Yếu tố quyết định chất lượng giáo dục đào tạo tại trường Đại học Xây dựng miền Trung

Thông báo Khoa học và Công nghệ * Số 1-2014

1

YẾU TỐ QUYẾT ĐỊNH CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC ĐÀO TẠO
TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC XÂY DỰNG MIỀN TRUNG
TS. Trần Xuân Thực
Hiệu trưởng Trường Đại học Xây dựng Miền Trung
Tóm tắt: Chất lượng giáo dục – đào tạo, một chủ đề luôn luôn nóng hổi mà bất
kỳ nhà quản lý giáo dục đào tạo nào cũng phải quan tâm giải quyết. Quan niệm
thông thường về “chất lượng giáo dục” đã khiến nhiều lúc nhiều nơi có những
nhận định chưa thật sự công bằng về thực trạng hoạt động của một số bộ phận
nào đó. Chúng tôi, thông qua bài viết này, mong muốn chia xẻ những yếu tố về
chất lượng giáo dục – đào tạo tại trường Đại học Xây dựng Miền Trung nhằm
có một cách nhìn đầy đủ hơn về giáo dục – đào tạo như một hoạt động vĩnh
hằng của nhà trường nói riêng, của xã hội nói chung.
Từ khóa: Chất lượng, giáo dục, định hướng.

1. Khái quát về chất lượng
Khi bàn đến chất lượng theo nghĩa
rộng, nhiều nhà giáo dục thường đặt nó
trong bộ đôi phạm trù “số lượng-chất
lượng” hay gọn hơn, cặp phạm trù
“lượng - chất” với quy luật về sự biết đổi
của chúng. Dưới đây chúng tôi xin trao
đổi một số cách tiếp cận về chất lượng
trong các hoạt động xã hội:
- Chất lượng là sự xuất sắc bẩm
sinh, tự nó; hay đơn giản, chất lượng là
cái tốt nhất. Điều này chỉ có thể hiểu
được, cảm nhận được nếu so sánh với

những sự vật có cùng những đặc tính với
sự vật đang được xem xét. Đây là cách
tiếp cận tiên nghiệm về chất lượng.
- Chất lượng được xem xét trên cơ
sở những thuộc tính đo được. Điều đó có
nghĩa là chất lượng có thể được đo
lường khách quan và chính xác. Một sự
vật có thuộc tính nào đó “cao hơn” cũng
có nghĩa là nó “tốt hơn” và do đó cũng
“đắt hơn”. Cách tiếp cận này gọi là cách
tiếp cận dựa trên sản phẩm khi xem xét
chất lượng.

- Chất lượng được xem như sự
phù hợp với nhu cầu. Các sản phẩm và
dịch vụ được “sản xuất” một cách
chính xác với những “đặc tính kỹ
thuật” đã định; mọi sự lệch lạc đều dẫn
đến giảm thấp chất lượng (mặc dù vẫn
đề cập đến dịch vụ).
- Chất lượng được xác định bằng tý
số thành tựu/ giá cả: thành tựu của một
giá cả chấp nhận được và sự phù hợp ở
một chi phí chấp nhận được. Đây là cách
tiếp cận dựa trên giá trị về chất lượng.
- Chất lượng là sự phù hợp với mục
đích. Chất lượng được xem xét đơn giản
chỉ trong con mắt của người chim
ngưỡng sự vật hoặc sử dụng chúng và
được coi như mức độ của sự thỏa mãn,

hài lòng của khách hàng. Đó là sự tiếp
cận dựa trên người sử dụng, khách hàng
đối với chất lượng.
Trong thực tế hiện nay các cơ sở
giáo dục - đào tạo, các nhà hoạch định
chính sách, cán bộ quản lý, giảng viên,
luôn luôn quan tâm đến chất lượng
giáo dục - đào tạo. Mọi người đều


Thông báo Khoa học và Công nghệ * Số 1-2014

ngầm hiểu rằng, thực chất chất lượng
của toàn bộ hệ thống giáo dục phụ
thuộc vào kết quả học tập của sinh viên
tốt nghiệp về vấn đề nhận thức, như
mức độ, độ sâu, khối lượng và ý nghĩa,
giá trị khoa học của sự chuyển tải
những tri thức, kỹ năng,…
Xu thế hiện nay của mối quan tâm
về chất lượng giáo dục - đào tạo là sự
tập trung chú ý ngày càng tăng đối với
kết quả tống thể ở các cơ sở giáo dục,
dù đó là trường đại học hay các cơ sở
giáo dục - đào tạo tư thục, dân lập. Xu
thế này đã phản ánh tình hình và hiệu
quả sử dụng nguồn nhân lực tại các cơ
quan quản lý nhà nước, cơ sở sản xuất
công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và
các cơ sở chuyên môn khác.

2. Xác định chất lượng trong giáo dục
và đào tạo

2

Việc xem xét chất lượng trong giáo
dục và đào tạo đồng thời từ hai khía
cạnh: các cấp độ tại đó chất lượng giáo
dục - đào tạo được xem xét từ chính sách
giáo dục đào tạo đến quá trình học tập
và sự khác nhau giữa chất lượng thiết kế;
Chính sách giáo dục đào tạo có thể
phân biệt ở các cấp độ: chính sách quản
lý ở cấp ngành, thiết kế giáo dục - đào
tạo tại các cơ sở giáo dục đào tạo,
chương trình giáo trình, thực hiện các
bài giảng, giảng viên, sinh viên.
Sự khác nhau giữa chất lượng thiết
kế được thể hiện bởi sự xác định, lập kế
hoạch, sự thích nghi và triển khai có hiệu
quả những nội dung đã được lập kế hoạch.
Bảng dưới đây sẽ minh họa khái niệm
này, với lưu ý rằng có sự phân biệt giữa
giáo dục đào tạo chính quy (truyền thống)
và giáo dục đào tạo không chính quy.

Bảng: Một số thành tố chất lượng trong giáo dục - đào tạo
CHẤT LƯỢNG THIẾT KẾ
Cấp độ

Giáo dục đào
tạo chính quy
- Cân đối các nhu
cầu giáo dục đào tạo
1. Chính
- Hoàn thiện việc
sách
cung ứng giáo
dục - đào tạo

Giáo dục đào tạo
không chính quy
- Xác định nhu
cầu đào tạo của
đơn vị sử dụng
nguồn lực
- Chiến lược đào
tạo của đơn vị sử
dụng nguồn lực
- Quản lý hợp lý
- Phân phối chi
- Phục vụ phi tập phí hiệu quả
2. Quản lý, trung
- Phân phối nhanh
Tổ chức
- Giúp đỡ, hỗ trợ chóng, theo khách
người học
hàng

3. Thiết kế

- Tổ chức nội bộ - Phục vụ kinh
- Chính sách cán doanh, dịch vụ
bộ
- Kiểm soát, quản
lý uy tín

CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO
Giáo dục đào
tạo chính quy
- Theo dõi, điều
tiết chính sách
giáo dục
- Hiệu quả của
các chi phí đào
tạo

Giáo dục đào tạo
không chính quy
- Hiểu biết về sự
tác động của các
xu thế mới đến nhu
cầu đào tạo để có
sự điều chỉnh phù
hợp

- Cẩn trọng, linh - Sự chấp nhận
hoạt và nhanh chất lượng với
chóng về những “khách hàng”
hỗ trợ quản lý

- Các hoạt động
của nhà trường
- Quản lý các
nguồn tài chính

- Sự tăng lên của
trình độ phục vụ


Thông báo Khoa học và Công nghệ * Số 1-2014

3

CHẤT LƯỢNG THIẾT KẾ
Cấp độ

4. Chương
trình giáo
dục - đào
tạo
5. Đầu ra
và sự phân
phối khóa
trình
6.
Giáo
viên, cán
bộ giảng
dạy, cán

bộ
huấn
luyện

CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO

Giáo dục đào
tạo chính quy
- Xây dựng và
thích nghi nội
dung
- Sự gắn kết nội
tại
- Sự phù hợp
- Sách giáo trình
- Tài liệu tham
khảo

Giáo dục đào tạo
không chính quy
- Sự gắn kết giữa
nhu cầu và đào tạo
- Sự lựa chọn
hình thức đào tạo
đúng đắn

Giáo dục đào
tạo chính quy
Tuân
thủ

chương trình với
thiết kế và mục
tiêu đã được xác
định

- Có tay nghề cao
- Có khả năng
làm việc ngoài xã
hội

- Có tay nghề cao - Duy trì
- Có khả năng thành thạo
làm việc ngoài xã - Cập nhật
hội

Giáo dục đào tạo
không chính quy
- Các khóa học đáp
ứng nhu cầu
- Phản hồi của
“khách hàng”
- Quản lý dự án

- Sự cân đối của - Sự hoàn tất
kiến thức và kỹ khóa học
năng
sự - Đào tạo lại
- Có năng lực tư
vấn

- Thái độ mở đối - Có khả năng học - Sự thành đạt - Sự cải thiện kết
7.
Sinh
với sự học
tập liên tục
của sinh viên
quả, thành tựu học
viên, người
- Sự phân loại
tập
được huấn
đánh giá từ ban
luyện
đầu

3. Chất lượng và sự phù hợp của nội
dung giáo dục - đào tạo tại Trường
Đại học Xây dựng Miền Trung
Hầu hết các đề cương chương
trình của các bậc học, ngành học hiện
nay của Nhà trường đều quan tâm đến
tính chất ứng dụng của môn học so với
ngành học. Đối với những chương
trình đào tạo chuyên nghiệp bậc đại
học, cao đẳng, nơi mà nhu cầu phản
biện từ xã hội cao hơn, thì kỳ vọng về
hiệu quả phải đạt được trong quá trình
xây dựng đề cương đối với cán bộ,
giảng viên phải sâu sắc và xứng tầm,
chủ yếu phải là:

- Có kinh nghiệm và kiến thức sâu
rộng trong lĩnh vực phụ trách giảng dạy;

- Có khả năng minh chứng, ủng hộ
cho những luận điểm với những sự kiện,
số liệu hoặc những ý tưởng có giá trị;
- Có tầm nhìn mới để trình bày, tư
tưởng mới, cách tiếp cận mới;
- Đáng tin cậy đối với người học.
Kiến thức về bộ môn của mỗi
giảng viên là một vấn đề, nhưng sự
phù hợp giữa nội dung khung chương
trình, nội dung giáo dục - đào tạo là
rất quan trọng.
Trong đào tạo tập trung chính quy
tại nhà trường, có thể xác định được cái
gì là tốt nhất đối với người học sẽ luôn
được phát huy và được xem xét về mặt
chính sách. Trong giáo dục đào tạo
không chính quy, thì quan điểm “người


Thông báo Khoa học và Công nghệ * Số 1-2014

sử dụng” sẽ nổi trội hơn so với giáo dục
- đào tạo từ ban đầu.
Nhà trường luôn quan điểm rằng:
Những khóa học được đánh giá có chất
lượng cao sẽ phải là những khóa học
hướng tới thậm chí đạt đến tính phù hợp,

tính thực tiễn với khả năng thực hành và
ứng dụng cao, tính liên kết cao giữa các
môn học trong bậc học. Ngoài ra,
chương trình còn tạo dựng nguồn cảm
hứng (truyền cảm, biểu cảm, gợi cảm),
năng động, bổ sung và cập nhật nhiều
thông tin hữu ích; xây dựng giải pháp
chuyển tải nhiều hơn so với nội dung
trong chương trình.
4. Dạy học và đào tạo có hiệu quả tại
Trường Đại học Xây dựng Miền Trung
Nội dung không phải là khía cạnh
duy nhất để thực hiện một chương trình
đào tạo tạo nên chất lượng người học.
Những đặc trưng chất lượng khác có tác
động tích cực chẳng hạn như tính tương
tác, tính năng động, kinh nghiệm giảng
dạy, phong cách của mỗi giảng viên, cán
bộ huấn luyện,…
Hiệu quả của quá trình dạy học từ
giảng viên của nhà trường luôn được
quan tâm, đó là “sự cam kết chặt chẽ và
động cơ lành mạnh” trong quá trình
giảng dạy, định hướng sinh viên tự học,
tự nghiên cứu, và chắc chắn đó là một
trong những nhân tố quyết định đến kết
quả của giáo dục, trong đó sự hỗ trợ cho
động cơ bên trong của người giảng viên
và cách tiếp cận của họ phải luôn được
duy trì hoặc nâng cao.

Giảng viên nhà trường luôn gắn bó
mật thiết với sự cam kết về “thái độ
nghề nghiệp” bao gồm những hành vi
đạo đức (chẳng hạn không đối xử với
người học bằng những cách thức thiếu

4

tôn trọng họ, không biểu hiện thiên kiến
về giới tính, văn hóa vùng - miền,…);
lòng mong muốn có sự cải tiến thường
xuyên; sự cởi mở đối với các thông tin
phản hồi, luôn luôn gần gũi với sinh viên
để tạo ra một hình ảnh tốt nhất về chất
lượng đào tạo của nhà trường.
Giảng viên nhà trường luôn thể
hiện sự thành thục về khả năng chuyển
tải những tri thức và những kỹ năng
bằng cách “dịch” chúng thành các tư
tưởng khái niệm có thể hiểu được đối
với người học; kích thích sự hứng thú
của người học đối với bộ môn để chuẩn
bị cho người học có khả năng học tập
suốt đời. Những khả năng này được
đánh giá tốt hơn và đáng tin tin cậy
hơn so với việc đánh giá sự thành thục
về bộ môn. Kết hợp hai sự thành thục
này sẽ tạo nên quá trình đóng góp đáng
kể vào việc lĩnh hội có chất lượng ở
người học.

Giảng viên nhà trường luôn thể
hiện phong cách dạy học nhằm mang lại
kết quả học tập tốt nhất cho sinh viên.
Họ có thể soạn ra một loạt các phong
cách dạy học có ích cho sự học tập của
người học vì chúng nâng cao, thúc đẩy
khả năng học tập theo những cách khác
nhau. Nhưng mặt khác, họ cũng có
những quy tắc cơ bản cho phong cách
dạy học đạt kết quả. Một số đặc điểm
cần phải loại trừ, chẳng hạn như gây
nhàm chán, lặp đi lặp lại, ngạo mạn hoặc
xa cách người học, không vững vàng
hoặc không có khả năng thuyết phục,…
và trong thực tiễn, những đặc trưng cho
phong cách dạy học được người học tiếp
thu hiệu quả và do đó họ đánh giá cao và
hoan nghênh như:
- Phong cách giao tiếp xuất sắc;


Thông báo Khoa học và Công nghệ * Số 1-2014

- Luôn nhiệt tình và tận tụy trong
công việc;
- Có khả năng truyền đạt chương
trình, giáo trình, bài giảng ở cấp độ đúng
đắn và sát với đối tượng lĩnh hội kiến thức;
- Có sáng kiến và có khả năng đáp
ứng những thông tin phản hồi từ phía người

học một cách nhanh chóng và hiệu quả;
- Biết động viên và chịu khó phát
huy với các ý tưởng;
- Hào hứng và có đầu óc hài hước;
Dạy học là một quá trình tương tác
diễn ra trong những bối cảnh nhất định
đặc biệt khi giảng dạy tại giảng đường,
chất lượng dạy học gắn liền với kết quả
của quá trình giao tiếp hai chiều.
Ngoài ra, giảng viên nhà trường
luôn quan tâm đến một số “khía cạnh
thực hành và ứng dụng” ảnh hưởng đến
chất lượng lĩnh hội, chẳng hạn như:
- Giảng viên phải luôn tôn trọng
bản chất và khối lượng công việc của bộ
môn phân công;
- Logic của chương trình, bài giảng
phải rõ ràng sáng sủa đối với người học;

5

- Giảng viên phải luôn tôn trọng
nội quy (chẳng hạn thời khóa biểu, giờ
giấc, quy trình làm việc trên lớp);
- Giảng viên phải luôn hiểu rõ
người học mong muốn cái gì;
- Giảng viên phải có hành vi xử lý
đúng mực với những hoạt động học tập
và nghiên cứu của người học.
Tất nhiên, đây là một số nét điển

hình, mà thiếu chúng là triệu chứng của
sự không có chất lượng.
5. Kết luận
Do tác động của sự thay đổi ngày
càng nhanh kinh tế - xã hội, toàn cầu
hóa thì nhu cầu đào tạo chất lượng
ngày càng cao để phù hợp với thực
tiễn đặt ra. Trước tình hình đó, Trường
Đại học Xây dựng Miền Trung phải
tổng kết thực tiễn theo định kỳ, bắt kịp
vào xu thế hội nhập, xác định việc
thường xuyên nâng cao chất lượng đào
tạo là yêu cầu thiết thực trong quá
trình đào tạo nguồn nhân lực hiệu quả
cho khu vực.