Sáng kiến kinh nghiệm hiệu trưởng chỉ đạo công tác giáo dục đạo đức nhân văn cho học sinh tiểu học

PHÒNG GIÁO DỤC& ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ
TRƯỜNG TIỂU HỌC ĐÔNG VỆ 2

Sáng kiến kinh nghiệm:

HIỆU TRƯỞNG CHỈ ĐẠO
CÔNG TÁC GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC- NHÂN VĂN
CHO HỌC SINH TIỂU HỌC

Người thực hiện: Hoàng Thị Hoà
Đơn vị công tác: Trường TH Đông Vệ 2TPTH
Đề tài thuộc lĩnh vực quản lý

Đông Vệ, tháng 3 năm 2011


A. Mở đầu
1. Lý do chọn đề tài
Đảng và Nhà nước ta luôn có truyền thống coi trọng con người, coi trọng
quyền và bổn phận trẻ em, đặc biệt là quyền được chăm sóc, giáo dục trẻ em.
Truyền thống tốt đẹp đó có liên quan chặt chẽ đến việc giáo dục thế hệ trẻ thành
những công dân có phẩm chất đạo đức tốt, giàu tính nhân văn, mang đậm đà bản sắc
dân tộc.
Trong nhà trường tiểu học hiện nay, việc giáo dục đạo đức- nhân văn cho học
sinh có ý nghĩa chiến lược quan trọng. Bởi lẽ:” Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời
sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết”.Cùng với gia đình, nhà trường và xã
hội có trách nhiệm chăm lo giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh như lời Bác Hồ
đã dặn.
Trong thực tế, những năm qua, chúng ta đã quan tâm đến việc giáo dục đạo
đức- nhân văn cho học sinh. Tuy nhiên do nhiều lý do, việc làm đó chưa đạt hiệu
quả như mong muốn. Trong đó nguyên nhân chủ yếu là việc giáo dục của chúng ta

chưa được thực hiện đồng bộ, thiếu tính hệ thống, nội dung chưa đầy đủ, phương
pháp và hình thức giáo dục còn nghèo nàn, đơn điệu...
Là người làm công tác quản lý ở trường tiểu học, tôi nhận thức được vai trò
to lớn của người Hiệu trưởng- người tổ chức tập thể sư phạm- là người chủ chốt
trong quá trình giáo dục tổng thể cho học sinh tiểu học. Trước yêu cầu giáo dục của
đất nước hiện nay, công tác giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh nói chung và
học sinh tiểu học nói riêng là một vấn đề cấp thiết trong nhiều vấn đề mà người
Hiệu trưởng cần quan tâm. Xuất phát từ lý do trên, tôi chon đề tài” Hiệu trưởng chỉ
đạo công tác giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh tiểu học,” làm đề tài nghiên
cứu để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh
trường tiểu học Đông Vệ 2 TPTH nơi tôi đang công tác.
2. Mục đích nghiên cứu:
- Hệ thống một số vấn đề lý luận và thực tiễn trong việc chỉ đạo giáo dục
đạo đức- nhân văn cho học sinh của người Hiệu trưởng tiểu học.
- Nắm được thực tế việc chỉ đạo giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh ở
trường tiểu học và sự cần thiết của việc giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh
trong nhà trường hiện nay.
- Đưa ra một số biện pháp cụ thể để nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức- nhân
văn cho học sinh ở trường tiểu học, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đào
tạo.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của việc giáo dục đạo đức- nhân văn
thông qua dạy học môn Đạo đức và các môn học khác trong trường tiểu học, các
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.


- Đưa ra một số giải pháp thiết thực nhằm nâng cao chất lượng chỉ đạo giáo dục
đạo đức- nhân văn cho học sinh tiểu học ở trường tiểu học Đông Vệ 2 TPTH.
- Đề xuất một số ý kiến với các cá nhân, các tổ chức xã hội có liên quan đến quá
trình giáo dục học sinh tiểu học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức- nhân

văn cho học sinh tiểu học ở địa phương.
4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu:
a, Đối tượng: Việc chỉ đạo giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh tiểu học của
người Hiệu trưởng.
b,Khách thể: Hoạt động giáo dục đạo đức- nhân văn của giáo viên, học sinh, phụ
huynh học sinh và các tổ chức đoàn thể ở địa phương.
5. Phạm vi nghiên cứu:
Hoạt động giáo dục đạo đức- nhân văn ở trường tiểu học Đông Vệ 2 TPTH.
6. Phương pháp nghiên cứu:
- Điều tra thực trạng việc chỉ đạo giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh tiểu học.
Quan sát thông qua dự giờ, thăm lớp, tìm hiểu các kế hoạch hoạt động, sinh hoạt,
giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh.
- Phỏng vấn các đối tượng có liên quan đến việc giáo dục đạo đức nhân văn cho học
sinh.
- Thống kê, so sánh, phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá, khái quát hoá.
B. PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: CHỈ ĐẠO GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC- NHÂN VĂN CHO HỌC SINH TIỂU
HỌC THÔNG QUA VIỆC DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC.

1.1
Nhận thức về vị trí, vai trò, nhiệm vụ, mục tiêu của môn Đạo đức trong
việc giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh tiểu học.
Cùng với gia đình, xã hội, nhà trường có vị trí, vai trò hết sức to lớn đối với việc
giáo dục, rèn luyện thế hệ trẻ trở thành những người công dân chân chính, những tài
năng của đất nước như Chủ Tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định” Non sông Việt Nam có
trở nên vẻ vang hay không, dân tộc Việt Nam có được vẻ vang sánh vai với các
cường quốc năm châu hay không chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các
em”.
Để thực hiện mục tiêu đào tạo, phát triển con người toàn diện theo định hướng xã
hội chủ nghĩa, môn Đạo đức có ý nghĩa hết sức quan trọng trong quá trình hình thành,

phát triển nhân cách học sinh từ bậc học đầu tiên- bậc tiểu học. Nó đặt nền tảng ban
đầu cho việc dạy học môn Giáo dục công dân ở trung học cơ sở và trung học phổ
thông sau này.
Hiện nay mục tiêu của chương trình đạo đức giúp học sinh chủ động tiếp thu tri
thức, xây dựng tình cảm và rèn luyện thói quen đạo đức trong hệ thống 5 mối quan
hệ.

3


Mục tiêu của môn học chỉ rõ mức độ hoàn thành các kỹ năng ứng xử như kỹ năng
nhận xét, đánh giá hành vi của bản thân, của những người xung quanh, kỹ năng lựa
chọn và thực hiện, nhắc nhở bạn bè cùng thực hiện. Mục tiêu của chương trình đạo
đức đề cập đến việc hình thành thái độ tự trọng, tự tin của học sinh. đây là những tiêu
chí cao trong dạy học đạo đức. Mục tiêu của chương trình được thống nhất trong mục
tiêu giáo dục tiểu học, mang tính đồng tâm và phát triển.Tính đồng tâm thể hiện ở
mục tiêu của tất cả các lớp đều tập trung vào ba điểm cụ thể về giáo dục tri thức, rèn
luyện kỹ năng, giáo dục tình cảm và thái độ ...nhưng ở mỗi khối lớp, mục tiêu lại
được cụ thể hoá, nâng dần lên về yêu cầu thực hiện. Ví dụ ở lớp 1, mục tiêu đặt ra là
học sinh thích đi học, yêu quý người thân trong gia đình, thầy, cô giáo, bạn bè, trường
lớp, gần gũi với thiên nhiên; ở lớp 2, mục tiêu được nâng dần lên là học sinh có ý
thức học tập, giữ vệ sinh, giữ gìn sức khoẻ, có ý thức tham gia công việc của gia
đình, trường, lớp, kính trọng người lớn tuổi, nhường nhịn em nhỏ, đoàn kết với bạn
bè; ở lớp 3, học sinh biết kính trọng và biết ơn những người có công với nước, mạnh
dạn trong giao tiếp, sẵn lòng giúp đỡ mọi người, có ý thức bảo vệ cây cối và con vật
có ích; ở lớp 4, học sinh biết sống trung thực, vượt khó trong học tập, quý trọng
người lao động và sản phẩm lao động, tôn trọng quy định về trật tự an toàn giao
thông, vệ sinh công cộng; ở lớp 5, học sinh có ý thức thực hiện quyền và bổn phận
của bản thân trong gia đình và nhà trường, hướng theo cái đẹp, cái thiện, cái đúng,
yêu quê hương, đất nước.

Tóm lại, Có thể nói môn Đạo đức ở tiểu học góp phần tích cực vào sự hình thành
ở học sinh có ý thức đạo đức, từ đó định hướng cho các em thực hiện những chuẩn
mực hành vi đạo đức.Trường tiểu học có nhiệm vụ hình thành cho học sinh cơ sở ban
đầu trọng nhân cách con người công dân, người lao động có những phẩm chất cần
thiết, có kĩ năng hội nhập với cuộc sống hiện đại. Để hoàn thành nhiệm vụ này, người
Hiệu trưởng cần chỉ đạo tốt giáo dục các em hệ thống các chuẩn mực xã hội, trong đó
tập trung giáo dục những phẩm chất đạo đức- nhân văn cho học sinh.
1.2
Thực trạng dạy học môn Đạo đức hiện nay ở trường TH Đông Vệ 2
TPTH:
Trường TH Đông Vệ 2 là một trường nằm ở phía nam TPTH. Mặc dù là trường nội
thành nhưng điều kiện cơ sở vật chất đã xuống cấp và thiếu thốn nhiều. Đời sống của
nhân dân đa phần là làm nghề tự do, buôn bán... Các em có hoàn cảnh gia đình khó
khăn, nhiều như bố mẹ bỏ nhau, đi tù, nghiện hút, cai nghiện... Con cái ở với ông bà,
cô dì ,chú bác... Chính vì vậy mà công tác giáo dục trẻ trong nhà trường gặp không ít
khó khăn khi các em không có bố mẹ trực tiếp dạy bảo, giáo dục.
Qua điều tra kết quả giáo dục đạo đức cho học sinh trong các năm học tôi đã thống
kê số liệu trong bảng sau:
Năm học

Tổng số
học sinh

Xếp loại hạnh kiểm
Thực hiện đầy đủ
Thực hiện chưa đầy đủ
4


-

Số lượng
%
Số lượng
%
2008-2009
222
222
100
0
0
2009-2010
256
256
100
0
0
2010-2011
284
284
100
0
0
Tuy nhiên, nhà trường vẫn còn những khó khăn, bất cập trong dạy học môn Đạo
đức là cơ sở vật chất còn nghèo nàn, trang thiết bị còn thiếu thốn, nhiều chủng loại
không còn phù hợp ... Môi trường để các em thực hành còn hạn chế, thiếu hấp dẫn.
Nhiều GV còn gặp khó khăn trong việc dạy thực hành tiết 2. Một số GV chưa đổi
mới, hoặc chưa tiếp cận được phương pháp dạy học, chưa biết xây dựng những tình
huống tấm gương điển hình trong học sinh. Một vài GV còn thiếu sự quan tâm đến
học sinh nhất là những em gặp khó khăn trong học tập hoặc những học sinh cá biệt,

đặc biệt còn có tư tưởng xem nhẹ môn Đạo đức là môn phụ và chỉ dạy 1 tiết cho 1 bài
hay dạy chay hoặc chỉ lý thuyết suông khiến cho giờ học trở nên nghèo nàn, nhàm
chán, chưa lôi cuốn được học sinh.
Trước thực trạng đó BGH nhà trường đã thống nhất, phải tìm giải pháp giáo dục
để giáo viên điều chỉnh lại công việc giảng dạy, giáo dục đạo đức cho HS để cho HS
có nhận thức, có thói quen thực hiện hành vi đạo đức. Đặc biệt, lãnh đạo nhà trường
đã xác định bằng mọi cách phải có biện pháp hữu hiệu trong chỉ đạo dạy học môn
Đạo đức, thông qua môn học này mà nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức- nhân văn
cho học sinh.
1.3 Những giải pháp chỉ đạo thực hiện nội dung chương trình môn đạo đức:
- Hiệu trưởng nhận thức và hướng dẫn giáo viên thực hiện đúng nội dung và chương
trình của môn Đạo đức ở trường Tiểu học trên cơ sở nhận thức đúng và thực hiện
đúng.
- Nội dung giáo dục đạo đức cho học sinh gồm hệ thống các chuẩn mực hành vi đạo
đức và pháp luật cơ bản phù hợp với lứa tuổi học sinh tiểu học trong các quan hệ cụ
thể của các em với bản thân, gia đình, nhà trường cộng đồng xã hội và môi trường tự
nhiên.
- Các chuẩn mực hành vi đạo đức đã phản ánh những giá trị tốt đẹp của dân tộc Việt
Nam, thống nhất giữa tính truyền thống và tính hiện đại, giáo dục những phẩm chất
cần thiết cho học sinh như lòng tự trọng, tự tin, lòng yêu thương, tôn trọng con người,
ý chí vươn lên, yêu nước, giữ gìn bản sắc dân tộc, tôn trọng các dân tộc khác cùng
chung sống hoà bình và cùng phát triển.
Tóm lại, về nội dung chương trình Đạo đức trên cơ sở kế thừa những nội dung cơ
bản, tích cực, phù hợp đã sắp xếp lại các hệ thống chuẩn mực theo các nhóm quan hệ
làm cho nó chặt chẽ hơn, lôgíc hơn. Những nội dung này bám sát mục tiêu chương
trình và làm thay đổi hệ thống SGK môn Đạo đức.
- Để môn Đạo đức thực hiện đúng vai trò của nó như đã xác định ở trên, trong quá
trình giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh, người Hiệu trưởng trước hết cần nắm
vững mục tiêu, nội dung chương trình và dạy được các môn Đạo đức ở tất cả các lớp
5

trong toàn bậc học, từ đó có những giải pháp thiết thực để chỉ đạo giáo viên thực hiện
tốt nội dung chương trình môn Đạo đức.
Một số giải pháp chỉ đạo của Hiệu trưởng cụ thể là:
-Trong các buổi sinh hoạt chuyên môn hàng tuần, hàng tháng, hàng kỳ, các đợt sơ kết,
tổng kết, các hoạt động ngoài giờ lên lớp ... người Hiệu trưởng cần tác động cho giáo
viên và học sinh nhận thức được vị trí, vai trò của môn Đạo đức trong chương trình
giáo dục tiểu học, xây dựng kế hoạch chung cho môn học trong cả năm, trong từng
tuần, thống nhất trong việc thực hiện kế hoạch dạy học các môn học khác; Quán triệt
và thực hiện nghiêm túc có hiệu quả nội dung chương trình môn học.
- Tổ chức tốt việc soạn bài, chuẩn bị đồ dùng dạy học, cách dạy phù hợp với từng bài
học: Chỉ đạo điểm, thiết kế giáo án mẫu ở từng khối lớp, từng chủ đề, hướng dẫn cho
giáo viên dạy mẫu, đánh giá rút kinh nghiệm, sau đó triển khai rộng raĩ tất cả các lớp,
các khối.
- Chỉ đạo cho giáo viên chuẩn bị đồ dùng dạy học trước khi lên lớp ít nhất là 1 ngày,
huy động tối đa đồ dùng phù hợp với yêu cầu bài học, nếu nhà trường chưa có những
đồ dùng này giáo viên phải tự làm như vẽ tranh, sưu tầm vật mẫu, mượn trang
phục ...
- Thường xuyên gần gũi, trao đổi, cùng tham gia hoạt động với học sinh, tiếp xúc với
phụ huynh để tìm hiểu thêm về giáo dục đạo đức như hành vi, thói quen, những mặt
tốt, chưa tốt của học sinh để có biện pháp uốn nắn, điều chỉnh kịp thời.
- Trong các buổi sinh hoạt chuyên môn ở tổ, nhóm và hội đồng giáo viên, người Hiệu
trưởng cần tổ chức đóng góp xây dựng các thao tác sử dụng đồ dùng dạy học như thế
nào cho hợp lý cần tránh tình trạng lạm dụng hoặc sử dụng chưa hết tác dụng của đồ
dùng.
- Có kế hoạch chỉ đạo và trực tiếp dự giờ môn Đạo đức ít nhất 1 lần đối với giáo viên
trong một tháng hay một kỳ, thường xuyên nắm bắt thông tin từ giáo viên, cán bộ
chuyên môn của tổ, khối, cấp quản lý nhà trường từ đó điều chỉnh, bổ sung kế hoạch,
khắc phục những khó khăn của giáo viên trong quá trình thực hiện kế hoạch.

- Chủ động tham gia tổ chức, phối hợp với các tổ chức Đoàn đội, Công đoàn để theo
dõi, giám sát, điều chỉnh kịp thời nề nếp dạy học môn Đạo đức, tránh tình trạng xem
nhẹ môn học, chỉ dạy qua loa, hoặc một bài chỉ dạy một tiết.
- Chủ động phối hợp với cha mẹ học sinh theo dõi việc tự học và rèn luyện đạo đức ở
nhà, tránh học lệch và ứng xử thiếu lễ độ với mọi người trong gia đình và bà con lối
xóm, tạo điều kiện cho học sinh thực hành, vận dụng những hành vi đạo đức đã được
học vào cuộc sống.
- Sử dụng tổng hợp nhiều biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn Đạo đức:
+ Có kế hoạch bồi dưỡng thường xuyên, cung cấp tài liệu cho giáo viên tự học, tự bồi
dưỡng, tham gia học bồi dưỡng thường xuyên do PGD tổ chức. Đặc biệt quan tâm
đến việc tổ chức hội thảo, viết sáng kiến kinh nghiệm dạy học và giáo dục đạo đức;

6


động viên khích lệ giáo viên đi học trên chuẩn để có trình độ chuyên môn nghiệp vụ
ngày càng cao đáp ứng nhu cầu đổi mới hiện nay.
+ Tích cực tham mưu với UBND phường cũng như các cấp đầu tư xây dưng trường
mới theo quy hoạch mặt bằng của Thành phố và tăng cường cơ sở vật chất thiết bị, đồ
dùng dạy học cho nhà trường như: Xây dựng 15 phòng học,Khu hiệu bộ, Phòng đa
năng, phũng truyền thống, phòng âm nhạc, góc triển lãm tranh ảnh... Vận động phụ
huynh, các tổ chức xã hội trong và ngoài phường, giáo viên và học sinh làm đồ dùng
dạy học cho bộ môn.
+Tổ chức các hoạt động ngoại khoá nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức- nhân
văn cho học sinh .
Tóm lại, để giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh đạt kết quả tốt người Hiệu
trưởng không những phải hoạch định kế hoạch tổ chức chỉ đạo tốt mà phải thực sự
thâm nhập vào toàn bộ hoạt động giáo dục trong nhà trường và ngoài xã hội. Bên
cạnh việc bồi dưỡng nhận thức cho giáo viên về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ,
người Hiệu trưởng còn cần tập trung chăm lo giáo dục nhận thức cho học sinh để

biến mục tiêu giáo dục thành nhu cầu hành động của học sinh. Việc giáo dục đạo
đức- nhân văn phải xuất phát từ học sinh từ yêu cầu, nhiệm vụ giáo dục của nhà
trường, chú trọng vào việc dạy học môn Đạo đức vì môn học này có vai trò quan
trọng trong việc hình thành nhân cách học sinh một cách trực tiếp và tự giác. Nó
giúp cho học sinh nhanh chóng chiếm lĩnh tri thức đạo đức, hình thành được những
phẩm chất đạo đức- nhân văn ngay trong bài học, giúp các em dễ dàng vận dụng
vào đời sống hơn các môn học khác. Để làm được điều này, nhà trường cần phải có
những biện pháp mạnh với những giáo viên yếu kém hoặc cố tình không chịu đầu tư
vào chuyên môn, thiếu sự quan tâm đến học sinh như: Bố trí sắp xếp thời gian cho
các giáo viên đó dự giờ, nghiên cứu tài liệu, gặp gỡ học sinh tại gia đình, tổ chức
bồi dưỡng thường xuyên ngoài các đợt do cấp trên tổ chức và gửi đi học nâng cao
trình độ chuyên môn; đổi mới sâu rộng phương pháp dạy học bộ môn, quán triệt đầy
đủ nội dung chương trình môn học. Nhà trường có kế hoạch cụ thể chỉ đạo tổ chức
thực hiện và kiểm tra đánh giá chật chẽ chất lượng môn học, khuyến khích cho
những giáo viên đầu tư cao, giảng dạy tốt môn học; huy động tối đa cơ sở vật chất
cho dạy và học.
1.4 Nhận thức và chỉ đạo thực hiện việc đổi mới phương pháp và hình thức
tổ chức dạy học môn Đạo đức:
1.4.1. Nhận thức về đổi mới phương pháp dạy học:
Đổi mới phương pháp dạy học về thực chất không phải là người dạy tìm ra và
thực hiện làm hoàn toàn mới mà là biết vận dụng một cách sáng tạo, có hiệu quả
những cách thức, những con đường tổ chức hoạt động nhận thức cho học sinh nhằm
đạt được mục tiêu dạy học và qua đó thể hiện được những thủ pháp dạy học của
mình. Theo quan điểm dạy học hiện đại thì trong quá trình đó, người thầy đóng vai

7


trò tổ chức, hướng dẫn, quản lý; người học giữ vai trò chủ động sáng tạo trong việc
vận động đến với tri thức và sử dụng tri thức ấy vào thực tiễn.

Đổi mới phương pháp dạy học trước hết là đòi hỏi của qúa trình dạy học bởi
lẽ mục đích của nó không ngoài việc làm cho giờ học sinh động hơn, đạt hiệu quả
cao hơn, người học chủ động sáng tạo trong việc thực hiện mục tiêu bài học
( Kiến thức cơ bản, trọng tâm bài học, rèn luyện kỹ năng cần thiết); Người dạy hiểu
rõ hơn công việc của mình, chủ động sáng tạo trong việc điều khiển giờ học nâng
cao năng suất lao động.Chính trong quá trình thực hiện đổi mới phương pháp dạy
học làm nảy sinh những cách làm mới hình thành những thủ thuật mới, những kỹ
năng sư phạm mới. Dạy học theo hướng đổi mới phương pháp dạy học là yêu cầu
khách quan mang tính bản chất của quá trình dạy học. Quá trình đó vừa mang tính
khoa học, vừa mang tính nghệ thuật.
1.4.2. Chỉ đạo thực hiện đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức dạy học môn
Đạo đức:
Ngoài việc nắm vững những vấn đề lí luận và qui trình đổi mới phương pháp
dạy học nói chung trong việc chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học môn Đạo đức ,
người Hiệu trưởng cần lưu ý:
- Làm cho GV hiểu biết sâu sắc về mục tiêu, nội dung chương trình môn Đạo đức ở
bậc tiểu học đó là nền tảng cơ bản đi sâu đổi mới, phương pháp hình thức dạy học
môn Đạo đức.
- Quán triệt tinh thần đổi mới phương pháp dạy học, thấy rõ việc vận dụng những
phương pháp đặc trưng trong dạy học bộ môn Đạo đức.
- Việc chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học môn Đạo đức cần tiến hành theo một
qui trình sát thực, cụ thể.
Qui trình này được khái quát như sau đổi mới phương pháp dạy học môn Đạo đức
cần tiến hành thống nhất việc chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học của tất cả các
môn học theo các bước sau:
- Bước 1: Chuẩn bị.
- Bước 2: Chỉ đạo thí điểm.
- Bước 3: Phát triển đại trà.
- Bước 4: Tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm.
Tuy nhiên, việc chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học môn Đạo đức có những mặt

khó khăn do đặc trưng của bộ môn là phải tác động đến nhiều khâu trong cơ chế
tâm lý của học sinh. Về mặt cấu trúc, đạo đức rất đa dạng, phức tạp. Vì thế để hình
thành phẩm chất đạo đức cho học sinh dù ở mức độ mầm mống ban đầu cũng không
thể chỉ thực hiện qua các tiết dạy trên lớp mà cần sử dụng thêm nhiều biện pháp hỗ
trợ nữa mới có hiệu quả. Vì vậy, người Hiệu trưởng cần tập trung chỉ đạo theo đúng
nội dung chương trình chính khoá và ngoại khoá.

8


Tóm lại, đổi mới phương pháp dạy học nói chung là việc làm tất yếu nhằm hoàn
thành mục tiêu giáo dục của bậc học và đổi mới phương pháp dạy học của môn Đạo
đức cũng không nằm ngoài mục đích trên.
1.5 Chỉ đạo việc đánh giá kết quả dạy học môn Đạo đức:
Đánh giá kết quả dạy học đạo đức phải dựa vào nhiều mặt trong đó chủ yếu là
dựa vào việc tự giác thực hiện chuẩn mực hành vi và hình thành thói quen đạo đức
ở học sinh chứ không chỉ dựa vào việc nắm bắt tri thức, chuẩn mực và kỹ năng lựa
chọn hành vi về mặt lý thuyết. Vì vậy, đánh giá kết quả dạy học đạo đức phải dựa
vào nhiều tiêu chí.
Trước hết, đánh giá mức độ thực hiện mục tiêu bài học(cả 3 mặt của mục tiêu),
đối chiếu mức độ đạt được của học sinh về tri thức, thái độ, tình cảm và hành vi đạo
đức thông qua các mặt:
- Về tri thức, có thể đánh giá bằng cách kiểm tra nói, kết hợp với kiểm tra viết với
nhiều nội dung.
- Về thái độ tình cảm: Tạo ra động cơ bên trong cho hành động đạo đức. Đây là một
trong 3 mục tiêu quan trọng. Tuy nhiên, thái độ, tình cảm là một lĩnh vực phức tạp.
Vì vậy, kiểm tra đánh giá rất khó khăn, giáo viên có thể đánh giá nội dung này bằng
cách yêu cầu học sinh bày tỏ tình cảm, thái độ của mình khi thực hiện chuẩn mực
hành vi và giải thích rõ động cơ hành động.
- Về hành vi thói quen đạo đức: Là nội dung quan trọng nhất trong đánh giá kết quả

dạy học đạo đức. Đây cũng là nội dung khó đánh giá, khó kiểm tra. Tuy nhiên, giáo
viên phải tìm mọi cách, mọi cơ hội để đánh giá nội dung này. Kiểm tra hành vi, thói
quen đạo đức có thể thực hiện thông qua kiểm tra nói, giáo viên yêu cầu học sinh kể
lại những việc làm tốt theo các chuẩn mực cần giáo dục; có thể kiểm tra thông qua
học sinh làm bài tập; thông qua quan sát trực tiếp hành vi của các em trong các hoạt
động hàng ngày; đánh giá thông qua sự đánh giá của bạn bè, phụ huynh, các tổ chức
đoàn thể có liên quan.
Nhận thức được nội dung trên, vận dụng vào việc chỉ đạo dạy học môn Đạo
đức, trường TH Đông Vệ 2 đã đạt được những kết quả nhất định. Trong sáng kiến
này tôi chỉ thống kê chất lượng dạy học môn Đạo đức học kỳ 1 năm học 2010-2011
theo bảng sau:
Năm học
Tổng số HS
Xếp loại hạnh kiểm
Thực hiện đầy đủ
Thực hiện chưa đầy đủ
SL
%
SL
%
2010-2011
284
279
98,3
5
1,7
Tóm lại, đánh giá kết quả dạy học môn Đạo đức là khâu quan trọng nhưng cũng là
việc làm khó khăn. Việc đánh giá đúng kết quả học tập không những khuyến khích
được học sinh thực hiện những hành vi theo chuẩn mực mà còn cho phép giáo viên
kịp thời điều chỉnh hình thức dạy học, rèn luyện để nâng cao chất lượng dạy học bộ

môn. Vì vây, giáo viên phải hết sức nhạy cảm trong đánh giá, phải bằng nhiều con
9


đường, nhiều hình thức, phối hợp các lực lượng giáo dục, đặc biệt là thông qua việc
tổ chức cho học sinh hoạt động.
CHƯƠNG 2: CHỈ ĐẠO GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC- NHÂN VĂN THÔNG QUA VIỆC DẠY
CÁC MÔN HỌC KHÁC Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC.

2.1 Nhận thức về vai trò của các môn học khác trong việc giáo dục đạo đức nhân văn cho học sinh tiểu học.
Như chúng ta đã biết,các bậc cha mẹ cho con cắp sách đến trường không những
chỉ để tiếp thu tri thức khoa học của nhân loại mà điều quan trọng hơn là học cách
làm người, cách ứng xử với mọi người trong gia đình và trong xã hội. Nhà trường là
nơi đào tạo có hiệu quả nhất, đến trường tiểu học, trẻ em được tiếp xúc với nhiều
bạn bè, nhiều thầy cô giáo làm cho mối quan hệ giao tiếp của trẻ được mở rộng. Trẻ
em tiếp thu được từ thầy, từ bạn bè nhiều điều mới mẻ. đến trường trẻ tiếp xúc với
nhiều môn học làm cho tri thức của trẻ ngày càng phong phú, đặc biệt là phát triển
tư duy sáng tạo. Đi học trẻ được các thầy cô giáo, nhà trường giúp đỡ hình thành
nên những nét tính cách, những phẩm chất đạo đức như ý thức tổ chức kỷ luật, biết
giữ lời hứa, hiểu biết về đạo đức, nghĩa vụ, bổn phận, trách nhiệm về thái độ của cá
nhân. Đây là khâu quan trọng của giáo dục đạo đức. Việc làm này có tác dụng làm
cho đạo đức của trẻ được xây dựng trên cơ sở lý trí, từ đó các em có thể nhận ra và
đánh giá được cái thiện, cái ác, cái xấu, cái đẹp, cái cao đẹp. Nhưng số giờ học đạo
đức ít ỏi, chưa đủ làm cho sự hiểu biết về chuẩn mực đạo đức của trẻ được đầy đủ
các kỹ năng được rèn luyện cũng chưa nhiều. Điều này sẽ được các môn học khác
của nhà trường tiểu học góp phần cung cấp thêm.
Chính vì vậy, quá trình dạy học các môn học có vai trò quan trọng trong qúa
trình giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh tiểu học. Ngoài môn Đạo đức, tất cả
các môn học khác ở tiểu học, đặc biệt là môn Tiếng Việt, môn Tự nhiên- Xã hội,
môn Toán, Kể chuyện, Mỹ thuật ... đều có khả năng tiềm tàng nếu được khai thác

đúng nhằm vào việc giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh.
2.2 Thực trạng giáo dục đạo đức- nhân văn thông qua các môn học khác ở
trường tiểu học Đông Vệ 2 TP Thanh Hoá.
Trong những năm qua, với tinh thần trách nhiệm cao của Hội đồng giáo dục,
được sự hỗ trợ tận tâm của các cấp chính quyền, các đoàn thể trong và ngoài nhà
trường, Trường Tiểu học Đông Vệ 2 đã tạo nên truyền thống giáo dục đạo đức, học
tập và lao động...đặc biệt là vấn đề giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh trong
nhà trường được đánh giá rất cao. Ngoài môn Đạo đức, các môn học khác không
những giúp học sinh hiểu biết giá trị của những tri thức khoa học, mở rộng tầm hiểu
biết về tự nhiên, xã hội và con người mà còn là con đường giáo dục đạo đức nhân
văn rất tốt cho học sinh. Trong quá trình dạy học, dưới sự chỉ đạo của Hiệu trưởng,
các giáo viên đã biết sử dụng nhiều phương pháp dạy học theo hướng tích cực hoạt
động của người học. Có nhiều giáo viên giỏi, nhiệt tình với nghề nghiệp, luôn quan
tâm gần gũi với học sinh. Trong mỗi bài học đều có sự liên hệ thực tế phong phú,
10


gần gũi với đời sống xung quanh các em, giúp các em có cơ sở tìm hiểu kiến thức
nhanh hơn, sâu hơn. Ngoài những giờ, những buổi học trên lớp, các em còn được
học các buổi học ngoại khoá có sự hướng dẫn tỉ mỉ của giáo viên. Nhìn chung, các
môn học đều được thực hiện đầy đủ theo quy định và đã có sự kết hợp với nhiều
phương pháp, hình thức phương tiện dạy học đạt hiệu quả có gắn với nội dung giáo
dục đạo đức. Song bên cạnh đó vẫn còn nhiều khó khăn bất cập như: Số giáo viên
tuổi( từ 45 đến 55 tuổi), trình độ chuyên môn đạt trên chuẩn còn ít, thiếu sự linh
hoạt, sáng tạo trong giảng dạy, họ gặp không ít khó khăn trong việc tiếp cận với
phương pháp đổi mới, chưa có sự đầu tư cho bài dạy ,vẫn còn hiện tượng dạy chay.
Trong giảng dạy giáo viên mới chú ý đến việc cung cấp tri thức, chưa chú ý đến liên
hệ thực tiễn khiến học sinh vận dụng vào thực tế cuộc sống gặp khó khăn.
Về phía lãnh đạo nhà trường, trong việc chỉ đạo công tác giáo dục đạo đứcnhân văn, Hiệu trưởng chỉ vạch ra phương pháp và kế hoạch chung mà chưa có kế
hoạch cụ thể, sát sao.Việc giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh gần như được

khoán cho giáo viên chủ nhiệm và Tổng phụ trách Đội. Một số biện pháp trong chỉ
đạo công tác này mới chỉ là những quy định chung theo kinh nghiệm chủ quan. Việc
kiểm tra, giám sát và đánh giá kết quả chưa liên tục.
Nhìn chung trước thực trạng này, để công tác giáo dục đạo đức- nhân văn cho
học sinh được hài hoà, đảm bảo chất lượng trong các mặt hoạt động của nhà trường,
đặc biệt là thông qua các môn học đòi hỏi người Hiệu trưởng phải có những giải
pháp cấp thiết, nhất là trong giai đoạn hiện nay.
2.3 Chỉ đạo giáo dục đạo đức- nhân văn thông qua các môn học khác ở trường
tiểu học:
Nhà trường tiểu học là nơi đầu tiên giáo dục cho trẻ hình thành và phát triển
toàn diện nhân cách với đầy đủ các mặt đức, trí, thể, mỹ thông qua quá trình dạy
học và các hoạt động ngoài giờ lên lớp. Trong đó quá trình dạy học và các hoạt
động ngoài giờ lên lớp. Trong đó, quá trình dạy học đóng vai trò chủ đạo. Chính vì
vậy, người Hiệu trưởng cần làm cho giáo viên thấy rõ vai trò của các môn học khác
đối với việc giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh, định hướng cho giáo viên
thấy được một giờ lên lớp không chỉ dừng lại ở việc truyền thụ tri thức khoa học,
hình thành các kỹ năng cụ thể mà phải hướng vào việc tạo dựng, phát triển nhân
cách của học sinh. Thông qua các môn học, ngoài việc chiếm lĩnh tri thức khoa học,
những thành tựu của nhân loại, giáo viên phải có nhiệm vụ giáo dục nhân cách công
dân cho từng học sinh, phát huy được năng lực sáng tạo của từng em. Như vậy, bên
cạnh giúp học sinh nắm tri thức khoa học, nhiệm vụ nặng nề của giáo viên là giáo
dục đạo đức- nhân văn cho học sinh.
Các môn học đều trực tiếp góp phần giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh
như Tiếng việt,Tự nhiên- xã hội,Toán,Thể dục, Mỹ thuật...Bởi lẽ mỗi bài học, mỗi
môn học đều bao hàm trong đó cả tri thức, kỹ năng và thái độ. Thái độ chính là
những phẩm chất đạo đức, giá trị nhân văn mà học sinh cần phải đạt.
11


Dạy học môn Tiếng Việt qua các câu chuyện kể, các bài thơ, các bài văn, các

câu ca dao,tục ngữ có nội dung phong phú, sinh động ca ngợi vẻ đẹp của đất nước,
ca ngợi văn hoá,các tập quán truyền thống tốt đẹp của dân tộc nếu được khai thác
đúng mức thì không những làm phong phú thêm vốn sống, vốn kinh nghiệm sử
dụng ngôn ngữ mà còn mở rộng kiến thức đạo đức, hiểu rõ truyền thống văn hoá,
lối sống mang tính dân gian phản ánh bản sắc đạo đức của dân tộc.
Thông qua phân môn lịch sử, với những chuyện kể về quá trình dựng nước và
giữ nước của dân tộc có tác dụng to lớn trong việc giáo dục lòng nhân ái, chủ nghĩa
yêu nước, tình bạn bè, niềm tin... khơi dậy trong học sinh những tình cảm trong
sáng thôi thúc các em làm việc tốt, có thái độ bất bình trước những hành vi xấu.
Đối với môn Toán, thông qua việc thực hành giải toán, giáo viên giáo dục học
sinh phát triển năng lực tư duy, khả năng suy luận hợp lí và diễn đạt chính xác, phát
hiện và giải quyết các vấn đề đơn giản, nội dung gần gũi trong cuộc sống kích thích
trí tưởng tượng, gây hứng thú học tóan góp phần hình thành phương pháp tự làm
việc có kế hoạch, chủ động linh hoạt, sáng tạo, rèn tính kiên trì, nhẫn nại, vượt khó,
tính chính xác, ngăn nắp trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày.
Thông qua dạy học môn Mĩ thuật, giáo dục năng lực ban đầu về cách nhìn,
cách nghĩ, cách cảm thụ cái đẹp nhằm phát huy tư duy sáng tạo, phát triển trí tưởng
tượng góp phần hình thành những phẩm chất tốt đẹp của người lao động mới.
Dạy học môn Tự nhiên- xã hội không chỉ nhằm tích luỹ kiến thức đơn thuần
mà còn dạy cho học sinh tập làm quen với tư duy chặt chẽ mang tính khoa học, hình
thành cho các em những năng lực cần thiết để các em có thể thích ứng với cuộc
sống và tiếp tục học tập suốt đời, có ý thức yêu thiên nhiên, gia đình, quê hương đất
nước.
Dạy học môn Âm nhạc giáo dục học sinh lòng yêu thích âm nhạc, yêu thích
những nét văn hoá dân tộc của từng vùng miền của Tổ quốc Việt Nam yêu dấu.
Dạy học môn Thể dục nhằm phát triển toàn diện cơ thể học sinh, rèn cho các
em nếp sống vui tươi lành mạnh, bồi dưỡng những phẩm chất đạo đức, lòng tự tin,
tính mạnh dạn, tính tập thể, đoàn kết, khiêm tốn và những thói quen hành động học
tập lao động tốt.
Tóm lại: Quá trình dạy học và giáo dục thông qua 9 môn học bắt buộc, ngoài

việc cung cấp tri thức khoa học của môn học, thông qua đó còn giáo dục phẩm chất
đạo đức, giá trị nhân văn cho học sinh. Và chỉ thông qua các môn học điều kiện giáo
dục đạo đức - nhân văn cho học sinh mới sâu sắc và đầy đủ. Chính vì vậy,ngoài
môn Đạo đức, các môn học khác cũng có vai trò quan trọng trong quá trình giáo dục
đạo đức- nhân văn cho học sinh ở tiểu học.
Để đạt được hiệu quả thực chất, đẩy mạnh tiến độ đạt tiêu chuẩn của giáo
dục hiện nay, người cán bộ quản lý cần quán triệt sâu rộng và mạnh mẽ hơn nữa để
cán bộ giáo viên, học sinh nhận thức đầy đủ về việc đổi mới phương pháp dạy học
và giáo dục. Hai vấn đề này phải được tiến hành song song với nhau trong quá trình
12


dạy học. Lãnh đạo nhà trường cần quán triệt phương pháp dạy học, phát huy tính
tích cực của học sinh, tổ chức cho các em tự tìm ra kiến thức. Từ đó vận dụng vào
đời sống thực tiễn. Hiệu trưởng cần động viên khuyến khích, tạo điều kiện cho giáo
viên còn yếu học tập để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ như tham gia các
lớp bồi dưỡng thường xuyên, dự giờ thăm lớp,soạn dạy bằng giáo án điện tử, thu
thập những gương người tốt việc tốt, hình ảnh đẹp... đặt ra yêu cầu cao đối với giáo
viên trẻ, khuyến khích cho những giáo viên giảng dạy đạt hiệu quả cao. Nhà trường
cần quan tâm giúp đỡ những học sinh nghèo có hoàn cảnh khó khăn như cho mượn
SGK, miễn giảm các khoản đóng góp, hỗ trợ quần áo, đồ dùng học tập, tổ chức cho
các chi đội thiếu niên, sao nhi đồng gây quỹ” vì bạn nghèo”… Nhà trường huy động
tối đa cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học phục vụ cho tất cả các môn học, đồng
thời phối hợp với Đảng uỷ, chính quyền và nhân dân địa phương để làm tốt công tác
giáo dục đạo đức cho học sinh.
CHƯƠNG 3: TỔ CHỨC CHỈ ĐẠO GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC- NHÂN VĂN CHO HỌC SINH
TIỂU HỌC THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG NGOÀI GIỜ LÊN LỚP.

3.1 Nhận thức về vai trò của các hoạt động ngoài giờ lên lớp và ngoài trường
trong việc giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh tiểu học.

Trong nhà trường nói chung và trường tiểu học nói riêng giáo dục đạo đức- nhân
văn cho học sinh thông qua 2 con đường cơ bản là dạy học các môn văn hoá và hoạt
động ngoài giờ lên lớp. Ngoài ra việc giáo dục đạo đức- nhân văn cho các em còn
thông qua tấm gương mẫu mực của giáo viên và mối quan hệ của học sinh với gia
đình và xã hội.
Để giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh có kết quả tốt phải tạo ra môi
trường giáo dục đồng bộ thuận lợi. Môi trường giáo dục được hiểu là toàn bộ các
hiện tượng bên ngoài tác động đến con người. Nó ảnh hưởng rất lớn đến sự phát
triển của con người. Các phẩm chất đạo đức được thể hiện trong hành vi thông qua
mối quan hệ của từng cá nhân với thiên nhiên, xã hội, con người và chính bản thân
mình. Hành vi đạo đức là những hành vi phù hợp với các chuẩn mực đạo đức mà xã
hội qui định. Vì vậy cần tổ chức hoạt động thực tiễn cho học sinh để hình thành các
hành vi đạo đức.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là hoạt động giáo dục cơ bản được thực
hiện một cách có đạo đức, có kế hoạch, có tổ chức nhằm góp phần hình thành nhân
cách cho học sinh, đáp ứng yêu cầu đa dạng của đời sống xã hội.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là những hoạt động giáo dục được tổ chức
nhằm bổ sung thêm cho những yêu cầu, nội dung giáo dục trong chính khoá. Các
hoạt động này được ghi trong điều lệ trường tiểu học, chương 2 điều 5 mục 2,3.
Nhờ rèn luyện theo hướng tự quản với sự giúp đỡ của giáo viên, năng lực tự
quản, tính tự chủ, năng lực tổ chức trong hoạt động hàng ngày được nâng cao.

13


Vì vậy, các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp luôn tạo ra hứng thú, thu hút
các em tham gia hoạt động một cách thoải mái ,tự giác, qua đó mở rộng được mối
quan hệ XH, bạn bè, hoà nhập việc học tập, rèn luyện trong cuộc sống sinh động.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có khả năng giáo dục to lớn: làm nảy sinh
những năng lực mới, phẩm chất mới, tình cảm mới, làm phát triển năng lực nhận

thức về môi trường tự nhiên, hướng cho các em vươn tới những giá trị tốt đẹp.
3.2 Thực trạng giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh tiểu học trong các
hoạt động ngoài giờ lên lớp và ngoài nhà trường ở địa phương hiện nay.
Phường Đông Vệ là phường nằm ở phía nam TP Thanh Hoá, là phường nội
thành, tuy nhiên đời sống không ít khó khăn, mật độ dân số tương đối đông, đường
xá đi lại thuận tiện cho các xóm, phố trong phường. Nhân dân ở đây có truyền
thống hiếu học, đa số quan tâm đến việc học hành của con cái.Song còn một số là
con cháu có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn,các em ở với ông bà, cô bác không được
sự giáo dục và nuôi dưỡng trực tiếp của cha mẹ, nên phần nào đã làm ảnh hưởng ít
nhiều đến việc giáo dục và giảng dạy của nhà trường.
Trong những năm qua, cùng với việc chỉ đạo và phát triển kinh tế của địa
phương đã cùng với nhà trường có những biện pháp hữu hiệu trong công tác xã hội
hoá giáo dục, đặc biệt trong công tác giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh. Sau
nhiều năm xây dựng và trưởng thành, nhà trường đã có một đội ngũ giáo viên có tay
nghề tương đối vững vàng, đầy nhiệt huyết và giàu lòng yêu trẻ. Trong nhiều năm
trường luôn giữ vững danh hiệu trường tiên tiến cấp TP.Trường có đội ngũ giáo viên
giỏi chiếm tỷ lệ cao, học sinh giỏi các cấp ngày càng được nâng lên mặc dù số
lượng học sinh ít so với các trường bạn.Công tác Đội luôn được quan tâm và hoạt
động tốt, các năm đều đạt liên đội mạnh.
Tuy nhiên, nhà trường cũng còn một số hạn chế cần nhanh chóng khắc phục
như: Một số giáo viên lớn tuổi, giáo viên có con nhỏ, điều kiện gia đình khó khăn
chưa hăng hái hoặc không có điều kiện để tham gia đầy đủ các hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp. Vì vậy mỗi khi tổ chức đi thăm quan du lịch, dã ngoại hay hành
quân cắm trại trong vài ngày là nhà trường lại gặp khó khăn. Mặt khác, do điều kiện
kinh tế của nhân dân địa phương đa phần còn nghèo, mức sống của nhiều gia đình
học sinh còn thấp nên có những hoạt động trên các em không đủ điều kiện để tham
gia. Điều khó khăn nhất đối với nhà trường hiện nay là vấn đề ngân sách không đủ
cho hoạt động. Chúng ta đều biết rằng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp rất
phong phú, đa dạng và vì vậy hoạt động này tốn rất nhiều kinh phí. Hơn nữa ở địa
phương môi trường cho hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp lại hạn chế nên tổ

chức mọi hoạt động mà không thay đổi vị trí thì sẽ gây nhàm chán đối với các em.
Trước thực trạng này, nhà trường càng thấy rõ hơn trách nhiệm của mình
trong việc khắc phục những khó khăn trên, tìm ra những giải pháp để học sinh có
nhận thức, có thói quen thực hiện những chuẩn mực hành vi đạo đức. Đặc biệt là

14


nhà trường đã xác định bằng mọi giá, phải có biện pháp mạnh, đột phá trong việc
chỉ đạo công tác này.
3.3 Chỉ đạo giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh tiểu học thông qua các
hoạt động ngoài giờ lên lớp:
3.3.1 Quán triệt nhận thức trong chỉ đạo hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp:
Ngay từ đầu năm học, Hiệu trưởng đã quán triệt tư tưởng chỉ đạo về việc tổ
chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong suốt năm học và trong thời gian
nghỉ hè.
Nhà trường tổ chức cho cán bộ giáo viên và học sinh( Có mời đại diện chính
quyền địa phương và đại diện phụ huynh đến dự) học điều lệ trường tiểu học. Đặc
biệt chú trọng quán triệt chương 3 điều 27 quy định về các hoạt động giáo dục. Các
thành viên trong nhà trường đã thống nhất quan điểm hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp là một trong hai mặt giáo dục trọng tâm của nhà trường.
Mục tiêu giáo dục của nhà trường là giáo dục toàn diện, trong đó giáo dục đạo
đức- nhân văn cho học sinh được coi là nền tảng, tạo ra nội lực vững chắc cho các
hoạt động giáo dục khác. Vì vậy ngay từ khi bước vào năm học mới, BGH nhà
trường đã họp hội đồng giáo dục sư phạm thông qua kế hoạch hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp đã được Hiệu trưởng, giáo viên chủ nhiệm, GV tổng phụ trách
Đội... phối hợp xây dựng dựa vào các căn cứ sau:
- Căn cứ vào văn bản pháp quy quy định của nhà nước về việc tổ chức hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp như tình hình thực tế của trường, của lớp, địa phương
Dựa vào kế hoạch trên, nhà trường xây dựng lịch hoạt động thống nhất từ đầu

năm đến cuối năm và lịch hoạt động cụ thể cho từng tuần, từng tháng và trong mùa
hè. Những hoạt động này được phối hợp với các tổ chức đoàn thể trong địa phương.
BGH nhà trường đã tham mưu với đảng uỷ,chính quyền địa phương hỗ trợ kinh phí
cho hoạt động, nhờ đó mà giảm bớt được những khó khăn về kinh phí của nhà
trường.
Thành lập ban chỉ đạo hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp:
- Trưởng ban chỉ đạo: Hiệu trưởng hoặc phó hiệu trưởng.
- Phó ban chỉ đạo: Đại diện chính quyền địa phương và Tổng phụ trách đội;
- Các thành viên: Chủ tịch công đoàn, Bí thư Đoàn phường,Chủ tịch hội ohụ nữ,
chủ tịch mặt trận Tổ Quốc, đại diện cha mẹ học sinh, các khối trưởng.
Trong cả năm học, Hiệu trưởng cần phải thường xuyên tổ chức xây dựng đội ngũ
cán bộ làm công tác giáo dục hoạt động ngoài giờ lên lớp, tích cực tham mưu với
cấp uỷ, chính quyền địa phương để họ tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động như
huy động nguồn tài chính, xây dựng cơ sở vật chất( dụng cụ, sân bãi...); chỉ đạo
kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp dựa trên chương
trình, kế hoạch đã định trên các tiêu chí cụ thể cho từng hoạt động( Có thể định
tính,định lượng hoặc được thừa nhận của tập thể, của xã hội trong những điều kiện
hoàn cảnh cụ thể).
15


Tóm lại, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là hoạt động có ý nghĩa quan trọng
ở trường tiểu học rất phong phú, đa dạng. Nó gắn bó chặt chẽ với hoạt động dạy học
trên lớp. Hai hoạt động này hỗ trợ cho nhau, xen kẽ nối tiếp nhau được tiến hành
đồng thời ở trường tiểu học sẽ tạo nên kết quả tổng hợp là hình thành nên con người
Việt Nam mới theo mục tiêu giáo dục.
3.3.2.Tổ chức chỉ đạo có hiệu quả hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo chủ
đề, chủ điểm, các hoạt động xã hội và môi trường đồng bộ (Gia đình- nhà trườngxã hội) để giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh:
-Tổ chức chỉ đạo hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo chủ đề, chủ điểm để
giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh.

-Ơ trường tiểu học, hoạt động ngoài giờ lên lớp thường được tổ chức dưới các
hình thức tiết sinh hoạt tập thể, tiết chào cờ đầu tuần và các hoạt động theo chủ
điểm. Học sinh được hoạt động và qua đó, rèn luyện hành vi, hình thành thói quen
đạo đức. Trong các hình thức trên, hoạt động theo chủ đề, chủ điểm là cơ bản và
chủ yếu, sinh hoạt tập thể và tiết chào cờ về cơ bản là thực hiện các nội dung theo
chủ điểm. Chương trình, nội dung hoạt động theo chủ đỉêm cần sắp xếp cho phù
hợp với các ngày lễ lớn của từng tháng. Nội dung giáo dục phải được quán triệt đầy
đủ và được thực hiện trong suốt năm học. Trong từng tháng, từng thời kỳ đều có nội
dung cần đi sâu và nhấn mạnh theo chủ điểm từng tháng của Đoàn Đội đề ra.
Ví dụ: Chủ điểm tháng 3( ngày 8/3 và ngày 26/3, gắn với hoạt động trong tháng
1 và tháng 2).
Chủ đề “ hái hoa dâng Đoàn, dành nhiều điểm 10 tặng me, tặng cô”.
Đây là chủ điểm lớn trong học kỳ 2, bắt đầu phát động ở cuối học kỳ1, kéo dài
đến hết tháng 3. Do vậy chủ đề này có tác dụng lớn và phạm vi hoạt động rộng. Chủ
đề tìm hiểu về Đảng, Đoàn và phụ nữ quốc tế, phụ nữ Việt Nam , mang tính giáo
dục tư tưởng sâu rộng, qua đó giáo dục ý thức đạo đức, chấp hành ý thức tổ chức
kỷ luật, thực sự là con ngoan, trò giỏi, đội viên tốt, xứng đáng là cháu ngoan Bác
Hồ.
* Yêu cầu:
Các em biết được ngày thành lập Đảng( 3/2/1930), thấy được vai trò lãnh đạo
của Đảng trong sự nghiệp giải phóng dân tộc.
Hiểu được ý nghĩa của ngày Quốc tế phụ nữ( 8/3), thấy được vai trò của các mẹ,
các chị trong giáo dục cũng như ngoài xã hội. Từ đó các em có tình cảm quý mến,
tôn trọng phụ nữ, yêu quý các mẹ, các chị.
Hiểu biết về ngày thành lập Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh( 26/3) và vai
trò to lớn của Đoàn đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc .
* Hình thức hoạt động:
- Phát động thi đua trong học tập dành nhiều điểm giỏi để mừng Đảng, Đoàn và
ngày Quốc tế phụ nữ.

16


- Thành lập các câu lạc bộ học tập như: “ Đôi bạn cùng tiến” “ Đôi bạn điểm
10”...
- Tổ chức thi tìm hỉểu về Đảng, Đoàn và phụ nữ, hướng dẫn cho học sinh làm
những công việc phù hợp với lứa tuổi như giúp đỡ mẹ, chị trong gia đình, kết hợp
với Hội phụ nữ, cấp uỷ Đảng, chính quyền địa phương tổ chức thăm hỏi các bà mẹ
Việt Nam anh hùng, gia đình chính sách, làm báo tranh về chủ đề 8/3, đặc biệt là kết
hợp với Đoàn phường, Thành Đoàn, PGD tổ chức cắm trại nhân ngày 26/3.
* Kết quả: 100% các lớp tham gia tích cực các hoạt động trên, số liệu được trình
bày trong bảng sau:
Lớp
Tổng điểm giỏi Xếp loại các hoạt động
Xếp loại chung
5A
105
Nhất
Nhất
3B
115
Ba
Ba
4A
145
Nhì
Nhì
1A
160
K Khích

K Khích
2B
172
K Khích
K Khích
Qua việc tổ chức thi đua các hoạt động trên giữa các lớp, kết quả học tập và rèn
luyện của các em được nâng lên rõ rệt. Đội thiếu niên đã kết nạp được 75 nhi đồng
vào đội thiếu niên TPHCM nhân ngày thành lập Đoàn TNCSHCM 26/3.
-Tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để giáo dục đạo đức- nhân văn cho
học sinh tiểu học là công tác đòi hỏi phải có sự phối hợp đồng bộ trong nhà trường.
- Từ việc thống nhất mục tiêu cho đến thống nhất phương pháp thực hiện và phải
phát huy hết khả năng trách nhiệm của mọi người,
- Cụ thể: Hiệu trưởng chịu trách nhiệm chính về việc tiếp thu các chỉ thị, các văn
bản hướng dẫn của cấp trên và vận dụng vào tổ chức thực hiện các hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp, xây dựng chương trình, kế hoạch thực hiện, chỉ đạo chung
mọi hoạt động nhằm giáo dục đạo đức cho học sinh; tổ chức phối hợp với các lực
lượng xã hội để xây dựng chương trình, kế hoạch thực hiện giáo dục toàn diện cho
học sinh.
Hiệu trưởng chỉ đạo đối với ban điều hành, đây là một việc làm rất cần thiết.
Muốn thực hiện tốt việc điều hành này, yêu cầu Hiệu trưởng và đội ngũ giáo viên
phải linh hoạt, năng động đồng thời phải xây dựng được mạng lưới cộng tác viên
luôn nhiệt tình, sẵn sàng hỗ trợ cho nhà trường, biết cách vận động tổ chức của
mình tham gia vào hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.
3.3.3 Xây dựng tấm gương sáng của người giáo viên tiểu học:
Một trong những hoạt động chỉ đạo của Hiệu trưởng để nâng cao chất lượng của
công tác giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh là việc xây dựng tấm gương sáng
của người giáo viên tiểu học- người mà học sinh được tiếp xúc hàng ngày, dạy dỗ,
uốn nắn các em từng bước đi, từng nét chữ từ những ngày đầu tiên đến trường cho
đến khi hết bậc tiểu học.
17

Với học sinh tiểu học, giáo viên là người có uy tín tuyệt đối, được các em coi là
người có đạo đức hoàn hảo, là thần tượng mà hàng ngày các em lắng nghe, theo dõi,
ngắm soi và mơ ước. Do đặc điểm tâm lý của các em, vừa qua tuổi mẫu giáo, học
sinh tiểu học là những thực thể hồn nhiên, tâm hồn trong trắng, các em sẵn sàng và
dễ dàng tiếp thu mọi sự tác động quanh mình. Có thể khẳng định người giáo viên
tiểu học thương yêu học trò, có khả năng dạy học tốt, có tác động trực tiếp đến việc
hình thành nhân cách cho trẻ em, sự tác động của thầy giáo tiểu học ảnh hưởng lâu
dài trong quá trình phát triển của trẻ, Đối với học sinh tiểu học, người thầy là thần
tượng, điều thầy nói là chân lý, việc thầy làm là mực thước, lời thầy dặn là cần phải
nhớ hơn bất cứ lời nói nào, thậm chí hơn cả lời dặn của cha mẹ. Vì vậy, để giáo dục
đạo đức có hiệu quả, người giáo viên tiểu học phải là một tấm gương mẫu mực cho
học sinh noi theo.
Để xây dựng được tấm gương của giáo viên, người Hiệu trưởng trước hết phải
gương mẫu về mọi mặt và phải chú tâm vào công việc khó khăn này.Việc thường
xuyên giáo dục, bồi dưỡng giáo viên thành công dân tốt, cán bộ công chức gương
mẫu, thực hiện kỷ cương lao động nghiêm túc và giàu lòng nhân ái là cơ sở vững
chắc để giáo dục họ trở thành tấm gương sáng cho học sinh. Những phẩm chất giáo
dục thường xuyên theo tôi là:
- Có lòng yêu Tổ Quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, sẵn sàng phấn đấu vì sự nghiệp
xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc, theo lý tưởng xây dựng một đất nước Việt Nam” Dân
giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh”.
- Phải thực sự yêu nghề mến trẻ, yêu thương, chăm sóc học sinh, quan tâm đến học
sinh, giành cho trẻ những gì tốt đẹp nhát, luôn quan tâm đến sự tiến bộ của trẻ, có
nhu cầu làm việc vì học sinh.
- Đối xử bình đẳng với trẻ, quan tâm đến niềm vui nỗi buồn của trẻ, lo lắng và kiên
trì tìm mọi cách để giáo dục những học sinh phạm lỗi.
- Tôn trọng học sinh trên cơ sở giữ vững thái độ bình tĩnh, tự kiềm chế, chủ
động ứng xử sư phạm trong mọi trường hợp khi tiếp xúc với học sinh.

Cần phải hiểu rằng giáo viên nóng nảy và có những hành vi thô bạo đối với học
sinh
(dù chỉ là một lần) sẽ để lại ấn tượng xấu về người thầy trong suốt cuộc đời của trẻ,
nghiêm trọng nhất là làm mất lòng tin của trẻ đối với thầy. Điều này rất khó lấy lại
cho dù người giáo viên có cố gắng sửa chữa đến đâu.
Để giáo viên tiểu học có được những phẩm chất tốt đẹp không phải là việc làm
đơn giản, người Hiệu trưởng cần nhận thức điều này, từ đó dó những giải pháp thiết
thực để xây dựng tập thể sư phạm lành mạnh. Muốn làm được điều này, người Hiệu
trưởng trước hết phải bằng tấm gương lao động nghiêm túc, thái độ ứng xử nhân
văn và đặc biệt bằng nghệ thuật thuyết phục của mình và lôi kéo giáo viên làm theo.
Hy vọng rằng mỗi giáo viên tiểu học đều nhận thức được vấn đề này và đều trở
thành tấm gương sáng cho học sinh.
18


Tóm lại cùng với hoạt động dạy học chính khoá, các hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp có vai trò hết sức quan trọng trong việc hình thành những phẩm chất đạo
đức và giá trị nhân văn cho học sinh tiểu học.
Qua thực tế chỉ đạo công tác hoạt động ngoài giờ lên lớp ở trường tiểu học
Đông Vệ 2, TPTH, cùng với việc nghiên cứu trên, tôi rút ra một số điểm cần lưu ý
trong quá trình người Hiệu trưởng chỉ đạo công tác này như sau:
- Các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp phải có sự thống nhất về mục tiêu, nội
dung, phương pháp giáo dục.
- Các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp phải theo kế hoạch nằm trong kế hoạch
tổng thể của nhà trường, được BGH, Tổng phụ trách Đội, giáo viên chủ nhiệm cùng
các tổ chức trong địa phương hướng vào mục đích chung. Trong đó với từng hoạt
động cụ thể thì Tổng phụ trách Đội phải là người tổ chức thực hiện.
- Quá trình xây dựng kế hoạch phải phù hợp với tình hình thực tế ở địa phương và
các phong trào mang tính truyền thống, học tập kinh nghiệm và sự sáng tạo của các
loại hình hoạt động đó.

- Các hoạt động phải được tổ chức thường xuyên liên tục, phù hợp với tâm sinh lý
lứa tuổi và đặc điểm của hoạt động nhận thức. Các hoạt động cần có sự đan xen,
thay đổi dưới nhiều hình thức khác nhau thu hút sự tham gia của học sinh.
- Hoạt động theo chủ điểm nên đưa ra kế hoạch cụ thể, chi tiết thông qua hội nghị
cán bộ giáo viên để hoạt động ấy trở thành nghị quyết, tạo ra sự ủng hộ của hội
đồng sư phạm và các đoàn thể có liên quan để triển khai có hiệu quả.
- Trong các đợt thi đua cần phải nhận xét, đánh giá khách quan, khen chê kịp thời
đối với các tập thể, cá nhân, lấy đó làm động lực cho hoạt động tiếp theo.
- Để duy trì các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cần phải có kinh phí, vì vậy,
người Hiệu trưởng cần làm tốt công tác xã hội hoá giáo dục nhằm huy động nguồn
kinh phí phục vụ cho hoạt động lâu dài.
- Tổ chức tốt các hoạt động nhân đạo, gây quỹ từ thiện, ủng hộ các bạn nghèo mà
giáo dục tình thương yêu đùm bọc lẫn nhau trong học sinh.
- Xây dựng tấm gương sáng trong đội ngũ giáo viên và bản thân người Hiệu trưởng
phải là tấm gương sáng nhất.
C. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT.
1/ Kết luận:
Sống đúng,sống tốt,sống đẹp không chỉ là khát vọng của riêng một dân tộc nào
mà là khát vọng của cả nhân loại, từ cổ chí kim, từ Bắc đến Nam , từ đông sang tây
cho đến ngày nay vẫn xoay quanh trục giá trị chân- thiện-mĩ với một giá trị tương
ứng. Việc hình thành những phẩm chất đạo đức- giá trị nhân văn là một trong những
mục tiêu giáo dục mà nhà trường tiểu học chúng ta đã và dang thực hiện. Giáo dục
đạo đức- nhân văn cho học sinh là một bộ phận tất yếu hợp thành của nội dung giáo

19


dục xã hội chủ nghĩa nhằm tạo ra những con người phát triển toàn diện, xây dựng
những con người mới đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước ta trong thế kỷ 21.
Trước thực trạng và những yêu cầu đổi mới của đất nước trong giai đoạn hiện

nay, sự cần thiết về đạo đức lối sống cho hôm nay và mai sau của mỗi người trong
xã hội, chúng ta có thể khẳng định vai trò, trách nhiệm to lớn của giáo dục, đặc biệt
là giáo dục tiểu học- bậc học nền tảng- xây dựng cho học sinh cơ sở ban đầu về
những phẩm chất đạo đức của con người trong thời đại mới.
Trên cơ sở hệ thống những vấn đề giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh, từ
thực tế giáo dục nội dung nàỷ ở trường tiểu học Đông Vệ 2 TPTH mà tôi đã điều tra
được trong quá trình nghiên cứu, từ kinh nghiệm thực tế trong những năm làm công
tác quản lý ở các nhà trường, trong bài viết này, tôi đã mạnh dạn đưa ra một số biện
pháp chỉ đạo giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh của người Hiệu trưởng trong
các hoạt động ở nhà trường, gia đình và ngoài xã hội. Trong các giải pháp đã trình
bày ở trên tôi cho rằng môn Đạo đức đóng vai trò quan trọng trong việc hệ thống
những tri thức về chuẩn mực hành vi đạo đức, giá trị nhân văn cho học sinh, song
để thuyết phục được các em tin và làm theo các chuẩn mực hành vi ấy không thể chỉ
dựa vào môn Đạo đức mà phải liên kết tổng hợp các tri thức của các môn học khác.
Tuy nhiên cần nhận thức rằng nhân cách- hoạt động- giao tiếp- môi trường là cách
tiếp cận tổng hợp và vận dụng đúng đắn trong quá trình giáo dục đạo đức nhằm phát
triển toàn diện nhân cách cho học sinh. Vì vậy cần phải kết hợp một cách có hiệu
quả giữa hoạt động dạy học trên lớp với hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Bởi
giáo dục ngoài giờ lên lớp không phải là tiếp tục hoạt động học tập trên lớp mà nó
phải chuẩn bị cho hoạt động trên lớp và phát huy tích cực những nội dung đã trình
bày trên lớp. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có mục đích quan trọng là tiếp
tục bổ sung, củng cố, mở rộng những điều trên lớp chưa thể tiếp cận đến được, đặc
biệt là hành vi giao tiếp thông qua hoạt động thực tiễn để phẩm chất đạo đức, giá trị
nhân văn của các em trở thành thói quen và được các em vận dụng vào cuộc sống,
học tập, lao động và sinh hoạt hàng ngày. Song trong thực tế, hoạt động này đang bị
coi nhẹ. Mặt khác,hoạt động này lại cần nhiều thời gian, cần môi trường phong phú
đa dạng và tốn kém nhiêù kinh phí để hoạt động. Vì vậy người Hiệu trưởng cần
nhận thức rõ điều này, quán triệt sâu rộng hơn trong nhân dân ở địa phương nơi
trường đóng, trong Hội đồng giáo dục, làm cho mỗi người đều tự giác tham gia tích
cực vào hoạt động giáo dục. Có như vậy, việc giáo dục đạo đức- nhân văn cho học

sinh mới có chất lượng và bền vững.
2/ Đề xuất:
Để thực hiện có hiệu quả mục tiêu giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh tiểu
học, tôi mạnh dạn đề xuất một số vấn đề sau:
-Về phía Phòng GD&ĐTThành phố có kế hoạch tổ chức chỉ đạo điểm, nhân điển
hình những trường làm tốt công tác giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh thông
qua quá trình dạy học và hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Cấp kinh phí thêm
20


cho hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, đặc biệt là những trường có nhiều học
sinh khó khăn và số lượng học sinh ít.
-Về phía chính quyền các cấp, trước hết là chính quyền địa phương phối hợp
chặt chẽ với nhà trường, tạo mọi điều kiện đẩy mạnh công tác xã hội hoá giáo dục,
nhận thức đúng đắn quan điểm phát triển giáo dục của Đảng trên tinh thần coi giáo
dục đào tạo là quốc sách hàng đầu, đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho sự phát triển
bền vững, thực hiện phương châm toàn xã hội chăm lo giáo dục thế hệ trẻ là trách
nhiệm, nghĩa vụ của toàn dân.
- Vê phía nhà trường, BGH, đặc biệt là Hiệu trưởng thấy rõ vai trò, trách nhiệm
của mình trong việc chỉ đạo giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh trên cơ sở chú
trọng nâng cao chất lượng dạy học môn Đạo đức, kết hợp lồng ghép nội dung giáo
dục đạo đức- nhân văn cho học sinh thông qua các môn học, đặc biệt là giáo dục
đạo đức- nhân văn cho học sinh thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.
Trên đây là sáng kiến kinh nghiệm của bản thân về đề tài:” Hiệu trưởng chỉ đạo
công tác giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh tiểu học” tại trường tiểu học
Đông Vệ 2 TPTH năm học 2010- 2011.
Trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành sáng kiến không tránh khỏi sự thiếu
sót trong chỉ đạo và tổ chức thực hiện. Tôi rất mong hội đồng giáo dục nhà trường,
hội đồng khoa học cấp trên góp ý xây dựng để bản thân tôi rút kinh nghiệm chỉ đạo
ngày một tốt hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn!

Đông Vệ, ngày 30 tháng 3 năm 2011.
Người viết

Hoàng Thị Hoà

21


MỤC LỤC
Trang
A. Mở đầu

1

1. Lý do chọn đề tài

2

2.Mục đích nghiên cứu

2

3.Nhiệm vụ nghiên cứu

2

4.Đối tượng và khách thể nghiên cứu

3

5.Phạm vi nghiên cứu

3

6. Phương pháp nghiên cứu

3

B. Phần nội dung

3

Chương 1: Chỉ đạo giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh tiểu học

3

Thông qua việc dạy học môn Đạo đức
Chương 2: Chỉ đạo giáo dục đạo đức- nhân văn thông qua việc dạy học

9

các môn học khác ở trường tiểu học
Chương 3: Tổ chức chỉ đạo việc giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh 12
tỉểu học thông qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp
C. Kết luận và đề xuất

19

.

22