Đặc tính nông học cây nhãn

MỞ ĐẦU
CHƯƠNG 1: LƯỢT KHẢO TÀI LIỆU
1.1 Vị trí địa lí và điều kiện tự nhiên huyện Châu Thành, tỉnh
Đồng Tháp
1.1.1 Vị trí địa lý huyện Châu Thành, tỉnh Đồng Tháp
1.1.2 Điều kiện tự nhiên huyện Châu Thành, tỉnh
Đồng Tháp
1.2 Nguồn gốc
Nhãn cùng họ với cây Vải, Chôm Chôm. Là cây á nhiệt đới
và cũng là cây nhiệt đới. Tuy có thể trồng được từ đường xích đạo
đến vĩ tuyến 28-30
o
, nhưng chỉ có trung quốc, thái lan và việt nam
trồng với quy mô đáng kể, không có số liệu về diện tích nhãn của
trung quốc nhưng nhãn đã là một đặc sản của nước này, đã có lịch
sử trên 2000 năm. ở thái lan diện tích trồng 1986-1987 là 20.300
ha, sản lượng là 20.300 tấn. ở việt nam diện tích trồng cuối những
năm 80 khoảng 10.000 ha nhưng với phong trào trồng nhãn rộ lên
mấy năm gần đây, diện tích hiện nay khoảng 20.000 ha và không
có số liệu đáng tin cậy về sản lượng (Vũ Công Hậu, 2000).
Theo Nguyễn Thị Ngọc Ẩn (1999), thì ở cả 2 miền
Nam, Bắc của nước ta đều có trồng nhãn nhưng giống không
giống nhau. Đặc biệt ở miền nam hiện nay có nhiều giống
nhãn hơn, trồng với mục đích kinh tế nhiều hơn: tỉnh Đồng
Tháp, Vĩnh Long, Sóc Trăng, Bến Tre, Tiền Giang, An
Giang, Bà Rịa-Vũng Tàu…hiện có nhãn xuồng, nhãn tiêu da
bò, long nhãn, nhãn thường (hạt to, cơm mỏng).(nhan j? ten
cac loại nhãn viết hoa)
1.3 Đặc tính nông học cây nhãn
1.3.1 rễ
Theo Trần Thế Tục (1999), dựa vào chức năng của rễ,

với cây nhãn có thể chia 3 loại: rễ tơ (còn gọi là rễ hút), rễ
quá độ và rễ vận chuyển. căn cứ vào sự phân bố của bộ rễ có
thể phân: rễ cọc và rễ ngang.
Rễ hút: nằm ở vị trí cuối cùng (đầu mút) của rể, màu
trắng trong như giá đậu xanh, đường kính rễ 1,5-2,0 micron.
các rễ hút đại bộ phận phát triển ở dầu ngọn của các rể đã
thành thục hoặc từ các điểm sinh trưởng của các rễ cái. Đặc
biệt có một số rễ hút mọc ra từ các rễ già. Loại rễ này có vị
trí quan trọng trong đời sống của cây: làm nhiệm vụ hút
nước và hấp thụ các chất dinh dưỡng để nuôi cây (Trần Thế
Tục, 1999).
Rễ quá độ: rễ hút hình thành khoảng hơn một tháng thì
bó gỗ ở lõi phình to dần và gỗ hóa, màu sắc từ trắng trong
chuyển sang nâu hồng, mô mềm ở ngoái nứt vỡ dần và mất
đi. Khả năng hút nước của rễ yếu và kém dần, lúc này khả
năng vận chuyển lại tăng lên, sau biến thành rễ vận chuyển
(Trần Thế Tục, 1999).
Rễ vận chuyển: Rễ có màu nâu đỏ, sinh trưởng khỏe,
bó gỗ khá phát triển, chứa nhiều ta nanh, vỏ ngoài của rễ lúc
này không còn mô mềm mà có những chấm nhỏ lồi lên. ở
những điểm lồi này có thể mọc ra những rễ hút mới. chúc
năng của rể lúc này là vận chuyển nước, dinh dưỡng… nên
được gọi là rễ vận chuyển (Trần Thế Tục, 1999).
Rễ nhãn cũng như rễ vải thuộc nhóm cây ăn trái có rễ
nấm, rễ hút phình to, không có lông hút. Nhờ có rễ nấm mà
cây có thể thích nghi đươc với điều kiện đất đồi nghèo dinh
dưỡng và thiếu nước. có thể nói bộ rễ nhãn rất phát triển. cấu
tạo của bộ rễ gồm có rễ cọc và rễ ngang. Sự phân bố của rễ
bị chi phối bởi tính chất đất, hình thức nhân giống, mực
nước ngầm tại chỗ, kĩ thuật chăm sóc… thông thường rễ cọc

ăn sâu 2-3m, cá biệt sâu 5m, rễ ngang phân bố trong tầng đất
0-70cm dưới hình chiếu của tán cây. Còn ở ngoài tán thì chỉ
ở tầng sâu 10-30cm. rễ ngang có thể ăn xa gấp 2-3 lần hình
chiếu của tán. (Trần Thế Tục, 2000 )
1.3.2 thân
theo Trần Thế Tục (1999). mầm ngọn hay mầm nách của
nhãn đều có thể phát triển thành cành. Việc hình thành thân
cành của nhãn có điểm khác với cây ăn quả khác là khi cây đã
ngừng sinh trưởng mầm ngọn ở đỉnh được các lá kép rất non
bọc lấy, gặp diều kiện ngoại cảnh thuận lợi mầm ở đỉnh này
kéo dài thêm. Qua các đợt lộc trong năm, cú mỗi đợt ở phần
ngọn lại được bao bọc bởi các tầng lá kép, dần dần các lá này
rụng đi để trơ ra một đoạn trống khiến chúng ta có thể dể phân
biệt được các đợt lọc cành trong năm trên đoạn cành dài từ gốc
đến ngọn. tuy vậy trong mùa hè nhiệt độ, ẩm độ cao các đợt lộc
cành mọc liền nhau, lá kép ở ngọn cũng ít rụng nên khó phân
biệt hơn.nhưng cũng có thể phân biêt qua độ thành thực của
cành, nàu sắc của nó và dể quan sát thấy là gốc mỗi đợt lộc
cành thường có những là kép mà số lá chét ở đây rất ít. Cành
càng thành thục thì lớp vỏ cang cứng và thô, màu nâu sậm và
trên vỏ cành có những đường vân nứt.
cây nhãn nhìn chung giống cây vải và chôm chôm. Cây
nhãn cao trung bình 5-10m, có cây cao đến 20m. tán tròn đều.
khi trồng bằng hạt, cây có tan mọc thẳng hơn, vỏ thân sần sùi,
ít khi trơn láng như cây vải. gỗ giòn hơn cây vải (Đường Hồng
Dật, 2000)
1.3.4 lá
lá nhãn thuộc loại lá kép chân chim. Lá đơn mọc đối
xứng hay so le. Đại bộ phân các giống nhãn có từ 3-5 đôi lá, có
giống từ 1-2 đôi lá, thương gặp là 4 đội lá, 7 đôi lá trở lên là

hiếm thấy. lá nhãn hình mác, mặt lá đậm, lưng lá nhạt, cuống lá
ngắn, gân chính và gân phụ nổi rõ. Lá non màu đỏ, tím hay đỏ
nâu tùy giống và thay đổi theo thời tiết. mặt lá bằng, có giống
biên lá hơi quăn. Lá nhãn từ lúc bất đầu đến thành thục biến
động trong khoảng thời gian 40-50 ngày tùy nơi trồng, diều
kiện dinh dưỡng màu và mùa vụ. tuổi thọ của lá là 1-3 năm. Có
thể căn cứ vào hình thái màu sắc của lá để phân biệt các giống
(Trần Thế Tục, 1999)
1.3.5 Đặc tính hoa Nhãn
Theo Trần Thế Tục (1999) cấu tạo của chùm hoa: là
loại hoa kép được cấu tạo bởi một trực chính và nhiều
nhánh.Trên một chùm hoa có rất nhiều hoa tùy thuộc vào độ
lớn của cây và mùa vụ trong năm.(tên tác giả chú k fai tap
chí khoa học) theo tạp chí khoa hoc năm 2008 phát hoa kéo
dài và tăng trưởng nhanh trong 4 tuần đầu, tăng trưởng chậm
khi bắt đầu nở hoa và đạt kích thước tối đa trong 37.6 ngày,
tương ứng với thời điểm hoa nở tập chung.
Theo Trần Thế Tục (1999), Hoa nhãn gồm có 4 loại:
hoa đực, hoa cái, hoa lưỡng tính và hoa dị hình. Trên cây
nhiều nhất là hoa đưc, rồi đến hoa cái, hoa lưỡng tính không
nhiều và hoa dị hình càng ít.
hoa đực: đường kính 4-5 micro, nhị cái thoái hóa, hoa có 5
cánh màu vàng nhạt, có 7-8 chỉ nhị và túi phấn xếp hình vòng. Túi
phấn dính vào đầu chỉ nhị. Khi thành thục túi phấn nứt ra, phấn hoa
tung ra ngoài để thụ phấn thụ tinh. Hoa nở 1-3 ngày thì tàn.
hoa cái: ngoại hình và độ lớn giống hoa đực, có 7-8 chỉ nhị,
nhưng nhị đực đã thoái hóa. Có hai bầu nhị kết hợp làm một, ở
giữa có một nhụy khi thành thục đầu nhụy chẻ làm đôi, cong lại.
sau khi hoa cái nở, nhụy hoa tiết ra một loại dịch nước. sau thụ
phấn thụ tinh 2-3 ngày cánh hoa héo, bầu hoa phát triển, bầu có

màu xanh.
hoa lưỡng tính: hình thái hoa giống hoa đực và hoa cái, nhị
đực và nhị cái của hoa phát triển bình thường, bầu thượng. có khả
năng thụ phấn thụ tinh để phát triển thành quả.
hoa dị hình: một bộ phận nào đó của hoa phát triển không
bình thường, ví dụ nhụy hoa không tách, chỉ nhị không phát triển,
túi phấn không mở và không có khả năng tung phấn. trong sản xuất
hoa này không có ý nghĩa.
1.3.6 trái
Trái thuộc loại phì quả, có đường kính 1-3 cm, màu xanh mờ
khi còn non, khi trái chín có màu vàng sáng, nâu trắng hay xanh
tùy giống. chùm trái có thể mang đến 80 trái, trọng lượng thay đổi
từ 5-20 g/trái (trọng lượng tốt nhất để bán tươi là 12-18 g/trái), vỏ
trái mỏng, láng hay dai (Dương Minh va ctv., 2001).
Trái có hình cầu, tròn dẹp, cân đối hay hơi lệch, đỉnh trái
tròn, cuống trái hơi lõm. Vỏ trái nhãn thường trơn nhẵn, cũng có
giống hơi xù xì màu vàng xám hay nâu nhạc (Trần Thế Tục, 1999).
Cơm trái (tử y) ít dính vào hột, có thể chiếm 75% trọng lượng trái.
Vì cơm phát triển từ tế bào của tể hột do đó chỉ làm giảm kích
thước hột chứ không làm tiêu hột. hàm lượng đường tổng số của
cơm trái thay đổi từ 15-25% khi chín (Đường Hồng Dật, 2000).
1.3.7 hột
Kích thước hạt thay đổi tùy theo giống. hạt tròn, đen. Phần tể
(nơi tiếp giáp của hạt với cuống quả) nứt ra có màu trắng nên gọi là
long nhãn (mắt rồng). tuy vậy, một số giống nhãn không có đặc
điểm này(đường hồng dật, 2000). Lá mầm trong hột màu trắng, có
nhiều tinh bột, phôi màu vàng. Độ lớn hột cũng rất khác nhau giữa
các giống, thường từ 1,6-2,6g, chiếm 17,3-42,9% trọng lượng trái.
Cũng có giống nhãn hột rất bé, hầu như không có hột, do kết quả
thụ tinh kém (Trần Thế Tục, 1999).

1.4 đặc điểm ra hoa, đậu trái và rụng trái non trên Nhãn
1.4.1 đặc điểm ra hoa, đậu trái
Sự nở hoa của các hoa trên một phát hoa được ghi nhận như
sau: trên một chùm hoa, hoa cái nở trước và tập chung trong vòng
3 ngày, sau đó đến hoa đực. hoa bất đầu nở ở gốc và giữa phát hoa,
sau đó nở dần lên trên (Tạp Chí Khoa Học của Trần Văn Hâu và