SKKN phương pháp dạy học phân môn địa lí lớp 4 theo hướng tích cực

Báo cáo chuyên đề “Phương pháp dạy-học phân môn Địa lí lớp 4 theo hướng tích cực”

BÁO CÁO CHUYÊN ĐỀ
“PHƯƠNG PHÁP DẠY-HỌC PHÂN MÔN ĐỊA LÍ LỚP 4 THEO
HƯỚNG TÍCH CỰC ”

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
Trong môn học Lịch sử và Địa lí lớp 4 nói chung và phân môn Địa lí lớp 4
nói riêng là nhằm giúp học sinh hiểu biết về môi trường xung quanh, từ đó tạo
điều kiện cho học sinh dễ dàng hòa nhập, thích ứng với cuộc sống xã hội, với
môi trường thiên nhiên.
Để đạt được mục tiêu trên, phần Địa lí lớp 4 phải giải quyết những vấn đề
có liên quan đến mối quan hệ giữa con người với môi trường thiên nhiên, cụ thể
phải thực hiện những nhiệm vụ sau:
+ Cung cấp cho học sinh những biểu tượng địa lí, bước đầu hình thành một
số khái niệm cụ thể, xây dựng một số mối quan hệ địa lí đơn giản.
+ Hình thành và phát triển cho học sinh năng lực tự học tập, bước đầu rèn
luyện những kỹ năng địa lí như: kỹ năng sử dụng bản đồ, kỹ năng nhận xét, kỹ
năng so sánh phân tích số liệu, kỹ năng phân tích các mối quan hệ địa lý đơn
giản.
+ Hình thành và phát triển ở học sinh thái độ và thói quen ham tìm hiểu, yêu
thiên nhiên, đất nước, con người. Có ý thức và hành động bảo vệ thiên nhiên.

Trường Tiểu học Yên Đồng 2- Năm học 2017-20181


Báo cáo chuyên đề “Phương pháp dạy-học phân môn Địa lí lớp 4 theo hướng tích cực”

+ Bước đầu hình thành thế giới quan khoa học cho học sinh hạn chế những
hiểu biết sai lệch, mê tín, dị đoan trước những hiện tượng địa lí tự nhiên.
Vì vậy, việc dạy học địa lí không những chỉ cung cấp cho học sinh những kiến

thức địa lý tự nhiên thuần túy mà phải hình thành và phát triển cho các em các
kỹ năng và năng lực tự học nên cần có những phương pháp dạy học thích hợp
nhằm làm cho học sinh Tiểu học không những nắm vững kiến thức địa lí mà còn
phải rèn luyện cho các em các kỹ năng hành động phù hợp với môi trường tự
nhiên - xã hội, phù hợp với yêu cầu của đất nước và xu thế thời đại.
Những năm gần đây, do ngày càng nhận thức được tầm quan trọng của
phương pháp dạy học trong việc nâng cao chất lượng giáo dục, các cấp quản lí
giáo dục liên tục phát động phong trào cải tiến phương pháp dạy học. Nhất là
phát huy tính tích cực của học sinh trong quá trình lĩnh hội kiến thức. Qua thực
tiễn điều tra năng lực và tình hình học tập của HS, cũng như quá trình giảng dạy
của giáo viên, chúng tôi thấy việc đổi mới phương pháp dạy học phân môn Địa
lý lớp 4 là một vấn đề rất cần thiết nên tập thể giáo viên khối 4 chúng tôi chọn
chuyên đề “Phương pháp dạy-học phân môn Địa lí lớp 4 theo hướng tích
cực”.
PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Thực trạnggiờ dạy-học phân môn Địa lí lớp 4:
Qua dự giờ thăm lớp phân môn Địa lí lớp 4 và nắm bắt tình hình chúng tôi
thấy:

Trường Tiểu học Yên Đồng 2- Năm học 2017-20182


Báo cáo chuyên đề “Phương pháp dạy-học phân môn Địa lí lớp 4 theo hướng tích cực”

+ Nhìn chung phần lớn giáo viên vẫn dạy phân môn Địa lí lớp 4 bằng phương
pháp giáo dục hiện có mà chủ yếu là phương pháp giảng giải và hỏi đáp. Còn
cho học sinh thụ động tiếp thu và ghi nhớ những nội dung mà giáo viên truyền
đạt, về nhà học thuộc lòng những bài khóa trong sách giáo khoa.
+ Giáo viên lên lớp chủ yếu với sách giáo khoa, tài liệu tham khảo hầu như
không có; học sinh thì chỉ có sách giáo khoa, ... nên tình trạng dạy chay khá phổ

biến.
+ Khi dạy giờ phân môn Địa lí lớp 4, đa số giáo viên tiểu học chỉ sử dụng
các thiết bị dạy học địa lí để minh họa cho lời giảng mà ít chú ý đến chức năng
nguồn tri thức của chúng, tức là không chú ý đến việc cho học sinh khai thác
kiến thức từ các nguồn này. Mặt khác do thiết bị dạy học còn thiếu thốn nên
nhiều học sinh không được thường xuyên làm việc với các thiết bị dạy học làm
cho học sinh yếu về các kĩ năng địa lí cần thiết như đọc bản đồ, sử dụng bản đồ,
sử dụng các bảng số liệu đơn giản.
+ Một bộ phận không nhỏ giáo viên còn chưa vận dụng tổ chức các hình thức
học tập cho các em học sinh.
Từ thực trạng dạy-học phân môn Địa lí lớp 4 như trên, cho thấy sự cần thiết
phải chuyển từ cách dạy-học thụ động sang dạy học tích cực để giúp học sinh
học tập đạt được các tiêu chuẩn sau: tính tích cực, tính tự giác. Vậy làm thế nào
để có thể vận dụng phương pháp dạy học tích cực và dạy như thế nào cho có
hiệu quả?

Trường Tiểu học Yên Đồng 2- Năm học 2017-20183


Báo cáo chuyên đề “Phương pháp dạy-học phân môn Địa lí lớp 4 theo hướng tích cực”

Nghiên cứu nội dung, chương trình, lập kế hoạch bài học, dạy học, biết vận
dụng kết hợp phương pháp dạy học truyền thống cũng như hiện đại, kết hợp với
sự vận dụng các thành tựu giáo dục học, tâm lý học sẽ là con đường đúng đắn để
tìm lời giải cho câu hỏi trên.
2. Phân phối chương trình phân mônĐịa lí lớp 4:
Gồm 35 tiết được đưa vào dạy suốt năm học, với định lượng 1 tiết/ 1 tuần,
gồm các nội dung sau:
+ Bản đồ và cách sử dụng bản đồ địa hình Việt Nam.
+ Thiên nhiên và hoạt động của con người miền núi và trung du.

+ Thiên nhiên và hoạt động của con người ở vùng đồng bằng.
+ Thiên nhiên và hoạt động của con người ở miền duyên hải.
3. Những thuận lợi, khó khăn khi dạy phân mônĐịa lí lớp 4:
a. Thuận lợi:
+ Học sinh lớp 4 đã có vốn sống phong phú, các em ham tìm tòi, học hỏi, dễ bị
lôi cuốn những điều mới mẻ, nhất là với môi trường xung quanh.
+Ý thức học tập đã được hình thành.
+Được thừa kế nội dung chương trình từ lớp 1 đến lớp 3: Kiến thức địa lí được
tích hợp ở mức cao trong các chủ đề khác nhau của môn Tự nhiên và xã hội.
+ Lên lớp 4 được học bản đồ và cách sử dụng bản đồ giúp học sinh làm quen
với một nguồn kiến thức, một phương tiện học tập rất đặc trưng của địa lí. Thiên
nhiên và con người ở các vùng khác nhau được phân chia theo địa hình phù hợp
Trường Tiểu học Yên Đồng 2- Năm học 2017-20184


Báo cáo chuyên đề “Phương pháp dạy-học phân môn Địa lí lớp 4 theo hướng tích cực”

với tâm lí nhận thức của các em, giúp các em hiểu, biết, ghi nhớ những nét đặc
trưng của từng vùng và thấy được sự đa dạng của thiên nhiên, con người Việt
Nam.
Những điều kiện thuận lợi đó góp phần giúp các em nắm bắt vấn đề một cách
nhanh chóng.
b. Khó khăn:
+ Các em gặp khó khăn trong việc hiểu các khái niệm địa lí vì nó khá trừu
tượng.
+ Kĩ năng chỉ bản đồ, lược đồ của các em hầu như chưa có nên rất khó khăn
cho việc học phân môn địa lí lớp 4.
+ Đa số các em và cả phụ huynh chưa thấy được tầm quan trọng phân môn Địa
lí.Vì vậy nên chưa đầu tư đúng mức vào việc học phân môn Địa lí.
4. Các giải pháp trong quá trình thực hiện:

a. Đối với giáo viên:
+ Nhận thức được vấn đề:Trong giảng dạy luôn lấy học sinh làm trung tâm,
đầu tư thiết kế giờ dạy khoa học sao cho tất cả học sinh cùng làm việc để lĩnh
hội kiến thức, làm cho khoảng cách về nhận thức giữa các đối tượng ngày càng
thu hẹp.
+ Giáo viên phải vững về chuyên môn, phải tự học, tự bổ sung về kiến thức
Địa lívà những kiến thức chuyên môn.

Trường Tiểu học Yên Đồng 2- Năm học 2017-20185


Báo cáo chuyên đề “Phương pháp dạy-học phân môn Địa lí lớp 4 theo hướng tích cực”

+ Phải là người có trình độ sư phạm lành nghề, biết khai thác những mặt tích
cực của các phương pháp, hình thức đó. Mặt khác giáo viên cũng phải biết sử
dụng các thiết bị dạy học phân môn Địa lí lớp 4 trong việc hướng dẫn học sinh
học tập, biết phát hiện cái sai của học sinh và đưa ra những biện pháp sửa chữa,
uốn nắn kịp thời.
b. Đối với học sinh:
+ Xây dựng nếp làm việc khoa học, tích cực, nhanh nhẹn, biết tự học và biết
cách học phân môn Địa lí lớp 4; biết sử dụng sách giáo khoa (Kênh hình và kênh
chữ) một cách hợp lí và hiệu quả.
+ Tất cả học sinh làm việc dưới sự kiểm tra, nhắc nhở của giáo viên.
+ Chuẩn bị: Sách và các phương tiện học tập cần thiết khác như : tranh, ảnh,
bản đồ, phiếu học tập, vở bài tập,....
+ Tâm lý:Thoải mái, cởi mở nhưng tập trung, tránh căng thẳng thái quá. Biết
mạnh dạn trao đổi với giáo viên những điều vướng mắc.
5. Phương pháp, hình thức tổ chức
Để đạt hiệu quả cao trong dạy học Địa lý ở lớp 4 theo hướng Dạy-học tích cực,
ngoài việc vận dụng các phương pháp dạy học mang tính chất chung cho nhiều

môn học, giáo viên cần nắm vững một số phương pháp dạy- học Địa lí cụ thể
như sau:
a. Phương pháp hình thành các biểu tượng địa lí
+ Thành phần quan trọng nhất trong hệ thống kiến thức địa lí Tiểu học là các
biều tượng địa lí.Vì vậy, một trong những mục đích chủ yếu của dạy học Địa lí ở
Trường Tiểu học Yên Đồng 2- Năm học 2017-20186


Báo cáo chuyên đề “Phương pháp dạy-học phân môn Địa lí lớp 4 theo hướng tích cực”

trường Tiểu học là phải làm cho các em tích lũy đựơc càng nhiều biểu tượng địa
lí cụ thể càng tốt.
+ Phương pháp hình thành biểu tượng địa lí tốt nhất đối với học sinh Tiểu học
là làm cho các em quan sát các sự vật, hiện tượng có thể trực tiếp quan sát được
trên thực địa như núi, rừng, lễ hội, thị trấn,...ở địa phương hoặc quan sát qua
tranh ảnh, băng hình qua các bước cụ thể sau:
Bước 1:Lựa chọn đối tượng quan sát:Tùy theo nội dung học tập, giáo viên sẽ lựa
chọn đối tượng quan sát phù hợp với trình độ của học sinh và điều kiện địa
phương.
Bước 2:Xác định mục đích quan sát:Trong quá trình quan sát, không phải lúc
nào học sinh cũng đều rút ra được những đặc điểm của đối tượng. Vì vậy, với
mỗi đối tượng địa lí, giáo viên cần xác định mục đích của việc quan sát (Ví
dụ:Khi hình thành biểu tượng về một con sông, nếu đối tượng quan sát là tranh
ảnh thì đặc điểm “động” của nó như hiện tượng nước chảykhông nên là mục
đích quan sát của học sinh.Tuy nhiên, học sinh có thể quan sát được nó nếu các
em tiếp xúc với một dòng sông thực hoặc xem trong băng hình,...)
Bước 3:Tổ chức, hướng dẫn cho học sinh quan sát đối tượng thông qua hệ thống
câu hỏi, bài tập. Hệ thống câu hỏi, bài tập này xây dựng dựa trên mục đích quan
sát và trình độ hiểu biết của học sinh nhằm:
+ Hướng cho học sinh đến đối tượng quan sát.

+ Điều khiển tri giác và hướng dẫn tư duy học sinh theo hướng quan sát cần
thiết (quan sát từ tổng thể đến chi tiết, từ ngoài vào trong,...)
Trường Tiểu học Yên Đồng 2- Năm học 2017-20187


Báo cáo chuyên đề “Phương pháp dạy-học phân môn Địa lí lớp 4 theo hướng tích cực”

+ Giúp học sinh tổng kết và khái quát những điều đã quan sát, liên hệ với các
đối tượng cùng loại mà các em đã nhìn thấy rồi rút ra những kết luận khách
quan, khoa học.
Bước 4: Tổ chức cho học sinh báo cáo kết quả quan sát về đối tượng. Sau đó
giáo viên cùng học sinh trao đổi, thảo luận, xác nhận và hoàn thiện kết quả,
nhằm giúp cho học sinh có biểu tượng đúng về đối tượng.
Ví dụ: Việc hình thành biểu tượng về Rừng rụng lá mùa khô (Rừng khộp) cho
học sinh lớp 4 qua tranh ảnh (H 7 – Bài 8/ SGK Lịch sử và Địa lí 4- phần Địa lí).
Những nơi có điều kiện có thể cho học sinh quan sát trực tiếp rừng khộp hoặc
qua băng hình, qua tranh, ảnh do giáo viên sưu tầm.
+ Những đặc điểm của rừng rụng lá mùa khô (rừng khộp) mà học sinh có thể
quan sát từ tranh ảnh là:
. Rừng thưa.
. Chỉ có một loại cây.
+ Hệ thống câu hỏi, bài tập hướng dẫn học sinh quan sát và phân tích làm việc
với tranh sẽ như sau:
Câu 1:Em hãy đọc nhan đề bức tranh và nhắc lại mục đích làm việc với
ảnh(H.7).
(Nhan đề của bức tranh : “Rừng khộp”.Mục đích làm việc với tranh:Nhận xét
đặc điểm của rừng khộp vào mùa khô).
Câu 2:Đánh dấu x vào ô trống

sau những ý em cho là đúng:

Trường Tiểu học Yên Đồng 2- Năm học 2017-20188


Báo cáo chuyên đề “Phương pháp dạy-học phân môn Địa lí lớp 4 theo hướng tích cực”

+Rừng rậm.
+ Rừng thưa.
Rừng khộp là

+Rừng chỉ có một loại cây.
+Rừng có nhiều loại cây.

Câu 3:
a)So sánh kích thước của các cây trong rừng khộp.(gần như nhau)
b)Các cây trong rừng khộp vào mùa khô trông xanh tốt hay xơ xác?Vì sao?(xơ
xác vì rụng gần hết lá)
Câu 4:Cảnh rừng khộp khác với cảnh rừng rậm nhiệt đới ở những điểm nào?
Với hệ thống câu hỏi, bài tập này thì:
+ Khi học sinh trả lời được câu hỏi 1 tức là học sinh nắm được mục đích quan
sát.
+ Khi học sinh trả lời được câu hỏi 2 tức là học sinh đã quan sát được toàn bộ
rừng khộp.
+ Khi học sinh trả lời được câu hỏi 3 tức là học sinh đã quan sát chi tiết từng
cây, từng lá và suy nghĩ để tìm ra cảnh rừng khộp về mùa khô.
+ Khi học sinh trả lời được câu hỏi 4 tức là học sinh đã biết liên hệ đối chiếu và
sơ bộ so sánh cảnh rừng khộp với rừng nhiệt đới đã học, để từ đó củng cố về
biểu tượng về rừng khộp.
Như vậy, để có biểu tượng về rừng khộp, các em phải thực hiện 4 bước của
kĩ năng quan sát.

Trường Tiểu học Yên Đồng 2- Năm học 2017-20189


Báo cáo chuyên đề “Phương pháp dạy-học phân môn Địa lí lớp 4 theo hướng tích cực”

b.Phương pháp hình thành khái niệm địa lí
* Hình thành khái niệm địa lí chung
Việc hình thành khái niệm địa lí chung có thể tiến hành theo các bước sau:
+ Bước 1: Hình thành những biểu tượng đúng bằng cách cho học sinh quan sát
(trực tiếp hay gián tiếp) các đối tượng định hình thành khái niệm, đồng thời khai
thác những hiểu biết sẵn có của học sinh về các đối tượng quan sát.
+ Bước 2: Đặt câu hỏi hoặc nêu tình huống có vấn đề để học sinh tìm ra những
dấu hiệu chung, bản chất của đối tượng.
+ Bước 3: Cho học sinh đối chiếu, so sánh các đối tượng cùng loại để lĩnh hội
được đầy đủ và vững chắc các dấu hiệu chung, bản chất của khái niệm.
+ Bước 4: Tổ chức cho học sinh báo cáo kết quả. Sau đó, giáo viên cùng học
sinh trao đổi, thảo luận, xác nhận và hoàn thiện các dấu hiệu chung của đối
tượng, nhằm đưa ra khái niệm đúng về đối tượng.
Ví dụ: Hình thành khái niệm về đảo (Biển, đảo và quần đảo-SGK Lịch sử và
Địa lí 4 trang 149)
- Giáo viên cho học sinh quan sát hòn đảo (bằng tranh ảnh, băng hình)
- Giáo viên khai thác kinh nghiệm sống của các em bằng cách đặt một số câu
hỏi:
+ Trong lớp ta, em nào đã nhìn thấy đảo? Các em thấy khi nào? Ở đâu?
+ Em hãy tả hoặc vẽ một hòn đảo mà em đã nhìn thấy?

Trường Tiểu học Yên Đồng 2- Năm học 2017-201810


Báo cáo chuyên đề “Phương pháp dạy-học phân môn Địa lí lớp 4 theo hướng tích cực”

- Sau khi khai thác kinh nghiệm sống của các em, giáo viên đặt tiếp câu hỏi để
các em phát hiện các dấu hiệu chung và bản chất của đảo: Đất nổi, có nước biển
bao bọc xung quanh.
-Nêu khái niệm:Đảo là bộ phận đất nổi xung quanh có nước biển và đại dương
bao bọc.
*Hình thành khái niệm địa lí riêng
Việc hình thành khái niệm địa lí riêng được tiến hành theo các bước sau:
+ Bước 1: Giáo viên cần:
- Hình dung trước những dấu hiệu riêng của đối tượng.
- Lựa chọn nguồn tri thức liên quan đến đối tượng.
Trên cơ sở đó, xác định những dấu hiệu nào của những đối tượng có thể tổ chức
cho học sinh tìm tòi, phát hiện; những dấu hiệu nào giáo viên phải cung cấp cho
các em.
+ Bước 2:Tùy theo trình độ nhận thức của học sinh, giáo viên soạn một hệ
thống câu hỏi, bài tập nhằm hướng dẫn học sinh làm quen với các nguồn tri thức
đã lựa chọn để phát hiện ra những dấu hiệu riêng của đối tượng.
+ Bước 3:Tổ chức cho học sinh làm việc với các nguồn tri thức theo hệ thống
câu hỏi, bài tập đã chuẩn bị trước (theo hình thức cá nhân, nhóm, cả lớp tùy
thuộc vào nội dung, trang thiết bị vật chất) để phát hiện ra dấu hiệu riêng của đối
tượng.

Trường Tiểu học Yên Đồng 2- Năm học 2017-201811


Báo cáo chuyên đề “Phương pháp dạy-học phân môn Địa lí lớp 4 theo hướng tích cực”

+ Bước 4:Tổ chức cho học sinh báo cáo kết quả phát hiện dấu hiệu riêng của
đối tượng, thông qua nguồn tri thức. Trên cơ sở, giáo viên bổ sung những dấu
hiệu mà học sinh không thể tự tìm ra được bằng lời mô tả sinh động của mình

nhằm hoàn thiện khái niệm cho học sinh và yêu cầu học sinh nêu khái niệm
riêng.
Ví dụ: Khi dạy bài : “Hoạt động sản xuất của người dân ở đồng bằng Nam
Bộ”
- Bài dạy minh họa hôm nay, ta thấy yêu cầu học sinh cần nắm nguổn tri thức
của bài như sau:
Nêu được một số hoạt động sản xuất chủ yếu của người dân ở đồng bằng
Nam Bộ: Trồng nhiều lúa gạo, cây ăn trái; nuôi trồng và chế biến thủy sản; chế
biến lương thực...
Tổ chức cho học sinh tích cực tìm tòi những dấu hiệu riêng của đối tượng,
qua đó các em nắm được những điều kiện thuận lợi để dồng bằng Nam Bộ trở
thành vùng sản xuất lúa gạo, trái cây và thủy sản lớn nhất cả nước: đất đai màu
mỡ, khí hậu nóng ẩm, người dân cần cù lao động...
c. Hướng dẫn học sinh khai thác kiến thức từ bản đồ, lược đồ
Bước 1: Nắm được mục đích làm việc với bản đồ, lược đồ.
Bước 2: Xem bảng chú giải để có biểu tượng địa lí cần tìm trên bản đồ, lược đồ.
Bước 3: Tìm vị trí địa lí của đối tượng trên bản đồ, lược đồ dựa vào kí hiệu.
Bước 4: Quan sát đối tượng trên bản đồ, lược đồ, nhận xét và nêu đặc điểm đơn
giản của đối tượng.
Trường Tiểu học Yên Đồng 2- Năm học 2017-201812


Báo cáo chuyên đề “Phương pháp dạy-học phân môn Địa lí lớp 4 theo hướng tích cực”

Bước 5: Xác lập mối quan hệ địa lí đơn giản giữa các yếu tố và các thành phần
như địa hình và khí hậu, sông ngòi, thiên nhiên và hoạt động sản xuất của con
người,... trên cơ sở học sinh biết kết hợp những kiến thức bản đồ và kiến thức
địa lí để so sánh phân tích.
Ví dụ:
Tây Nguyên-Bài 5/SGK Lịch sử và Địa lí 4

- Những kiến thức trong bài học sinh cần khai thác qua bản đồ:
+ Phân biệt vị trí của Tây Nguyên.
+ Nêu tên các cao nguyên ở Tây Nguyên.
- Hệ thống câu hỏi để dẫn dắt học sinh làm việc với bản đồ:
+Quan sát lược đồ Tây Nguyên trang 82
Câu 1: Đánh dấu ô

sau ý đúng:

Tây Nguyên ở phía nào của dãy Trường Sơn Nam?
Phía Bắc

Phía Đông

Phía Nam

Phía Tây

Câu 2: Điền tên các cao nguyên vào bảng sau theo hướng từ Bắc xuống Nam
Thứ tự

Tên cao nguyên

1
2
3
4
Qua cách sử dụng bản đồ để hướng dẫn học sinh khac thác, tìm tòi kiến thức
thì tôi thấy kiến thức của các em thu nhận được bền vững hơn đồng thời trong
Trường Tiểu học Yên Đồng 2- Năm học 2017-201813

Báo cáo chuyên đề “Phương pháp dạy-học phân môn Địa lí lớp 4 theo hướng tích cực”

quá trình tìm tòi kiến thức, kĩ năng địa lí của học sinh cũng được rèn luyện và
củng cố.
d. Phương pháp hình thành mối quan hệ so sánh thông qua bảng số liệu
Giáo viên hướng dẫn học sinh làm việc với bảng số liệu để các em thực hiện
các bước sau:
Bước 1: Nắm được mục đích làm việc với bảng số liệu.
Bước 2: Đọc tên bảng số liệu.
Bước 3: Xem tên các cột, nắm được ý nghĩa đơn vị và thời điểm đi kèmvới các
số liệu ở từng cột.
Bước 4: Đối chiếu các số liệu theo hàng dọc, hàng ngang của bảng số liệu để rút
ra nhận xét.
Ví dụ :
Bài :Thành phố Hồ Chí Minh
-Kiến thức trong bài học học sinh cần nắm được qua bảng số liệu:
+ Nhận biết được dân số và điện tích của thành phố Hồ Chí Minh.
+ So sánh diện tích và dân số của thành phố Hồ Chí Minh với các thành phố
khác như :Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng.
-Hệ thống câu hỏi làm việc với bảng số liệu:
Câu 1: Đọc tên các cột trong bảng số liệu.
Câu 2: Các số liệu trong bảng số liệu được ghi vào thời gian nào và được biểu
thị theo đơn vị nào?
Trường Tiểu học Yên Đồng 2- Năm học 2017-201814


Báo cáo chuyên đề “Phương pháp dạy-học phân môn Địa lí lớp 4 theo hướng tích cực”

Câu 3: Năm 2003, thành phố Hồ Chí Minh có diện tích và dân số là bao
nhiêu?
Câu 4: Diện tích và dân số của thành phố Hồ Chí Minh đứng thứ mấy so với
các thành phố trong bảng ?
Như vậy trong quá trình làm việc với bảng số liệu, theo gợi ý của giáo viên,
các em phải phát hiện ra mối tương quan so sánh giữa các đại lượng, rồi trả lời
theo trình tự hệ thống câu hỏi, bài tập thực hiện như đã nêu ở trên.Việc làm này
của học sinh, nếu được lặp đi lặp lại nhiều lần thì tư duy về mối quan hệ so sánh
của các em dần dần phát triển cùng với kĩ năng làm việc với các bảng số liệu.
6. Bài dạy minh họa
Địa lí
Thủ đô Hà Nội
I. MỤC TIÊU:

- HS xác định được vị trí của thủ đô Hà Nội trên bản đồ Việt Nam.
- Trình bày những đặc điểm tiêu biểu của thủ đô Hà Nội.
- Một số dấu hiệu thể hiện Hà Nội là 1 thành phố cổ, là trung tâm chính trị, kinh
tế, văn hoá, khoa học của cả nước
- Tìm hiểu thông tin về thủ đô của đất nước qua tranh, ảnh, báo chí.
- Thêm yêu quý, tự hào về thủ đô, có ý thức giữ gìn vẻ đẹp của thủ đô.
II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC:

Các bản đồ, tranh ảnh, bảng phụ
Trường Tiểu học Yên Đồng 2- Năm học 2017-201815


Báo cáo chuyên đề “Phương pháp dạy-học phân môn Địa lí lớp 4 theo hướng tích cực”
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC:

A. Kiểm tra bài cũ: (3’)

Em hãy kể tên một số nghề thủ công của người dân ở đồng bằng Bắc Bộ?
Em hãy cho biết chợ phiên ở đồng bằng Bắc Bộ có đặc điểm gì?
B. Dạy bài mới: (32’)
1. Giới thiệu và ghi đầu bài: (1’)
2. Nội dung:

(28’)

a.Thủ đô Hà Nội nằm ở trung tâm đồng bằng Bắc Bộ:
Hoạt động 1:Làm việc theo nhóm đôi.
HS: Quan sát lược đồ SGK và chỉ:
- GV gọi HS chỉ vị trí của thủ đô Hà

+ Vị trí của thủ đô Hà Nội

Nội trên bản đồ.
+ Trả lời các câu hỏi mục I SGK.
b. Thành phố cổ đang ngày càng phát triển:
Hoạt động 2: Làm việc cả lớp.
Tìm hiểu biết được sự thay đổi của

HS trả lời

Hà Nội theo thời gian theo một số
câu hỏi cụ thể
? Hà Nội được chọn làm kinh đô
của nước ta từ năm nào
? Tới nay Hà Nội được bao nhiêu
tuổi
HS: Dựa vào vốn hiểu biết của mình và

Trường Tiểu học Yên Đồng 2- Năm học 2017-201816


Báo cáo chuyên đề “Phương pháp dạy-học phân môn Địa lí lớp 4 theo hướng tích cực”

Hoạt động 3: Làm việc nhóm 4

SGK để trả lời câu hỏi.
.

? Khu phố cổ và khu phố mới có sự
khác nhau gì về đặc điểm(nhà cửa,
đường phố…)
c. Hà Nội – trung tâm chính trị, văn hoá, khoa học và kinh tế lớn của cả
nước:
Hoạt động 4: Làm việc cả lớp.
HS: Dựa vào SGK, tranh ảnh để trả lời
câu hỏi:
? Nêu những dẫn chứng thể hiện Hà
Nội là:
+ Trung tâm chính trị.
+ Trung tâm kinh tế.
+ Trung tâm văn hoá.
? Kể tên 1 số trường đại học, viện bảo
tàng… ở Hà Nội
? Kể tên những danh lam thắng cảnh di
tích lịch sử ở Hà Nội
=> Rút ra bài học (ghi bảng).

HS: Đọc ghi nhớ.

3. Củng cố – dặn dò: (3’)
- Nhận xét giờ học.
PHẦN III: KẾT LUẬN
Trường Tiểu học Yên Đồng 2- Năm học 2017-201817


Báo cáo chuyên đề “Phương pháp dạy-học phân môn Địa lí lớp 4 theo hướng tích cực”

Trong quá trình giảng dạy từng bước rèn luyện kỹ năng cho học sinh năng
lực tự học tập, bước đầu rèn luyện những kỹ năng địa lí như: kỹ năng sử dụng
bản đồ, kỹ năng nhận xét, kỹ năng so sánh phân tích số liệu, kỹ năng phân tích
các mối quan hệ địa lý đơn giản.Hình thành và phát triển ở học sinh thái độ và
thói quen ham tìm hiểu, yêu thiên nhiên, đất nước, con người. Nhằm giúp học
sinh có ý thức và hành động bảo vệ thiên nhiên.Ngoài ra giáo viên cần tạo không
khí nhẹ nhàng, thoải mái trong giờ học để từ đó các em có niềm yêu thích môn
học. Thường xuyên theo dõi, khuyên bảo, uốn nắn kịp thời những sai sót của
học sinh, đồng thời động viên, khen thưởng những tiến bộ vươn lên trong học
tập. Cần đặt nhiều câu hỏi kích thích tính tò mò của học sinh và tạo nhiều cơ hội
để các em được làm việc nhiều hơn, dàn trải sự đóng góp xây dựng bài một cách
tích cực với từng đối tượng học sinh.
Trên đây là báo cáochuyên đề “Phương pháp dạy-học phân môn Địa lí lớp
4 theo hướng tích cực”. Chúng tôi rất mong nhận được sự quan tâm, giúp đỡ và
đóng góp chân thành của các cấp lãnh đạo, các đồng chí trong Ban giám hiệu
các nhà trường và bạn bè đồng nghiệp để chúng tôi giảng dạy ngày một tốt hơn.
Chúng tôi xin chân thành cảm ơn !

Yên Đồng, ngày 12 tháng 12 năm 2017
Ban Giám hiệu duyệt

Người thực hiện

Trường Tiểu học Yên Đồng 2- Năm học 2017-201818


Báo cáo chuyên đề “Phương pháp dạy-học phân môn Địa lí lớp 4 theo hướng tích cực”

Tập thể giáo viên tổ 4+5

Trường Tiểu học Yên Đồng 2- Năm học 2017-201819