Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay

1
MỞ ĐẦU
1. Giới thiệu khái qt về luận án
Đề  tài “Xây dựng lối sống có văn hóa của học viên  ở  các 
trường đào tạo sĩ quan Qn đội nhân dân Việt Nam hiện nay” là 
cơng trình nghiên cứu độc lập, sáng tạo của tác giả, được thực hiện 
trên cơ  sở các quan điểm của chủ nghĩa Mác ­ Lênin, tư tưởng Hồ 
Chí Minh, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam về lối sống; các 
nghị quyết của Qn ủy Trung ương, Bộ Quốc phịng, báo cáo tổng 
kết và kết quả khảo sát của tác giả ở một số trường đào tạo sĩ quan  
qn đội. 
Luận án đưa ra quan niệm lối sống có văn hóa và lối sống có 
văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan Qn đội nhân dân  
Việt Nam (QĐNDVN); phân tích những yếu tố  quy định việc xây 
dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan  
QĐNDVN; đánh giá thành tựu, hạn chế, ngun nhân và khái qt một 
số vấn đề đặt ra cần giải quyết trong xây dựng lối sống có văn hóa của  
học viên; từ đó đề xuất u cầu và một số giải pháp cơ bản xây dựng 
lối   sống   có   văn   hóa   của   học   viên   ở   các   trường   đào   tạo   sĩ   quan  
QĐNDVN hiện nay. 
Để  triển khai hướng nghiên cứu trên, luận án xây dựng 
kết cấu gồm: phần mở   đầu, 3 chương (6 tiết), kết luận, danh  
mục các cơng trình khoa học cơng bố  kết quả nghiên cứu của đề 
tài luận án, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục. 
2. Lý do lựa chọn đề tài luận án
Trong q trình tiến hành cơng cuộc đổi mới đất nước theo  
mục tiêu dân giàu,  nước  mạnh,  dân chủ,  cơng bằng,  văn minh , 
Đảng ta đã xác định phát triển kinh tế là trọng tâm, xây dựng Đảng 
là then chốt, văn hóa phải được đặt ngang hàng với kinh tế, chính 
trị, xã hội và hướng vào xây dựng con người có nhân cach, l
́ ối sống  

tốt đẹp. Tuy nhiên, tác động của những tiêu cực nảy sinh trong nền 
kinh tế  thị  trường định hướng XHCN  và q trình mở  cửa, hội 
nhập quốc tế đã làm cho mơi trường văn hóa ­ xã hội có biểu hiện 
lai căng, thiếu lành mạnh, ảnh hưởng khơng nhỏ đến lối sống của 
con người. Bên cạnh đó, sự chống phá của các thế lực phản động,  
thù địch thơng qua chiến lược “diễn biến hịa bình” cũng làm tha 


2
hóa lối sống của khơng ít cán bộ, đảng viên và thế hệ trẻ. Trong xã  
hội, nhiều biểu hiện của lối sống xa lạ với đạo lý, truyền thống  
dân tộc xuất hiện và phát triển. Trên thực tế, đồng tiền đã chi phối  
nhiều mối quan hệ, trong đó có những quan hệ xưa nay ln được 
đề cao và khơng thể mua được bằng tiền. Khơng ít thanh niên hiện 
nay đang có biểu hiện sống bng thả, thiếu hồi bão, mờ nhạt lý 
tưởng, thờ ơ với cộng đồng, cá nhân vị kỷ, khơng quan tâm tới các 
vấn đề chính trị, quay lưng với các giá trị văn hóa truyền thống tốt  
đẹp của cộng đồng. Nghị  quyết Hội nghị lần thứ chín BCH Trung  
ương khóa XI của Đảng đã chỉ rõ: So với những thành tựu trên lĩnh 
vực chính trị, kinh tế, quốc phịng, an ninh, đối ngoại, thành tựu 
trong lĩnh vực văn hóa chưa tương xứng; chưa đủ  để  tác động có 
hiệu quả  xây dựng con người và mơi trường văn hóa lành mạnh.  
Tình trạng suy thối về  tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong  
Đảng và trong xã hội có chiều hướng gia tăng. Điều đó đã đặt ra 
những u cầu trong việc xây dựng con người Việt Nam về lối sống  
có văn hóa đang trở nên quan trọng và cấp bách.
Học viên  ở  các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN là những  
người được lựa chọn chặt chẽ  qua thi tuyển sinh qn sự  và đang 
được học tập, rèn luyện trong mơi trường nghiêm khắc, nhân văn, 
hiện đại. Việc xây dựng lối sống có văn hóa sẽ giúp họ nhận thức sâu  

sắc các giá trị chính trị, văn hóa nhân văn, tiến bộ trên nền tảng chủ 
nghĩa Mác ­ Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và ĐCS Việt Nam, làm cơ 
sở cho việc lựa chọn đúng đắn các giá trị sống, nâng cao chất lượng 
các hoạt động học tập, rèn luyện, sinh hoạt, cơng tác và những hành vi  
giao tiếp, ứng xử, khơng ngừng vươn lên hồn thiện nhân cách; đồng  
thời đấu tranh với những nhận thức và hành vi lệch lạc, tiêu cực trong 
xã hội hiện nay.
Nhận   thức   rõ   vấn   đề   này,   các   trường   đào   tạo   sĩ   quan 
QĐNDVN đã coi trọng và tiến hành có hiệu quả  các hoạt động xây 
dựng lối sống có văn hóa của học viên, góp phần nâng cao chất lượng  
tồn diện cơng tác giáo dục và đào tạo (GD & ĐT). Tuy nhiên, nhận 
thức của một số cán bộ, giảng viên đối với việc xây dựng lối sống có 
văn hóa của học viên cịn chưa đầy đủ, từ đó chưa phát huy tốt vai trị, 
trách nhiệm và sự  gương mẫu tham gia. Một số học viên trong q  
trình GD & ĐT chỉ  quan tâm nâng cao trình độ  kiến thức, kỹ  năng 
công tác, chưa coi trọng đúng mức việc tu dưỡng, rèn luyện về  lối  


3
sống có văn hóa. Cá biệt học viên cịn có những hành vi sống thực 
dụng, thiếu trung thực, lành mạnh, hoặc vi phạm pháp luật Nhà nước, 
kỷ luật qn đội và các tệ nạn xã hội. 
Nhiệm vụ  xây dựng Qn đội nhân dân cách mạng, chính 
qui, tinh nhuệ, từng bước hiện đại đang địi hỏi các trường đào tạo 
sĩ quan QĐNDVN phải khơng ngừng đổi mới mạnh mẽ  cơng tác  
GD & ĐT nhằm xây dựng đội ngũ sĩ quan qn đội khơng những có 
bản lĩnh chính trị  vững vàng, trình độ  kiến thức chun mơn sâu 
rộng mà cịn phải có phẩm chất đạo đức trong sáng, mẫu mực và 
lối sống có văn hóa. Sau này, họ sẽ là lực lượng nịng cốt trong tổ 
chức các hoạt động lãnh đạo, quản lý, chỉ huy và giáo dục cán bộ, 

chiến sĩ  ở  các đơn vị  cơ  sở  về  mọi mặt, đáp  ứng tốt các yêu cầu  
của nhiệm vụ  xây dựng quân đội và bảo vệ  Tổ  quốc Việt Nam  
XHCN. 
Từ  những lý do trên, tác giả  chọn vấn đề  “Xây dựng lối  
sống có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan Qn đội 
nhân dân Việt Nam hiện nay” để  nghiên cứu có ý nghĩa cơ  bản và  
cấp bách.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu 
Trên cơ sở làm rõ một số vấn đề lý luận, thực tiễn về xây  
dựng lối sống có văn hố của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan 
QĐNDVN, từ đó đề xuất u cầu và một số giải pháp cơ bản xây  
dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các trường này hiện nay.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu 
Luận án làm sáng tỏ quan niệm, đặc trưng lối sống có văn 
hóa của học viên và những yếu tố quy định việc xây dựng lối sống 
có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN.
Đánh giá đúng những thành tựu, hạn chế, làm rõ ngun 
nhân và khái qt một số vấn đề đặt ra trong xây dựng lối sống có 
văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN.
Đề  xuất u cầu và một số  giải pháp cơ  bản  xây dựng lối 
sống có văn hóa của học viên  ở các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN  
hiện nay.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu 
Xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào 
tạo sĩ quan QĐNDVN. 


4

4.2. Phạm vi nghiên cứu 
Đề tài giới hạn nghiên cứu việc xây dựng lối sống có văn hố  
của học viên thuộc đối tượng đào tạo sĩ quan cấp phân đội, trình độ 
đại học (cịn gọi là đối tượng đào tạo cơ bản, dài hạn cấp phân đội).
Đề tài tập trung nghiên cứu việc xây dựng lối sống có văn hố  
của học viên ở phạm vi các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN. Phạm vi  
điều tra, khảo sát ở một số trường đào tạo sĩ quan qn đội khu vực phía 
Bắc. 
Các số  liệu phục vụ  việc nghiên cứu của đề  tài được giới  
hạn từ năm 2008 cho đến nay.  
5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu 
5.1. Cơ sở lý luận, thực tiễn 
Luận án được thực hiện trên cơ  sở  những quan điểm của  
chủ   nghĩa Mác  ­ Lênin,  tư   tưởng Hồ  Chí  Minh,  đường  lối  của  
Đảng Cộng sản Việt Nam về xây dựng con người và lối sống mới;  
đồng thời dựa vào nghiên cứu các chỉ  thị, nghị quyết của Quân ủy  
Trung   ương,   Bộ   Quốc   phòng   về   xây   dựng   lối   sống   trong  
QĐNDVN.
Luận án dựa vào thực tiễn việc xây dựng lối sống có văn 
hố của học viên ở phạm vi các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN 
qua   nghiên   cứu   nghị   quyết,   báo   cáo   tổng   kết   của   một   số   nhà  
trường và kết quả điều tra, phỏng vấn, khảo sát của tác giả ở một 
số  trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN; đồng thời kế  thừa có chọn  
lọc kết quả nghiên cứu của các cơng trình khoa học đã cơng bố.
5.2. Phương pháp nghiên cứu 
Luận án được thực hiện trên cơ  sở  phương pháp luận khoa 
học của chủ nghĩa Mác ­ Lênin; đồng thời sử dụng các phương pháp 
nghiên cứu cụ  thể  của khoa học xã hội và nhân văn như: phân tích,  
tổng hợp, lơgíc và lịch sử, thống kê, so sánh, tổng kết thực tiễn, điều  
tra xã hội học, phỏng vấn và phương pháp chun gia.

6. Những đóng góp mới của luận án
Từ góc độ triết học, chính trị ­ xã hội, luận án góp phần làm 
rõ các quan niệm lối sống có văn hóa, lối sống có văn hóa của học  
viên và xây dựng lối sống có văn hóa của học viên   ở các trường đào 
tạo sĩ quan QĐNDVN; đồng thời luận giải những yếu tố  quy định  
việc xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo 
sĩ quan QĐNDVN.
Luận án đề  xuất u cầu và một số  giải pháp cơ  bản   xây 
dựng lối sống có văn hóa của học viên  ở các trường đào tạo sĩ quan 


5
QĐNDVN hiện nay, góp phần thiết thực vào việc đổi mới căn bản,  
tồn diện cơng tác GD & ĐT ở các nhà trường qn đội.
7. Ý nghĩa lý luận, thực tiễn của luận án
Kết   quả   nghiên  cứu   của   luận   án  sẽ   cung  cấp  luận   cứ 
khoa học cho lãnh đạo, chỉ huy các cấp  trong cơng tác GD & ĐT ở 
các nhà trường qn đội; đồng thời có thể  là tài liệu tham khảo  
trong nghiên cứu và giảng dạy các vấn đề  có liên quan đến việc 
xây dựng lối sống có văn hóa trong QĐNDVN.
Luận án được triển khai trong thực tiễn sẽ  nâng cao hiệu  
quả  xây dựng lối sống có văn hóa của học viên  ở các trường đào tạo 
sĩ quan QĐNDVN, góp phần thiết thực xây dựng đội ngũ cán bộ qn 
đội vừa “hồng” vừa “chun”, đáp  ứng các u cầu,  địi hỏi của 
nhiệm vụ xây dựng Qn đội và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN.


6
TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1. Các cơng trình nghiên cứu ở nước ngồi có liên quan đến đề 

tài

* Các cơng trình nghiên cứu về văn hóa.
Một số cơng trình khi nghiên cứu về văn hóa đã đề cập đến  
mối quan hệ giữa văn hóa với sự phát triển của con người và xã hội.  
Tiêu biểu có các cơng trình của D.Ikeđa và A.Pécxây, “Tiếng chng  
cảnh tỉnh cho thế kỷ XXI”; Kawada Junzo, “Trân trọng bản sắc văn 
hố và tính sáng tạo của các nền văn hố địa phương”... Các cơng 
trình trên đã lý giải mối quan hệ giữa phát triển kinh tế với văn hố;  
giữa con người với sản xuất và mơi trường sinh thái, từ  đó khẳng 
định văn hố là chìa khóa, tiêu chí quan trọng đánh dấu trình độ phát 
triển của con người và xã hội trong những giai đoạn lịch sử. 
* Các cơng trình nghiên cứu về lối sống và lối sống XHCN.
Lối sống là vấn đề có nội hàm rộng lớn, phức tạp, phản ánh 
sự  phát triển của con người và xã hội nên đã được nhiều nhà khoa 
học nghiên cứu. Tiêu biểu có một số cơng trình của các nhà khoa học 
ở  Liên Xơ (cũ) được dịch sang tiếng Việt, như: V.I.Tolstykh, “Lối  
sống (khái niệm, hiện thực, các vấn đề)”; E.V.Xtơrucốp, “Lối sống  
XHCN,   những   vấn   đề   lý   luận   và   giáo   dục   ­   tư   tưởng”;  
G.E.Gledơman, M.N. Rútkêvích, X.X.Vítsơnhépxki,  “Lối sống xã hội 
chủ nghĩa”; V.I. Đơbrưnina, “Lối sống Xơ viết, hơm nay và ngày mai” ; 
V.G. Xinixưn “Nếp sống Xơ­Viết”. Các cơng trình trên đã phân tích sâu  
sắc khái niệm lối sống và phân biệt với một số khái niệm liên quan; chỉ 
rõ mối quan hệ giữa lối sống với phương thức sản xuất và các điều  
kiện của một hình thái kinh tế ­ xã hội; từ đó làm rõ khái niệm lối sống  
XHCN, cơ sở hình thành, phát triển, bản chất, biểu hiện, những vấn đề 
có tính quy luật và con đường, biện pháp xây dựng lối sống XHCN ở 
Liên Xơ và vận dụng vào các nước khác. 
2. Các cơng trình nghiên cứu ở trong nước có liên quan đến đề 
tài

* Các cơng trình nghiên cứu về  văn hóa và xây dựng văn  
hóa. 
Một số cơng trình nghiên cứu về văn hóa đã đề cập đến các  
khía cạnh về  lối sống của con người, tiêu biểu: Phạm Văn Đồng,  
“Văn hố và đổi mới”; Lương Quỳnh Kh, “Văn hố thẩm mỹ  và  


7
nhân cách”; Nguyễn Văn Hun (chủ biên), “Văn hố thẩm mỹ và sự 
phát triển con người Việt Nam trong thế kỷ mới”; Lê Quang Thiêm 
(chủ  biên), “Văn hố với sự  phát triển của xã hội Việt Nam theo  
định hướng xã hội chủ nghĩa”; Nguyễn Khoa Điềm (chủ biên), “Xây 
dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”; 
Phạm Minh Hạc và Nguyễn Khoa Điềm (chủ  biên), “Về phát triển 
văn hóa và xây dựng con người thời kỳ  cơng nghiệp hóa, hiện đại 
hóa”;  Giang Thị  Huyền (chủ  biên),  “Một số  chun đề  văn hóa và 
phát triển”… Các cơng trình đã tiếp cận văn hố với tính cách sự 
phát triển “năng lực bản chất người”, từ đó khẳng định sự phát triển 
của văn hố ln gắn liền với sự  hồn thiện những giá trị  tốt đẹp  
của con người và xã hội theo tiêu chí chân, thiện, mỹ; đồng thời coi 
văn hóa là động lực để  xây dựng nước ta theo mục tiêu dân giàu,  
nước mạnh, dân chủ, cơng bằng, văn minh. 
* Các cơng trình nghiên cứu về  lối sống và xây dựng lối  
sống. 
Nghiên cứu lối sống trong mối quan hệ với các giá trị xã hội  
có cơng trình của PGS, TS Đào Trí Úc (chủ biên), “Xây dựng ý thức và  
lối sống theo pháp luật”; GS, TSKH Huỳnh Khái Vinh (chủ  biên), 
“Một số  vấn đề  về  lối sống, đạo đức, chuẩn giá trị  xã hội”; PGS 
Chu Khắc Thuật và PTS Nguyễn Văn Thủ, “Văn hóa, lối sống với  
mơi trường”;  TS  Nguyễn  Viết   Chức,  “Xây  dựng  tư  tưởng,   đạo 

đức, lối sống và đời sống văn hóa  ở  thủ  đơ Hà Nội trong thời kỳ 
đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”;   Thanh Lê, 
“Giáo dục lối sống ­ nếp sống mới”; GS, TS Đỗ Huy, “Lối sống dân 
tộc ­ hiện đại mấy vấn đề lý luận và thực tiễn”; GS, VS Phạm Minh 
Hạc (chủ  biên),  “Tâm lý người Việt Nam đi vào cơng nghiệp hóa, 
hiện đại hóa­ Những điều cần khắc phục”; Nguyễn Ngọc Hà, “Đặc 
điểm tư duy và lối sống của con người Việt Nam hiện nay ­ Một số 
vấn đề lý luận và thực tiễn”... Các cơng trình trên đã đưa ra định nghĩa 
về  lối sống;  làm rõ quan hệ  giữa lối sống với văn hóa, đạo đức, 
chuẩn giá trị và mơi trường; chỉ ra đặc điểm tư duy và lối sống truyền 
thống của người Việt Nam; từ đó đề xuất những giải pháp xây dựng 
các vấn đề văn hóa, đạo đức, lối sống ở nước ta hiện nay. 
* Các cơng trình nghiên cứu về xây dựng lối sống có văn hóa.
Cơng trình của Thanh Lê, “Văn hóa và lối sống”; Lê Như Hoa,  
“Bản sắc dân tộc trong lối sống hiện đại”; Võ Văn Thắng, “Xây dựng  


8
lối sống  ở Việt Nam hiện nay (từ góc độ  văn hố truyền thống dân  
tộc)”; Đặng Quang Thành, “Xây dựng lối sống có văn hóa của thanh  
niên Thành phố  Hồ  Chí Minh trong cơng cuộc đổi mới theo định 
hướng XHCN”… Các cơng trình đã từ góc độ văn hóa để làm rõ các  
vấn đề  lý luận, thực tiễn về  lối sống và văn hóa; từ đó đưa ra khái 
niệm về lối sống có văn hóa; chỉ rõ các giá trị văn hố truyền thống  
dân tộc trong xây dựng lối sống ở Việt Nam; đề xuất phương hướng, 
giải pháp kế thừa, phát huy các giá trị văn hố truyền thống dân tộc  
trong xây dựng lối sống ở Việt Nam và  lối sống có văn hóa của thanh 
niên Thành phố  Hồ  Chí Minh trong cơng cuộc đổi mới theo định 
hướng XHCN.
* Các cơng trình nghiên cứu về  xây dựng lối sống có văn  

hóa trong Qn đội nhân dân Việt Nam.
Nghiên cứu về lối sống của cán bộ, học viên trong Qn đội có  
cơng trình của Viện Khoa học xã hội và nhân văn qn sự ­ Bộ Quốc 
phịng do PGS, TS Phạm Xn Hảo (chủ biên), “Bồi dưỡng lối sống xã  
hội chủ nghĩa cho sĩ quan trẻ hiện nay”; Vũ Cơng Tồn, “Ảnh hưởng  
của chủ nghĩa cá nhân trong đội ngũ cán bộ ở các doanh nghiệp Qn  
đội nhân dân Việt Nam hiện nay ­ thực trạng và giải pháp ngăn chặn,  
khắc phục”; Vũ Văn Thường, “Bồi dưỡng văn hóa pháp luật cho học  
viên đào tạo sĩ quan ở  các nhà trường qn đội trong giai đoạn hiện 
nay”... Các cơng trình đã phân tích các vấn đề lý luận, thực tiễn về lối  
sống XHCN và chủ  nghĩa cá nhân, văn hóa pháp luật; từ  đó đưa ra 
những giải pháp cơ bản để bồi dưỡng lối sống XHCN, văn hóa pháp 
luật và khắc phục  ảnh hưởng của chủ  nghĩa cá nhân đến nhân cách 
người cán bộ qn đội ta. 
3. Đánh giá khái qt kết quả nghiên cứu của các cơng trình  
khoa học đã cơng bố và những vấn đề luận án cần tập trung giải  
quyết
* Đánh  giá khái  qt  kết  quả   nghiên cứu  của các  cơng  
trình khoa học đã cơng bố.
Một là, các cơng trình khoa học đã đưa ra và làm rõ khái  
niệm lối sống. 
Các cơng trình khoa học đã đưa ra khái niệm về lối sống, có  
sự phân biệt giữa “lối sống” với “mức sống”, “nếp sống” và một số 
khái niệm gần gũi khác. Khi phân tích khái niệm lối sống, các tác giả 
đã nhấn mạnh những đặc điểm trong các hoạt động sống cơ bản của  
con người; từ đó chỉ rõ lối sống bao gồm mặt vật chất và tinh thần,  
mặt khách quan và chủ quan gắn với một hình thái kinh tế  ­ xã hội. 


9

Một số tác giả cịn chỉ rõ trong xã hội có giai cấp, lối sống cũng mang 
bản chất giai cấp. Lối sống cịn phản ánh những đặc điểm về truyền  
thống văn hóa dân tộc và xu thế của thời đại trong những giai đoạn 
lịch sử nhất định. 
Hai là, các cơng trình đã phân tích mối quan hệ giữa lối sống  
với văn hóa và một số  vấn đề  về  xây dựng lối sống có văn hóa  ở  
nước ta. 
Đề cập đến mối quan hệ giữa “lối sống” với “văn hóa”, một  
số tác giả đã chỉ rõ, phạm trù lối sống dù được định nghĩa theo cách  
nào cũng để chỉ q trình hiện thực hóa các giá trị và hệ giá trị văn hóa 
trong thực tiễn cuộc sống. Tuy nhiên, khơng phải tất cả những giá trị 
văn hóa đều được con người hiện thực hóa trong thực tiễn, mà chỉ 
những giá trị nào được con người chấp nhận và hiện thực hóa trong  
cuộc sống mới tạo nên lối sống. Do vậy, lối sống có văn hóa là khái  
niệm dùng để  chỉ  các u cầu về  phẩm chất, nhân cách  của con 
người mới, đáp ứng các u cầu phát triển của xã hội và xu thế thời 
đại trong giai đoạn hiện nay. 
Ba là, một số  cơng trình đã đề  cập đến việc xây dựng lối  
sống XHCN  ở  sĩ quan trẻ  và việc khắc phục  ảnh hưởng của chủ  
nghĩa cá nhân, lối sống thực dụng đến nhân cách người cán bộ quân  
đội. 
Trong quân đội,  hoạt  động  của con người   luôn chịu  tác  
động, chi phối mạnh mẽ  bởi các quy luật đấu tranh vũ trang, tính 
chất   và   đặc   điểm   của   môi   trường   quân   sự.   Một   số   cơng   trình 
nghiên cứu đã chỉ rõ những biểu hiện đặc thù trong lối sống XHCN  
của sĩ quan trẻ qn đội và ảnh hưởng của chủ nghĩa cá nhân, thực 
dụng là ngun nhân chủ yếu gây nên sự đối lập giữa cá nhân với  
cộng đồng và làm nảy sinh những biến đổi phức tạp về tâm lý, tư 
tưởng, hành vi trong thực hiện nhiệm vụ của đội ngũ cán bộ qn  
đội hiện nay.

Bốn là, một số cơng trình đã làm rõ các vấn đề về lối sống  
văn hóa của học viên ở các trường sĩ quan QĐNDVN. 
Một số cơng trình nghiên cứu đã đề cập đến việc xây dựng, 
phát triển lối sống có văn hóa của học viên đào tạo sĩ quan và k hắc 
phục ảnh hưởng của lối sống thực dụng đối với học viên ở các nhà 
trường qn đội. Các cơng trình nghiên cứu đã được đánh giá cao và 
có giá trị tham khảo thiết thực đối với đề tài luận án. Tuy nhiên, việc  
nghiên cứu về  xây dựng lối sống có văn hóa của học viên  ở  các 
trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN đến nay chưa được cơng trình nào 
đề cập một cách hệ thống. 


10
* Những vấn đề mà luận án cần tập trung giải quyết
Một là, nghiên cứu một số vấn đề  lý luận về  xây dựng lối 
sống   có   văn   hóa   của   học   viên   ở   các   trường   đào   tạo   sĩ   quan 
QĐNDVN. Lối sống là khái niệm có nội hàm rộng lớn và đa cấp độ 
nghiên cứu. Do vậy, cần phải tiếp tục làm rõ các khái niệm về  lối 
sống, lối sống có văn hóa; từ  đó đưa ra quan niệm về  lối sống có 
văn hóa của học viên và xây dựng lối sống có văn hóa của học viên 
ở các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN; đồng thời luận giải những 
yếu tố quy định việc xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở 
các trường này.
Hai là, nghiên cứu thực trạng xây dựng lối sống có văn hóa 
của học viên  ở  các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN. Sự  biến đổi  
của đời sống kinh tế, chính trị, văn hóa ­ xã hội ở nước ta đã có tác  
động, ảnh hưởng khơng nhỏ đến lối sống của con người, nhất là thế 
hệ  trẻ. Do vậy, cần phải  đánh giá đúng những thành tựu, chỉ  rõ  
ngun nhân và khái qt những vấn đề  đặt ra cần phải giải quyết 
trong xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo 

sĩ quan QĐNDVN.
Ba là, nghiên cứu, đề  xuất u cầu và một số  giải pháp cơ 
bản xây dựng lối sống có văn hóa của học viên  ở  các trường đào 
tạo sĩ quan QĐNDVN hiện nay, góp phần thiết thực vào việc đổi 
mới căn bản, tồn diện cơng tác GD & ĐT ở  các nhà trường qn  
đội. 


11
Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ XÂY DỰNG LỐI SỐNG 
CĨ VĂN HĨA CỦA HỌC VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG ĐÀO 
TẠO SĨ QUAN QN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM
1.1. Lối sống có văn hóa và lối sống có văn hóa của học  
viên  ở  các trường  đào tạo sĩ quan Qn đội nhân dân Việt  
Nam
1.1.1. Quan niệm lối sống có văn hóa
Lối sống là khái niệm đã được nhiều nhà khoa học quan 
tâm nghiên cứu  ở  các phương diện khác nhau. Các nhà kinh điển 
chủ  nghĩa Mác ­ Lênin đã nghiên cứu lối sống từ  việc tiếp cận 
hoạt động sản xuất vật chất để  chỉ  rõ mối quan hệ  giữa lối sống  
với phương thức sản xuất của một hình thái kinh tế ­ xã hội. Chủ 
tịch Hồ  Chí Minh khi nghiên cứu về  lối sống đã đề  cập đến “ tư 
cách”, “lề lối”, “tác phong” làm việc, sinh hoạt, hay “ phương thức 
ứng xử” của con người, hoặc trong khái niệm “đời sống mới”. Q 
trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng ta cũng rất coi trọng 
việc xây dựng lối sống mới của con người trong xã hội. Vấn đề 
này cũng được nhiều nhà khoa học  ở nước ta quan tân nghiên cứu  
và làm rõ. 
Từ việc nghiên cứu quan niệm của chủ nghĩa Mác ­ Lênin, 

tư  tưởng Hồ  Chí Minh, Đảng ta và một số  nhà khoa học về  lối  
sống có thể quan niệm: Lối sống là tổng hịa các hoạt động sống  
cơ  bản của con người (cộng đồng, nhóm xã hội, cá nhân) được  
vận hành theo một hệ  thống các chuẩn mực, giá trị  xã hội, trong  
mối quan hệ  với những điều kiện của một hình thái kinh tế  ­ xã  
hội nhất định. 
Quan niệm lối sống đề cập đến các hoạt động sống cơ bản  
của con người. Thực chất,  đó là cách con người   ứng xử  với tự 
nhiên, xã hội  để  bảo tồn và phát triển đời sống của mình. Quan 
niệm lối sống bao hàm cả  mặt chủ  quan lẫn mặt khách quan. Do  
vậy, khi tiếp cận vấn đề  lối sống khơng chỉ  nghiên cứu mặt chủ 
quan của nó mà cịn phải xem xét cả  mặt khách quan có tác động,  
ảnh hưởng đến các hoạt động ấy.
Trong quan hệ  với văn hóa, lối sống vừa là nội dung cốt 
lõi, vừa là hình thức thể  hiện của văn hóa. Theo đó, có thể  quan  
niệm:  Lối sống có văn hóa là tổng hịa các hoạt động và hình  


12
thức sinh hoạt,  ứng xử cơ bản c ủa con người (c ộng đồng, nhóm  
xã hội, cá nhân) được vận hành theo một hệ  thống các chuẩn  
mực, giá trị  văn hóa dân tộc và u cầu phát triển của xã hội,  
thời đại trong những giai đoạn lịch sử nhất định.
Quan niệm lối sống có văn hố được dùng để  nhấn mạnh 
những u cầu có tính định hướng nhận thức, các hành vi, thói quen 
hoạt động của con người theo một hệ thống chuẩn mực, giá trị văn 
hóa và các u cầu của xã hội, thời đại. Tuy nhiên, khơng nên hiểu lối  
sống có văn hóa chỉ ở các hành vi hoạt động cụ thể, mà nó được thể 
hiện ở: nhận thức, động cơ, thái độ và những hành vi, thói quen hoạt  
động, sinh hoạt,  ứng xử  của con người. Xét về  bản chất, đó là lối  

sống ln có sự khẳng định, tơn vinh các giá trị về cái đúng, cái đẹp,  
cái tích cực, cao thượng và nhân văn. Do vậy, cơ  sở để  xem xét lối 
sống có văn hóa hay khơng có văn hóa là các giá trị  chân, thiện, mỹ 
được thể hiện trong nhận thức và các hành vi, thói quen hoạt động,  
sinh hoạt, ứng xử của con người. 
Trong lối sống có văn hóa của người Việt Nam, các hoạt 
động sống và ứng xử của con người được thực hiện trên những giá 
trị văn hóa tinh thần nhân văn, tốt đẹp của dân tộc. Do vậy, lối sống  
có văn hóa được thể hiện ở các giá trị: u nước, u CNXH; ý thức 
tự  trọng, tự chủ, sống và làm việc theo Hiến pháp, pháp luật; cần  
cù, sáng tạo trong lao động; tinh thần đồn kết, gắn bó cộng đồng 
cao; giàu lịng nhân ái, khoan dung, trọng nghĩa tình, đạo lý; chân  
thành, giản dị, tinh tế  trong giao tiếp,  ứng xử; nhạy bén, sáng tạo  
tiếp thu các giá trị  bên ngồi; có ý thức bảo vệ  và cải thiện mơi  
trường sinh thái. 
Qn đội ta là lực lượng chính trị  trung thành, cơng cụ  bạo 
lực sắc bén của Đảng, Nhà nước ta. Lối sống có văn hóa của người  
qn nhân trong Qn đội sẽ được thể hiện ở: lý tưởng, hồi bão cao 
đẹp, tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc và nhân dân, sẵn sàng 
chiến đấu hy sinh vì độc lập, tự  do của dân tộc, vì CNXH; ý chí  
quyết tâm cao vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, hy sinh để  hồn 
thành tốt mọi nhiệm vụ  được giao; tinh thần mưu trí, dũng cảm, 
sáng tạo trong chiến đấu, lao động và cơng tác; các hành vi sống có 
tổ chức, kỷ luật và nếp sống chính quy; tinh thần đồn kết, gắn bó 
chặt chẽ; sự  giản dị, chân thành, khiêm tốn, trung thực trong cuộc  
sống; sự nghiêm túc, đúng mực trong các quan hệ ứng xử xã hội và 
với mơi trường sống. 


13

1.1.2. Quan niệm và đặc trưng lối sống có văn hóa của  
học viên  ở  các trường đào tạo sĩ quan Quân đội nhân dân Việt  
Nam
*   Quan   niệm   lối   sống   có   văn   hóa   của   học   viên   ở   các  
trường đào tạo sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam
Các   trường   đào   tạo   sĩ   quan   QĐNDVN   (gọi   tắt   là   các 
trường đào tạo sĩ quan quân đội) là những học viện, trường sĩ quan  
được Bộ  Quốc phịng giao nhiệm vụ  đào tạo các đối tượng học 
viên để trở thành sĩ quan cấp phân đội, đáp ứng các u cầu nhiệm 
vụ xây dựng qn đội và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN. 
Học viên  ở  các trường đào tạo sĩ quan qn đội là những  
người đã trúng tuyển trong kỳ thi tuyển sinh qn sự và đang được 
đào tạo theo những mục tiêu, u cầu, nội dung, chương trình xác  
định.   Do   vậy,   họ   có  những   đặc  điểm   sau:  Một   là,  học   viên  là 
những người trẻ tuổi, có trình độ nhận thức nhanh, nhân cách đang 
trong giai đoạn phát triển để trở thành người sĩ quan qn đội; tuy 
nhiên  ở họ cịn một số hạn chế về kinh nghiệm sống và thói quen 
của lối sống cũ. Hai là, học viên ln có ý thức học tập, kế  thừa,  
phát huy những giá trị tốt đẹp trong lối sống truyền thống của dân 
tộc và phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”; tuy nhiên trong lối sống của họ 
cũng đang xuất hiện một số  biểu hiện mới phức tạp.   Ba là,  học 
viên đang được học tập, rèn luyện trong mơi trường GD & ĐT chặt 
chẽ, thống nhất, nhân văn, tiến bộ; tuy nhiên họ  cũng đang gặp 
phải một số khó khăn và tác động phức tạp từ mơi trường sống.
Từ đó có thể quan niệm:  Lối sống có văn hóa của học viên  
ở các trường đào tạo sĩ quan Qn đội nhân dân Việt Nam là tổng  
hịa   nhận   thức   và   những   hành   vi,   thói   quen   trong   học   tập,   rèn  
luyện, sinh hoạt,  ứng xử  được thực hiện theo một hệ  thống các  
chuẩn mực, quy định của quân đội và giá trị văn hóa nhân văn, tốt  
đẹp của dân tộc, thời đại, đáp  ứng các yêu cầu phát triển phẩm  

chất, nhân cách của người sĩ quan trong qn đội ta. 
Lối sống có văn hóa của học viên là quan niệm dùng để nhấn 
mạnh những u cầu có tính định hướng về nhận thức và các hành vi, 
thói quen hoạt động theo một hệ thống các chuẩn mực, giá trị văn hóa . 
Xét về bản chất, đó là lối sống ln có sự thể hiện của các giá trị  chân,  
thiện, mỹ, từ nhận thức đến các hành vi, thói quen trong học tập, rèn 
luyện, sinh hoạt,  ứng xử  của học viên  ở  các trường đào tạo sĩ quan  
qn đội. 


14
*   Đặc   trưng   lối   sống   có   văn   hóa   của   học   viên   ở   các  
trường đào tạo sĩ quan Qn đội nhân dân Việt Nam.
Một là, sự  thống nhất cao về  lý tưởng XHCN, ln trung 
thành và đặt lợi ích của Đảng, Tổ quốc lên trên hết, có ý thức sẵn  
sàng nhận và hồn thành tốt mọi nhiệm vụ  được giao.  Hai là, có 
định hướng nghề  nghiệp đúng đắn, rõ ràng, sự  tích cực, tự  giác 
trong  học  tập,  khơng ngừng  vươn  lên nắm  vững  kiến thức,  kỹ 
năng cơng tác và vận dụng sáng tạo vào thực tiễn. Ba là, tinh thần 
tự  chủ  trong cuộc s ống, ln đề  cao tổ  chức, kỷ  luật qn đội  
và nếp sống chính quy .  Bốn là, tinh thần đồn kết chặt chẽ, sự 
trung thực trong các hoạt động học tập, rèn luyện, sinh hoạt và 
cơng tác. Năm là, sự nghiêm túc, đúng mực trong các quan hệ   ứng 
xử xã hội và với mơi trường sống. 
1.2. Quan niệm và những yếu tố quy định việc xây dựng  
lối sống có văn hóa của học viên  ở  các trường đào tạo sĩ quan  
Qn đội nhân dân Việt Nam
1.2.1. Quan niệm xây dựng lối sống có văn hố của học  
viên ở các trường đào tạo sĩ quan Qn đội  nhân dân Việt Nam
Xây dựng lối sống có văn hố của học viên  ở  các trường  

đào tạo sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam là tổng thể  hoạt  
động của các chủ  thể  và khách thể  trong việc xác định mục tiêu,  
nội dung và phương thức tác động để  tạo dựng những giá trị  đặc  
trưng lối sống có văn hóa của học viên, góp phần phát triển phẩm  
chất, nhân cách người sĩ quan qn đội theo mục tiêu, u cầu giáo  
dục và đào tạo của các nhà trường. Từ quan niệm trên cho thấy:
Chủ  thể xây dựng lối sống có văn hố của học viên ở  các  
trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN gồm: Một là, các tổ chức đảng, 
ban giám đốc (giám hiệu) và các cơ  quan chức năng.  Hai là, đội 
ngũ giảng viên.  Ba là, đội ngũ cán bộ  quản lý và tổ  chức Đồn  
thanh niên cộng sản Hồ  Chí Minh. Bốn là, học viên  ở  các trường 
đào tạo sĩ quan qn đội. Ngồi ra, đội ngũ cán bộ, nhân viên làm 
cơng tác phục vụ, bảo đảm cũng tham gia vào hoạt động này.
Khách thể xây dựng lối sống có văn hố là học viên ở  các  
trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN. 
Mục tiêu xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở  các  
trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN là nhằm nâng cao nhận thức của  
học viên về các chuẩn mực, giá trị chính trị, văn hóa ­ xã hội và con  
người trên nền tảng chủ nghĩa Mác ­ Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh  
và Đảng ta; từ  đó tạo dựng, phát triển các hành vi, thói quen trong  
học tập, rèn luyện, sinh hoạt, cơng tác và  ứng xử  theo đúng các  


15
chuẩn mực của quân đội, xã hội và những giá trị văn hóa nhân văn, 
tốt đẹp của dân tộc, nhân loại, đáp  ứng các yêu cầu về  phát triển  
phẩm chất, nhân cách người sĩ quan theo mục tiêu, yêu cầu GD & 
ĐT ở các nhà trường.
Nội dung xây dựng lối sống có văn hóa  của học viên  ở  các  
trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN là tạo dựng và phát triển các giá trị 

đặc trưng của lối sống có văn hóa, như:  sự  thống nhất cao về  lý 
tưởng XHCN, ln trung thành và đặt lợi ích của Đảng, Tổ  quốc  
lên trên hết, ý thức sẵn sàng nhận và hồn thành tốt mọi nhiệm vụ 
được giao; định hướng nghề nghiệp đúng đắn, rõ ràng, sự tích cực, 
tự giác trong học tập, khơng ngừng vươn lên nắm vững kiến thức, 
kỹ năng cơng tác và vận dụng sáng tạo vào thực tiễn;  tinh thần t ự 
chủ  trong cuộc s ống, ln đề  cao tổ  chức, kỷ  luật qn đội và 
nếp sống chính quy; tinh thần đồn kết chặt chẽ, sự  trung thực  
trong các hoạt động học tập, rèn luyện, sinh hoạt và cơng tác; sự 
nghiêm túc, đúng mực trong các quan hệ ứng xử xã hội và với mơi  
trường sống.
Phương thức xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở 
các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN
Một là, các hình thức lãnh đạo, chỉ  đạo, kiểm tra của các 
cấp ủy đảng, ban giám đốc (ban giám hiệu) và sự tham mưu, phối  
hợp, hướng dẫn của cơ quan chức năng.  Hai là, các hình thức dạy 
học (huấn  luyện)  của  đội  ngũ  giảng  viên.  Ba là, các  hình thức 
quản lý, rèn luyện kỷ luật và duy trì thực hiện các nền nếp, chế độ 
của đội ngũ cán bộ  quản lý. Bốn là, các hình thức tự học, tự giáo 
dục và rèn luyện của học viên.  Năm là, các hình thức hoạt động 
cơng tác đảng, cơng tác chính trị.  Sáu là, việc xây dựng lối sống 
văn hóa của học viên cần phải sử dụng nhiều biện pháp, như tun 
truyền, giáo dục, bồi dưỡng, hướng dẫn học viên và các biện pháp 
nêu gương của các cấp  ủy đảng, đội ngũ cán bộ, giảng viên trong  
các hoạt động thực tiễn. 
1.2.2. Những yếu tố quy định việc xây dựng lối sống có văn  
hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan Qn đội nhân dân  
Việt Nam
Một là, việc xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở 
các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN ln chịu sự  quy định bởi 

điều kiện kinh tế ­ xã hội của đất nước. 
Trong tác phẩm “Góp phần phê phán khoa kinh tế chính trị ­  
Lời tựa” (1859), C.Mác đã chỉ  ra rằng: Phương thức sản xuất đời  
sống vật chất quyết định các q trình sinh hoạt xã hội, chính trị  và 
tinh thần nói chung. Điều đó cho thấy, phương thức sản xuất là yếu  


16
tố có tác động, ảnh hưởng lớn đến các hoạt động sống của con người  
trong xã hội. Do vậy, sự phát triển đúng định hướng XHCN của nền 
kinh tế, của chế độ dân chủ và nền văn hố Việt Nam tiên tiến đậm 
đà bản sắc dân tộc; cùng với đó là sự vững mạnh của tổ chức qn 
đội và gia đình cán bộ, giảng viên, học viên sẽ có tác động tích cực 
đến việc xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào  
tạo sĩ quan QĐNDVN.
Hai là, việc xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ln  
chịu sự quy định bởi đặc điểm, nhiệm vụ của qn đội và các u cầu  
trong cơng tác giáo dục  và  đào  tạo  ở  các trường  đào tạo  sĩ   quan  
QĐNDVN. 
Việc xây dựng lối sống có văn hóa của học viên khơng  
những chịu sự  tác động của mơi trường xã hội rộng lớn mà cịn 
chịu sự  quy định trực tiếp bởi các quan hệ  phong phú, sinh động  
của mơi trường xã hội mà họ đang học tập, rèn luyện và cơng tác.  
Điều đó được thể  hiện  ở  đường lối, nhiệm vụ  chính trị  của qn 
đội và đặc điểm hoạt động qn sự, nhất là kỷ  luật qn đội; các 
u cầu trong cơng tác GD & ĐT, xây dựng nhà trường chính quy, 
tiên tiến, mẫu mực  là những yếu tố  tác động trực tiếp đến việc  
xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ  
quan QĐNDVN.
Ba là, việc xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ln 

chịu sự  quy định bởi nhận thức, trách nhiệm, phẩm chất và năng  
lực của các chủ thể ở các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN. 
Việc   xây   dựng   lối   sống   có   văn   hóa   của   học   viên   ln 
nhấn mạnh vai trị quan trọng hàng đầu của các chủ  thể  trong  
việc nâng cao nhận thức, trách nhiệm, ln tích cực tìm tịi, đổi  
mới về  nội dung, hình thức, biện pháp để  tổ  chức tốt các hoạt 
động này trong cơng tác GD  &  ĐT  ở  các  nhà trường. Do vậy,  
nhận thức, vai trị, trách nhiệm và phẩm chất, năng lực của các  
chủ  thể  là những nhân tố  trực tiếp quy định việc xây dựng lối 
sống   có   văn   hóa   của   học   viên   ở   các   trường   đào   tạo   sĩ   quan 
QĐNDVN.
Bốn là, nhận thức, trách nhiệm và vai trị chủ động, tích cực 
trong tự  tu dưỡng, rèn luyện của học viên  ở  các trường đào tạo sĩ 
quan QĐNDVN là nhân tố quyết định việc xây dựng lối sống có văn 
hóa.
Quan điểm của chủ  nghĩa Mác ­ Lênin đã chỉ  ra rằng, sự 
vận động, phát triển của sự  vật, hiện tượng thì nhân tố  bên trong 
bao  giờ   cũng  giữ   vai   trò  quyết   định   nhất.   Học   viên  vừa   là   đối 


17
tượng tiếp nhận sự tác động của các chủ thể nhưng vừa là chủ thể 
trực tiếp chuyển hóa những u cầu của mơi trường xã hội và các 
chủ thể thành ý thức, hành vi sống, ứng xử của bản thân. Do vậy, 
nhận thức, tình cảm, ý chí, phẩm chất và năng lực của họ trong tự 
tổ chức các hoạt động học tập, tu dưỡng, rèn luyện sẽ quyết định  
việc xây dựng lối sống có văn hóa  ở  các trường đào tạo sĩ quan 
QĐNDVN.
Kết luận chương 1
Lối sống là các dạng hoạt động sống cơ bản của con người  

được vận hành theo một hệ thống chuẩn mực, giá trị trong mối quan 
hệ với những điều kiện của một hình thái kinh tế ­ xã hội nhất định. 
Lối sống có văn hố là tổng hịa nhận thức và các hành vi sống, ứng  
xử của con người được vận hành theo một hệ thống chuẩn mực, giá 
trị  văn hóa dân tộc và các u cầu phát triển của xã hội, nhân loại 
trong những giai đoạn lịch sử nhất định. Về bản chất, đó là lối sống  
ln có sự khẳng định và tơn vinh các giá trị chân, thiện, mỹ trong các  
hoạt động của con người. 
Việc xây dựng lối sống có văn hố của học viên phản ánh 
hoạt động của các chủ thể trong việc xác định mục tiêu, nội dung và 
phương thức để  tạo dựng và phát triển  ở học viên một lối sống có  
văn hóa, đáp  ứng mục tiêu, u cầu GD & ĐT của các nhà trường. 
Việc xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ln chịu sự quy định  
bởi những yếu tố khách quan và chủ quan. Nắm vững các vấn đề này 
sẽ giúp các chủ thể và học viên nhận thức sâu sắc về việc xây dựng  
lối   sống  có   văn  hóa   của   học  viên   ở   các   trường   đào   tạo   sĩ   quan 
QĐNDVN.


18
Chương 2
THỰC TRẠNG XÂY DỰNG LỐI SỐNG CĨ VĂN HĨA
CỦA HỌC VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG ĐÀO TẠO SĨ QUAN
QN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM 
2.1. Những thành tựu và hạn chế  trong xây dựng lối  
sống có văn hố của  học viên  ở  các trường đào tạo sĩ quan 
Qn đội nhân dân Việt Nam 
2.1.1. Những thành tựu trong xây dựng lối sống có văn hố của  
học viên ở các trường đào tạo sĩ quan Qn đội nhân dân Việt Nam 
* Các chủ thể đã xác định rõ mục tiêu xây dựng lối sống có  

văn hố của học viên trong cơng tác GD & ĐT ở nhà trường, từ đó  
phát huy tốt vai trị, trách nhiệm đối với hoạt động này. 
Đảng  ủy, ban giám đốc (giám hiệu) các nhà trường đã xác  
định rõ các tiêu chí xây dựng lối sống có văn hóa của học viên trong  
mục tiêu, u cầu GD & ĐT. Các cơ quan chức năng đã xây dựng  
các văn bản, chỉ thị, hướng dẫn về cơng tác GD & ĐT, đảm bảo cơ 
bản đầy đủ  các điều kiện vật chất, tinh thần cho cán bộ, giảng 
viên, học viên. Đội ngũ giảng viên đã thực hiện tốt các u cầu về 
“dạy người, dạy chữ, dạy nghề” trong các hình thức huấn luyện.  
Cán bộ quản lý đã làm tốt cơng tác giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện 
lối sống có văn hóa của học viên trong các hoạt động của đơn vị.  
Cơ  bản học viên đã xác định rõ mục tiêu, u cầu cụ  thể  trong  
từng năm học, có động cơ, thái độ phấn đấu đúng đắn, tích cực tự 
học tập nâng cao trình độ  về  mọi mặt và tu dưỡng, rèn luyện về 
lối sống có văn hóa. 
* Các chủ  thể  đã tiến hành có hiệu quả những nội dung  
xây dựng lối sống có văn hố của học viên trong các hoạt động  
GD & ĐT ở nhà trườ ng .
 Một là, đã xây dựng được sự  thống nhất cao của học viên 
về  lý tưởng XHCN, ln trung thành và đặt lợi ích của Đảng, Tổ 
quốc lên trên hết, sẵn sàng nhận và hồn thành tốt mọi nhiệm vụ 
được giao. 
Hai là, đã xây dựng được động cơ nghề nghiệp đúng đắn, rõ  
ràng,  sự  tích cực, tự  giác của học viên trong học tập, khơng ngừng  
vươn lên nắm vững kiến thức, kỹ năng cơng tác và vận dụng sáng tạo  
vào thực tiễn. 
Ba là, đã coi trọng việc xây dựng tinh thần tự chủ của học viên 
trong cuộc sống, ln đề  cao tổ chức, kỷ luật qn đội và nếp sống 
chính quy. 

19
Bốn là, đã quan tâm xây dựng tinh thần đồn kết chặt chẽ, sự 
trung thực của học viên trong học tập, rèn luyện, sinh hoạt và cơng  
tác. 
Năm là, đã xây dựng được những hành vi nghiêm túc, đúng 
mực của học viên trong các quan hệ ứng xử xã hội và với mơi trường 
sống. 
* Việc xây dựng lối sống có văn hố của học viên ở các trường  
đào tạo sĩ quan QĐNDVN đã được tiến hành bằng những hình thức,  
biện pháp đa dạng, thiết thực, hiệu quả. 
Các tổ chức đảng đã coi trọng việc đổi mới các hình thức, 
biện pháp trong lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra việc xây dựng lối sống  
có văn hóa của học viên. Cơng tác tham mưu, phối hợp, hướng dẫn  
của cơ quan chức năng đối với việc xây dựng lối sống có văn hóa 
của  học  viên được  tiến  hành  có  hiệu  quả.  Các  hình thức  huấn 
luyện được đội ngũ giảng viên coi trọng và tổ  chức nghiêm túc, 
khoa học. Các biện pháp giáo dục, rèn luyện học viên được đội  
ngũ cán bộ quản lý tiến hành đa dạng, thiết thực. Các hình thức tự 
học tập, tu dưỡng, rèn luyện về lối sống có văn hóa được học viên  
thực hiện nghiêm túc. 
2.1.2. Những hạn chế trong xây dựng lối sống có văn hố của  
học viên ở các trường đào tạo sĩ quan Qn đội nhân dân Việt Nam 
* Mục tiêu xây dựng lối sống có văn hóa của học viên cịn  
chưa được một số cấp ủy đảng và cán bộ, giảng viên thể  hiện rõ  
trong cơng tác GD & ĐT, từ  đó chưa phát huy tốt vai trị, trách  
nhiệm đối với hoạt động này. 
Cơng tác lãnh đạo, chỉ  đạo của một số  tổ  chức đảng vẫn 
tập trung vào nhiệm vụ  huấn luyện và rèn luyện kỷ  luật, chưa  
quan tâm đúng mức đến mục tiêu xây dựng lối sống có văn hóa của 

học viên. Trong huấn luyện, một số giảng viên cịn chưa coi trọng  
đúng mức đến các u cầu về  dạy người. Một số cán bộ  quản lý 
cịn chưa thực hiện tốt việc kết hợp giữa bồi dưỡng, rèn luyện lối  
sống có văn hóa của học viên với cơng tác giáo dục, rèn luyện kỷ 
luật ở  đơn vị. Nhận thức và sự chủ động, tự giác của m ột số học 
viên trong tự học tập, tu dưỡng, rèn luyện về  lối sống có văn hóa  
cịn hạn chế. 
* Việc tiến hành các nội dung xây dựng lối sống có văn hố  
của học viên trong các hoạt động GD & ĐT cịn những hạn chế nhất  
định.


20
Một là, việc xây dựng sự thống nhất cao của học viên về lý 
tưởng XHCN, biết đặt lợi ích của Đảng, Tổ quốc và nhân dân lên trên 
hết cịn chưa có chiều sâu. 
Hai là, việc định hướng nghề  nghiệp và phát huy tính chủ 
động, tích cực của học viên trong học tập cịn chưa thường xun. 
Ba là, việc xây dựng tinh thần tự chủ trong cuộc sống, ý thức đề 
cao tổ chức, kỷ luật và nếp sống chính quy của học viên có mặt cịn chưa  
vững chắc. 
Bốn là, việc xây dựng tinh thần đồn kết, sự trung thực của 
học viên trong học tập, rèn luyện, sinh hoạt và cơng tác chưa đi vào 
chiều sâu. 
Năm là, việc xây dựng sự  nghiêm túc, đúng mực của học 
viên trong  ứng xử  xã hội và với mơi trường sống cịn một số  hạn  
chế. 
* Một số tổ chức đảng và cán bộ, giảng viên chưa coi trọng  
việc đổi mới các hình thức, biện pháp xây dựng lối sống có văn hố của  
học viên.

Một số hình thức, biện pháp trong lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm  
tra việc xây dựng lối sống văn hóa của học viên ở cấp uỷ đảng cơ 
sở cịn thiếu nhạy bén, kịp thời. Sự phối hợp giữa cơ quan với các  
đơn vị trong các hoạt động tun truyền, giáo dục lối sống có văn  
hóa của học viên chưa thường xun, chặt chẽ. Việc đổi mới các 
hình thức, biện pháp huấn luyện của một số giảng viên chưa nạnh 
mẽ, hiệu quả. Trong cơng tác quản lý, việc kết hợp các hình thức, 
biện pháp trong giáo dục, hướng dẫn và rèn luyện lối sống có văn 
hóa của học viên ở một số đơn vị có lúc cịn chưa khoa học và phù 
hợp. Các hình thức tự học tập, tu dưỡng, rèn luyện về lối sống có  
văn hóa của một số học viên cịn chưa được tiến hành chủ động và 
thường xun. 
2.2. Ngun nhân của những thành tựu, hạn chế và một  
số  vấn đề  đặt ra trong xây dựng lối sống có văn hố của học  
viên ở các trường đào tạo sĩ quan Qn đội nhân dân Việt Nam 
2.2.1. Ngun nhân của những thành tựu và  hạn chế  
trong xây dựng lối sống có văn hố của học viên  ở  các trường  
đào tạo sĩ quan Qn đội nhân dân Việt Nam 
* Ngun nhân của những thành tựu trong xây dựng lối  
sống có văn hố của học viên  ở  các trường đào tạo sĩ quan Qn  
đội nhân dân Việt Nam 


21
Một là, tác động tích cực của những thành tựu trong cơng  
cuộc đổi mới đất nước theo con đường XHCN và q trình mở 
cửa, chủ động, tích cực hội nhập quốc tế.
Hai là, nhiệm vụ xây dựng Qn đội nhân dân cách mạng, 
chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện  đại đã được coi trọng và 
triển khai có hiệu quả trên thực tế. 

Ba là, các trường đào tạo sĩ quan qn đội đã có nhiều nỗ 
lực trong đổi mới, nâng cao chất lượng cơng tác GD & ĐT, xây  
dựng chính quy, tiên tiến, mẫu mực.
Bốn là, nhận thức, trách nhiệm của các cấp  ủy đảng, cơ 
quan chức năng và đội ngũ cán bộ, giảng viên, học viên đối với 
cơng tác GD & ĐT, xây dựng lối sống có văn hóa ngày càng được  
nâng cao 
* Ngun nhân của những hạn chế trong xây dựng lối sống có  
văn hố của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan Qn đội nhân dân  
Việt Nam 
Một là, sự chống phá của các thế  lực phản động, thù địch 
và tác động khơng thuận chiều của những tiêu cực, lạc hậu trong  
xã hội đến q trình xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở 
các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN.
Hai là, sự  quan tâm, đầu tư  của Đảng, Nhà nước đối với  
qn đội có mặt chưa thỏa đáng; việc đổi mới cơng tác GD & ĐT ở 
các trường đào tạo sĩ quan qn đội vẫn cịn những hạn chế, bất  
cập.
Ba là, trình độ, phẩm chất, năng lực của một số  cán bộ,  
giảng viên và học viên có mặt cịn hạn chế; sự phối hợp của các 
chủ  thể  trong xây dựng lối sống có văn hóa của học viên cịn 
chưa đồng bộ và hiệu quả.
2.2.2. Một số vấn đề đặt ra trong xây dựng lối sống có văn  
hố của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan Qn đội nhân dân  
Việt Nam 
Một là, sự  bất cập về  nội dung, chương trình đào tạo và  
chất lượng đội ngũ cán bộ, giảng viên với những u cầu cao  
trong xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào 
tạo sĩ quan Qn đội nhân dân Việt Nam.
Hai là, một số hạn chế về nhận thức và hành vi sống của  

học viên với những u cầu cao trong nhận thức và thực hiện các 
chuẩn mực, giá trị của lối sống có văn hóa ở các trường đào tạo sĩ  
quan Qn đội nhân dân Việt Nam.


22
Ba là, việc xây dựng mơi trường sư phạm trong sạch, lành 
mạnh  ở  các trường đào tạo sĩ quan Qn đội nhân dân Việt Nam  
với tác động, ảnh hưởng của những tiêu cực, lạc hậu trong xã hội 
và q trình mở cửa, hội nhập quốc tế.
Kết luận chương 2
Lối sống có văn hóa của học viên là sự  kế  thừa, phát triển 
những giá trị  truyền thống tốt đẹp của “Bộ  đội Cụ  Hồ”. Việc xây  
dựng lối sống văn hóa của học viên có văn trị rất quan trọng trong  
cơng tác GD & ĐT nhằm tạo ra sự  chuyển biến về  nhận thức và  
những hành vi sống của họ theo những chuẩn mực, giá trị nhân văn, 
tiến bộ, đáp  ứng các u cầu, nhiệm vụ  qn đội và sự  phát triển  
của xã hội, thời đại. 
Nhận thức rõ vấn đề này, các chủ thể ở các trường đào tạo  
sĩ quan qn đội đã tiến hành có hiệu quả  việc xây dựng lối sống  
có văn hóa của học viên trong các hoạt động GD & ĐT. Tuy nhiên,  
hoạt động này vẫn cịn một số hạn chế cả về mục tiêu, nội dung,  
hình thức, biện pháp tiến hành cần phải được khắc phục kịp thời. 
Việc xây dựng lối  sống có văn hố của  học  viên  ở  các 
trường đào tạo sĩ quan qn đội cũng đang đặt ra một số  vấn đề 
cần phải giải quyết thỏa đáng, đáp ứng các u cầu đổi mới, nâng 
cao chất lượng tồn diện cơng tác GD & ĐT hiện nay. 


23

Chương 3
U CẦU VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP CƠ BẢN XÂY DỰNG LỐI 
SỐNG CĨ VĂN HĨA CỦA HỌC VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG ĐÀO TẠO 
SĨ QUAN QN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM HIỆN NAY
3.1. u cầu xây dựng lối sống có văn hóa của học viên 
ở các trường đào tạo sĩ quan Qn đội nhân dân Việt Nam hiện  
nay 
Để  nâng cao hiệu quả  xây dựng lối sống có văn hóa của  
học viên ở các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN hiện nay cần phải 
qn triệt và thực hiện tốt một số u cầu cơ bản sau: 
3.1.1. Qn triệt sâu sắc quan điểm của chủ nghĩa Mác ­  
Lênin,   tư   tưởng   Hồ   Chí   Minh   và   Đảng   ta   về   xây   dựng   con  
người và lối sống mới trong xây dựng lối sống có văn hóa của  
học viên ở các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN hiện nay 
Đây là u cầu có tính ngun tắc, chỉ  đạo q trình xây 
dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan 
qn đội. u cầu này địi hỏi việc xây dựng lối sống có văn hóa 
của học viên cần phải qn triệt đầy đủ  những quan điểm cơ  bản  
của chủ  nghĩa Mác ­ Lênin, tư  tưởng Hồ  Chí Minh và Đảng ta về 
xây dựng con người và lối sống mới; từ đó cụ thể hóa vào xác định  
mục tiêu, nội dung và các hình thức, biện pháp xây dựng lối sống có  
văn hóa của học viên phù hợp với đặc điểm, nhiệm vụ của các nhà  
trường.
3.1.2. Việc xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở  
các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN hiện nay phải đáp  ứng  
mục tiêu, u cầu đào tạo đội ngũ cán bộ  qn đội và phát huy  
vai trị của các tổ chức, lực lượng tham gia
u cầu này địi hỏi việc xây dựng lối sống có văn hóa của 
học viên cần phải qn triệt và cụ  thể  hóa đường lối, quan điểm 
của Đảng về cơng tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ qn đội; 

đồng thời phải đáp  ứng mục tiêu, u cầu GD & ĐT của các nhà  
trường và hướng vào thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ  chính trị 
được giao. 
Xây dựng lối sống văn hóa của học viên là q trình khó  
khăn, phức tạp, địi hỏi cần phải được tiến hành thường xun, bền  
bỉ, khoa học và phát huy sức mạnh của các tổ chức, lực lượng tham  
gia. Trong đó, các tổ chức đảng phải là hạt nhân trong lãnh đạo, ln 


24
gương mẫu, đi đầu trong các hoạt động xây dựng lối sống có văn  
hóa của học viên. Đội ngũ cán bộ, giảng viên và học viên phải là lực 
lượng nịng cốt, quyết định chất lượng, hiệu quả việc xây dựng lối 
sống văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan QĐNDVN.
3.1.3.   Phải   kết   hợp   chặt   chẽ   giữa   “xây”   và   “chống”  
trong xây dựng lối sống có văn hóa của học viên  ở  các trường  
đào tạo sĩ quan QĐNDVN hiện nay
u cầu có tính ngun tắc trong xây dựng lối sống có văn 
hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan qn đội là phải kết 
hợp chặt chẽ giữa q trình xây dựng các giá trị nhân văn, tốt đẹp, 
lành mạnh với việc đấu tranh ngăn chặn và khắc phục hiệu quả 
những yếu tố phản giá trị, phi văn hố trong lối sống của học viên.  
Đây là hai mặt khơng thể tách rời của q trình xây dựng lối sống có 
văn hóa của học viên nên khơng thể tuyệt đối hóa hoặc coi nhẹ một  
mặt nào. 
3.2. Một số giải pháp cơ bản xây dựng lối sống văn hóa 
của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan Qn đội nhân dân 
Việt Nam hiện nay
3.2.1. Nâng cao nhận thức, trách nhiệm, phẩm chất và  
năng lực của các chủ  thể  trong việc xây dựng lối sống văn hóa  

của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan Qn đội nhân dân Việt  
Nam hiện nay
Cơ  sở  của giải pháp này xuất phát từ  mối liên hệ  biện  
chứng giữa chủ  thể  và khách thể  trong quá trình GD & ĐT  ở  các  
trường đào tạo sĩ quan qn đội. Trong đó, chất lượng, hiệu quả 
xây dựng lối sống có văn hóa của học viên phụ  thuộc trước hết 
vào trình độ nhận thức, vai trị, trách nhiệm, phẩm chất và năng lực 
của các chủ thể. Do vậy, cần phải thực hiện tốt một số nội dung,  
biện pháp sau:
Một là, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các 
tổ  chức đảng và hiệu quả  tham mưu, hướng dẫn của các cơ  quan  
trong việc xây dựng lối sống có văn hóa của học viên ở các trường 
đào tạo sĩ quan qn đội.
Hai là,  tạo sự  chuyển biến về  nhận thức, trách nhiệm và  
năng lực của đội ngũ giảng viên trong các hoạt động xây dựng lối  


25
sống có văn hóa của học viên  ở  các trường đào tạo sĩ quan qn  
đội.
Ba là, nâng cao trách nhiệm, năng lực, vai trị gương mẫu 
của đội ngũ cán bộ  quản lý và hiệu quả  hoạt động của tổ  chức  
Đồn Thanh niên Cộng sản Hồ  Chí Minh trong xây dựng lối sống 
có văn hóa của học viên ở các trường đào tạo sĩ quan qn đội.
Bốn là, tiến hành có hiệu quả cuộc đấu tranh phịng, chống  
sự suy thối về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong một bộ 
phận cán bộ, đảng viên hiện nay.
3.2.2. Kết hợp chặt chẽ  giữa bồi dưỡng, rèn luyện lối  
sống có văn hóa của học viên với các hoạt động huấn luyện,  
giáo dục và rèn luyện kỷ  luật  ở  các trường  đào tạo sĩ quan  

Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay
Thực chất của giải pháp là nhằm tạo sự gắn kết chặt chẽ 
giữa việc trang bị  cho học viên hệ  thống các kiến thức, kỹ  năng 
cơng tác với bồi dưỡng, rèn luyện họ theo các chuẩn mực, giá trị văn  
hóa nhân văn, tiến bộ  trong các hoạt động huấn luyện của giảng  
viên và cơng tác giáo dục, rèn luyện kỷ  luật của cán bộ  quản lý, 
cùng một số hoạt động khác. Do vậy, cần phải thực hiện tốt một số 
nội dung, biện pháp sau:
Một là, thực hiện tốt các u cầu về “dạy người, dạy chữ và 
dạy nghề” trong hoạt động huấn luyện ở các trường đào tạo sĩ quan  
qn đội. 
Hai là,  việc đổi mới chương trình, nội dung và phương pháp  
huấn luyện phải góp phần bồi dưỡng, rèn luyện lối sống có văn hóa của 
học viên. 
Ba là, kết hợp chặt chẽ giữa bồi dưỡng, rèn luyện lối sống 
có văn hóa của học viên với cơng tác giáo dục và rèn luyện kỷ luật  
ở các trường đào tạo sĩ quan qn đội. 
Bốn là, nâng cao hiệu quả các hoạt động văn hóa và thiết 
chế văn hóa trong xây dựng lối sống có văn hóa của học viên.
3.2.3. Phát huy vai trị chủ  động, tích cực của học viên  
trong q trình tự  học tập, tu dưỡng, rèn luyện về  lối sống có  
văn hóa  ở  các trường đào tạo sĩ quan Qn đội nhân dân Việt  
Nam hiện nay