trị khác.
- Bốn là, hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại chịu sự chi
phối rất lớn bởi chính sách tiền tệ của ngân hàng trung ương. Một ngân hàng
thương mại không thể mở rộng hoạt động kinh doanh khi ngân hàng trung
ương đang áp dụng chính sách đóng băng tiền tệ, hạn chế lạm phát và ngược
lại. Do đó, việc ngân hàng thương mại mở rộng hay thu hẹp hoạt động kinh
doanh của mình đều phải chịu sự chi phối bởi chính sách tiền tệ của ngân hàng
trung ương.
- Năm là, ngân hàng thương mại là một trung gian tín dụng, đóng vai trò
một tổ chức trung gian đứng ra tập trung, huy động các nguồn vốn tiền tệ tạm
thời nhàn rỗi trong nền kinh tế, biến nó thành nguồn vốn tín dụng để cho vay
đáp ứng nhu cầu vốn kinh doanh và vốn đầu tư cho các ngành kinh tế, nhu cầu
vốn tiêu dùng của toàn xã hội. Như vậy, có thể nói ngân hàng thương mại là
nhịp cầu nối liền những chủ thể thừa vốn (các cá nhân có thu nhập nhưng chưa
có nhu cầu sử dụng, các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế vừa tiêu thụ được sản

phẩm nhưng chưa có nhu cầu nhập vật tư, hàng hóa) với các chủ thể thiếu vốn
(những cá nhân phát sinh nhu cầu nhưng thu nhập lại chưa có, hay các doanh
nghiệp, các tổ chức kinh tế đang cần nhập vật tư, nguyên liệu nhưng chưa tiêu
thụ được sản phẩm).
- Sáu là, hoạt động ngân hàng thương mại là hình thức kinh doanh có
độ rủi ro cao hơn nhiều so với các hình thức kinh doanh khác và thường có
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




12

ảnh hưởng sâu sắc tới các ngành khác và cả nền kinh tế. Sở dĩ như vậy là do
trong

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




13

hoạt động ngân hàng đặc biệt là hoạt động kinh doanh tiền tệ do các ngân
hàng tiến hành huy động vốn của người khác rồi đem vốn đó để cấp tín dụng
cho khách hàng theo nguyên tắc hoàn trả vốn và lãi trong một thời gian nhất
định, nên đã tạo rủi ro cho các hoạt động ngân hàng thương mại. Rủi ro đến từ
phía ngân hàng, khách hàng vay tiền, rủi ro đến từ những yếu tố khách quan.
Bởi vậy, ngân hàng thương mại phải đối mặt với rủi ro cao, kéo theo là rủi ro
đối với những người gửi tiền ở ngân hàng thương mại cũng như rủi ro đối với

nền kinh tế. Để tránh rủi ro đáng tiếc xảy ra, nhằm kiểm soát, làm giảm nhẹ
những tổn hại do ngân hàng vỡ nợ gây ra, chính phủ các quốc gia đặt ra
những đạo luật riêng, nhằm đảm bảo cho hoạt động này được vận hành an
toàn, hiệu quả trong nền kinh tế thị trường.
1.1.1.3. Chức năng của ngân hàng thương mại
- Chức năng trung gian tín dụng
Khi thực hiện chức năng trung gian tín dụng, ngân hàng thương mại
đóng vai trò là cầu nối giữa người thừa vốn và người có nhu cầu về vốn. Với
chức năng này, ngân hàng thương mại vừa đóng vai trò là người đi vay, vừa
đóng vai trò là người cho vay và hưởng lợi nhuận là khoản chênh lệch giữa lãi
suất nhận gửi và lãi suất cho vay, góp phần tạo lợi ích cho tất cả các bên tham
gia: người gửi tiền, ngân hàng và người đi vay, đồng thời thúc đẩy sự phát
triển của nền kinh tế.
+ Đối với người đi vay: họ sẽ thoả mãn được nhu cầu vốn để kinh
doanh, chi tiêu, thanh toán mà không phải chi phí nhiều về sức lực, thời gian
cho việc tìm kiếm nơi cung ứng vốn tiện lợi, chắc chắn và hợp pháp.
+ Đối với ngân hàng thương mại: họ sẽ tìm kiếm được lợi nhuận cho
bản thân mình từ chênh lệch giữa lãi suất cho vay và lãi suất tiền gửi hoặc hoa
hồng môi giới. Lợi nhuận này chính là cơ sở để tồn tại và phát triển của ngân
hàng thương mại.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




14

+ Đối với nền kinh tế: chức năng này có vai trò quan trọng trong việc
thúc đẩy tăng trưởng kinh tế vì nó đáp ứng nhu cầu vốn để đảm bảo quá trình
tái sản xuất được thực hiện liên tục và để mở rộng quy mô sản xuất. Với chức

năng này, ngân hàng thương mại đã biến vốn nhàn rỗi không hoạt động thành
vốn hoạt động, kích thích quá trình luân chuyển vốn, thúc đẩy sản xuất kinh
doanh phát triển.
Chức năng trung gian tín dụng được xem là chức năng quan trọng nhất
của ngân hàng thương mại vì nó phản ánh bản chất của ngân hàng thương mại
là đi vay để cho vay, nó quyết định sự tồn tại và phát triển của ngân hàng.
Đồng thời nó cũng là cơ sở để thực hiện các chức năng khác.
- Chức năng trung gian thanh toán
Ngân hàng thương mại làm trung gian thanh toán khi nó thực hiện thanh
toán theo yêu cầu của khách hàng như trích tiền từ tài khoản tiền gửi của họ để
thanh toán tiền hàng hoá, dịch vụ hoặc nhập vào tài khoản tiền gửi của khách
hàng tiền thu bán hàng và các khoản thu khác theo lệnh của họ. Ở đây ngân
hàng thương mại đóng vai trò là người "thủ quỹ" cho các doanh nghiệp và cá
nhân bởi ngân hàng là người giữ tài khoản của họ.
Ngân hàng thương mại thực hiện chức năng trung gian thanh toán trên
cơ sở thực hiện chức năng trung gian tín dụng vì tiền đề để khách hàng thực
hiện thanh toán qua ngân hàng chính là một phần tiền gửi trước đó. Việc các
ngân hàng thương mại thực hiện chức năng trung gian thanh toán có ý nghĩa
rất to lớn đối với toàn bộ nền kinh tế. Với chức năng này, các ngân hàng
thương mại cung cấp cho khách hàng nhiều phương tiện thanh toán thuận lợi.
Nhờ đó, các chủ thể kinh tế sẽ tiết kiệm được rất nhiều chi phí, thời gian đi tới
gặp chủ nợ, người phải thanh toán và lại đảm bảo được việc thanh toán an
toàn. Qua đó, chức năng này thúc đẩy lưu thông hàng hoá, đẩy nhanh tốc độ
thanh toán, tốc độ lưu chuyển vốn, từ đó góp phần phát triển kinh tế. Đồng
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN