Tìm hiểu một số nhân tố tác động tới hành vi trồng cây ăn quả của các hộ nông dân miền núi (nghiên cứu trường hợp huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn)

DAI HOC QU6c GIA HA NOI
TRUdNG DAI HOC KHOA HOC XA HOI VA NHAN VAN
* * *

LUAN VAN THAC SY
CHUYfiN NGANH XA H O I HOC
MA S6: 60 31 30

DfiXAI

Tim HIEU MOT SO NHAN TO TAG DONG TOl
HANH VITRONG CAY AN QUA CUA
GAG HO NONG DAN MIEN NUI
(NGHIEN CUV TRlfdNG HOP HVYEN BACH THONG, TINH BAC KAN)

Giao vien hirong dan

: PGS.TS Vu Hao Quang

Ngiroi thirc hien

: Nguyen Thi Le Dung

HA NOI - 2007


MUC LUC
, -v
Trang
PHAN M 6 DAU
1. Ly do chon de tai

j
2. y nghia l^^ luSn va y nghia thuc tiln cua d6 tai
2
3. Muc dich va nhiem vu nghien ciJu
3
3.1. Muc dich nghien curu
3
3.2. Nhiem vu nghien curu
3
4. Doi tugfng,khach the va pham vi nghien ciru
4
4.1. Doi tuang nghien curu
4
4.2. Khach the nghien ciiu
4
4.3. Pham vi nghien cihi
4
5. Gia thuy6't nghien curu
4
6. Phuang phap nghien ciiu
5
6.1 Phirofng phap luan
5
6.2. Phuorng phap nghien curu
5
7. Khung ly thuyet
7
8. K6't ca'u luSn van
g
PHANU: NOI DUNG CHINH

9
Chirongl: Casofly luan va thirc ti^n
9
I. C a s a l y luan
9
1. He khai niem
9
1.1. Khai niem nong dan
9
1.2. Khai niem hanh vi
10
1.3. Khai niem hanh vi kinh te
11
2. Cac hudng tiep can ly thuyet
12
2.1. Ly thuyet, vi the, vai tro
12
2.2. Ly thuyet cau true churc nang
12
2.3. Ly thuyet dong ca trong quan ly
15
3. Quan diem cua dang va nha nuac ve chuyen doi cocau cay trong
17
3.1. Vai tro cua chuyen doi co cau cay trong doi vai viec phat trien
kinh te ho gia dinh
17
3.2. Quan diem ciia Dang va nha nuoc ve chuyen doi ca cau cay trong
vdri quy moi x^y dung trang trai
18
H: C a s a t h i r c t i l n

21
1. Tong quan tinh hinh nghien curu
21


2. Kinh nghi6m quan ly va sijrdung nguon luc dat dai
25
2.1. Dai Loan
25
2.2. NhatBan
27
2.3. Han Qudc
29
Chiromg H: Mot so nhan to tac dong tori hanh vi trong cay an qua cua
cac ho nong dan mien nui
33
1. Nhung doi m6i trong chinh sach quan ly d£t nong nghiep va chuyen doi
ca ca'u cay tr6ng
33
1.1. Nhung doi m6i trong chinh sach quan ly dat nong nghiep
33
1.2; Chuyen doi cacau cay tr6ng
36
2. Vai net ve dia ban nghien curu
38
3. Mot s6 nhan to tac dong tdi hanh vi trong cay an qua cua cac ho nong
dan mien nui
41
3.1. Thi trudng, mot so quy luSt ciia ndn kinh te thi truong
41

3.1.1. Thi trucmg
41
3.1.2. Quy luat cung c^u
41
3.1.3. Quy luat canh tranh
42
3.1.4. Gia ca thi tnrang
43
3.2. Nhan thurc ciia nguai nong dan hien nay ve lao dong trong cay an
qua
43
3.3. Thai do va hanh vi trong cay hoa qua cua cac ho nong dan
52
3.4. Kha nang tiep can thi truong
58
3.5. Cach thurc to churc san xuat cua cong dong lang ban
63
Phan HI: ket luan va khuyen nghi
75
1. Ket luan
75
2. Mot so giai phap nham nang cao boat dong san xual trong cay hoa qua
ciia cac ho nong dan mi6n niii
76
2.1. Giai phap 1
76
2.2. Giai phap 2
80
2.3. giai phap 3
82

2.4. Giai phap 4
83
TAI Ll£U THAM KHAO
85
Phuluc 1
88
Phuluc2
89


PHAN M 6 DAU
1. L^ DO CHON Dt TAX
O Viet Nam, cong viec doi m6i ca che, chinh sach nong nghiep va phat
trien ben vung nong thon da dien ra sau rong tren hai mircfi nam. Ke tir khi
CO chi thi 100 cua Ban bi thu khoa VI va nghi quyet 10 ND/TW ngay
5/4/1988 cua Bo Chinh trj ban Chap hanh Trung uang ciia Dang cong san
Viet Nam. V6i viec thirc hien duang loi doi mdi do Dang ta khai xuang va
lanh dao... kinh te nong thon da c6 sir phat trien manh me va dat dirac
nhung thanh tiru quan trong tren cac mat kinh te, xa hoi, van hoa, dai song
cong dong... gop phan nang cao vai tro, vj trf va sue canh tranh cua n6n
kinh te thi truang, giu vung on djnh chinh tri -xa hoi a nong thon va ca
nuac, tao dieu kicn de tang toe do phat trien kinh tc va day manh cong
nghiep hoa, hien dai hoa dat nuac.
Doi mai ca che, chinh sach doi vc^i san xuat nong nghiep trong
nhung nam vCra qua chinh la qua trinh thay doi phuang thue san xuat nong
nghiep tij* cc^ che ke hoach hoa tap trung nguon luc dat nong nghiep sang
cong tac khoan ma rong khoan san pham cuoi cung den cac ho nong dan
duai su dieu tiet cua nha nuac va su canh tranh cua nen kinh te thi truang.
Chinh vi the, san xuat nong nghiep doi vai cac ho nong dan doi hoi
phai CO mot su tinh toan khoa hoc. Khong nhung san pham lam ra dat duac

chat luang hicu qua cao ma can phai c6 gia tri canh tranh tren thi truang.
Trong qua trinh san xuat do yeu cau tu duy san xuat nong nghiep cua cac
ho nong dan da phai thay doi dan dan tu quan niem chi tinh bang so luong
hien vat (tan siin pham /nam) duac thay the tren gia tri san pham cua tung
mat hang va gia tri san xuat lam ra tren moi hccta dat nong nghiep. Nhu
vay CO nghia la gia tri thu nhap tren moi hccta dat nong nghiep duac dat
len hang dau.

*fl:-


Do do, viec danh gia ket qua san xuat nong nghiep bang cac chi tieu
gia tri tren m6i dan vj dien tich canh tac la mot bu6c thay doi quan trong
sau sac trong nhan thirc cua cac ho nong dan tham gia san xuat nong
nghiep trong nen kinh te thj truang. Nhu cau doi hoi cac ho nong dan phai
tiep can duac nhung thay doi theo quy luat canh tranh cua nen kinh te thi
truang. Trong thuc te da c6 rat nhieu ho nong dan tiep can va nam bat
duac thong tin, quy luat cua kinh te thi truang. Dan den su chuyen doi ca
cau cay trong (dac biet a cac tinh mi6n niii). Nhi6u ho nong dan da kinh
doanh va dat hieu qua cao tra thanh nhCrng nguai giau c6 trong xa hoi.
Song ben canh do, tac dong ciia nan kinh te thi truang cung anh
huang sau sdc den mot so ho nong dan. Con mot so ft ho nong dan c6 thai
do hoai nghi, i lai, khong tin tuang va quyet tarn san xuat. Nhieu y nghi sai
lech xuat hien trong dau ho vdi nhirng cau hoi: Ai cung san xuaV? Ai mua'.'
Ban cho ai? Vi vay ho tra thanh tang lap tu ti, ngheo doi trong xa hoi. Phai
chang? nen kinh te thi truang da tao ra ho ngan each giua nguai giau va
nguai ngheo ngay cang xa han? Chinh vi the nen toi da chon dc lai 'Tim
hieu nhCrng nhan 16 tac dong ciia kinh te thi truang tai van de lua chon
quyet dinh trong cay hoa qua cua cac ho nong dan mien niii" de nghien
cuu. Tac gia luan van by vong rang thong qua nghien cuu nay se dong gop

mot phan nho ve mat ly luan dong thai thay duac su khac biet trong nhan
thuc va thai do san xuat nong nghiep cua nguai nong dan mien nui dac biet
la viec lira chon quyet dinh trong cay hoa qua duai tac dong ciia nen kinh
te thi truang khac xa so vai thai ky truac day (thai ky bao cap). Tir do de
xuat mot so giai phap dinh huong cho nguai nong dan lira chon qu\et dmh
Siin xuat dat hieu qua cao phij hap vai nen kinh le thi truong.
2. V NGHiA lA LUAN VA V NCHlA THUC TI^N CT A ot TAI
Xa hoi kinh tc Vd mot chuyen nganh nghien cuu hot siic quan trong.
ra dai va phat trien trong boi canh chung cua khoa hoc xa hoi hoc, nghien
cuu ve xa hoi hoc kinh tc duac gan lien voi cac nha khoa hoc noi ticng nhu


Karl Marx, Emile Durkheim, Maxweber, Talcott Parson, Neil Smelser.. a
Viet Nam, trong nhung nam gan day, vdi su phat trien cua nen kinh te thi
trudng da c6 sir tac dong manh me vao tu duy va each thuc san xuat cua
nguofi lao dong. Vi vay da tra thanh moi quan tam cua nhieu nha nghien
curu. De tai "Mot so nhan to tac dong t6i hanh vi trong cay hoa qua cua cac
ho nong dan mien niii", la viec van dung va kiem chung cac ly thuyet xa
hoi hoc trong linh vuc kinh te, nhung van de xa hoi nay sinh trong nen
kinh te thj truang.
De tai tim hieu phan tich mot so nhan to tac dong den hanh vi trong
cay hoa qua cua cac ho nong dan mien nui nhu quy luat canh tranh, gia ca,
cung cau cua nen kinh te thj truang, gop phan hinh thanh quan niem xa hoi
diing ddn ve hanh vi san xuat cua nguai lao dong noi chung , dac biet la
ngucti nong dan.
Nhung nghien cuu va phan tich thuc tien eiia dc tai se cung cap
nhung du lieu can thiet ve nhu cau lao dong cua cac ho nong dan mien niii
hien hay va trong nhung nam gan day. La cung cap thong tin cho cac nha
quan ly va hoach dinh ehinh sach c6 nhung dieu chinh can thiet eai thicn
va nang cao hieu qua lao dong cua nguai nong dan

3 MUC DICH VA NHIEM VU NGHIEN CUU

3.1. Muc dich nghien cuu
Tim hieu thuc trang tac dong cua mot so nhan to tai hanh \ i trong
cay hoa qua cua cac ho nong dan mien niii hien nay. Tren ca sa do dua ra
nhung giai phap nham nang cao chat luang, hieu qua san xuat trong cay
hoa qua cua cac ho nong dan do
3.2. Nhiem vu nghien cuu
- Lam ro mot so van de ly luan lien quan den hanh \ i trong cay hoa
qua cua cac ho nong dan mien niii
- Phan tich, danh gia thuc trang cua mot so nhan to tac dong lai
hanh vi trong cay hoa qua ciia cac ho nong dan mien niii hien nay.

ja


- De xuat mot so giai phap nham hoan thien chinh sach chuyen doi
ca cau cay trong cua Nha nuac. Gop phan nang cao chat luong san xuat
cay hoa qua cua cac ho nong dan mien nui.
4. DOI TUONG, KHACH TH^, VA PHAM VI N G H I £ N

CCJU.

- Doi tirong nghien curu
Mot so nhan to tac dong tai hanh vi trong cay hoa qua cua cac ho
nong dan mien niii
- Khach the nghien curu.
Nguai nong dan xa: Don Phong - Quang Thuan, huyen Bach Thong,
tinh Bac Kan.
- Pham vi nghien curu

+ Thai gian: Tu thang 11/2004 - 11/2007
+ Khong gian: Luan van nghien cuu se khao sat tai hai xa Don
Phong, Quang Thuan - huycn Bach Tliong - tinh Bdc Kan.
- Gidi han nghien curu
Dc tai nghien cuu ve mot so nhan to tac dong tai hanh \ i trong cay
hoa qua ciia cac ho nong dan mien niii. Do la mot \'an de nghien ciru tuang
doi rong. Trong pham vi ciia luan van chiing toi chi lua chon nghien cuu
cac khia canh sau:
- Nhan thiie eiia nguai nong dan ve san xuat cay hoa qua
- TTiai do va hanh vi ciia nguai nong dan doi vai loai hinh san xuat nay
- Kha nang tiep can thi truang ciia nguai nong dan doi vai trong trot
va ban san pham.
- Ciich thiic to chiic san xuat tai cong dong king ban.
5. (;iA THUYET NGHIEN C UU
- Hien nay, viec phat trien quy mo lao dong san xuat ca\ hoa qua
cua ngUcti nong dan mien niii kha manh mo. Nhung chua dap I'rng dirac
nhu cau thue te cua thi truan>: tieu thu.


- Viec doi mdi ca che, chinh sach cung vdi nen kinh te nhieu thanh
phdn hien nay da tac dong sau sdc tdi nhan thuc va thai do cua cac ho nong
dan mien niii doi vdi van de viec lua chon quyet djnh trong cay hoa qua.
- Nhu cau thuc te ve viec lua chon chuyen doi ca cau cay trong rat
quan trong doi vdi ngudi nong dan mien niii. Do vay, phai cd bien phap
thich hap de nang cao hieu qua lao dong san xuat trong dieu kien kinh te
thj trudng.
6. PHU^ONG PHAP NGHIEN CCU
6.1 Phuomg phap luan
- Su dung phuang phap luan ciia chu nghTa duy vat bien ehiing va
chii nghTa duy vat Ijch sir. Ciing vdi quan diem cua Dang va nha nude ve

van de lao dong san xuat trong nen kinh te thi trudng.
- Van dung mot so ly thuyet va tu tudng cua mot so nha xa hoi hoc
trong nghien curu ve kinh te thi trudng va lao dong san xuat.
6.2 Phuang phap nghien curu.
6.2.7 Phia/ng phap phan tich so lieu
Day la mot trong nhung phuang phap ma de tai sii dung. Cac so lieu
ma de tai su dung cua phdng nong nghiep, sd nong nghiep tinh Bac Kan.
6.2.2 Phiamg phap dieu tra bang being hoi.
Bang hoi duac thiet ke vdi 10 cau hoi danh cho doi tuang la cac ho
nong dan de thu thap bang nhirng thong tin tir cac ho nong dan ve viec
trong cay hoa qua ciia cac ho nong dan duc^i tac dong ciia nen kinh te thi
trudng, ehii yeu tim hieu d nhung khia canh sau: 1) Du dinh trong cay an
qua cua cac ho nong dan; 2) Ly do chon trong cay an qua 3) Quan diem ve
thu nhap giua cay an qua va cay luang thue 4) Ky ihuat da ap dung trong
cay an qua 5) Chi phi cho san xuat trong cay an qua b) Nhirng thay doi ve
san xuat cay hoa qua khi gia ca bien dong.


Ca cau mau:
- Dung luang mau: 200 ho nong dan
- Cach chon miu: Chon theo cum va chon nglu nhien
+ Chon theo cum: Ca sd phan cum la theo khu \arc dia ly (xa) dua vao
muc do viing tiep can vdi thi xa, va vung xa thi xa thi kha nang tiep can thj
trudng cua cac ho nong dan khac nhau. Do do de tai chon mau theo cum
tren ca sd phan chia hai cum theo dia ly mot xa: Xa Quang Thuan ehay
theo doc dudng qudc lo 257, mot xa (Don Phong) khong gan khu vuc thj
xa, khong cd dudng qudc lo chay qua.
+ Chon mau nglu nhien: Mau ngau nhien duac ap dung tai hai xa nai
tien hanh cac cuoc dieu tra.
6.2.3 PhiMng phap phdng van

- Phdng van sau: Dc tai tien hanh phdng van sau: 12 trudng hap la cac
ho nong dan trong cay hoa qua lai hai xa Quang Thuan va Don Phong, mdi
xa thuc hien 6 cuoc phdng van sau. Trong do phdng van ca 3 doi tuang ho
nong dan lam kinh te gidi, trung binh, ngheo doi, nham tim kiem sir khac
nhau ciia cac ho nong dan duai tac dong ciia nen kinh te thi trudng tdi viec
lira chon quyet dinh trong cay hoa qua.
6.2.4 Phitcrng phdp quan sdt
De tai su dung phuang phap qua trinh nghien cuu de nhan dien su da
dang trong qua trinh tac dong qua trinh nghien cuu de nhan dien sir da
dang trong qua trinh tac dong cua nen kinh te thi trudng doi vdi quan
die'm, hanh vi ciia cac ho nong dan trong qua trinh lua chon quyet dinh
trong cay hoa qua de kiem tra sir xac thuc nhung thong tin da thu thap
duac.


7. KHUNG L t THUYET
Moi trirdng kinh te - xa hoi

Moi trirdng kinh te Bach
Thong - Bac Kan

Chinh sach

D^c diem

xa hoi

gia dinh

Dieu kien

lao dong san
xuat

Hanh vi trong cay hoa qua

Nhan thurc
cua ngurdi
nong dan...

Thai do va
hanh vi cua
ngudi nong
dan...

Kha nang
tiep can thi
trudng...

Cach thurc to
churc san
xuat...


8. K^T CAU LUAN VAN
I.PHANM6DAU
2.PHAN NOI DUNG
Chuang I: Ca sd ly luan va thuc tien
L Ca sd ly luan
1. He khai niem
2. Cac hudng tiep can ly thuyet.

3. Quan diem cua Dang va Nha nude ve chuyen doi ca cau cay trong.
II. Ca sd thuc tien
1. Tong quan tinh hinh nghien cuu
2. Kinh nghiem mot sd qudc gia ve phat trien quy mo trong cay hoa
qua.
Chuang II. Mot sd nhan to tac dong tdi hanh vi trong cay an qua cua
cac ho nong dan mien niii
1. Nhung doi mdi trong chinh sach quan ly dat nong nghiep va
chuyen doi ca cau cay trong.
2. Vai net ve dia ban nghien cuu
3. Mot sd nhan to tac dong tdi hanh vi trong cay an qua eiia cac ho
nong dan mien niii
PHAN III. KET LUAN
l.Ket luan
2.Mot sd giai phap nham nang cao hoat dong san xuat eiia cac ho
nong dan mien niii.

8


PHAN NOI DUNG
Chuomg IrCO S6 L t LUAN VA THl/C

TIIN

I - CO sd LV LUAN

1. He khai niem
/ . / Khai niem nong dan
Trong xa hoi nong thon Viet Nam truyen thong tren 90% la nong

dan, ngudi nong dan la lire luang ddng vai trd quan trong tao ra nhung san
pham xa hoi thiet yeu nhu: Luang thuc, thue pham va nhung nhu yeu
pham khong the thieu duac de duy tri sir ton tai va phat trien ciia xa hoi.
Chinh vi the ma nhung ngudi nong dan nay da tao thanh mot giai cap xa
hoi, cd mot sii menh lich sii nhat dinh trong qua khu cung nhu hien nay.
Nhu vay nong dan chinh la cac ca nhan song va lao dong trong xa hoi
nong thon, ho duac tap hap thanh nhan vat xa hoi dien hinh trong xa hoi
nong thon. Bdi the trong bat ky xa hoi nong nghiep nao thi nong dan la
ngudi dai dien noi bat cho xa hoi nong thon.
Chinh vi the nhirng ngudi nong dan tao thanh mot giai cap xa hoi. Sir
doan ket ciia ho cd the tao thanh mot siic manh Idn cd kha nang xoay
chuyen xa hoi va nhUng ngudi nong dan cung chinh la dong lire phat trien
nong thon.
Nong dan la doi tuang nghien ciiu eiia nhieu nganh khoa hoc khac
nhau tuy theo gde do tiep can ma ngudi ta dua ra nhung dinh nghia khac
nhau vc nong dan. Duai gde do van hoe ngudi ta nghien cuu ve net dep
tam hon cua ngudi nong dan, tao nen nhung ang van chuang bat hu qua
tUng thdi ky lich sii. Danh dau sir phat trien eiia xa hoi. Dudi gde do kinh
tc hoc nghien cuu ngudi nong dan la nguon nhan lire bao gdm sd luang va
chat luang, trong do tuoi lao dong, hoae chua den tudi lao dong, thuc chat
la nguon lao dong san sang cung cap cho nhu cau hoat dong kinh te.
Ngay nay, trong thdi ky cong nghiep hoa, hien dai hoa nong thon
Viet Nam ed nhieu net thay doi va da cd nhieu lac gui da dc cap den dU(Vi


gde do xa hoi hoc. Nhung nhung dac diem chung nhat cua ngudi nong dan
duac xem xet d nhung mat sau:
This nhat: Doi vdi ngudi nong dan phuang tien san xuat chu yeu cua
ho la dat dai, hang ngay hang gid ho gan bd vdi dat dat khai thac, sir dung
dat de tao ra cac san pham luang thuc, thuc pham...

Thu hai: Ngudi nong dan la nhung ngudi lam chu tren manh dat ciia
minh, ho khong cd nhieu ca hoi thay doi Idi song, tap quan canh tac cua
minh tai dja phuang. Trong xa hoi hien nay ngudi nong dan ft cd trinh do
hoc van cao.
Thu ba: Ngudi nong dan la nhung ngudi cd ban chat chan that, ehai
phae than thien, doan ket trong ddi sdng sinh hoat.
1.2. Khai niem hanh vi
Chu nghTa hanh vi theo nha tam ly hoe my Joalson cho rang hanh vi
duac hieu la tong sd cac eii dong ben ngoai nay sinh d ea the nham dap lai
mot kich Ihieh nao dd, toan bo hanh vi, phan ung ciia eon ngudi va dong
vat phan anh bang cong thiic:
S-R
Stimulant - Reaction
Kich thich - Phan ling
Nhu vay trong tam ly hoc coi hanh vi la do ngoai canh quyet dinh,
hanh vi cd the quan sat duac, nghien ciiu mot each khach quan.
Cac nha xa hoi hoe nhu Vilfredo Pareto, Weber thi nghien eiiu hanh
vi d gde do xa hoi hoe "Mot hanh vi chi hien huu khi ngudi hanh dong gan
vdi mot y nghTa ehii quan" " \ nhung hanh \i na\ dien ra d dau va trong
khong gian nao. Nhiing hanh vi bao gid cung gan vdi eiie nhdm xa hoi. tao
nen nen tang khong gian xa hoi va ed nhung gidi han cua chung. Nhung
hanh vi thirdng dirae khai thac thanh mot ITnh \*Lr<-* nhat dinh.

Dllerfuan Korlc, nhap man lich sU xd hoi hoc, dich ti( nguyen ban tuhig Dih
NXB the gun Hd Noi 1997 Tr.I51
10


Tren mot binh dien nao do, hanh vi ducfc dat trong nhung cau true va
nhu-ng he thong nhat dinh, do vay nhirng hanh vi se duoc nghien cihi trong

mot khuon khd he thong kinh te nhat dinh, ching han nhu hanh vi trong
cay hoa qua ciia cac ho nong dan mien nui trong nen kinh te thi trucmg.
1.3. Khai niem hanh vi kinh te
Khi noi tdi hanh vi phai gin voi chii the hanh vi do la con nguai.
Trong Xa hoi hoc khai niem con nguai gdn hen vai cac hoat dong kinh te,
va xa hoi cac hoat dong do duac thuc hien do cac hanh vi, hanh dong kinh
te' va hanh dong xa hoi.
Hanh dong la nhung hoat dong se duac thuc hien thong qua hoat
dong cua cuoc song con nguai. ChAng han hanh dong kinh te nhu: Hanh vi
mua - ban la hanh dong thuan tuy duy ly vi dua vao thong tin day dii,
chinh xac ve gia ca, san pham va cac ca hoi, dieu kien trao doi tren thi
trudng, hanh dong kinh tc tuan theo dong ca ciia ca nhan va vi lai fch vat
chat, tinh than cua ca nhan.
Nhu vay hanh dong kinh te duac xem xet a boi canh nhat dmh hoac
ngay ca nhung bien doi kinh te - xa hoi, trong dieu kien lich sii nhat dinh
CO the dugc xem xet cijng vai moi quan he vai cac thiet che khac.
Do vay hanh dong bao gom c6 cau true nhu sau: Phuang tien. nhu
cau, muc dich va tinh huong.
Nhu vay hanh vi eo truac hanh dong, hanh vi c6 the duac bieu hien
b^ng hanh dong va c6 the chi bieu hien trong y thuc ciia chii the.
Trong pham vi luan van hanh vi duac hieu la hanh vi kinh te "" hanh
vi trong cay hoa qua cua cac ho nong dan mien niii, hanh \ i ma chu the la
ngUdi nong dan vdi each san xuat cay hoa qua nhu la mot san xuat hang
hang hoa, hanh vi duac bieu dat bang ea trang hoat dong \a trong tu duy
san xuat".

11


2. Cac hu6ng tiep can ly thuyet

2.1. Ly thuyet vi the vai tro.
He thong xa hoi khong don thuan la tap hap cac yeu to ma la mdi
quan he giua cac chu the, cac nhdm, cac tap the cd to chuc tao thanh mot
chu the. Mdi ca nhan trong xa hoi cd mot vi the, vi tri, vai trd khac nhau.
Vi the - vai trd cd anh hudng trong qua trinh hoat dong cua ddi sdng con
ngudi "Khong cd mot nhu eSu nao lai khong an giau trong dd it nhat mot
vai trd va rang ddi vdi mot ca the, khong cd mot vai trd nao lai khong dua
tren nhung nhu cau da duac nhap tam'"-'.
Ly thuyet vi the - Vai trd giup ta nhan thuc rd cac loai vi the va
tuang ung vdi no la cac loai vai trd cua ea nhan trong xa hdi. Vdi ly thuyet
vi the - vai trd gdn lien vdi cac ten tudi Talcoh Parsons, Robert K. Merlon.
Cac nha nghien cuu cd the dua vao ly thuyet vi the - vai trd dc ptian
tich hanh vi, hoat dong ciia cac chii the kinh te. Trong pham vi luan \an
khi xem hanh vi lidng cay hoa qua cua cac hd nong dan mien run. ta to
the can eu vao cac nha hoc vi the - vai trd de phan biet \'i the " ehii hd''
cua nam gidi nhu la loai vai trd ed "sa'n". Hay vi tri ciia ngudi quyet dinh
ciia qua trinh san xuat trong gia dinh " vai trd" dat duac nhu la " ngudi
nong dan lam an gidi", " chu trang trai". Nhu \ay ly thuyet vi the vai trd
giijp chiing ta hieu duac va van dung khi nghien cuu ve vi tri ciia con
ngudi trong qua trinh san xuat va hoat dong trong ddi sdng xa hoi.
2.2. Ly thuyet cau triic, chirc nang
Dai dien cua ly thuyet cau triic, chuc nang la nhiing nha xa hoi hoc
noi ticng ciia cac nude Anh, Phap, My nhu: Augusle comt, Herbert
Spencer, Emilc Dulkhem, Talcott Parson, Robert Morton...

(2) Herman Korle, Nhdp mdn lull sir ul hoi hoc. dich tir ni;u\in han iu''n,i:
Di(c. NXB thi'gidi Hd Ndi 1997 Tr.274
12

Su phat trien cua ly thuyet cau true, chuc nang la ket qua nghien ciru
cua nhieu nha xa hoi hoe theo cac trudng phai khac nhau nhu chii nghia
cau true va chii nghia chii-c nang. Du d trudng phai nao thi ho deu thdng
nhat d chd cho rSng: Mudn giai thich su ton tai va van hanh ciia xa hdi deu
can phai phan tich cau true chirc nang ciia nd, ed y nghia la phan tich cac
thanh phan cau thanh va ca che hoat ddng eiia chung.
Ly thuyet cau true ehu-e nang, cac nha xa hdi hoe theo trudng phai
nay xem xet xa hdi nhu la mot he thdng bao gdm nhieu bd phan khac
nhau, mdi bd phan chiem giir mot vai trd tat yeu nao dd trong xa hdi va
van hanh mot each ddng bd de thue hien cac yeu cau hay chirc nang nao
dd nham thoa man nhirng nhu cau nao dd eiia xa hdi, vi theo cac nha cau
true - chire nang "cac hoat ddng xa hdi, cac qua trinh xa hoi da ton lai bdi
chiing cd mot churc nang tich cue nao dd de thue hien trong xa hdi". Nhu
vay su ton tai ciia cac hoat ddng xa hdi chdc chdn phai thuc hien mot chiic
nang nao dd trong xa hdi. Ly thuyet cau triic, chuc nang khdng dinh mdi
chinh the.
Duac lien ket chat che bdi nhieu bo phan va mdi bd phan deu cd mot
chirc nang nhat dinh. Cac chire nang nay da lam cho chinh the duac ton tai
va cd mot ca'u true tuang ddi on dinh va ben vung.
Trong ITnh vuc xa hdi hoc kinh te thuyet cau triic - chuc nang rat can
thiet va thich hap khi xem xet dac diem, linh chat mdi quan he giua kinh le
va xa hdi, giua con ngudi va kinh le. Bdi vi thuyet cau true chirc nang phan
tich cac yeu td va quan he ciia hanh vi kinh le d cap do vi md.
Vi du: Theo Dukheim "su phan cong lao dong" mot each linh \ i, da
lam cho mot mat, mdi ca nhan phu ihude true tiep han \ao xa hdi va hoat
dong ciia mdi ca nhan trd nen ca nhan hoa han do duoc chuyen mdn hoa
han. Chinh vi the cac ca nhan ngay cang phai le ihudc vao mdi quan he
trao ddi. hap tac phong phii da dang nhieu chien \di nhau tren co sd ciia
cac hoat ddng cd linh chuyen mdn hoa va nhirng dac trung ricng cua nd.
Mdi lien ket cac ca nhan vdi xa hdi do sir phan cong lao ddng lac ra trong

xa hdi cd ve tuang lu nhu mdi lien he chiic nang giCra cac ca quan \di mot

13


ca the song trong the gidi sinh hoc, chinh vi su tuang tu dd ma Dukheim
goi la su doan ket huu ca.
Theo Talcott Parsons, ca sd ciia su phan hoa ca'u true cua he thdng xa
hoi la bdn loai thiet che. Thiet che kinh te, thiet che hudng dinh (vj the, vai
trd), thiet che dieu chinh - lien kiet va thiet che van hoa.
Sa do ndi tieng ve he thdng xa hdi viet tat la AGIL. Cac tieu he thdng
cd mdi quan he vdi nhau theo nguyen ly chire nang de tao thanh mot chinh
the toan ven. Trong dd tieu he thdng (A) cung cap cac phuang tien, nguon
luc va nang luang de thue hien cac muc dich da xac dinh. Trong he thdng
xa hdi day chinh la tieu he thdng kinh te, nen kinh le, cac quy trinh kinh
te, cac qua trinh kinh teduac id chirc de thue hien chuc nang thich irng ciia
xa hdi ddi vdi moi

mdi trudng. Tieu he thdng hudng dich (G) ddng

vai trd xac dinh cac muc tieu va dinh hudng cho loan bd he thdng vao viec
thuc hien muc dich da xac dinh. Tieu he thdng (1) thuc hien cac chuc nang
lien ket cac ca nhan, cac nhdm, cac td chire xa hdi va lien hanh dieu chinh,
dan xep cac quan he mau thuan, xung dot giira chiing de tao ra su doan kei
va trat tu xa hdi. Tieu he thdng (L) thuc hien chuc nang kich thich, quan ly
va bao tri cac khudn mau irng xir ciia ca nhan va xa hdi. Cac lieu he thdng
trao ddi vdi nhau thdng qua mot loai cac phuang lien va cong eu xa hoi. Vi
du nhu: Tai san, tien bac, quyen luc, su anh hudng, su gan bd va niem tin.
O nude ta hien nay vice ehuyen nen kinh te bao cap sang nen kinh te
hoat dong theo ca ehe thi trudng dudi sir quan ly eiia Nha nude theo dinh

hudng xa hoi chii nghTa duong nhien tao ra nhung thay doi d eae ti^u he
thdng gdm cac thanh phan kinh te dang ton tai \ a hoat dong. Theo trudng
phai ly thuyet cau triic - chuc nang ta cd the gia thu\ et rang kinh le ho gia
dinh nong dan sdm on dinh va duoc eai thien la do dieu kien kinh te thi
trudng ho buoe phai nang cao thich nghi mau ehdng \di nhiing doi mdi.
Trong each thuc td chuc lao dong va kip thdi tinli den yeu td thi trudng de
san xuat ra cac mat hang cd the dap ung nhu can ciia khach hang. Nhu \a\
mc)i quan he giua xa hoi kinh te va con ngirdi. Ly thii\et cau true chuc
nang cd the giai thich hanh \\ lira chon ciia ca nhan trong san \ual [ia\ trao

14


doi hoac tieu dung. Ndi tdm lai thuyet cau true, chuc nang chu yeu phan
tich cac yeu td va quan he trong xa hoi. Dac biet trong nen kinh te thi
trudng cac chinh sach xa hoi cua Nha nude cd chiic nang nhu the nao ddi
vdi viec phat trien kinh te cua mot qudc gia, 1 vung, 1 dia phuang nhat
djnh, dua vao dd ta cd the giai thich duac vi sao cac ho nong dan mien niii
lai cd su lira chon trong cay nay ma khong trong cay khac trong qua trinh
san xuat trong n6n kinh te thi trudng hien nay.
2.3. Ly thuyet dong ca trong quan ly
Moi hoat dong cua con ngudi trong ddi sdng xa hoi deu duac di^n ra
bdi cac hanh vi hoat dong cua con ngudi. Dong ca thiie day hanh vi eiia
con ngudi trong quan ly thuc hien muc dich, nhu cau nhim ton tai cuoc
sdng cua chinh con ngudi. Nghien cuu ve ITnh vuc nay ed rat nhieu nha xa
hoi hoc de cap tot: Maslow vdi ly thuyet nhu cau hanh vi, Heizbeg "ly
thuyet hai yeu td thiic day" Victor H.vroom "ly thuyet dong ea thiic day
hanh vi" da ddng gop.
- Cach tiep can ciia cac nha xa hoi hoc nghien cuu ve ly thuyet dong
ca trong quan ly, deu cho rang hanh vi eon ngudi duac cac yeu td thiic diy

de trd thanh hoat dong. Moi nha xa hoi hoc nghien cuu d cac khia canh
khac nhau.
TTieo Maslow thi nhu cau chinh la yeu td thiic day hanh vi cua con
ngudi. Trong ddi sdng xa hoi thi nhu cau eiia eon ngudi ton tai rat phong
phu da dang. Nhu cau ciia con ngudi duoc Maslow sap xep theo mot thu tu
nhat dinh dua theo cac quan he xa hoi va ea nhan. Trong ly thuyet nhu cau
hanh vi ciia Maslow da chi ra: Nhu cau sinh ly duac sap xep la loai nhu
cau dac biet \'i nd lien quan den sir ton tai va du\ tri cuoc sdng eiia con
ngudi vc mat sinh hoc nhu an, udng, ngii, nghi ngai. Do \a\ nhu cau sinh
ly la mot trong nhung dong ca thiic day hanh \i ciia con ngudi. Dac biet
trong quan ly, hoac trong qua trinh san xuat. De dap un^^: duac nhu cau ciia
ca nhan, nhdm, cong ddng hanh vi duoc bieu hien thdng qua cac hoat dong
thuc te. Muc dich ciia con ngudi phai dua tren nhu cau thiet yeu. Moi ca
nhan trong xa hdi cd nhu cau khac nhau dan den nuic dich cua cac ca

15


nhan, nhdm dd cd nhung tieu chuan khac nhau (2) Nhu cau ve an ninh an
toan tiic la loai nhu cau ne tranh nguy hiem, con ngudi trong qua trinh lao
ddng san xuat ho sa mat viec, mat tai san, mat thiic an, nha d. Con ngudi
van duac bao ve de giu duac cong viec va tai san can cd de ton tai.(3) Nhu
cau ve lien ket va thiia nhan xa hoi, bat cir ca nhan nao trong xa hoi deu cd
cac mdi quan he, mac du cac mdi quan he cua ca nhan la khac nhau nhung
cd diem thdng nhat la cac mdi quan he cua ea nhan deu nham muc dich
lien ket con ngudi lai vdi nhau thanh mot nhdm, mot tap doan nhu: Hoi
nong dan, hoi cuu chien binh, tap the cong nhan, mdi ea nhan deu mudn
duac thiJa nhan vdi tu each la thanh vien ciia nhdm, cua xa hdi.( 4) Nhung
nhu cau ve sir ton trong, bat cu ca nhan trong xa hoi nao deu cd nhu cau
can dugc ca nhan khac, nhdm, cong ddng trong xa hoi ton trong. De c6

dugc su ton trong dd ddi hdi cac ca nhan phai cd uy tin, quyen luc va dia
vi.... Tat ca nhung nhu cau ve sir ton trong cua mdi ca nhan, nhdm, cong
ddng thiic day hinh thanh nhung hanh vi tuang ung de thoa man nhu cau
ma con ngudi mong mudn (5) nhu cau tu hoan thien minh. De trd thanh
mot con ngudi cd ich cho xa hoi. Cac ca nhan deu cd nhu cau tu hoan thien
minh theo chuan muc ciia xa hoi va nhan thiie eiia chinh ca nhan dd.
Tuy nhien, ben canh dd chi ra nhu cau la yeu td thuc day hanh vi eiia
con ngudi cac nha xa hoi hoc thuoc nhdm ly thuyet dong ea trong quan ly
cdn de cap den nhung yeu td kich thich eon ngudi tich cue han. Con ngudi
y thuc rat rd ve gia tri hanh vi ciia minh. De chiem ITnh dugc mot muc tieu
con ngudi thuc hien bang hanh dong cua minh trong thue te cuoc sdng.
Nhung hanh ddng do thuc hien nhu the nao do dong ca nao dd thiic day d
mire do khac nhau. Con ngudi nhin thay trong muc tieu eae gia tri ehinh
thuc ciia hanh vi, vi the con ngudi xac dinh dugc tam quan trong cua muc
tieu ma con ngudi hudng tdi cd y nghTa nhu the nao trong cuoc sdng eiia
ho. Vi the ma muc tieu ciia hoat dong dat dugc trong cuoc song a mdi
ngudi hoan loan khac nhau. Bdi \'\ hieu qua hanh ddng ciia mdi con ngudi
bi phu thuge vao ddng ca thiic day hanh ddng dd. Ddng ca chinh la gia tri
da dugc gui vao trong sir mong dgi cua con ngudi, nhu \a\ khong cd nigt

1^

16


hanh ddng y thurc nao xay ra ma khong cd su chd dai, mong mudn, hy
vpng cua con ngudi vdi sue hap dan Idi cudn cua ddi tuang se tao ra ddng
ca chi phdi hanh vi cua con ngudi. Nhu vay hanh ddng chi khong xay ra
neu chij the khong cd qua trinh vuan tdi muc lieu va cd nghia la khong cd
dong ca nao thuc day ea. Dong ca thiic day duac do bang muc do hap dan

ddi tuang cua chu the vdi hy vong va muc lieu se dat duac nhu the nao?
Theo ly thuyet ddng ca thiic day thi trong qua trinh lao ddng san xuat cua
ngudi nong dan de dat duac muc tieu cua minh ngudi ndng dan phai nam
duac quan ly duac cac khau quan he giua cac yeu id sau:
- Dap ling nhu cau ngay cang cao cua cac hd dng dan nhu an, mac, d,
giao tiep xa hdi.
- Su hap dan ciia loai cay trong phai cd gia tri cao.
- Viec thuc hien id ehiie san xual ciia ngudi ndng dan ngay cang hien dai
Nhu vay ly thuyet ddng ca trong quan ly nhan manh nhu cau la ddng
ca thiic daiy cac hanh vi cua eon ngudi, nhung hanh vi ay duac thuc hien
nham tac ddng tdi the gidi ben ngoai de eai bien nd. Do vay nhu cau vua la
ddng CO va vim tao ra ddng co de moi hanh vi, dac biet hanh vi kinh le cd y
nghTa. Trong qua trinh lao ddng san xual cay hoa qua ciia cac hd ndng dan
mien niii thi nhu cau lieu thu hang hoa tren thi trudng, nhu cau ca nhan, hd
gia dinh la ddng co trong viec cac hd gia dinh quan ly, id chiic san xuat
trong cay an qua theo md hinh nhu the nao?
3. Quan diem cua Dang va Nha nude ve chuyen doi co cau cay trong
3.1 Vai trd cua viec chuyen ddi ca cau cay trong ddi vdi viec phat
trien kinh te hd gia dinh
Vice chuyen doi ea cau cay irdng la mdi trong nhung ndi dung ca ban
cua dudng Idi ddi mdi ciia Dang \a Nha nude ta, ddi mdi cay trdng phu
hap vdi nguon lire dat dai va quy luat eiia nen kinh tc thi trudng gop phan
phat Irien kinh te dia phuang, \iing mien \a lien pham \i loan qudc. Da
duac thdng qua Nghi quyei 10 ciia Bd chi'nh tri (4-1998) \c chii truong
thuc hien "Viec chuven ddi co cau kinh tc ndng^nghiep, ndng tlion ilteu
TRUNG TAM THONG TIN THU ViEN

tr

17

\_\J' i^/4C

/?


hudng CNH - HDH". Noi dung chu yeu ciia Nghi quyet nay da nhan
manh, viec chuyen dich ca cau kinh te ndng nghiep, ndng thon theo hudng
CNH - HDH phai tao ra nhung chuyen bien manh me theo hudng san xuat
hang hoa vdi ca cau da dang viia de xuat khau vdi sue canh tranh cao, vua
khai thac Igi the tiem tang cua tiing vung sinh thai, tang nhanh nang suat,
chat lugng va hieu qua ciia nong nghiep. Trong dd viec chuyen ddi ca cau
cay trdng cua cac ho nong dan mien niii tir trdng liia sang trdng cay hoa
qua dem lai nhung thuan Igi cho viec phat trien kinh te ho gia dinh nhu:
- Nang cao thu nhap cho cac ho ndng dan
- Thuc hien chuang trinh xoa ddi giam ngheo
- Tan dung dugc nguon lire dat dai vdn cd.
- Tan dung dugc nguon nhan lire ddi dao d nong thon mien nui.
Nhu vay vice chuyen ddi ca cau cay trdng cd mot tam quan trong Idn
ddi vdi viec phat trien kinh te ho gia dinh, chuyen ddi cO cau ca\ trdng la
thay dcSi phuang an san xuat. Tir san xuat cua ddng bao dan toe mien niii la
trdng Ilia md (liia can) nay chuyen sang trdng cay hoa qua \a khong phai
la tu cung tu cap. San xuat cay hoa qua nhu la san xual hang hoa, tao dieu
kien cho cac ho ndng dan phat trien kinh te ho.
3.2 Quan diem cua Ddng vd Nha nude ve chuyen doi ca cau cay
trong voi quy mo xay dung trang trai
Chuyen ddi ca cau cay trdng de' phu hgp vdi dat dai, khi hau, tang
nang suat lao ddng, mang lai thu nhap cao cho cac ho ndng dan. Nhung
ngudi lao ddng true tiep tren nuang ray.... la van de het siic quan trong ddi
vdi su phat trien kinh te ciia dia phuang ndi rieng \ a dat nude ndi chung.

De phat trien cay hoa qua va thuc hien lot chuyen ddi ca cau cay
trdng, Nha nude cdn trien khai mot sd chinh sach cd muc tieu hd tra, thuc
day hd gia dinh, ca nhan sir dung dat ndng nghiep cd hieu qua theo liudng

18


san xuat hang hoa nhu san xuat cay hoa qua d ddng bao cac dan toe mien
niii Nhung chinh sach dd la:
Nghi quyet sd 09/2000/NQ - CP ngay 15-6-2000 cua Chinh phu ve
mot sd chu truang, chinh sach chuyen dich co cau kinh te va tieu thu san
ph^m, bao gom cac chinh sach ve thue thu nhap, dau tu tin dung va bao
hiem tang cudng cong tac thi trudng... nham khuyen khich cac dia
phuang, td chirc kinh te, ho gia dinh chuyen dich co cau kinh te, phat trien
san xuat hang hoa va tieu thu san pham ndng nghiep.
- Nghi quyet cua Chinh phu ve phat trien kinh te trang trai sd
03/2000/ND - CP ngay 02/02/2000 de cap cac ehinh sach ve dat dai: Hd
gia dinh, ea nhan cd nhu cau va kha nang su dung dat 6c phai trien trang
trai duac Nha nude giao dat hoac cho thue dat va duac cap giay chung
nhan quyen sii dung dat, duoc xet mien, giam thue thu nhap Doanh nghiep
(mot thdi gian); duac hd tra dau lu phat trien ha tang nhu: Giao thdng,
thuy lai, dien, nude sinh hoat, thdng tin, che bien, duac vay tin dung
(quyet dinh sd 67/1999/QD - TTg ngay 30/3/1999 va Nghi dinh sd
178/1999/ND - CP ngay 29/11/1999 ciia Chinh phii) duac Nha nude lao
dieu kien, hd tra de cac chu trang trai md rong quy md san xuat kinh
doanh, xual khalu true tiep san pham san xual ra. Dac biet la san xuat cay
hoa qua cua ddng bao cac dan toe mien niii.
Thuc hien Nghi quyet sd 03/2000/NQ - CP. bd lai ehinh da ed
^rhdng tu hudng dan ehinh sach tai ehinh nham phat trien kinh le trang irai
(Thdng lu sd 82/2000AT - BTC ngay 14/8/2000) theo Thdng lu na\. chii

trang trai khi su dung dai trdng ddi niii Iroc, dat hoang hoa \'a dien lieh d
vung dat chua duac dau lu eai lao thuoc quy hoach phat trien trang trai do
uy ban nhan dan linh, thanh phd true thuoc Trung uang xac dinh duoc
mien, giam lien sii dung dai, thue sii dung dat ndng nghiep.... duac hudng
Uu dai ve vdn dfiu lu tu cac chuang trinh tin dung phat trien eiia Nha nude.

19


Ngan hang Nha nude Viet Nam cung cd chinh sach tin dung ddi vdi kinh
te trang trai (Quyet dinh sd 423/2000/QD - NHNNl ngay 22/9/2000).
Chinh sach phat trien thuy lai: Chinh phii cd chinh sach va co che
tai chinh thuc hien chuang trinh kien cd hoa kenh muong (quyet dinh sd
66/2000/QD - TTg ngay 13/6/2000 cua Thu tudng Chinh phii) theo quyei
dinh nay, cac dia phuang cd trach nhiem danh tdi thieu 40% thue sir dung
dat ndng nghiep, mot phan thuy lai phi va eae ngudn thu khac de thuc hien
kien cd hoa kenh muong ddi vdi kenh do dia phuang quan ly loai II - III
Tat ca nhung chinh sach tren da tao dieu kien cho viec ehuyen ddi co
cau cay trdng dac biet la phat trien cay hoa qua d viing niii .... nhat la cac
ho ndng dan cd kha nang xay dung san xual cay hoa qua tren quy md Idn.
Cac hd ndng dan ndi chung va cac hd ndng dan mien nui ndi rieng
ludn nhan duac su quan lam eiia Dang va Nha nude. Vice thay ddi ea cau
cay trdng la nhiem vu sd mot de phat trien kinh te hd eiia cac hd ndng dan
mien niii. Viec chuyen ddi co cau cay trdng da duac Dang, Nha nude trien
khai qua cac chuang trinh nhu "chuang trinh xoa ddi giam ngheo".
"chuang trinh hd tra lao viec lam", "chuang trinh phat trien kinh le - xa hdi
d cac xa dac biet khd khan". TTidng qua cac chuang trinh do cac hd nong
dan cd dieu kien liing bude chuyen ddi co cau cay trdng. dan dan phat
trien tren quy md Idn.
Cac chu truong, quan diem eiia Dang va Nha nude ve chuyen ddi co

cau cay trdng cdn duoc eu the hoa trong bo luat dat dai va rat nhieu eae
Nghi dinh. thdng tu hudng dan khac....
Ket luan: Tlidng qua luat, dieu luat. qu} dinh ciia Dang \a Nha nude
vc van dc chuyen ddi co cau cay trdng va quy md phat trien trang trai thi
vice trdng cay hoa qua cua cac hd ndng dan mien niii la mot trong nhung
thiinh phan rai quan trong ciia su phat trien kinh tc nude ta. Yeu cau can
md rong quy md san .\uat ca\' hoa qua \a dam bao chat luong san pham

20


hoa qua. Du dieu kien trdng cay an qua nhu la san xuat hang hoa, ed chd
dij-ng tren thi trudng trong qua trinh hoi nhap qudc te.
II - CO S6 THUC

TI£N

1. Tong quan tinh hinh nghien curu
Nghien cu^ ve kinh te thi trudng cung vdi nghien cuu ve lao ddng san
xuat ciia cac ho ndng dan ndi chung. Va nghien curu ve tac ddng cua kinh
te thj trudng tdi viec lua chon quyet dinh trdng cay hoa qua cua cac hd
ndng dan mien niii ndi rieng da va dang la mang de tai duac nhieu ngudi
nghien ciifu quan tam dudi nhirng gde do khac nhau.
Thi( nhat: Khi nghien ciiru ve kinh te thi trudng, chiing ta ed the thay
mang de tai nay da va dang duac rat nhieu cac hoc gia trong va ngoai nude
quan tam.Vdi nhirng ddng gdp quy bau trong kho tang ly luan cua nhan
loai. Trong pham vi cd han ciia dc tai, d day chi xin gidi thieu mot sd
nhiJng cong trinh nghien cuu lieu bieu, cung cap cho chiing ta nhung nen
tang, nhirng hieu biei quan trong khi tiep can nghien ciru van dc lao ddng
san xual cd lien quan den su tac ddng cua nen kinh le thi trudng hien nay.

Nghien cull ve kinh te thi trudng, Irudc tien khong the nhae tdi
nhCrng ddng gdp ve xa hoi hoc kinh te eiia Karl Marx thdng qua cac lac
pham: Ban ihao kinh le- Triet hoc nam 1844, Tuyen ngdn ciia Dang cong
san, Tu Ban, phe phan khoa kinh te chinh trj hoc. Quan diem ciia Karl
Marx ve mdi quan he giira kinh te va xa hdi the hien rat rd khi phan tich
cac cap pham trii: co sd ha tang va kien true thuang lang. quan he san xual
va luc luang san xual. Theo quan diem eiia Karl Marx thi: Karl Marx bac
bd quan diem kinh le hoc chinh tri ed dien. Karl Marx cho rang neu khong
ed sire dieu lici thi su canh tranh Ihi trudng Uit yeu se ga\ ra tinh trang vd
chinh phii va bai binh dang xa hdi. Chii khong the lao ra trat tu xa hdi.
Karl Marx da dua ra hoc thuyet vc gia tri thang du dua tien ca sd phan
lieh quan he trao ddi \a chi ra y nghTa sau xa ciia sue lao ddng. Khai niem
lao ddng mang ndi dung y nghia ciia hien luang xa hdi. Nd phu thuoc \ao

21


to chu'c, cau true xa hdi. Bdi the nhirng nghien cihi ly luan cua Marx ve su
phat trien xa hoi ve thj trudng dac biet gia tri thang du trong kinh te thi
trudng cua chu nghia tu ban la nhirng nen tang tri thuc kha hiru ich cho
viec tiep can nghien cuu ve tac ddng cua kinh te thj trudng ddi vdi lao
ddng san xuat ndi chung va lao ddng san xuat cay hoa qua cua hd ndng
dan mien niii ndi rieng. Va day nhu Idi Engels viet: "Hai phat kien vT dai
iy- quan niem duy vat Ijch su va viec bde Iran bi mat cua nen san xual lu
ban chu nghia gia trj thang du- la cong lao cua Marx" (Ph. Angghen "
ehdng Duy-rinh" (1986) trong C. Mae-Ph. Angghen. Toan tap NXB chinh
trj qudc gia Ha Ndi .1994 tap 10 trang 45 ).
Tac gia Le Ngoe Hung da xem xet kinh le thi trudng nhu la mot
thiet che xa hdi dac trung bdi cac he gia tri, chuan muc, quy tac, quy djnh
hanh vi, hoat ddng cua nhiing eai nhan td chiie nhai dinh trong viec thuc

hien cac chiic nang kinh le. Vdi bai viei: " Quan he gia dinh va thiei che
kinh le^' tap chi khoa hoe ve phu nu^ sd 5/2003 Ir: 3-11. Qua dd chiing ta
thay kinh te thj trudng khong phai la san pha'm rieng eiia ehii nghia lu ban
ma nd da cd mam mdng trude khi chii nghia tu ban ra ddi. Kinh te thi
trudng ngay cang duac coi la san pham eiia van minh nhan loai. Vi vay
chiing ta can chii ddng lao dung va khai thac cac uu the eiia kinh te thi
trudng va kinh le thj trudng cung cd nhirng han che nhat djnh. Bdi vay can
cd su dieu tiei cua eae thiei che xa hdi de giam cac rui ro va tang cac uu
the. Nham dam bao su tang trudng kinh te, phat trien xa hdi.
Cudn: "Thj trudng lao ddng Viet Nam- thuc trang \a cac giai phap
phai trien" cua PCS. TS. Pham Quy Tho, NXB Lao dong-Xa hdi. 2003.
Da cung cap cho chung la hieu biei sau sdc ve nen kinh te thi trudng. su
hinh thanh Ihj trucmg lao ddng Viet Nam. Cac quan diem, phuang hudng
va giai phap ehii yeu phat trien Ihj trudng lao ddng van ddng mot each
khach quan eiia nen kinh tc thi trudng. Su phan tich het sue sau sac cua tac
gia vc van de dieu liei ciia nha nude trong nen kinh tc thi trudng giiip cho

22