Giải pháp nâng cao hiệu quả cho vay ưu đãi đối với hộ nghèo dân tộc tại Ngân hàng Chính sách Xã hội huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên (Luận văn thạc sĩ)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

NGUYỄN HẢI NAM

GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CHO VAY
ƯU ĐÃI ĐỐI VỚI HỘ NGHÈO DÂN TỘC
TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI
HUYỆN ĐỊNH HÓA, TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ
KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

THÁI NGUYÊN - 2019


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

NGUYỄN HẢI NAM

GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CHO VAY
ƯU ĐÃI ĐỐI VỚI HỘ NGHÈO DÂN TỘC
TẠI NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI
HUYỆN ĐỊNH HÓA, TỈNH THÁI NGUYÊN
Ngành: Kinh tế nông nghiệp
Mã số: 8.62.01.15

LUẬN VĂN THẠC SĨ
KINH TẾ NÔNG NGHIỆP
Người hướng dẫn khoa học: TS. BÙI ĐÌNH HÒA

THÁI NGUYÊN - 2019


i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu
và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chưa từng được dùng
để bảo vệ một học vị nào.
Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn đã
được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận án này đều được chỉ rõ nguồn
gốc.
Thái Nguyên, tháng 9 năm 2019
Tác giả luận văn

Nguyễn Hải Nam


ii

LỜI CẢM ƠN

Trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu tại trường Đại học Nông Lâm
Thái Nguyên, em đã nhận được giúp đỡ nhiệt tình của các thầy cô giáo. Em xin
bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến các thầy cô.
Để hoàn thành luận văn này, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy
giáo TS. Bùi đình Hòa đã tận tình giúp đỡ, hướng dẫn để em hoàn thành luận
văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn Phòng Lao động Thương binh và Xã hội huyện
Định Hóa, Chi cục Thống kê huyện Định Hóa, Ngân hàng Chính sách xã hội
huyện Định Hóa đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu luận
văn.
Tôi xin cảm ơn đến toàn thể người thân trong gia đình, bạn bè và đồng
nghiệp đã quan tâm, giúp đỡ, động viên cho tôi hoàn thành luận văn.
Xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 9 năm 2019

Tác giả luận văn

Nguyễn Hải Nam


iii

DANH MỤC VIẾT TẮT

BCH

: Ban chấp hành

CNH-HĐH

: Công nghiệp hóa-Hiện đại hóa

DTTS DBKK

: Dân tộc thiểu số đặc biệt khó khăn

GQVL

: Giải quyết việc làm

HSSV

: Học sinh, sinh viên

NHCSXH

: Ngân hàng chính sách xã hội

SXKD

: Sản xuất kinh danh

TD

: Tín dụng

TK&VV

: Tiết kiệm và vay vốn

TW

: Trung ương

XĐGN

: Xóa đói giảm nghèo

XKLĐ

: Xuất khẩu lao động

ĐVT

: Đơn vị tính


iv

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii
DANH MỤC VIẾT TẮT .................................................................................... iii
MỤC LỤC .......................................................................................................... iv
DANH MỤC BẢNG BIỂU ................................................................................ vi
TRÍCH YẾU LUẬN VĂN................................................................................. vii
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ....................................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................................ 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ....................................................................................... 2
4. Phạm vi nghiên cứu: ............................................................................................................ 2
5. Ý nghĩa đề tài ....................................................................................................................... 2

CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI ..................... 4
1.1. Cơ sở lý luận ..................................................................................................................... 4
1.1.1.Tổng quan về đói nghèo ................................................................................................. 4

1.1.2. Tiêu chí đánh giá đói nghèo.......................................................................................... 6
1.1.3. Nguyên nhân đói nghèo ............................................................................................... 10
1.1.4. Đặc tính của người nghèo ............................................................................................ 11
1.1.5. Sự cần thiết phải đẩy mạnh xoá đói giảm nghèo ......................................................... 12
1.2. Tín dụng và hiệu quả tín dụng cho vay ưu đãi đối với hộ nghèo ................................... 14
1.2.1. Những vấn đề cơ bản về tín dụng đối với hộ nghèo .................................................... 14
1.2.2. Hiệu quả tín dụng đối với người nghèo ...................................................................... 17
1.3. Cơ sở thực tiễn ................................................................................................................ 19
1.3.1. Kinh nghiệm một số nước về nâng cao hiệu quả tín dụng đối với hộ nghèo .............. 19
1.3.2. Kinh nghiệm một số địa phương trong nước về nâng cao hiệu quả tín dụng đối với hộ
nghèo...................................................................................................................................... 21
1.3.3. Bài học kinh nghiệm cho huyện Định Hóa .................................................................. 23

CHƯƠNG 2 ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ... 25
2.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ......................................................................................... 25
2.1.1. Điều kiện tự nhiên huyện Định Hóa ............................................................................ 25
2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội huyện Định Hóa ................................................................. 26
2.1.2.2. Tăng trưởng kinh tế .................................................................................................. 28


v
2.1.3. Thực trạng nghèo đói tại huyện Định Hóa .................................................................. 34
2.1.4. Số lượng, cơ cấu và phân bố hộ đói nghèo ở huyện Định Hóa ................................... 39
2.1.5. Đặc điểm và nguyên nhân đói nghèo tại huyện Định Hóa .......................................... 41
2.2. Nội dung nghiên cứu ...................................................................................................... 41
2.3. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................................ 42
2.3.1. Phương pháp chọn mẫu điều tra ................................................................................ 42
2.3.2. Phân tích và xử lý số liệu ............................................................................................. 42
2.4. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu .......................................................................................... 43

CHƯƠNG 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ............................ 44
3.1. Tổng quan về quá trình hình thành, phát triển, mô hình tổ chức và hoạt động của ngân
hàng chính sách xã hội huyện Định Hóa ............................................................................... 44
3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ............................................................................... 44
3.1.2. Cơ cấu tổ chức : ........................................................................................................... 45
3.1.3. Kết quả hoạt động kinh doanh của NHCSXH huyện Định Hóa................................ 48
3.2. Hiệu quả cho vay ưu đãi đối với hộ nghèo tại NHCSXH huyện Định Hóa. .................. 55
3.2.1. Dư nợ cho vay ưu đãi tại NHCSXH huyện Định Hóa ................................................. 55
3.2.2. Kết quả hoạt động cho vay đối với hộ nghèo tại NHCSXH huyện Định Hóa ............ 57
(Đvt: Triệu đồng, Hộ) ............................................................................................................ 57
3.2.3. Những đổi mới trong công tác cho vay hộ nghèo tại NHCSXH huyện Định Hóa ...... 58
3.3. Tình hình thực hiện vay vốn của các hộ nghèo dân tộc và Đánh giá hiệu quả cho vay hộ
nghèo dân tộc điều tra thực tế. ............................................................................................... 58
3.3.1. Tình hình thực hiện vay vốn của các hộ nghèo dân tộc điều tra thực tế...................... 58
3.3.2. Đánh giá hiệu quả cho vay hộ nghèo dân tộc điều tra thực tế. .................................... 60
3.4. Một số hạn chế và nguyên nhân trong hoạt động cho vay đối với hộ nghèo của NHCSXH
huyện Định Hóa ..................................................................................................................... 64
3.5. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả cho vay ưu đãi xóa đói giảm nghèo ...................... 65

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................................... 68
1. Kết luận .............................................................................................................................. 68
2. Kiến nghị ........................................................................................................................... 69

TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 72


vi

DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 1.1: Chuẩn mực nghèo của một số nước trên thế giới ......................................... 8

Bảng 2.1. Dân số huyện Định Hóa phân theo giới tính,
thành thị, nông thôn giai đoạn 2016-2018 .................................................................. 27
Bảng 2.2. Giá trị sản xuất các ngành kinh tế huyện Định Hóa
giai đoạn năm 2016-2018 (theo giá cố định) .............................................................. 28
Bảng 2.3. Số hộ nghèo trên địa bàn huyện Định Hóa giai đoạn năm 2016-2018 ...... 34
Bảng 2.4: Tỷ lệ hộ nghèo trong tổng số hộ ............................................................... 42
Bảng 3.1: Một số chỉ tiêu chủ yếu trong cho vay hộ nghèo
tại NHCSXH huyện Định Hóa giai đoạn 2016- 2018 ................................................ 48
Bảng 3.2: Kết quả huy động vốn của NHCSXH huyện Định Hóa qua các năm ........ 49
Bảng 3.3: Diễn biến dư nợ cho vay theo các chương trình
qua 3 năm tại NHCSXH huyện Định Hóa .................................................................. 50
Bảng 3.4: Kết quả hoạt động tài chính qua các năm 2016 – 2018 ............................. 53
Bảng 3.5: Dư nợ cho vay ưu đãi tại NHCSXH huyện Định Hóa ............................... 56
Bảng 3.6: Tình hình cho vay, thu nợ, dư nợ qua các năm 2016 – 2018 ..................... 57
Bảng 3.7: Lãi suất cho vay hộ nghèo từ năm 2016 đến nay ...................................... 58
Bảng 3.8: Một số thông tin chung về các hộ điều tra ................................................. 59
Bảng 3.9: Diễn biến thu nhập của các hộ vay vốn ...................................................... 60
Bảng 3.10: Kết quả về sự thay đổi đời sống của hộ nghèo khi được vay vốn ............ 61
Bảng 3.11. Đánh giá của hộ nghèo dân tộc vay vốn đối với NHCSXH ..................... 63


vii

TRÍCH YẾU LUẬN VĂN
Tên tác giả: Nguyễn Hải Nam
Tên luận văn: Giải pháp nâng cao hiệu quả cho vay ưu đãi đối với hộ nghèo
dân tộc tại Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên
Ngành: Kinh tế nông nghiệp

Mã số: 8.62.01.15

Tên cơ sở đào tạo: Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên
Mục tiêu cụ thể:
- Hệ thống hoá những vấn đề lý luận cơ bản về đói nghèo, cho vay ưu đã đối
với hộ nghèo.
- Phân tích, đánh giá thực trạng và hiệu quả cho vay ưu đãi đối với hộ nghèo
tại NHCSXH huyện Định Hóa.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả cho vay ưu đãi đối với hộ
nghèo tại NHCSXH huyện Định Hóa nhằm giúp những người nghèo và các đối
tượng chính sách có thể tiếp cận nguồn vốn dễ dàng hơn, tạo điều kiện cho họ thoát
khỏi cảnh nghèo và vươn lên làm giàu chính đáng.
Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng phương pháp chọn mẫu xác suất để thu thập thông tin thay
vì chọn mẫu phi xác suất vì lí do: Tổng thể nghiên cứu là hộ nghèo dân tộc có vay
vốn ưu đãi của Ngân hàng chính sách xã hội trên địa bàn huyện Định Hóa, là một
tổng thể có thể xác định được trên cơ sở thông tin từ NHCSXH huyện Định Hóa.
Đồng thời, luận văn sử sụng phương pháp thống kê, phương pháp so sánh, sử dụng
phương pháp xử lý số liệu bằng công cụ excel để đánh giá đối với từng vấn đề được
đưa ra và so sanh số liệu để thấy sự thay đổi của hiệu quả cho vay ưu đãi của
NHCSXH huyện đối với hộ nghèo dân tộc.
Kết quả chính và kết luận
Luận văn đã tập trung phân tích hiệu quả cho vay ưu đãi đối với hộ nghèo dân
tộc tại Ngân hàng Chính sách xã hội huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên. Phân tích,
đánh giá những thuận lợi, khó khăn trong hoạt động cho vay vốn đối với các hộ
nghèo, đặc biệt là các hộ nghèo dân tộc. Phân tích những thay đối của các hộ nghèo
dân tộc khi được vay vốn ưu đãi của NHCSXH huyện Định Hóa và các yếu tố ảnh


viii

hưởng đến việc cho vay vốn đối với các hộ nghèo dân tộc. Luận văn đã đưa ra các
giải pháp quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả cho vau ưu đãi đối với hộ nghèo dân
tộc tại NHCSXH huyện Định Hóa trong thời gian tới.


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Đói nghèo là một vấn đề xã hội mang tính toàn cầu. Là sự quan tâm của mọi
quốc gia và mọi nền kinh tế. Nghèo đói làm cho nền kinh tế chậm phát triển, là một
rào cản lớn để thực hiện tiến bộ xã hội, là nguyên nhân gây ra tình trạng thất học,
dịch bệnh, ô nhiễm môi trường… Ngay cả những nước phát triển vẫn tồn tại vấn
đề nghèo đói. Đó là vấn đề và thách thức cho cả thế giới. Những năm gần đây, nhờ
có chính sách đổi mới, nền kinh tế nước ta tăng trưởng nhanh; đại bộ phận đời sống
nhân dân đã được tăng lên một cách rõ rệt. Song, một bộ phận không nhỏ dân cư,
đặc biệt hộ gia đình dân tộc ở vùng cao, vùng xâu vùng xa… vẫn đang chịu cảnh
nghèo đói, chưa đảm bảo được những điều kiện tối thiểu của cuộc sống. Sự phân
hóa giàu nghèo đang diễn ra mạnh, là vấn đề xã hội cần được quan tâm. Chính vì
lẽ đó chương trình xóa đói giảm nghèo là một trong những giải pháp quan trọng
hàng đầu của chiến lược phát triển kinh tế xã hội nước ta, là mục tiêu quốc gia mà
Nhà nước ta đang mong thực hiện.
Có nhiều nguyên nhân dẫn tới đói nghèo, trong đó có một nguyên nhân quan
trọng đó là: Thiếu vốn sản xuất kinh doanh, chính vì vậy Đảng và Nhà nước ta đã
xác định tín dụng Ngân hàng là một mắt xích không thể thiếu trong hệ thống các
chính sách phát triển kinh tế xã hội xoá đói giảm nghèo của Việt Nam. Xuất phát
từ những yêu cầu đòi hỏi trên đây, ngày 4 tháng 10 năm 2002; Thủ tướng Chính
phủ đã có quyết định số 131/TTg thành lập Ngân hàng Chính sách xã hội, trên cơ
sở tổ chức lại Ngân hàng phục vụ người nghèo trước đây để thực hiện nhiệm vụ
cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác.

Nhằm thực hiện chủ trương xóa đói giảm nghèo, xây dựng xã hội công bằng
văn minh Chính phủ đã đề ra những chính sách giúp đỡ người nghèo khắc phục khó
khăn để vươn lên làm ăn có hiệu quả. Góp phần thu hẹp khoảng cách giàu nghèo
trong xã hội, trong các chính sách giúp đỡ người nghèo nói chung thì chính sách về
vay vốn ưu đãi của NHCSXH có vai trò đặc biệt quan trọng. Mặc dù hiện nay có
nhiều tổ chức tín dụng trong nước và các quỹ cho vay ưu đãi đối với người nghèo
đã và đang hoạt động, song phạm vi hoạt động còn hẹp và hiệu quả chưa cao. Thực
tế đòi hỏi NHCHXH phải có giải pháp để nâng cao hiệu quả vốn vay ưu đãi để đáp
ứng kịp thời nhu cầu vay vốn cho hộ nghèo, đặc biệt là hộ nghèo dân tộc, góp phần
quan trọng trong công tác xóa đói giảm nghèo.


2

Xuất phát từ lý do trên tôi lựa chọn đề tài "Giải pháp nâng cao hiệu quả cho
vay ưu đãi đối với hộ nghèo dân tộc tại Ngân hàng Chính sách xã hội huyện
Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên" làm luận văn tốt nghiệp của mình. Nhằm nghiên
cứu đề xuất một số giải pháp giải quyết vấn đề trong hoạt động cho vay người
nghèo.
2. Mục tiêu nghiên cứu
- Hệ thống hoá những vấn đề lý luận cơ bản về đói nghèo, cho vay ưu đã đối
với hộ nghèo.
- Phân tích, đánh giá thực trạng và hiệu quả cho vay ưu đãi đối với hộ nghèo
tại NHCSXH huyện Đinh Hóa.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả cho vay ưu đãi đối với hộ
nghèo tại NHCSXH huyện Định Hóa nhằm giúp những người nghèo và các đối
tượng chính sách có thể tiếp cận nguồn vốn dễ dàng hơn, tạo điều kiện cho họ thoát
khỏi cảnh nghèo và vươn lên làm giàu chính đáng
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu hoạt động tín dụng cho vay ưu đãi đối với hộ nghèo là hộ dân tộc tại

NHCSXH huyện Định Hóa. Trên cơ sở xem xét đó, đưa ra những giải pháp nhằm nâng
cao hơn nữa hiệu quả tín dụng cho vay của Ngân hàng.
4. Phạm vi nghiên cứu:
- Về không gian: Đề tài được nghiên cứu trên địa bàn huyện Định Hóa.
- Về thời gian: Số liệu thứ cấp được tiến hành nghiên cứu trong thời gian 3 năm
từ năm 2016 đến năm 2018. Số liệu sơ cấp được khảo sát năm 2019
5. Ý nghĩa đề tài
Đề tài chỉ ra mối quan hệ giữa hộ nghèo với vay vốn tín dụng tại ngân hàng
chính sách. Đề tài là cơ sở để có những giải pháp thúc đẩy và nâng cao hiệu quả
hoạt động cho vay ưu đãi tại ngân hàng chính sách xã hội, đồng thời đảm bảo duy
trì hoạt động của ngân hàng chính sách nhằm góp phần nâng cao đời sống kinh tế
các hộ nghèo tại huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên.
- Ý nghĩa về lý luận
Luận văn là công trình khoa học có thể được dùng làm tài liệu tham khảo quý
trong quá trình giảng dạy và nghiên cứu khoa học trong các trường đại học và cao


3

đẳng. Mặt khác luận văn còn là tài liệu tham khảo quan trọng cho những ai quan tâm
đến vấn đề cho vay ưu đãi đối với hộ nghèo của ngân hàng chính sách xã hội.
- Ý nghĩa thực tiễn
Với kết quả phân tích, đánh giá đúng thực trạng hoạt động cho vay ưu đãi đối
với hộ nghèo tại ngân hàng chính sách xã hội huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên
trong giai đoạn 2016 - 2018 và việc chỉ ra những hạn chế, bất cập trong hoạt động
cho vay ưu đãi đối với hộ nghèo tại ngân hàng chính sách xã hội huyện Định Hóa,
luận văn đã đề xuất hệ thống các giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động
cho vay ưu đãi tại ngân hàng chính sách xã hội huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên
trong giai đoạn tiếp theo. Đây là nguồn tài liệu quý cho lãnh đạo ngân hàng chính
sách xã hội huyện Định Hóa trong chỉ đạo công tác hoạt động cho vay ưu đãi đối với

hộ nghèo, góp phần thực hiện thành công chương trình xóa đói giảm nghèo trên địa
bàn huyện.


4

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
1.1. Cơ sở lý luận
1.1.1.Tổng quan về đói nghèo
Định nghĩa về nghèo đói trên thế giới có nhiều khái niệm khác nhau về nghèo
nhưng phổ biến hơn cả là “nghèo tuyệt đối” và “nghèo tương đối”.
- Theo nghĩa tuyệt đối, nghèo khổ là một trạng thái mà các các nhân thiếu
những nguồn lực thiết yếu để có thể tồn tại. Khái niệm này nhằm vào phúc lợi kinh
tế tuyệt đối của người nghèo, tách rời với phân phối phúc lợi của xã hội. Điều này
có nghĩa là mức tối thiểu được xác định bằng ranh giới nghèo khổ. Ranh giới nghèo
khổ phản ánh mức độ nghèo khổ của một tầng lớp dân cư nhất định trong thời gian
nhất định. Nó thay đổi cùng với sự phát triển kinh tế và những chính sách điều
chỉnh xã hội trong các kế hoạch chung và dài hạn của quốc gia. Ranh giới nghèo
khổ có thể được xếp theo cách tiếp cận “ đáp ứng nhu cầu cơ bản”, trong đó chỉ rõ
mức dinh dưỡng tối thiểu và những nhu cầu thực phẩm khác. Ích lợi của việc sử
dụng phương pháp tiếp cận nghèo tuyệt đối là có thể theo dõi những thay đổi tình
trạng phúc lợi của
- Theo nghĩa tương đối nghèo là tình trạng thiếu hụt các nguồn lực của các cá
nhân hoặc nhóm trong tương quan của các thành viên khác trong xã hội, tức là so
với mức sống tương đối của họ. Như vậy, nghèo tương đối là tình trạng của một bộ
phận dân cư có mức sống dưới mức trung bình của cộng đồng tại địa phương xem
xét Khái niệm này thường được các nhà xã hội học ưa dùng vì nghèo tương đối liên
quan đến sự chênh lệch về những nguồn lực vật chất, nghĩa là về bất bình đẳng
phân phối trong xã hội. Phương pháp tiếp cận này cho thấy rằng nghèo khổ là khái

niệm động thay đổi theo không gian và thời gian, cũng như theo trình độ học vấn
và truyền thống. Đây là cách tiếp cận đói nghèo tập trung vào phúc lợi của tỷ lệ số
dân nghèo nhất, có tính đến mức phân phối phúc lợi của toàn xã hội.
(Nguồn: Từ Điển Xã Hội Học Oxford 2010 (Bùi Thế Cường, Đặn Thị Việt
Phương, Trịnh Huy Hóa dịch) NXB Đại Học Quốc Gia Hà Nội, trang 370-373).
Xóa đói giảm nghèo là một chủ trương lớn, một quyết sách lớn, là sự quan
tâm hàng đầu của Đảng và Nhà nước trong những thập kỷ qua. Xóa đói giảm nghèo


5

theo hướng bền vững là mục tiêu xuyên suốt trong quá trình phát triển kinh tế xã
hội của đất nước.
Thành tựu 30 năm đổi mới đã ảnh hưởng ngày càng sâu rộng tới mọi mặt đời
sống kinh tế - xã hội của đất nước, đưa nước ta thoát khỏi khủng hoảng và bước
vào một giai đoạn phát triển mới, đẩy nhanh tốc độ phát triển kinh tế tới phát triển
công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước.
Tuy vậy, Việt Nam vẫn được xếp vào nhóm các nước nghèo của thế giới. Tỷ
lệ hộ đói nghèo của Việt Nam còn khá cao. Mặc dù vậy, nhiều hộ gia đình vừa
thoát nghèo vẫn rất dễ rơi trở lại vào cảnh nghèo đói.
+ Nghèo đói phổ biến trong những hộ có thu nhập bấp bênh: Mặc dù Việt
Nam đã đạt được những thành công to lớn trong việc giảm tỷ lệ hộ nghèo, tuy nhiên
cũng cần thấy rằng, những thành tựu này vẫn còn rất mong manh.
Thu nhập của một bộ phận lớn dân cư vẫn nằm giáp ranh mức nghèo, do vậy
chỉ cần những điều chỉnh nhỏ về chuẩn nghèo, cũng làm họ rơi xuống ngưỡng
nghèo và làm tăng tỷ lệ hộ nghèo.
Phần lớn thu nhập của người nghèo từ nông nghiệp. Với điều kiện nguồn lực
rất hạn chế (đất đai, lao động, vốn ), thu nhập của người nghèo rất bấp bênh và dễ
bị tổn thương trước những đột biến trước những biến đổi của mổi gia đình và cộng
đồng. Nhiều gia đình tuy mức thu nhập trên ngưỡng nghèo nhưng vẫn giáp ranh

với ngưỡng nghèo đói vì vậy khi có giao động về thu nhập cũng làm họ rơi xuống
ngưỡng nghèo.Tính mùa vụ trong sản xuất nông nghiệp cũng tạo nên khó khăn cho
người nghèo.
+ Nghèo đói tập trung ở các vùng có điều kiện khó khăn: Đa số người nghèo
sống trong vùng có điều kiện tài nguyên thiên nhiên rất nghèo nàn, điều kiện tự
nhiên khắc nghiệt như vùng núi, vùng sâu, vùng xa, hoặc ở các vùng Đồng bằng
sông Cửu Long, miền Trung......, do sự biến động của thời tiết (bão, lụt, hạn hán)
khiến cho các điều kiện sống, đặc biệt sự kém phát triển về cơ sở hạ tầng của các
vùng nghèo đã làm cho các vùng này càng tách biệt với các vùng khác.
Bên cạnh đó điều kiện tự nhiên không thuận lợi, số người cứu trợ đột xuất
hàng năm khá cao. Hàng năm số hộ tái nghèo trong tổng số hộvừa thoát nghèo vẫn
còn lớn.


6

+ Đói nghèo tập trung trong khu vực nông thôn: Đói nghèo là hiện tượng phổ
biến ở nông thôn. Số người nghèo là nông dân chiếm đa số, trình độ tay nghề thấp,
ít khả năng tiếp cận với nguồn lực trong sản xuất.
+ Nghèo đói trong khu vực thành thị: Trong khu vực thành thị, tuy tỷ lệ
nghèo đói thấp hơn và mức sống trung bình cao hơn mức chung cả nước, nhưng
mức độ cải thiện đời sông không đều. Đa số người nghèo thành thị làm việc trong
khu vực kinh tế phi chính thức, công việc không ổn định, thu nhập bấp bênh. Việc
chuyển đổi cơ cấu kinh tế và chủ sở hữu trong khu vực Nhà nước dẫn đến dư thừa
lao động, mất việc làm của một bộ phận người lao động ở khu vực này, làm điều
kiện sống của họ càng thêm khó khăn hơn. Người nghèo thành thị phần lớn sống ở
nơi cơ sở hạ tầng thấp kém, khó có điều kiện tiếp cận với các dịch vụ cơ bản (nước
sạch, vệ sinh môi trường, ánh sáng, thu gom rác thải, …). Quá trình công nghiệp
hóa, đô thị hóa làm tăng số lượng người di cư tự do từ các vùng nông thôn dến
thành thị, chủ yếu là trẻ em và người trong độ tuổi lao động. Do số lượng quá đông

nên gặp nhiều khó khăn trong việc tìm kiếm công ăn việc làm và thu nhập ổn định.
Họ ít có cơ hội tiếp cận các dịch vụ xã hội và phải chi trả cho các dịch vụ cơ bản
như y tế, giáo dục ở mức cao hơn so với người dân bình thường.
Ngoài ra, đói nghèo còn chiếm tỷ lệ cao trong các nhóm đối tượng xã hội khác
như những người không nghề nghiệp, người thất nghiệp, người lang thang và những
người bị ảnh hưởng bởi các tệ nạn xã hội (mại dâm, nghiện hút, cờ bạc, ...).
+ Tỷ lệ hộ nghèo còn khá cao trong các vùng sâu, vùng xa, vùng núi cao: Các
vùng sâu, vùng xa, vùng núi cao, vùng đồng bào dân tộc ít người sinh sống có tỷ lệ
hộ nghèo khá cao. Đây là những vùng có điều kiện sống khó khăn, địa lý cách biệt,
khả năng tiếp cận với các điều kiện sản xuất và dịch vụ còn hạn chế, cơ sở hạ tầng
kém phát triển.
+ Tỷ lệ hộ nghèo đặc biệt khá cao ở những nhóm dân tộc ít người: Trong thời
gian qua Chính phủ đã đầu tư và hỗ trợ tích cực, nhưng đời sống của cộng đồng
dân tộc ít người vẫn còn nhiều khó khăn và bất cập. Mặc dù dân tộc ít người chỉ
chiếm tỷ lệ không cao trong tổng dân cư, xong lại chiếm tỷ lệ người nghèo lại rất
cao.
1.1.2. Tiêu chí đánh giá đói nghèo
a. Tiêu chí xác định chuẩn nghèo của thế giới


7

Các quốc gia khác nhau sử dụng các tiêu chuẩn khác nhau để đánh giá mức
độ giàu nghèo. Nước Mỹ áp dụng mức chuẩn từ những năm 60 của thế kỷ trước,
cụ thể: thu nhập 18.600 đô la/năm là ngưỡng nghèo đối với các gia đình có bốn
người (gồm bố mẹ và hai con), và thu nhập 9.573 đô la/năm là ngưỡng nghèo đối
với người độc thân trong độ tuổi lao động. Theo chuẩn này thì năm 1993 nước Mỹ
có 15,1% dân số nghèo khổ, năm 2000 tỷ lệ đó giảm xuống còn 11,3%, nhưng tới
năm 2003 thì tỷ lệ người nghèo của nước Mỹ tăng lên 12,5% (tức là khoảng 35,9
triệu người dân Mỹ sống trong tình trạng nghèo đói).

Ma-lai-xi-a sử dụng tiêu chuẩn 9.910 ca-lo một ngày tính trên một gia đình có
hai người lớn và ba trẻ em để làm đường nghèo. Ấn Độ áp dụng ngưỡng nghèo với
chuẩn mực tiêu thụ bình quân đầu người hàng ngày 2.400 ca-lo đối với vùng nông
thôn và 2.100 ca-lo đối với vùng đô thị. Pa-ki-xtan lấy đường nghèo là tiêu thụ
2.350 ca-lo bình quân một người lớn qui ước hàng ngày. Phi-lip-pin lại lấy ngưỡng
nghèo ở mức 2.000 ca-lo. Tương tự, Xri Lan-ca: 2.500 ca-lo; Nê-pan: 2.124 ca-lo;
Thái Lan: 2.099 ca-lo; Bang-la-đet: 2.122 ca-lo; A-dec-bai-gian: 2.200 ca-lo; một
số quốc gia khác lại sử dụng ngưỡng nghèo là tiêu thụ một ngày 2.100 ca-lo một
người, như Lào, Cam-pu-chia, Trung Quốc, In-đô-nê-xi-a,... Ngay trong một quốc
gia mà người ta cũng sử dụng các tiêu chuẩn nghèo khác nhau, ví dụ ở Xri Lan-ca,
các nhà nghiên cứu không phải lúc nào cũng lấy 2.500 ca-lo làm ngưỡng nghèo.


8

Bảng 1.1: Chuẩn mực nghèo của một số nước trên thế giới
Quốc gia

Đơn vị tính

Chuẩn nghèo
Thu nhập

Chi tiêu

Đông Á
Trung Quốc

Nhân dân tệ/năm

625,00

Đông Nam Á
Cam-pu-chia

Riên/ngày

1.837,00

Lào

Kip/tháng

20.911,00

Phi-lip-pin

Pê-sô/năm

Thái Lan

Bạt/tháng

Việt Nam

Nghìn đồng/năm

11.605,00
882,00
1.790,00

Nam Á
Ấn Độ
Thành thị

Ru-pi Ấn Độ/tháng

454,11

Nông thôn

Ru-pi Ấn Độ/tháng

327,56

Nê-pan

Ru-pi Nê Pan/năm

4.404,00

Pa-ki-xtan

Ru-pi Pa-ki-xtan/tháng

748,56

Xri Lan-ca

Ru-pi Xri Lan-ca/tháng

791,67

A-déc-bai-gian

Nghìn Ma-nat/năm

120,00

Ca-dắc-xtan

Ten-ghê/tháng

4.007,00

Cư-rơ-gư-xtan

Sôm/năm

7.005,63

Trung Á

Thái Bình Dương
Phi-ji

Đô la/tuần

Mic-rô-nê-xi-a

Đô la Mỹ/năm

Xa-moa

Ta-la/tuần

Tôn-ga

Pan-ga/năm

Tu-va-lu

Đô la ÚC/tuần

83,00
767,58
37,49
8.061,00
84,24

(Nguồn: Nguyễn Văn Phẩm, Vụ Hợp tác Quốc tế)


9

Hậu quả của việc sử dụng các tiêu chuẩn khác nhau ấy giữa các quốc gia làm
ngưỡng nghèo đã gây ra những khó khăn lớn cho việc so sánh quốc tế. Ngay cả việc
so sánh động thái theo thời gian về tình trạng nghèo của một quốc gia cũng thiếu
chính xác. Ví dụ nước Mỹ dùng mức chuẩn của gần nửa thế kỷ trước, khi mà mẫu
tiêu dùng của dân cư khác hẳn với ngày nay, để phản ánh tình trạng nghèo đói hiện

nay là không phù hợp. Nửa thế kỷ trước, người dân Mỹ chi gần một phần ba thu nhập
cho ăn uống, nhưng ngày nay họ chỉ chi 13,2% thu nhập cho lương thực và chi một
phần ba thu nhập cho nhà ở. Việc sử dụng tiêu thức tỷ lệ dân số sống dưới mức nghèo
và tỷ lệ hộ gia đình nghèo cũng không đồng nhất, vì số lượng thành viên trong gia
đình rất khác nhau. Tỷ lệ hộ nghèo thấp, nhưng nếu đó lại là các hộ đông người, thì
khi chuyển sang tỷ lệ dân số nghèo chưa chắc đã thấp.
Để đảm bảo tính so sánh quốc tế của chỉ tiêu tỷ lệ dân số sống dưới mức
nghèo, Ngân hàng Thế giới đưa ra 2 mức chuẩn là thu nhập dưới 1 đô la Mỹ 1 ngày
và thu nhập dưới 2 đô la Mỹ 1 ngày được chuyển đổi theo sức mua tương đương
(PPP - Purchasing Power Parity) của đô la Mỹ năm 1993, có nghĩa là tương đương
với mức 1,08 USD/ngày/người và mức 2,16 USD/ngày/người của năm 2002.
b. Tiêu chí xác định chuẩn nghèo của Việt Nam
Ngày 19/11/2015, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số
59/2015/QĐ-TTg về việc ban hành chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều áp dụng cho giai
đoạn 2016-2020, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 05/01/2016. Chuẩn nghèo mới sẽ
xem xét dựa trên 5 tiêu chí, bao gồm: y tế, giáo dục, điều kiện sống, tiếp cận thông
tin, bảo hiểm và trợ giúp xã hội.Cụ thể:
- Hộ nghèo
Hộ nghèo khu vực nông thôn là hộ có thu nhập bình quân đầu người/tháng từ
700.000 đồng trở xuống; hoặc có thu nhập bình quân đầu người/tháng trên 700.000
đồng đến 1.000.000 đồng, nhưng thiếu hụt từ 03 chỉ số đo lường mức độ thiếu hụt
tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản trở lên.
Hộ nghèo khu vực thành thị là hộ có thu nhập bình quân đầu người/tháng từ
900.000 đồng trở xuống; hoặc có thu nhập bình quân đầu người/tháng trên 900.000
đồng đến 1.300.000 đồng, nhưng thiếu hụt từ 03 chỉ số đo lường mức độ thiếu hụt
tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản trở lên.
- Hộ cận nghèo


10

Hộ cận nghèo khu vực nông thôn là hộ có thu nhập bình quân đầu người/tháng
trên 700.000 đồng đến 1.000.000 đồng và thiếu hụt dưới 03 chỉ số đo lường mức
độ thiếu hụt tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản.
Hộ cận nghèo khu vực thành thị là hộ có thu nhập bình quân đầu người/tháng
trên 900.000 đồng đến 1.300.000 đồng và thiếu hụt dưới 03 chỉ số đo lường mức
độ thiếu hụt tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản.
- Hộ có mức sống trung bình
Hộ có mức sồng trung bình tại khu vực nông thôn là hộ có thu nhập bình quân
đầu người/tháng trên 1.000.000 đồng đến 1.500.000 đồng.
Hộ có mức sồng trung bình tại khu vực thành thị là hộ có thu nhập bình quân
đầu người/tháng trên 1.300.000 đồng đến 1.950.000 đồng.
(Nguồn: Thuvienphapluat.vn)
Trước đây, việc xác định chuẩn nghèo chỉ dựa vào một tiêu chí duy nhất là
thu nhập. Mặc dù mức thu nhập này được điều chỉnh tăng dần theo diễn biến lạm
phát, nhưng chuẩn nghèo dựa trên thu nhập của Việt Nam không phù hợp với chuẩn
nghèo trên thế giới. Mặt khác, do đời sống khó khăn, nhiều người muốn được xếp
vào diện nghèo để nhận được các khoản hỗ trợ như như vay vốn ưu đãi, bảo hiểm
y tế. Việc sử dụng tiêu chí duy nhất là thu nhập cũng dẫn đến tình trạng bỏ sót đối
tượng, có những người tuy không nghèo về thu nhập nhưng lại không tiếp cận được
một số nhu cầu cơ bản như y tế, giáo dục, thông tin.
Vì vậy, để xóa đói giảm nghèo bền vững, tiêu chuẩn hộ nghèo ở Việt Nam
cần được xác định theo hướng tiếp cận dần với chuẩn quốc tế và đáp ứng được mức
sống tối thiểu của người dân.
1.1.3. Nguyên nhân đói nghèo
Có nhiều ý kiến khác nhau xung quanh việc xác định nguyên nhân của đói
nghèo. Trên thực tế không có một nguyên nhân biệt lập, riêng rẽ dẫn tới đói nghèo
nhất là đói nghèo trên diện rộng, có tính chất xã hội. Nó cũng không phải là nguyên
nhân thuần tuý về mặt kinh tế hoặc do thiên tai địch hoạ. Ở đây nguyên nhân của
tình trạng đói nghèo là có sự đan xen, thâm nhập vào nhau của cái tất yếu lẫn cái

ngẫu nhiên, cái cơ bản và cái tức thời, cả nguyên nhân sâu xa lẫn nguyên nhân trực
tiếp, tự nhiên lẫn kinh tế -xã hội .
Tóm lại, nguyên nhân đói nghèo do nhũng những nguyên nhân chủ yếu sau:


11

* Nhóm nguyên nhân do môi trường tự nhiên; kinh tế - xã hội:
Khí hậu khắc nghiệt, thiên tai, bão lụt, hạn hán, sâu bệnh, đất đai cằn cỗi, địa
hình phức tạp, giao thông khó khăn đã và đang kìm hãm sản xuất, gây ra tình trạng
đói nghèo cho cả một vùng, khu vực.
* Nhóm nguyên nhân do bản thân hộ nghèo:
Thiếu kiến thức làm ăn, thiếu vốn, đông con, thiếu lao động, không có việc
làm, mắc các tệ nạn xã hội, lười lao động, ốm đau, rủi ro...
* Nhóm nguyên nhân do sự biến động của nền kinh tế:
Thiếu hoặc không đồng bộ về chính sách đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng cho
các khu vực khó khăn, chính sách khuyến khích sản xuất, vốn tín dụng, hướng dẫn
cách làm ăn, khuyến nông, lâm, ngư, chính sách trong giáo dục đào tạo, y tế, giải
quyết đất đai, định canh định cư, kinh tế mới và nguồn lực đầu tư còn hạn chế.
(Nguồn: voer.edu.vn)
1.1.4. Đặc tính của người nghèo
- Luôn sống trong tâm trạng bị gạt ra bên lề và không thuộc về xã hội.
- Luôn cảm thấy xa lạ ngay trên chính quê hương mình và thường tin rằng các
thiết chế xã hội hiện hữu không thỏa mãn những mong đợi và nhu cầu của họ.
- Luôn cảm thấy không được trợ giúp, giúp đỡ đủ; tình trạng thất nghiệp cao,
lương thấp.
- Luôn nghĩ rằng mình ở vị trí thấp kém trong thang bậc xã hội, cảm thấy
chẳng có quyền lực hay tiếng nói gì trong xã hội và chẳng xứng đáng với xã hội.
- Không có cái nhìn dài hạn mà luôn chọn thái độ sống vì cái hiện tại, cái trước
mắt.

- Tin tưởng mạnh mẽ vào định mệnh.
- Về đời sống gia đình, nét nổi bật là tỉ lệ ly hôn cao, trẻ em và phụ nữ bị bỏ
rơi, do đó gia đình thường trở thành kiểu gia đình “mẫu hệ”.
- Có xu hướng kết hôn rất sớm, làm cha mẹ ở độ tuổi thanh niên (teen parents);
hôn nhân chủ yếu là “cặp đôi tự do”, có khi là cùng huyết thống.
- Nhiều thế hệ sống chung nên quy mô gia đình thường lớn.


12

- Cha mẹ thường lạm dụng quyền lực trong quá trình nuôi dạy con cái, rất ít
có sự truyền thông với con cái, con cái thường bị đánh đập.
- Trẻ em gần như không biết đến giai đoạn tuổi thơ (childhood) do phải tham
gia lao động rất sớm và thường có kinh nghiệm tình dục rất sớm.
- Thường không quan tâm đến nền giáo dục chính thức, vì vậy con cái họ ít
được trang bị những kỹ năng để thành công trong xã hội.
- Có rất ít ý thức về lịch sử, thường chỉ biết đến những vấn đề của mình, hàng
xóm của mình, lối sống của mình.
- Không hề có ý thức giai cấp.
- Quan niệm thành công là nhờ cơ may chứ không do nỗ lực bản thân.
- Ít có thói quen tiết kiệm.
- Thường không có thói quen tích lũy lương thực, thường có thói quen mua
thực phẩm với số lượng ít và mua nhiều lần trong ngày.
- Việc thế chấp tài sản cá nhân rất phổ biến, thường thiết kế hệ thống tín dụng
tự phát để vay mượn khi có nhu cầu.
- Về các đặc điểm khác có thể liệt kê như nạn nghiện rượu, thường sống ở nơi
có mật độ dân số cao, thường dùng đến bạo lực để giải quyết các xung đột, bạo
hành đối với nữ giới, có tư tưởng tập quần, tin vào sự thống trị của nam giới, trong
cộng đồng thì các gia đình có gốc gác lâu đời thường chiếm ưu thế...
1.1.5. Sự cần thiết phải đẩy mạnh xoá đói giảm nghèo

Xét tình hình thực tế, khi nước ta bước vào thời kỳ đổi mới thì sự phân hoà
giàu nghèo diễn ra rất nhanh nếu không tích cực xoá đói giảm nghèo và giải quyết
tốt các vấn đề xã hội khác thì khó có thể đạt được mục tiêu xây dựng một cuộc sống
ấm no về vật chất, tốt đẹp về tinh thần, vừa phát huy được truyền thống tốt đẹp của
dân tộc, vừa tiếp thu được yếu tố lành mạnh và tiến bộ của thời đại.
Do đó trong chính sách phát triển kinh tế -xã hội của nhà nước đã xây dựng
được các chương trình mục tiêu quốc gia, trong đó có chương trình xoá đói giảm
nghèo quốc gia. Xoá đói giảm nghèo không chỉ là vấn đề kinh tế đơn thuần, mà nó
còn là vấn đề kinh tế -xã hội quan trọng, do đó phải có sự chỉ đạo thống nhất giữa
chính sách kinh tế với chính sách xã hội.


13

Xuất phát từ điều kiện thực tế nước ta hiện nay, xoá đói giảm nghèo về kinh
tế là điều kiện tiên quyết để xoá đói giảm nghèo về văn hoá, xã hội .Vì vậy, phải
tiến hànhthực hiện xoá đói giảm nghèo cho các hộ nông dân sinh sống ở vùng cao,
vùng sâu, hải đảo và những vùng căn cứ kháng chiến cách mạng cũ, nhằm phá vỡ
thế sản xuất tự cung, tự cấp, độc canh, đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế sản
xuất nông nghiệp trên toàn quốc theo hướng sản xuất hàng hoá, phát triển công
nghiệp nông thôn, mở rộng thị trường nông thôn, tạo việc làm tại chỗ, thu hút lao
đông ở nông thôn vào sản xuát tiểu thủ công nghiệp, thương nghiệp và dịch vụ là
con đường cơ bản để xoá đói giảm nghèo ở nông thôn. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế
ở nông thôn phải được xem như là 1 giải pháp hữu hiệu, tạo bước ngoạt cho phát
triển ở nông thôn, nhằm xoá đói giảm nghèo ở nông thôn nước ta hiện nay.
Tiếp tục đổi mới nền kinh tế theo hướng sản xuất hàng hoá trên cơ sở nền kinh
tế thị trường có sự điều tiết của nhà nước. Đó là con đường để cho mọi người vượt
qua đói nghèo, để nhà nước có thêm tiềm lực về kinh tế để chủ động xoá đói giảm
nghèo. Đây là sự thể hiện tư tưởng kinh tế của Hồ Chủ Tịch:" Giúp đỡ người vươn
lên khá, ai khá vươn lên giàu, ai giàu thì vươn lên giàu thêm".Thực hiện thành công

chương trình xoá đói giảm nghèo không chỉ đem lại ý nghĩa về mặt kinh tế là tạo
thêm thu nhập chính đáng cho người nông dân ổn định cuộc sống lâu dài, mà xoá
đói giảm nghèo, phát triển kinh tế nông thôn còn là nền tảng, là cơ sở để cho sự
tăng trưởng và phát triển 1 nền kinh tế bền vững, góp phần vào sự nghiệp đổi mới
đất nước. Hơn thế nữa nó còn có ý nghĩa to lớn về mặt chính trị xã hội. Xoá đói
giảm nghèo nhằm nâng cao trình độ dân trí, chăn sóc tốt sức khoẻ nhân dân, giúp
họ có thể tự mình vươn lên trong cuộc sống, sớm hoà nhập vào cuộc sống cộng
đồng, xây dựng được các mối quan hệ xã hội lành mạnh, giảm được khoảng trống
ngăn cách giữa người giàu với người nghèo, ổn định tinh thần, có niềm tin vào bản
thân, từ đó có lòng tin vào đường lối và chủ trương của đảng và Nhà nước. Đồng
thời hạn chế và xoá bỏ được các tệ nạn xã hội khác, bảo vệ môi trường sinh thái.
Ngoài ra còn có thể nói rằng không giải quyết thành công các nhiệm vụ và
yêu cầu xoá đói giảm nghèo thì sẽ không chủ động giải quyết được xu hướng gia
tăng phân hoá giàu nghèo, có nguy cơ đẩy tới phân hoá giai cấp với hậu quả là sự
bần cùng hoá và do vậy sẽ đe doạ tình hình ổn định chính trị và xã hội làm chệch
hướng XHCN của sự phát triển kinh tế -xã hội. Không giải quyết thành công các
chương ttrình xoá đói giảm nghèo sẽ không thể thực hiện được công bằng xã hội


14

và sự lành mạnh xã hội nói chung. Như thế mục tiêu phát triển và phát triển bền
vững sẽ không thể thực hiện được. Không tập trung nỗ lực, khả năng và điều kiện
để xoá đói giảm nghèo sẽ không thể tạo được tiền đề để khai thác và phát triển
nguồn lực con người phục vụ cho sự nghiệp CNH-HĐH đất nước nhằm đưa nước
ta đạt tới ttrình độ phát triển tương đương với quốc tế và khu vực, tháo khỏi nguy
cơ lạc hậu và tụt hậu.
1.2. Tín dụng và hiệu quả tín dụng cho vay ưu đãi đối với hộ nghèo
1.2.1. Những vấn đề cơ bản về tín dụng đối với hộ nghèo
1.2.1.1. Khái niệm tín dụng đối với hộ nghèo:

Tín dụng đối với hộ nghèo là những khoản tín dụng chỉ dành riêng cho những
người nghèo, có sức lao động, nhưng thiếu vốn để phát triển sản xuất trong một
thời gian nhất định phải hoàn trả số tiền gốc và lãi, tùy theo từng nguồn có thể
hưởng theo lãi suất ưu đãi khác nhau nhằm giúp người nghèo mau chóng vượt qua
nghèo đói vươn lên hòa nhập cùng cộng đồng.
(Nguồn: voer.edu.vn)
1.2.1.2. Đặc điểm tín dụng đối với hộ nghèo
* Là động lực giúp người nghèo vượt qua nghèo đói
Người nghèo đói do nhiều nguyên nhân, như: Già, yếu, ốm dau, không có sức
lao động, do đông con dẫn đến thiếu lao động, do mắc tệ nạn xã hội, do lười lao
động, do thiếu kiến thức trong sản xuất kinh doanh, do điều kiện tự nhiên bất thuận
lợi, do không được đầu tư, do thiếu vốn...trong thực tế ở nông thôn Việt Nam bản
chất của những người nông dân là tiết kiệm cần cù, nhưng nghèo đói là do không
có vốn để tổ chức sản xuất, thâm canh, tổ chức kinh doanh.Vì vây, vốn đói với họ
là điều kiện tiên quyết, là động lực đầu tiên giúp họ vượt qua khó khăn để thoát
khỏi đói nghèo. Khi có vốn trong tay, với bản chất cần cù của người nông dân, bằng
chính sức lao động của bản thân và gia đình họ có điều kiện mua sắm vật tư, phân
bón, cây con giống để tổ chức sản xuất thực hiện thâm canh tạo ra năng xuất và sản
phẩm hàng hoá cao hơn, tăng thu nhập, cải thiện đời sống.
* Tạo điều kiện cho người nghèo không phải vay nặng lãi, nên hiệu quả hoạt
động kinh tế được nâng cao hơn
Những người nghèo đói do hoàn cảnh bắt buộc hoặc để chi dùng cho sản xuất
hoặc để duy trì cho cuộc sống họ là những người chịu sự bóc lột bằng thóc hoặc


15

bằng tiền nhiều nhất của nạn cho vay nặng lãi hiện nay. Chính vì thế khi nguồn vốn
tín dụng đến tận tay người nghèo với số lượng khách hàng lớn thì các chủ cho vay
nặng lãi sẽ không có thị trường hoạt động.

* Giúp người nghèo nâng cao kiến thức tiếp cận với thị trường, có điều kiện
hoạt động sản xuất kinh doanh trong nền kinh tế thị trường
Cung ứng vốn cho người nghèo theo chương trình, với mục tiêu đầu tư cho
sản xuất kinh doanh để XĐGN, thông qua kênh tín dụng thu hồi vốn và lãi đã buộc
những người vay phải tính toán trồng cây gì, nuôi con gì, làm nghề gì và làm như
thế nào để có hiệu quả kinh tế cao. Để làm được điều đó họ phải tìm hiểu học hỏi
kỹ thuật sản xuất, suy nghĩ biện pháp quản lý từ đó tạo cho họ tính năng động sáng
tạo trong lao động sản xuất, tích luỹ được kinh nghiệm trong công tác quản lý kinh
tế. Mặt khác, khi số đông người nghèo đói tạo ra được nhiều sản phẩm hàng hoá
thông qua việc trao đổi trên thị trường làm cho họ tiếp cận được với kinh tế thị
trường một cách trực tiếp.
* Góp phần trực tiếp vào việc chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông nghiệp nông
thôn, thực hiện việc phân công lại lao động xã hội
Trong nông nghiệp vấn đề quan trọng hiện nay để đi lên một nền sản xuất
hàng hoá lớn đòi hỏi phải áp dụng các biện pháp khoa học kỹ thuật mới váo sản
xuất. Đó là việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng ,vật nuôi và đưa các loại giống mới
có năng suất cao vào áp dụng trong thực tiễn sản xuất và phải được thực hiện trên
diện rộng. Để làm được điều này đòi hỏi phải đầu tư một lượng vốn lớn, thực hiện
được khuyến nông, khuyến lâm, khuyến ngư....những người nghèo phải được đầu
tư vốn họ mới có khả năng thực hiện. Như vậy, thông qua công tác tín dụng đầu tư
cho người nghèo đã trực tiếp góp phần vào việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông
thôn thông qua áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, tạo ra các ngành
nghề dịch vụ mới trong nông nghiệp đã trực tiếp góp phần vào việc phân công lại
lao động trong nông nghiệp và lao động xã hội.
* Cung ứng vốn cho người nghèo góp phần xây dựng nông thôn mới
Xoá đói giảm nghèo là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân, của các cấp, các
ngành. Tín dụng cho người nghèo thông qua các quy định về mặt nghiệp vụ cụ thể
của nó như việc bình xét công khai những người được vay vốn, việc thực hiện các
tổ tương trợ vay vốn, tạo ra sự tham gia phối hợp chặt chẽ giữa các đoàn thể chính
trị xã hội, của cấp uỷ, chính quyền đã có tác dụng: