SKKN sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn GDCD ở trường THCS

BÁO CÁO KẾT QUẢ
NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
1. Lời giới thiệu
Trong công cuộc đổi mới đất nước hiện nay, giáo dục và đào tạo là mũi
nhọn hàng đầu. Vì vậy mà nước ta đã có chủ trương đổi mới sách giáo khoa và
đổi mới phương pháp dạy học là một vấn đề đã được đề cập và bàn luận sôi nổi
từ nhiều thập kỷ qua, và những năm gần đây. Các nhà nghiên cứu phương pháp
dạy học đã không ngừng tìm hiểu, tiếp thu những thành tựu mới của lý luận dạy
học hiện đại để đưa nền giáo dục của nước ta ngày càng đi lên và phát triển. Đáp ứng
nhu cầu học tập ngày càng cao của nhân dân.
Môn giáo dục công (GDCD) có vị trí và vai trò rất quan trọng trong giáo
dục nhân cách đặc biệt trong việc xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân cho
học sinh. Nhưng trong thực tế dạy học hiện nay chúng ta thấy môn học này có
vai trò thứ yếu mà học sinh và phụ huynh coi đó là môn phụ. Đó là điều đáng để
những nhà giáo dục trong đó có các giáo viên dạy môn GDCD phải suy nghĩ và
tìm tòi và thực hiện những biện pháp để nâng cao vai trò, vị trí của môn học.
Trước những yêu cầu đổi mới của xã hội Việt Nam khi bước vào thế kỷ XXI và
nhu cầu của người học không ngừng nâng cao. Chương trình GDCD đã lạc hậu
cần được thay thế bằng một chương trình mới, một phương pháp dạy học mới có
tác động đến tất cả các khâu của quá trình giảng dạy môn học.
Học GDCD không chỉ là truyền thụ tri thức và giáo dục các em về đạo
đức pháp luật ngoài ra cần phải hình thành ở lớp học sinh thái độ đúng đắn về
các hành vi đạo đức và tự biết tôn trọng pháp luật.
Trong quá trình giảng dạy môn GDCD ở trường THCS nói chung có thể
sủ dụng nhiều phương pháp khác nhau dạy môn GDCD phải kết hợp giữa các
phương pháp dạy học hiện đại và phương pháp dạy học truyền thống. Ngoài
những phương pháp truyền thống như: (Diễn giảng, đàm thoại, kể chuyện....)
Giáo viên phải sử dụng linh hoạt các phương pháp hiện đại như: Phương pháp
thảo luận nhóm, đóng vai, tổ chức trò chơi, thiết kế đề án, thuyết trình, hợp tác....

1

Trong các phương pháp đó, phương pháp thảo luận nhóm là một phương
pháp có tính hiệu quả cao gây hứng thú học tập cho học sinh, được áp dụng cho
tất cả các môn học trong đó có môn GDCD, đặc biệt môn GDCD ở trường học
luôn tạo cho tiết học sinh động ,từ đó nhằm giúp học sinh áp dung kiến thức kỹ
năng vào tình huống” thực” trong cuộc sống một cách hiệu quả.
Xuất phát từ đặc trưng bộ môn GDCD ở trường THCS nói chung (môn
GDCD THCS Định Trung nói riêng). Dạy học môn này giáo viên phải vận dụng
linh hoạt các phương pháp trong đó phương pháp thảo luận nhóm đóng vai trò
khá quan trọng, nó trực tiếp kích thích, tư duy, hình thành niềm tin tình cảm
cũng như hành vi và thói quen đạo đức, pháp luật một cách tích cực và tự giác.
- Phương pháp thảo luận nhóm hội tụ những ý tưởng, sáng kiến hay ngoài
ra còn giúp học sinh yếu kém học tập, phát huy cùng với học sinh khá, giỏi tạo
mối quan hệ tình bạn gắn bó tốt đẹp đó chính là lý do để tôi chọn đề tài : “Sử
dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn GDCD ở trường
THCS”.
2.Tên sáng kiến
“ Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học môn GDCD ở
trường THCS”.
3.Tác giả sáng kiến
Họ và tên: Trần Thị Thanh Hà
Địa chỉ tác giả sáng kiến: Trường THCS Định Trung – xã Định Trung –
Thành phố Vĩnh yên – tỉnh Vĩnh Phúc.
Số điện thoại: 0357406899
Email:
4.Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến: Trần Thị Thanh Hà
5. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến
Chuyên đề này lấy phạm vi là các tiết dạy kiến thức bài mới trong cả 4
khối học 6,7,8,9, theo hướng đổi mới với các bài cần phải sử dụng phương pháp

thảo luận nhóm.
6. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu
2


Tháng 3 năm 2018.
7. Mô tả bản chất của sáng kiến
7.1. Nội dung của sáng kiến.
7.1.1. Thực trạng về việc sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong
dạy học môn GDCD ở trường THCS.
- Tại hội thảo “đánh giá hiệu quả dạy học môn GDCD” tháng 4 năm 2009
Bộ Giáo dục và đào tạo đã có nhận định như sau:
- Về phương pháp dạy học: Giáo viên dạy môn GDCD đã có nhiều cố
gắng trong việc đổi mới phương pháp dạy học, tuy nhiên hiện tượng dạy học lệ
thuộc vào sách giáo khoa và sách giaó viên còn phổ biến, việc rèn luyện kỹ
năng và giáo dục thái độ , hành vi của học sinh trong dạy môn học GDCD thực
hiện chưa đạt được yêu cầu đề ra của chương trình.
- Về thiết bị dạy học, nhiều nơi chủ yếu chỉ sử dụng các thiết bị dạy học,
môn học tối thiểu do bộ quy định chưa quan tâm đến việc tự làm thiết bị đồ
dùng dạy học, việc áp dụng công nghệ thông tin trong dạy học môn GDCD đang
được bước đầu thực hiện, nhưng còn lúng túng, hiệu quả chưa cao.
- Về quản lý chỉ đạo: nhiều cấp quản lý chưa thực sự quan tâm đến môn
học GDCD vẫn còn coi đó là môn phụ nên chưa tạo điều kiện về bố trí giáo viên
và các điều kiện cần thiết khác để giáo viên dạy môn GDCD nâng cao chất lượng dạy
học.

Theo tôi: Sở dĩ có tình trạng trên là do.
+ Một số giáo viên ngại đổi mới vì không muốn mất nhiều thời gian,
công sức đầu tư cho việc chuẩn bị giờ dạy.
+ Nhận thức của đa số giáo viên về đổi mới phương pháp dạy học là đúng

nhưng chưa đầy đủ.
Ví dụ: Đồng nghĩa với việc đổi mới phương pháp dạy học, phương tiện,
thiết bị dạy học, nên cho rằng phải có đầy đủ, phương tiện, thiết bị dạy học hiện
đại thì mới đổi mới được phương pháp, hoặc sử dụng các phương pháp dạy học
một cách hình thức, lạm dụng phương pháp này hoặc phương pháp khác một
cách tràn lan kém hiệu quả....
3


Thực trạng dạy học nêu trên càng cho thấy cần phải nhanh chóng đẩy
mạnh quá trình đổi mới phương pháp dạy môn GDCD trong nhà trường, trong
đó phương pháp thảo luận nhóm là một phương pháp quan trọng không thể
thiếu được trong tiết dạy bộ môn GDCD nói riêng và tất cả các môn học nói chung.

Thực trạng về việc áp dụng phương pháp thảo luận nhóm trong việc giảng
dạy môn GDCD nói riêng và tất các môn học nói chung ở trường THCS Định
Trung nhìn chung đã được áp dụng đồng bộ, thường xuyên và đều đặn và
phương pháp này cũng được coi là phương pháp chủ đạo trong việc giảng dạy
bộ môn trong đó có bộ môn GDCD.
7.1.2. Quy trình nghiên cứu:
7.1.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận.
- Trên cơ sở những kiến thức cơ bản của môn học về đạo đức về pháp
luật về tâm lý giáo dục những quan điểm đường lối của Đảng, các văn bản của
Bộ giáo dục đào tạo về đánh giá, xếp loại.
- Giáo viên dạy GDCD đã có nhiều cố gắng trong việc đổi mới phương
pháp dạy học, tuy nhiên hiện tượng dạy học lệ thuộc vào sách giáo khoa và sách
thiết kế còn phổ biến, việc áp dụng phương pháp thảo luận nhóm vào các bài
dạy còn chưa đồng đều và được áp dụng triệt để.
7.1.2.2. Phương pháp quan sát.
- Nhìn nhận lại thực trạng của công tác đổi mới phương pháp giảng dạy

môn GDCD trong trường THCS trong nhưng năm học qua đưa ra một số biện
pháp về việc thực hiện đổi mới “sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong
môn học GDCD ở trường THCS” trong giai đoạn hiện nay (trong quá trình
giảng dạy xuyên suốt 4 khối học.)
7.1.3. Các vấn đề nghiên cứu:
Đề tài tập trung vào nghiên cứu hai vấn đề cơ bản sau:
Xác định nội dung kiến thức có thể vận dụng phương pháp thảo luận nhóm
trong dạy học khối 6, 7, 8, 9 ở trường trung học cơ sở. Đề tài phải làm rõ được
phương pháp tổ chức thảo luận nhóm đạt hiệu quả trong dạy học GDCD 6, 7, 8,
9.
4


Để nâng cao chất lượng dạy học môn GDCD thì sử dụng phương pháp
thảo luận nhóm như thế nào cho hợp lí, mang lại hiệu quả cao.
7.1.4. Cơ sở lí luận và thực tiễn của sử dụng phương pháp tổ chức thảo luận
nhóm đạt hiệu quả trong dạy học GDCD.
7.1.4.2.1. Cơ sở lý luận:
Các chủ đề trong chương trình GDCD ở THCS gắn bó chặt chẽ với cuộc
sống thực tiễn của học sinh trong các mối quan hệ với những người xung quanh,
với bản thân, với công việc và môi trường sống.
- Nội dung cụ thể của từng bài học GDCD THCS là những yêu cầu thiết
thực của xã hội hiện đại đối với người công dân gắn liền với đời sống hàng ngày
của mỗi cá nhân với các sự kiện đạo đức pháp luật của địa phương của đất nước
phù hợp với đặc điểm lứa tuổi học sinh.
- Nắm chắc mục tiêu môn học của mỗi lớp đặc điểm của từng bài, thấy
tính liên thông phát triển của từng bài .
- Cần kết hợp chặt chẽ giữa phương pháp giáo dục truyền thống với
phương pháp dạy học hiện đại.
* Trong một tiết dạy GDCD theo phương pháp đổi mới có thể sử dụng nhiều

phương pháp khác nhau nhưng giáo viên phải xác định được đâu là phương
pháp chiếm nhiều ưu thế có vai trò chủ đạo trong từng tiết học.
7.1.5.2. Cơ sở thực tiễn:
7.1.4.2.1.Thuận lợi :
- Đội ngũ giáo viên, đã được đào tạo chuẩn có trình độ chuyên môn,
nghiệp vụ.
- Học sinh các em đã nhận thức rõ tác dụng của môn học GDCD là môn
hình thành nhân cách, hành vi đạo đức và hiểu biết pháp luật.
Về đổi mới phương pháp dạy học nghị quyết 4 trung ương Đảng khoá VII đã
xác định “phải khuyến khích tự học” áp dụng kết hợp phương pháp.
dạy học truyền thống và phương pháp hiện đại để bồi dưỡng cho học sinh năng
lực tư duy sáng tạo năng lực giải quyết vấn đề.

5


- Nghị quyết trung ương 2 khoá VIII tiếp tục khẳng định “phải đổi mới
phương pháp giáo dục đào tạo khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện
thành nếp tư duy sáng tạo của người học”.
- Các chủ đề trong chương trình GDCD ở trung học cơ sở gắn bó chặt
chẽ với cuộc sống, thực tiễn của học sinh trong các mối quan hệ với những
người xung quanh với bản thân với công việc, với môi trường sống.
- Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong giảng dạy học sinh có hứng
thú hơn giúp các em hiểu bài và vận dụng vào thực tế một cách linh hoạt.
7.1.4.2.2. Khó khăn:
Bên cạnh những thuận lợi trên việc dạy học môn GDCD ở trường học
cơ sở còn nhiều khó khăn và bất cập
Từ trước đến nay môn học này chưa được coi trọng, trong quan niệm của
nhiều người , nhiều bậc phụ huynh và học sinh đây là môn học phụ
Vì vậy môn GDCD cần phải có mục tiêu và kế hoặc thực hiện rõ ràng trong

nhà trường.

Ở một số trường THCS giáo viên dạy môn GDCD chưa được đào tạo
chuẩn (đào tạo đúng chuyên môn) mà giáo viên kiêm nhiệm có nhiều khó khăn
lúng túng về phương pháp giảng dạy. Không hiểu rõ ý đồ của nhà biên soạn cho
nên dạy chưa bám sát, dạy chưa triệt để sách giáo khoa, tính liên hệ sau mỗi bài
giảng chưa sâu .
Tâm lý chung của nhiều bậc phụ huynh và học sinh cho rằng đây là môn
học phụ kết quả học tập thế nào không quan trọng lắm. Vì vậy mà chưa chú ý
nhiều đến việc nghiên cứu, sưu tầm tài liệu, đầu tư thời gian cho môn học.
Xuất phát từ cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn trên cũng như quá trình trực
tiếp giảng dạy môn GDCD ở trường trung học cơ sở nói chung (và trường trung
học cơ sở Định Trung nói riêng) bản thân tôi nhận thấy muốn dạy và học đạt kết
quả cao, đáp ứng yêu cầu đổi mới của phương pháp dạy học hiện nay thì việc
dạy cái gì, và dạy như thế nào để đạt được mục tiêu mà môn học đề ra là cả một
quá trình. Đó chính là lý do tôi viết sáng kiến: “sử dụng phương pháp thảo luận
nhóm trong dạy học GDCD ở trường trung học cơ sở” vào bài dạy.
6


7.1.4.3. Nội dung phương pháp nghiên cứu.
7.1.4. 3.1. Những kiến thức cơ bản.
- Thảo luận nhóm là phương pháp dựa vào sự trao đổi ý kiến giữa học
sinh với nhau về một chủ đề.Đặc trưng của phương pháp này là có tiếp xúc
trực tiếp giữa người tham gia và tự do trao đổi ý tưởng, quan điểm kinh nghiệm
của cá nhân, nó tạo ra sự hoà đồng giữa các quan điểm và lập trường hợp lý có
thể chấp nhận được.
- Thảo luận nhóm là phương pháp có tính xã hội hoá cao được tiến hành
rộng rãi trong dạy học môn GDCD và có tác dụng rất lớn.
+ Giúp học sinh tham gia một cách chủ động vào quá trình học tập qua

việc các em cùng chia sẻ các kinh , những ý kiến để giải quyết vấn đề.
+ Giúp học sinh hiểu và vận dụng một cách sâu sắc nội dung bài
học vào thực tế, cuộc sống,
+ Giáo dục tính tích cực , tính năng động sáng tạo , tính đoàn kết và hợp
tác , giao tiếp ứng xử cá nhân hiệu quả ,tự trọng ,tự tin, biết lắng nghe ý kiến
của người khác.
7.1.4.3.2 . Xác định những yêu cầu phương pháp thảo luận nhóm
* Phương pháp thảo luận nhóm có đặc điểm : Là phương pháp tổ chức
học sinh thành những nhóm nhỏ (2,4,6 học sinh ) để thảo luận.
* Tác dụng: các thành viên trong lớp chia sẻ suy nghĩ để thảo luận có tinh
thần hợp tác và học hỏi lẫn nhau.
*Để tránh việc tổ chức hoạt động nhóm mang tính hình thức.Trong khi
thảo luận nhóm ,cần phân rõ vai trò của cá nhân ,nhóm trưởng,giáo viên.Cụ thế :
* Cách tiến hành : Có nhiều hình thức thảo luận .
Thảo luận nhóm:
+ Cá nhân:,suy nghĩ,giải quyết nhiệm vụ.
+Làm việc theo cặp ( 2 học sinh) : Phù hợp với công việc như kiểm
tra dữ liệu, giải thích ,chia sẻ thông tin ,đặt câu hỏi ,làm rõ một vấn đề (nếu lẻ
học giáo viên phải đan chéo giữa các nhóm để đảm bảo tất cả học sinh đươc
làm việc )

7


+ Làm việc chung cả nhóm (từ 4-6 học sinh): Trao đồi nhận xét,bổ
sung ,đưa ra kết luận .Cử một bạn làm thư ký ghi chép kết quả của nhóm .Nhóm
trưởng điểu khiển nhóm cho đủ thời gian ,hiệu quả .
Để giờ học có hiệu quả cao trong thực hiện các hoạt động nhóm giáo
viên cần có câu lệnh rõ ràng khi giao việc cu thể như sau :
- Thời gian bao nhiêu phút.

- Câu hỏi, chủ đề.
- Bảng phụ
- Bút
- Năm châm.
- Cử người thuyết trình nếu có yêu cầu.
- Cử đại diện một số nhóm nhận xét chéo.
+ Nên các câu hỏi và chủ đề.
+ Các nhóm thảo luận ghi, trình bày ra giấy khổ lớn hoặc bảng phụ.
+ Đại diện nhóm trình bày.
+ Giáo viên nhận xét chuẩn kiến thức.
* Những vấn đề cần lưu ý.
Thảo luận những vấn đề sự việc mới mẻ hấp dẫn phù hợp với chủ đề.
- Có thể cho học sinh xem tranh, ảnh.
- Cách đặt câu hỏi.
+ Câu hỏi phù hợp trình độ học sinh.
+ Câu hỏi đảm bảo tính liên tục, lô gíc.
+ Câu hỏi gắn gọn, rõ dàng.
+ Câu hỏi phải kích thích tư duy của học sinh, Nhiệm vụ phải vừa sức
phù hợp với thời lượng cơ sở vật chất, trang thiết bị ..
- Nhiệm vụ của mỗi nhóm có thể giống hoặc khác nhau.
- Cách trình bày kết quả hoạt động nhóm có thể theo nhiều cách.
- Giáo viên theo dõi nhóm hoạt động, khuyến khích hoặc hỗ trợ khi cần thiết.

Giáo viên cần tạo cơ hội cho học sinh tham gia vào các nhóm khác nhau
với các bạn khác nhau để họ có thể tương tác học hỏi lẫn nhau.
- Không nên chia nhóm đông để tránh tình trạng một số học sinh ỉ nại
không tham gia vào hoạt động .
- Mỗi nhóm nên bầu một nhóm trưởng để điều hành và ghi chép lại kết
quả buổi thảo luận nhóm
8

- Học sinh cần được tự đánh giá nhận xét kết quả hoạt động của nhóm.
7.1.4.3.3 Kết quả :
Môn GDCD trong nhà trường THCS có vai trò quan trọng trực tiếp trong
quá trình hình thành ý thức chính trị hành vi đạo đức, pháp luật và lối sống cho
học sinh.
Môn học này có đặc điểm nổi bật là gần gũi với con người và xã hội - gia
đình và nhà trường.
Hoạt động và giao tiếp là đặc trưng cơ bản của con người. Tâm lý học
hiện đại đã chứng minh rằng nhân cách chỉ được hình thành và phát triển thông
qua hoạt động và giao tiếp. Chính vì vậy để hình thành và phát triển nhân cách
người công dân cho thế hệ trẻ, để thực hiện được mục tiêu môn.
GDCD không thể bằng sự thuyết lý, thao giảng của các giáo viên mà phải thông
qua các hoạt động và tương tác của chính các em. Nói cách khác quá trình dạy
học môn giáo dục công dân cho học sinh THCS phải là quá trình tổ chức cho các
em hoạt động tương tác với thầy, cô với bạn để thông qua đó các em có thể phát
hiện và chiếm lĩnh nội dung bài học các hoạt động này phải do giáo viên thiết
kế dựa trên mục tiêu nội dung của bài học dựa trên trình độ của học sinh và sở
trường của giáo viên dựa trên điều kiện, hoàn cảnh thực tiễn của lớp học, nhà
trường, địa phương, học sinh hứng thú, thông hiểu ghi nhớ và thực hiện luôn
những gì các em đã lĩnh hội được thông qua các hoạt động chủ động, nỗ lực của
chính mình.
Các hoạt động dạy học môn GDCD ở THCS rất phong phú, đa dạng, bao
gồm những hình thức hoạt động chủ yếu như:
+ Thảo luận lớp.
+ Thảo luận nhóm.
+ Đóng vai (diễn tiểu phẩm).......
+ Quan sát phân tích các tranh ảnh,băng hình.
+ Xử lí tình huống.

9


Trong đó phương pháp,thảo luận nhóm là đóng vai trò chủ đạo trong tiết
học (học sinh được thực hành, luyện tập nhiều hơn với nội dung của bài học, các
em hiểu bài và hứng thú học tập).
*Kết quả sử dụng phương pháp thảo luận nhóm của trường THCS Định Trung.

Nhà trường đã tổ chức thực hiện giảng dạy môn GDCD đầy đủ theo đúng
quy định của phân phối chương trình. Ngoài việc tích hợp tư tưởng đạo đức
HCM, tích hợp môi trường, tích hợp giáo dục pháp luật trong môn GDCD
thì phương pháp thảo luận nhóm được thực hiện nghiêm túc, đầy đủ,
thường xuyên ở các tiết học.
Kết quả: Học sinh hứng thú học tập, yêu thích môn học.
Học kỳ I :Năm 2018 -2019:
+ 100% học sinh khá, giỏi, trung bình.( kết quả cao hơn so với năm học
trước)
Bên cạnh mặt tích cực song vẫn còn có những học sinh lười học, coi
thường môn học phụ.
7.1.4.4. Giải pháp mới, sáng tạo.
7.1.4.4.1.Việc dạy học môn GDCD phải chú trọng sử dụng có hiệu quả
các thiết bị dạy học.
- Việc đổi mới phương pháp dạy học môn GDCD cần phải gắn liền với đổi mới
phuơng tiện dạy học .
- Trong quá trình dạy học môn GDCD giáo viên lụa chọn và sử dụng hợp lý có
hiệu quả các thiết bị dạy học đã được cung cấp theo danh mục cùng như các
thiết bị, đồ dùng dạy học do giáo viên, học sinh tự làm.
- Đặc biệt khuyến khích giáo viên sử dụng công nghệ thông tin trong dạy học.

7.1.4.4.2. Dạy học GDCD cần phải phối kết hợp các lực lượng giáo dục
trong và ngoài nhà trường nhằm xây dựng môi trường dạy học, giáo dục lành mạnh
khép kín.

Khác với các môn học khác hiệu quả dạy học môn GDCD đòi hỏi phải có
môi trường dạy học , môi trường giáo dục lành mạnh khép kín chính vì vậy
trong quá trình dạy học cần phải phối kết hợp các lực lượng giáo dục trong nhà
10


trường (ban giám hiệu , giáo viên bộ môn, giáo viên chủ nhiệm, tổng phụ trách
cán bộ đoàn đội) và ngoài nhà trường (phụ huynh, chính quyền địa phương...)
nhằm tạo ra những tác dụng giáo dục cùng chiều, những tấm gương sáng và ứng
xử phù hợp với các chuẩn mực đạo đức và pháp luật để học sinh noi theo;
Những sự động viên giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh thực hành
những điều đã học trong cuộc sống.
Cụ thể đối với học sinh: tích cực suy nghĩ, chủ động tham gia các hoạt
động học tập để tự khám phá và lĩnh hội kiến thức, rèn luyện kỹ năng, xây dựng
thái độ và hành vi đúng đắn.
- Mạnh dạn trình bày và bảo vệ ý kiến, quan điểm cá nhân, tích cực thảo
luận, tranh luận, đặt câu hỏi cho bản thân, cho thầy, cho bạn. Biết tự đánh giá và
đánh giá các ý kiến, quan điểm, các sản phẩm hoạt động học tập của bản thân
và bạn bè.
- Tích cực sử dụng thiết bị đồ dùng học tập, thực hành vận dụng kiến
thức đã học để phân tích đánh giá giải quyết các tình huống và các vấn đề đặt ra,
từ thực tiễn xây dựng và thực hiện các kế hoạch học tập phù hợp với khả năng
và điều kiện thực tế.
7.2. Ứng dụng thực tiễn vào công tác giảng dạy.
7.2.1. Quá trình áp dụng của bản thân
Xuất phát từ đặc trưng của môn GDCD khi tổ chức dạy học môn GDCD

thầy cô giáo cần dựa trên những cơ sở sau:
Xuất phát từ mục tiêu giáo dục THCS đã được quy định trong luật giáo dục.
- Căn cứ vào mục tiêu, đặc điểm của môn GDCD.
- Căn cứ vào đặc điểm của học sinh THCS.
- Căn cứ vào trọng tâm từng bài, từng tiết.
- Căn cứ vào vị trí của từng bài trong lô gíc cấu trúc của chương trình.
- Căn cứ vào điều kiện trang thiết bị.
- Căn cứ vào không gian, thời gian tổ chức hoạt động dạy học.
- Phải tích hợp, phối hợp hai nhóm phương pháp dạy học và giáo dục

11


- Sử dụng các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học một cách hợp
lý , hiệu quả.
7.2.2 Hình thức thảo luận:
-Các hình thức làm việc trong nhóm được thay đổi thường xuyên căn cứ
vào nội dung bài dạy và thiết kế hoạt động của giáo viên.Việc lựa chọn
hình thức làm việc cá nhân,cặp đôi nhóm hay cả lớp phụ thuộc vào loại
hình hoạt động và luyện tập.
7.2.3.Cách tiến hành thảo luận:
- Hoạt động thảo luận nhóm diễn ra rất phong phú giáo viên có thể sử
dụng 1 hoặc nhiều lần trong một tiết dạy tuỳ vào nội dung từng bài học và cách
tổ chức của mỗi giáo viên.
- Hoạt động thảo luận nhóm có thể diễn ra trong các phần của bài học
+ Phần I: Tìm hiểu truyện đọc thông tin sự kiện.
+ Phần II: Nội dung bài học .
+ Phần III: Bài tập.
Ví dụ Tiết 14 bài 11 : Tự tin ( chương trình lớp 7)
Để giúp học sinh hiểu rõ được người có tính tự tin và thiếu tự tin cho học

sinh thảo luận.
Phần I: Truyện đọc “Trịnh Hải Hà và chuyến du học xing-ga-po”.
Giáo viên chia lớp: 3 nhóm.
Nhóm 1: bạn Hà học tiếng anh trong điều kiện hoàn cảnh nào ?
Nhóm 2: do đâu bạn Hà được đi du học ở nước ngoài?
Nhóm 3: Nêu biển hiện của sự tự tin của bạn Hà ?
7.3. Một số phương pháp thực hành thảo luận nhóm đạt hiệu quả khi giảng
dạy môn GDCD.
* Giáo viên chia nhóm: có nhiều cách chia nhóm khác nhau:
* Nhóm theo số điểm danh, nhóm theo các màu sắc, theo các loài hoa
các mùa trong năm...
VD: Nhóm theo mùa xuân: Nêu đặc điểm của mùa xuân ( Tiết trời)
12


*Nhóm theo biểu tượng: Các nhóm duy trì trong một số tuần hoặc
một số tháng, các nhóm này thậm chí có thể đặt tên riêng.
Cách làm này đã được chứng tỏ tốt trong những nhóm học tập.
VD:Nhóm đôi bạn cùng tiến – Nhóm Giừ gìn môi trường xanh - sạch đẹp.

*Nhóm theo ghép hình.
Cách thực hiện: Xé nhỏ một bức tranh hoặc tờ tài liệu cần xử lý HS được
phát các mẫu xé nhỏ, những HS ghép thành bức tranh hoặc tờ tài liệu đó sẽ tạo
thành một nhóm.
Cách tạo lập nhóm kiểu vui chơi, không gây ra sự đối địch.
Cần một ít chi phí để chuẩn bị và cần nhiều thời gian hơn để tạo lập nhóm.
* Nhóm cùng sở thích.
Cách thực hiện: HS có sùng một sở thích, cùng một mục đích về đối tượng
mà nhóm chọn.
VD: Nghiên cứu về bạo lực học đường và nguyên nhân dẫn tới hành vi đổ lỗi.

*Nhóm cùng tháng sinh:
Cách thực hiện: Tất cả những HS cùng học sinh ra trong mùa đông, mùa
xuân, mùa hè, hoặc mùa hè sẽ tạo thành một nhóm.
Tạo lập một cách độc đáo, tạo ra niềm vui cho HS có thể biết nhau rõ hơn.
VD: Nhóm sinh vào mùa đông: Nêu đặc điểm nổi bật của mùa đông (noen)

*Nhóm cùng trình độ:
Cách thực hiện: Được áp dụng thường xuyên khi học tập theo tình huống,
những HS có khả năng thuyết trình, hợp tác để hoàn thành nhiệm vụ
VD: Các em cùng vẽ về chủ đề anh hùng dân tộc, sau đó viết bài và thuyết
trình trước lớp, trước trường.
*Nhóm theo giới tính:
Chọn chủ đề đặc trưng cho con trai và con gái.
VD: Con gái: Vệ sinh cá nhân, cách ăn, mặc, giao tiếp.
Con Trai: Tìm hiểu về sức khỏe và sinh sản.
*Nhóm theo trò chơi (kết bạn):
Cách làm: Nhóm theo dãy bàn hàng dọc, hàng ngang ...
13


VD: Thao tác HS cần nhanh , ngay khi có câu lệnh của giáo viên.
7.3.1. Áp dụng phương pháp thảo luận nhóm đạt hiệu quả.
Giáo viên chia nhóm: Mỗi nhóm có một trưởng nhóm, thư ký
+ Nhóm theo dãy bàn hàng dọc.
+ Nhóm theo số thứ tự điểm danh 1, 2, 3.
+ Nhóm theo mùa (Xuân, Hạ, Thu , Đông).
+ Nhóm theo bàn.
* Yêu cầu trong hoạt động nhóm như sau:
Giáo viên chuẩn bị sẵn câu hỏi, câu hỏi thảo luận, phải phù hợp với trình
độ học sinh.

-

Các thành viên trong nhóm nắm vững nhiệm vụ của nhóm và của bản thân .

- Các thành viên hướng vào nhau khi trao đổi, chia sẻ, thảo luận.
- Mỗi người đều tham gia thực hiện nhiệm vụ.
- Các thành viên cùng tham gia, cùng lắng nghe ý kiến của các bạn trong nhóm
- Mỗi người đều tuân theo sự điều khiển của nhóm trưởng.
- Sau khi thảo luận nhóm các nhóm có sự thống nhất tuyệt đối và đưa ra
được kết quả chính xác theo yêu cầu của câu hỏi thảo luận.
Nhóm trưởng treo bảng kết quả của nhóm mình, trình bày cho các nhóm
nhận xét chéo.
- Giáo viên nhật xét đánh giá bổ sung.
Lưu ý: Trong quá trình thảo luận có nhiều em tập trung chú ý nhưng cũng
có nhiều em không lắng nghe còn đùa nghịch nói chuyện to do vậy giáo viên
phải ấn định thời gian thảo luận nhóm một cách rõ ràng để các em tâp trung vào
bài làm của mình.
7.3.2. Vận dụng vào bài học.
Giáo viên chia lớp 4 nhóm (dựa theo 4 mùa trong năm) các em cùng mùa
vào1nhóm hoặc điểm số 1, 2, 3, 4. Các em cùng số vào 1 nhóm.
Nhóm 1: Thế nào là tự tin? Người thiếu tự tin là người như thế nào?
Nhóm 2: Nêu biểu hiện của tính tự tin trong cuộc sống ?
Nhóm 3: Ý nghĩa của lòng tự tin ?
14


Nhóm 4: Em rèn luyện tính tự tin bằng cách nào?
7.3.3. Phương tiện sử dụng trong hoạt động thảo luận nhóm.
- Tuỳ từng phần, từng hình thức thảo luận, giáo viên cho học sinh sử dụng
phương tiện sao cho phù hợp. Có nhiều cách để thực hiện.

+ Dùng lời để phát biểu.
+Trình bày ra bảng phụ (mỗi nhóm 1 bảng ).
+ Dùng phiếu học tập.
7.3.4. Hiệu quả khi áp dụng sáng kiến:
Môn GDCD trong nhà trường THCS có vai trò quan trọng trực tiếp trong
quá trình hình thành nhân cách, ý thức chính trị, hành vi đạo đức, pháp luật và
lối sống cho học sinh.
Môn học này có đặc điểm nổi bật và gần gũi với con người và xã hội –gia
đình và nhà trường.
Sau khi đổi mới phương pháp học tập.
Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm môn GDCD ở trường THCS tôi
thấy kết quả học tập của các em có chiều hướng đi lên nhiều em đã yêu thích
môn học này.
Nhờ có phương pháp thảo luận nhóm nhiều em thừơng ngày ít gần gũi với
bạn bè nay có dịp tiếp xúc và cùng học cùng chơi với bạn giúp các em có điều
kiện chia sẻ với nhau nhiều hơn trong quá trình học tập làm cho tiết học trở lên
phong phú và sôi nổi hơn. Các em hiểu và nắm chắc nội dung của bài học.
7.3.5. Bài học kinh nghiệm
Trong tình hình thực tế hiện nay việc giảng dạy môn GDCD ở trường
THCS đã đi vào ổn định và có hiệu quả xong muốn để môn học GDCD có một
vị trí thật sự quan trọng trong nhà trường THCS nói riêng và trong các trường
học nói chung, người giáo viên dạy môn GDCD phải thật sự tâm huyết với nghề
với môn học của mình.
Giáo viên phải nắm được đặc điểm của từng học sinh, từng lớp học, cấp
học. Về con người, về sức khoẻ đạo đức lối sống năng lực học tập, động cơ học.

15


Dạy học môn GDCD người giáo viên có thể vận dụng linh hoạt các

phương pháp trong đó phương pháp thảo luận nhóm đóng vai trò khá quan trọng
, nó trực tiếp kích thích tư duy hình thành niềm tin tình cảm cũng như hành vi và
thói quen đạo đức pháp luật một cách tích cực và tự giác. Các em được gần gũi
giúp đỡ nhau trong học tập nhiều hơn, các em biết chia sẻ với nhau trong công việc.

Phương pháp thảo luận nhóm hội tụ những ý tưởng sáng kiến hay. Ngoài
ra nó còn giúp đỡ học sinh yếu kém học tập, phát huy cùng với những học sinh
khá, giỏi tạo mối quan hệ tình bạn gắn bó tốt đẹp.
Về đội ngũ giáo viên: cần có đội ngũ giáo viên được đào tạo đúng chuyên
môn, đào tạo chuẩn. Không nên sử dụng giáo viên dạy kiêm nhiệm vì nếu giáo
viên dạy trái ban dạy kiêm nhiệm thì hiệu quả môn học sẽ bị kém đi, việc sử
dụng các phương pháp dạy học sẽ không được đầy đủ toàn diện.
Về học sinh: Học sinh phải biết coi trọng bộ môn GDCD vì môn GDCD là
giáo dục con người trở thành người công dân tốt có ích cho bản thân, gia đình và
xã hội.
Cũng như Chủ Tịch Hồ Chí Minh dạy:
“ Có đức mà không có tài thì làm việc gì cùng khó còn có tài mà không có
đức chỉ là kẻ vô dụng”.
Hay câu nói: “Sống và làm việc theo hiến pháp và pháp luật”
Vì vậy học sinh phải nhận thức rõ rằng con người quan trọng nhất là phải
có đạo đức và phải biết tôn trọng pháp luật.
7.3.6. Về khả năng áp dụng của sáng kiến :
-Đề tài sáng kiến kinh nghiệm của tôi đang áp dụng thử nghiệm trong
toàn bộ môn GDCD ở tại trường THCS Định Trung-Vĩnh Yên-Vĩnh Phúc.
-Hy vọng với kết quả đạt được ,để tài của tôi sẽ được áp dụng rông rãi
trong dạy môn GDCD tai trường THCS trong toàn thành phố Vĩnh Yên.
8. Những thông tin cần được bảo mật:
Không.
9. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến.
16

- Giáo viên: có trình độ chuyên môn đạt chuẩn, nhiệt tình, biết ứng dụng
công nghệ thông tin trong giảng dạy.
- Giáo viên cần linh hoạt trong việc áp dụng sáng kiến, cần tuân thủ một số
nguyên tắc cơ bản:
- Trên cơ sở mục tiêu dạy học, xác định nội dung, lựa chọn tổ chức thảo
luận nhóm (cần phân hóa đối tượng học sinh) học tập phù hợp.
- Đảm bảo tính chọn lọc, logic của những kiến thức cần sử dụng phương pháp tổ chức
thảo luận nhóm đạt hiệu quả trong dạy GDCD.
- Đảm bảo tính vừa sức đồng thời phát huy cao độ tính tích cực, chủ động
và vốn sống của HS.
- Tranh ảnh, phim tư liệu, tài liệu tham khảo, máy tính, máy chiếu, thiết bị
vi deo để bài bài học lôi cuốn, và thu hút, đáp ứng nhu cầu học tập, phù hợp với
đặc điểm tâm lý lứa tuổi học sinh THCS.
- Học sinh: Cần có tinh thần thái độ học tập đúng đắn. Phải chuẩn bị
bài trước ở nhà, tìm hiểu nội dung bài học, nghiên cứu theo hướng dẫn của
giáo viên.
10. Đánh giá lợi ích thu được
10.1. Đánh giá lợi ích thu được do áp dụng sáng kiến theo ý tác giả
Sau khi vận dụng SKKN vào thực tế giảng dạy tôi thấy khả năng áp dụng
đạt hiệu quả cao, tạo hứng thú cho người học, tăng cường khả năng vận dụng
vào thực tiễn đặc biệt là học sinh đã biết vận dụng các phương pháp, kĩ năng
một cách hợp lý vào bài học có hiệu quả cao.
Bản thân tôi nhận thức được vai trò quan trọng của phương pháp tổ chức
thảo luận nhóm trong quá trình dạy học, nhất là trong bộ môn hình thành đạo
đức, nhân cách cho học sinh . Thông qua bài học phát huy mạnh phương pháp
thảo luận nhóm để kích thích tư duy, kích thích sự hứng thú học tập của học sinh
giúp các em được học tập nhau nhiều hơn, học hỏi và chia sẻ với bạn bè những
điều mình biết và chưa biết. Ngoài việc giúp học sinh nắm tri thức ra điều quan

trọng hơn là hình thành niềm tin tình cảm cũng như hành vi và thói quen đạo
đức, pháp luật.

17


Gắn đổi mới phương pháp dạy học với đổi mới hình thức tổ chức dạy học
để tăng cường tính chất tương tác đối thoại hoà nhập các mối quan , các dạng
hoạt động.
Với phương pháp thảo luận nhóm tôi vừa trình bày ở trên phần nào đã thể
hiện được tính tích cực hoạt động của học sinh giúp các em tham gia một cách
chủ động vào quá trình học tập của mình, đồng thời lôi cuốn mọi đối tượng học
sinh trong lớp cùng tư duy chia sẻ những kinh nghiệm những ý kiến để cùng giải
quyết, cùng nhau đi đến một quan điểm chung nhất định.
Tôi hy vọng rằng với phương pháp tổ chức thảo luận nhóm trong dạy học đạt
hiệu quả trong dạy học môn GDCD sẽ đem lại hiệu quả cao hơn nữa cho sự
nghiệp trồng người của nước ta.
Kết quả học tập của học sinh như sau:
Học kì I năm học 2017-2018

8A 4
0

Xếp loại học lực kì I 2017-2018

%

Yếu
SL

%

TB-Khá
SL

Giỏi
%

T
S

SL

Lớ
p

%

Yếu
SL

%

TB-Khá
SL

Giỏi
%

T

S

Xếp loại học lực kì I năm 20172018

SL

Lớ
p

Học kì I năm 2018-2019

5

12,
5

32

80,
0

3

7,5

9A

4
2

10

23,
8

32

76,
2

0

0

8B

4
0

3

7,5

30

75.
0

7

17,
5

9B

4
0

8

20,
0

32

80,
0

0

0

+

8
2

9

11,

0

62

75.
6

11

13,
4

+

8
2

18

22,
0

64

78,
0

0

0

- Chất lượng học sinh giỏi cũng có tiến bộ: Năm học 2018-2019 lớp 8Ađã
có học sinh đỗ giải 4 của Thành Phố trong đợt thi giao lưu HSG 6, 7,8 với số
điểm bộ môn cao.
10.2 Đánh giá lợi ích thu được do áp dụng sáng kiến
Để kiểm tra kết quả của việc áp dụng sáng kiến , tôi đã tổ chức lấy ý kiến
của học sinh các lớp khối 8 mà tôi đã trực tiếp giảng dạy chuyên đề này. Kết quả
cụ thể như sau:
Học kì I năm học 2017-2018( trước)

Học kì I năm 2018-2019( Sau)

Mức độ

Mức độ

18


Không
thích

35,
0

9A

4
2

17

40,
5

23

54,
7

2

4,7

4
0

7

18,
0

12

30,
0

21

52,

5

9B

4
0

15

37,
5

22

55,
0

3

7,5

+

8
0

17

21,
3

28

35,
0

35

43,
7

+

8
2

32

39,
0

45

54,
9

5

6,1

%

8B

SL

14

%

40,
0

SL

16

%

25,
0

%

T
S

SL

10

Không
thích

Rất thích Thích

Lớ
p

SL

4
0

SL

8A

%

T
S

SL

Lớ
p

%

Rất thích Thích

11.Danh sách cá nhân đã tham gia áp dụng thử hoặc áp dụng sáng kiến lần đầu
STT
1

Tên tổ chức/ cá nhân
Trần Thị Thanh Hà

Phạm vi/ lĩnh vực

Địa chỉ
Trường THCS Định Trung

áp dụng sáng kiến
HS khối lớp 6,7,8,9
trường THCS Đinh
Trung
HS khối 6, 7 ở

2

Đào Thị Hằng

Trường THCS Liên Bảo

trường THCS Liên
Bảo

Định Trung, ngày tháng năm 2019

Thủ trưởng đơn vị

Định Trung, ngày tháng năm 2019
Tác giả sáng kiến

Trần Thị Thanh Hà

Nguyễn Vinh Quang

19