sinh lý học giác quan, ĐH Y DƯỢC TP HCM

Giác quan

Nguyễn Xuân Cẩm Huyên


Đại cương
•
•
•
•
•
•

Giác quan
Cách tổ chức của giác quan
Thụ thể
Nơrôn cảm giác
Đường dẫn truyền thần kinh
Vỏ não cảm giác


Giác quan
•
•
•
•
•

Thị giác
Thính giác
Khứu giác

Vị giác
Thăng bằng


Hệ thống giác quan
Kích thích

Thụ thể

Nơrôn cảm giác

Hệ thần kinh trung ương


Thụ thể
• Có thể là nơrôn, có thể không
• Cảm biến kích thích (transduction)
– Biến kích thích thành sự thay đổi điện thế
màng của thụ thể = điện thế cảm thụ
(receptor potential)

• Điện thế cảm thụ
– Vượt ngưỡng điện học  điện thế động trong
dây thần kinh cảm giác (action potential)
– Ảnh hưởng lên sự bài tiết chất trung gian thần
kinh của thụ thể


Nơrôn cảm giác
• Vùng cảm thụ (receptor field)

– Vùng mà khi bị kích thích sẽ ảnh hưởng
lên sự phát xung của một nơrôn

• Điện thế động: mã hóa kích thích (coding)
– Phương thức (modality)
– Ngưỡng (threshold)
– Cường độ (intensity)
– Tần số (frequency)
– Thời gian (timing)
– Định vị (positioning)


Đường dẫn truyền cảm giác
•
•
•
•

Nơrôn I: ngoại biên  tủy sống (spinal cord)
Nơrôn II: tủy sống  đồi thị (thalamus)
Nơrôn III: đồi thị  vỏ não I (primary cortex)
Nơrôn IV: vỏ não I  vỏ não II (secondary
cortex)


Vỏ não cảm giác
• Phân tích các đặc điểm đã được mã hóa của
kích thích
• Nhận thức { nghĩa của kích thích

Thị giác


Dàn bài
•
•
•
•

Giải phẫu – tổ chức
Quang học của mắt
Nhận cảm ánh sáng
Tín hiệu thần kinh


Giải phẫu – Tổ chức
•
•
•
•

Mắt
Võng mạc
Tế bào nhận cảm ánh sáng
Đường TK thị giác


nasal
retina

temporal
retina


Soi đáy mắt


Võng mạc
TB nhận
cảm

TB ngang
TB lưỡng
cực
TB đuôi
ngắn

TB hạch


Tế bào nhận cảm ánh sáng
• TB nón
– Hình dạng và màu
sắc

• TB gậy
– Màu trắng đen
– Chuyển động

Tế bào
nhận cảm
• Đoạn ngoài
– Quang sắc tố

• Đoạn trong
– Ty thể

• Tận cùng xináp
– Glutamate


Tê bào nhận cảm
Phân bố
• Điểm mù: không có tế bào
nhậc cảm ánh sáng
• Võng mạc trung tâm:
– toàn tế bào nón
– hội tụ 1:1
• Võng mạc ngoại biên:
– nhiều tế bào gậy
– hội tụ: 100 :1


Đường
TK thị giác

Optic tract

•
•
•
•

Giải phẫu – tổ chức
Quang học của mắt
Nhận cảm ánh sáng
Tín hiệu thần kinh


A


Quang học của mắt
•
•
•
•
•
•

Khúc xạ ánh sáng
Điều tiết
Đường kính đồng tử
Thành lập hình ảnh trên võng mạc
Thị lực
Tật khúc xạ

Khúc xạ ánh sáng
• A: tia song song/thấu
kinh hội tụ dẹt
• B: tia song song/thấu
kính hội tụ phồng hơn
• C: tia phân kz/thấu kinh
hội tụ dẹt
• D: tia song song/thấu
kính phân kz


Điều tiết


Đồng tử

Phó giao cảm:
gây co cơ vòng

Giao cảm: gây
co cơ tia


Phản xạ
đồng tử