Thị trường tài chính và vai trò của thị trường tài chính đồi với nền kinh tế việt nam hiện nay.doc

GVHD: PGS-TS.NGUYỄN ĐĂNG DỜN TIỂU LUẬN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
KHOA SAU ĐẠI HỌC
_________  _________
TIỂU LUẬN
MÔN THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH
TÊN ĐỀ TÀI 1:
THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH VÀ VAI TRÒ
CỦA THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH ĐỒI VỚI
NỀN KINH TẾ VIỆT NAM HIỆN NAY
GVHD: PGS.TS NGUYỄN ĐĂNG DỜN
LỚP: CAO HỌC 16 NGÂN HÀNG ĐÊM 1
DANH SÁCH NHÓM 3:
1. NGUYỄN NGỌC HÀ
2. NGUYỄN THANH HÀ
3. NGUYỄN THỊ THU HẰNG
4. NGUYỄN THẾ KẾ
5. NGUYỄN THÀNH NAM
6. TRẦN HUY NGỌC
7. NGUYỄN KIM PHƯỢNG
8. NGUYỄN THỊ THU THẢO
THÁNG 12/2007
NHÓM 3 LỚP CH 16 NGÂN HÀNG ĐÊM 1 1
GVHD: PGS-TS.NGUYỄN ĐĂNG DỜN TIỂU LUẬN
LỜI MỞ ĐẦU
Trong quá trình phát triển kinh tế xã hội ở Việt Nam, nhu cầu về
vốn luôn là vấn đề quan trọng được ưu tiên hàng đầu trước khi bắt đầu
vào một năm tài khóa mới. Chính vì vậy, để chuẩn bị nguồn vốn cho
phát triển kinh tế xã hội trong năm 2008, Việt Nam đã tổ chức Hội
nghị Nhóm tư vấn các nhà tài trợ (CG) cho Việt Nam trong năm 2008.
Đề cập đến vấn đề này để thấy rằng việc hình thành một thị trường

vốn cho phát triển kinh tế xã hội là vô cùng quan trọng. Cho nên, việc
tìm hiểu thị trường vốn hay thị trường tài chính là gì và có vai trò to
lớn như thế nào đối với nền kinh tế Việt Nam hiện nay là điều hết sức
cần thiết. Nhằm làm rõ vấn đề này, tiểu luận tập trung phân tích Thị
trường tài chính và vai trò của thị trường tài chính đối với nền kinh
tế Việt Nam hiện nay.
Với thời lượng cho phép, nhóm thực hiện tiểu luận này mong
nhận được góp ý, bổ sung của Quý Thầy Cô, Bạn bè để hoàn chỉnh
tiểu luận được tốt hơn.
Trước khi đi vào phân tích thực trạng của thị trường tài chính
Việt Nam, chúng ta cần làm rõ khái niệm về thị trường tài chính và
những vấn đề mang tính chất lý luận chung về thị trường tài chính.
A. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THỊ TRƯỜNG TÀI
CHÍNH
1. Khái niệm về thị trường tài chính:
NHÓM 3 LỚP CH 16 NGÂN HÀNG ĐÊM 1 2
GVHD: PGS-TS.NGUYỄN ĐĂNG DỜN TIỂU LUẬN
Bắt nguồn từ mối quan hệ nhân quả giữa đầu tư và tiết kiệm:
một nền kinh tế muốn tăng trưởng thì phải có hoạt động đầu tư; trước
khi muốn đầu tư, phải huy động vốn từ nguồn tiết kiệm; đầu tư có hiệu
quả sinh ra lợi nhuận lại làm tăng thêm nguồn tiết kiệm. Vì vậy, mối
quan hệ nhân quả này tuần hoàn và tạo nên sự phát triển kinh tế xã hội.
Tuy nhiên, vấn đề là làm sao để cho đầu tư gặp được tiết kiệm;
phải có nơi để tạo ra sự gặp gỡ này. Đó chính là quá trình giao lưu vốn
hay nói khác hơn đó là thị trường tài chính, là nơi tạo ra cơ chế cho
những nguồn vốn nhàn rỗi không có chỗ đầu tư giao lưu với những
nhà đầu tư đang cần vốn.
Như vậy, thị trường tài chính là thị trường giao dịch, mua bán,
trao đổi các sản phẩm tài chính ngắn hạn, trung hạn, dài hạn để đáp
ứng nhu cầu khác nhau của các chủ thể trong nền kinh tế. Trong đó,

các chủ thể thừa vốn thì tìm kiếm lợi nhuận thông qua hoạt động đầu
tư, còn các chủ thể thiếu vốn bổ sung vốn cho hoạt động sản xuất kinh
doanh và các nhu cầu đầu tư khác. Việc hình thành quá trình giao lưu
vốn giữa những chủ thể thừa vốn và thiếu vốn đã tạo nên một thị
trường với đầy đủ cơ chế như trong một nền kinh tế thị trường. Đồng
thời, do sản phẩm trên thị trường là sản phẩm tài chính, có tính nhậy
cảm và ảnh hưởng đến mọi thành phần trong nền kinh tế nên thị
trường tài chính là thị trường bậc cao. Do đó, thị trường tài chính phải
là loại thị trường bậc cao, chỉ tồn tại và hoạt động trong điều kiện của
nền kinh tế thị trường.
NHÓM 3 LỚP CH 16 NGÂN HÀNG ĐÊM 1 3
GVHD: PGS-TS.NGUYỄN ĐĂNG DỜN TIỂU LUẬN
Vậy, thị trường tài chính hình thành trên cơ sở nào?
2. Cơ sở hình thành thị trường tài chính:
Cũng giống như các loại thị trường khác, thể chế thị trường phải
được duy trì trong nền kinh tế tài chính. Tức là, các chủ thể thừa vốn
và thiếu vốn trên thị trường tạo ra cung và cầu về sản phẩm tài chính.
Giá các tài sản tài chính hình thành thông qua quá trình giao lưu vốn
giữa các chủ thể trên thị trường. Đó chính là lợi tức hay giá phải trả để
có được một tài sản tài chính và trong nền kinh tế, vốn được phân bổ
giữa các tài sản tài chính dựa trên tín hiệu của thị trường.
Để thị trường phát triển thì phải có một cơ chế thông thoáng. Do
đó, các nhu cầu giao lưu vốn trong xã hội phải được khuyến khích
mạnh mẽ trong khuôn khổ luật pháp. Vốn được giao lưu thông qua hai
kênh chính là giao lưu vốn trực tiếp và giao lưu vốn gián tiếp thông
qua các tổ chức tài chính trung gian.
- Kênh tài chính trực tiếp là kênh mà các chủ thể thừa vốn trực
tiếp chuyển vốn cho các chủ thể thiếu vốn, bằng cách mua các tài sản
tài chính trực tiếp từ người phát hành. Trong trường hợp này, luồng
tiền được vận động thẳng từ người thừa vốn đến người thiếu vốn.

Hoạt động này có thể được nhận thấy rõ ràng nhất thông qua mua bán
cổ phiếu hoặc giấy tờ có giá trên thị trường chứng khoán.
- Kênh tài chính gián tiếp là kênh thông qua các trung gian tài
chính như các Ngân hàng, các định chế tài chính phi Ngân hàng và các
tổ chức trung gian khác. Các tổ chức tín dụng mà cụ thể là các Ngân
NHÓM 3 LỚP CH 16 NGÂN HÀNG ĐÊM 1 4
GVHD: PGS-TS.NGUYỄN ĐĂNG DỜN TIỂU LUẬN
hàng thương mại với vai trò là người huy động vốn rồi đem cho vay.
Còn những trung gian tài chính, thực hiện việc kinh doanh chuyển vốn
từ người dư vốn sang người cần vốn, bằng việc đặt một lãi suất cao
hơn cho các món cho vay so với lãi suất của các món mà họ đi vay để
thu lợi nhuận. Tuy nhiên, thông qua hoạt động của các trung gian tài
chính, lãi suất hay còn gọi là giá của tiền tệ được hình thành trên cơ sở
cung cầu của thị trường và nhờ đó, các hoạt động tài chính gián tiếp
được vận hành trên thị trường tài chính.
Như vậy, các định chế tài chính được hình thành và hoạt động có
hiệu quả cũng góp phần tạo nên một thị trường tài chính trong nền
kinh tế của mỗi quốc gia. Thị trường tài chính được hình thành đã thực
hiện chức năng quan trọng của mình, là tập trung các khoản tiền tiết
kiệm tạo thành nguồn vốn lớn để tài trợ các dự án đầu tư trong nền
kinh tế xã hội.
3. Chức năng của thị trường tài chính:
Chức năng đầu tiên, cũng là chức năng quan trọng nhất của thị
trường tài chính là khơi thông các nguồn vốn và dẫn vốn để đáp ứng
các nhu cầu của nền kinh tế xã hội. Để thực hiện được chức năng này,
thị trường phải tạo ra các kênh huy động vốn từ nơi thừa, như: cá
nhân, hộ gia đình, các đơn vị kinh tế, tổ chức đoàn thể xã hội, Chính
phủ, … ở trong và ngoài nước để chuyển sang các nhà đầu tư thiếu
vốn, như: các đơn vị kinh tế, Chính phủ, cá nhân, hộ gia đình, …
NHÓM 3 LỚP CH 16 NGÂN HÀNG ĐÊM 1 5

GVHD: PGS-TS.NGUYỄN ĐĂNG DỜN TIỂU LUẬN
Chức năng thứ hai của thị trường tài chính là kích thích tiết kiệm
và đầu tư. Thị trường tạo ra sân chơi, để những người có tiền nhàn rỗi
có cơ hội đầu tư như nhau và được tự do tham gia vào thị trường để
tìm kiếm những nơi đầu tư có suất sinh lợi cao nhất, tạo thành thói
quen tích lũy tiền tệ một cách thường xuyên hơn, là một nguồn đầu
vào không thể thiếu của thị trường. Nếu thị trường không kích thích
được người dân tích lũy và tham gia vào thị trường như là một kênh
dẫn vốn cho nền kinh tế thì thị trường đó sẽ không thể hoạt động tốt.
Đồng thời, nhà đầu tư trên thị trường khi tìm kiếm nguồn vốn tài trợ
cho các hoạt động đầu tư phải nhận thức được việc sử dụng vốn sao
cho có hiệu quả nhất, có hiệu suất sử dụng đồng vốn cao nhất để bảo
toàn vốn, sinh lời và tích lũy. Chính vì vậy, thị trường tài chính có
chức năng nâng cao năng suất và hiệu quả hoạt động của toàn bộ nền
kinh tế, kích thích đổi mới, áp dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ tiên
tiến để tăng hiệu quả đầu tư, góp phần thúc đẩy tăng trưởng và phát
triển kinh tế xã hội.
Chức năng thứ ba của thị trường tài chính là làm gia tăng tính
thanh khoản cho các tài sản tài chính. Tính thanh khoản là tính chất dễ
dàng chuyển hóa các tài sản tài chính thành tiền mặt và được thực hiện
ở thị trường thứ cấp, là thị trường mua bán, giao dịch cổ phiếu và các
giấy tờ có giá đã phát hành trên thị trường sơ cấp. Tính thanh khoản ở
thị trường tài chính càng cao thì càng thu hút nhiều chủ thể tham gia
vào thị trường và giúp chủ sở hữu các tài sản tài chính dễ dàng chuyển
NHÓM 3 LỚP CH 16 NGÂN HÀNG ĐÊM 1 6
GVHD: PGS-TS.NGUYỄN ĐĂNG DỜN TIỂU LUẬN
đổi danh mục đầu tư theo yêu cầu. Do đó, mỗi thị trường khác nhau có
tính thanh khoản khác nhau, phụ thuộc vào trình độ phát triển các định
chế tài chính của thị trường ấy. Nếu các cơ chế của thị trường thông
thoáng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các công cụ tài chính lưu thông

thông suốt. Ngoài ra, thị trường tài chính còn có chức năng định giá tài
sản tài chính, phân phối vốn trên thị trường theo tín hiệu của thị
trường.
Tùy thuộc vào các chức năng khác nhau của thị trường cũng như
các tiêu chí phân loại khác nhau, thị trường tài chính cũng có nhiều
cách phân loại khác nhau. Nhưng tựu trung lại, thị trường tài chính
thường có ba cách phân loại cơ bản: theo thời hạn, tính chất luân
chuyển vốn và theo cơ cấu của thị trường.
4. Phân loại thị trường tài chính:
Căn cứ theo thời hạn luân chuyển vốn, thị trường tài chính được
phân thành: thị trường tiền tệ, thị trường hối đoái và thị trường chứng
khoán.
- Thị trường tiền tệ là thị trường giao dịch, mua bán các chứng từ
có giá ngắn hạn. Các chứng từ có giá ngắn hạn như: tín phiếu Kho
bạc, khoản vay ngắn hạn giữa các Ngân hàng, thỏa thuận mua lại,
chứng chỉ tiền gửi, thương phiếu, … Đây là thị trường nhằm thỏa mãn
những nhu cầu vốn trong ngắn hạn. Căn cứ theo mục đích này của thị
trường mà không cần quan tâm đến thời hạn của các chứng từ có giá,
NHÓM 3 LỚP CH 16 NGÂN HÀNG ĐÊM 1 7
GVHD: PGS-TS.NGUYỄN ĐĂNG DỜN TIỂU LUẬN
khái niệm trên được hiểu theo nghĩa của thị trường mở thì thị trường
tiền tệ là thị trường giao dịch, mua bán ngắn hạn các giấy tờ có giá.
- Thị trường hối đoái là thị trường giao dịch, mua bán, trao đổi
ngoại tệ và các phương tiện thanh toán quốc tế. Thị trường ngoại hối là
một cơ chế mà nhờ đó giá trị tương đối của các đồng tiền quốc gia
được xác lập. Đặc điểm của thị trường ngoại hối là tiền được đổi lấy
tiền, đây là thị trường thực sự và tất yếu mang tính quốc tế; cứ khi nào
mà dân chúng ở những khu vực đồng tiền khác nhau còn kinh doanh
với nhau thì các giao dịch ngoại hối còn rất cần thiết. Ngày nay, thị
trường hối đoái mang tính toàn cầu nhờ sự phát triển của công nghệ

thông tin. Trong hoạt động kinh tế đối ngoại, các doanh nghiệp trong
nước đều phải tham gia các thị trường hối đoái để mua - bán, vay - cho
vay ngoại tệ. Các nghiệp vụ trên thị trường hối đoái phần lớn mang
tính chất ngắn hạn (không quá một năm) nên thị trường này được xem
là một bộ phận của thị trường tiền tệ. Khi đó, thị trường tài chính chỉ
bao gồm thị trường tiền tệ và thị trường vốn.
- Thị trường chứng khoán là thị trường giao dịch, mua bán các
chứng từ có giá trung hạn và dài hạn. Thị trường chứng khoán là một
bộ phận quan trọng nhất của thị trường vốn dài hạn, thực hiện cơ chế
chuyển vốn trực tiếp từ nhà đầu tư sang nhà phát hành; qua đó, thực
hiện chức năng của thị trường tài chính là cung ứng nguồn vốn trung
và dài hạn cho nền kinh tế. Sản phẩm tài chính trên thị trường chứng
khoán là các loại trái phiếu, cổ phiếu và các công cụ tài chính khác
NHÓM 3 LỚP CH 16 NGÂN HÀNG ĐÊM 1 8
GVHD: PGS-TS.NGUYỄN ĐĂNG DỜN TIỂU LUẬN
như: chứng chỉ quỹ đầu tư, công cụ phát sinh - hợp đồng tương lai,
quyền chọn, quyền mua cổ phiếu, chứng quyền. Thị trường chứng
khoán tập trung vốn cho đầu tư và phát triển kinh tế. Do đó, nó có tác
động rất lớn đến môi trường đầu tư nói riêng và nền kinh tế nói chung.
Căn cứ vào cơ cấu của thị trường, thị trường tài chính được phân
thành thị trường sơ cấp và thị trường thứ cấp.
- Thị trường sơ cấp là thị trường phát hành lần đầu các chứng từ
có giá để huy động và tập trung vốn. Trên thị trường này, vốn từ nhà
đầu tư sẽ được chuyển sang nhà phát hành thông qua việc nhà đầu tư
mua các chứng khoán mới phát hành. Thị trường sơ cấp có đặc điểm
là nơi duy nhất mà các chứng khoán đem lại vốn cho người phát hành,
tạo ra hàng hóa cho thị trường giao dịch và làm tăng vốn đầu tư cho
toàn bộ nền kinh tế. Những người bán chứng khoán trên thị trường sơ
cấp thường là Kho bạc, Ngân hàng Nhà nước, Công ty phát hành, Tập
đoàn bảo lãnh phát hành, …Thị trường sơ cấp thường diễn ra trong

một thời gian nhất định.
- Thị trường thứ cấp là thị trường mua bán trao đổi các chứng từ
có giá đã phát hành lần đầu. Trên thị trường này, các nhà đầu tư
chuyển nhượng quyền mua bán chứng khoán và điều đó làm cho
chứng khoán đã phát hành có tính thanh khoản. Khoản tiền thu được
từ việc bán chứng khoán thuộc về các nhà đầu tư và các nhà kinh
doanh chứng khoán chứ không thuộc về nhà phát hành nên luồng tiền
chỉ vận chuyển giữa những nhà đầu tư chứng khoán trên thị trường.
NHÓM 3 LỚP CH 16 NGÂN HÀNG ĐÊM 1 9
GVHD: PGS-TS.NGUYỄN ĐĂNG DỜN TIỂU LUẬN
Thị trường thứ cấp là một bộ phận quan trọng của thị trường chứng
khoán, gắn bó chặt chẽ với thị trường sơ cấp. Giao dịch trên thị trường
thứ cấp phản ánh nguyên tắc cạnh tranh tự do, giá giao dịch chứng
khoán do cung - cầu trên thị trường quyết định.
Thị trường sơ cấp và thị trường thứ cấp có mối quan hệ chặt chẽ
với nhau. Thị trường sơ cấp là cơ sở và là tiền đề cho sự hình thành và
phát triển của thị trường thứ cấp; vì đó là nơi cung cấp hàng hóa
chứng khoán lưu thông trên thị trường thứ cấp. Ngược lại, thị trường
thứ cấp là động lực, là điều kiện cho sự phát triển của thị trường sơ
cấp; vì nếu không có thị trường thứ cấp để lưu hành, mua bán, trao đổi
tạo ra tính thanh khoản cho chứng khoán thì rất khó để phát hành và
thu hút nhà đầu tư trên thị trường sơ cấp. Việc phân biệt thị trường sơ
cấp và thứ cấp chỉ có ý nghĩa về mặt lý thuyết. Trên thực tế, tổ chức
thị trường không phân biệt đâu là thị trường sơ cấp, đâu là thị trường
thứ cấp. Vì tại một thị trường có thể cùng diễn ra đồng thời hoạt động
mua bán chứng khoán mới phát hành và chứng khoán mua bán lại.
Điều cần quan tâm là phải coi trọng thị trường sơ cấp vì đây là thị
trường tạo vốn và có cơ chế giám sát chặt chẽ thị trường thứ cấp để
bảo vệ thị trường tài chính ổn định.
Căn cứ vào tính chất luân chuyển vốn, thị trường tài chính được

phân thành thị trường công cụ nợ và thị trường công cụ vốn.
- Thị trường công cụ nợ là thị trường phát hành, mua bán các
chứng khoán nợ. Thực chất các công cụ nợ (trái phiếu, tín phiếu, kỳ
NHÓM 3 LỚP CH 16 NGÂN HÀNG ĐÊM 1 10
GVHD: PGS-TS.NGUYỄN ĐĂNG DỜN TIỂU LUẬN
phiếu, …) là các thỏa thuận có tính hợp đồng. Trong đó, người vay
vốn thanh toán cho người giữ công cụ một khoản tiền cố định trong
những khoản thời gian nhất định (thanh toán lãi) cho tới kỳ hạn cuối
cùng thì thanh toán giá trị gốc. Trên cơ sở kỳ hạn thanh toán, công cụ
nợ được chia làm ba loại khác nhau:
- Công cụ nợ ngắn hạn.
- Công cụ nợ trung hạn.
- Công cụ nợ dài hạn.
Quan hệ vay mượn dựa trên công cụ nợ thường ấn định trước
thời hạn và lãi suất cố định. Người sở hữu công cụ nợ không có quyền
biểu quyết trong quản trị điều hành của bên vay.
- Thị trường công cụ vốn là thị trường phát hành, mua bán các
chứng khoán vốn. Vốn được huy động trên thị trường bằng việc bán
cổ phần, chứng chỉ quỹ đầu tư, …Người nắm giữ cổ phiếu gọi là cổ
đông, họ góp vốn vào các doanh nghiệp cổ phần trên cơ sở gắn liền
với hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và được chia cổ
tức dựa trên kết quả kinh doanh theo số lượng cổ phần mà họ nắm giữ.
Chính vì vậy mà giá trị cổ tức không ổn định như người giữ công cụ
nợ nhưng cổ tức có thể cao hoặc thấp hơn lãi trái phiếu, vì nó tùy
thuộc vào kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Nhưng họ có quyền
biểu quyết trong quản trị điều hành doanh nghiệp vì họ là chủ sở hữu.
Người giữ chứng khoán vốn có nhiều rủi ro hơn người giữ chứng
NHÓM 3 LỚP CH 16 NGÂN HÀNG ĐÊM 1 11