Luận văn thạc sĩ quản lý giáo dục: Quản lý quá trình đào tạo của các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa theo chuẩn đầu ra

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

NGUYỄN THỊ CẨM

QUẢN LÝ QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO CỦA CÁC TRƢỜNG
TRUNG CẤP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH KHÁNH HÒA
THEO CHUẨN ĐẦU RA

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2020


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

NGUYỄN THỊ CẨM

QUẢN LÝ QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO CỦA CÁC TRƢỜNG
TRUNG CẤP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH KHÁNH HÒA
THEO CHUẨN ĐẦU RA

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 8.140114

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS.TS. NGUYỄN ĐỨC CHÍNH

HÀ NỘI - 2020

LỜI CẢM ƠN
Nhận thấy nhu cầu thiết thực tại các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh
Khánh Hòa nói chung và đơn vị công tác nói riêng cùng với sự định hướng của một
số giáo viên tham gia giảng dạy lớp cao học QH-2017-S3. Tác giả đã chọn đề tài
nghiên cứu:“Quản lý quá trình đào tạo của các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh
Khánh Hòa theo chuẩn đầu ra ”.
Xin chân thành cảm ơn Ban Giám Hiệu trường Đại học Giáo dục, quý thầy
cô trực tiếp giảng dạy; Ban Giám hiệu, Cán bộ quản lý, giáo viên của các trường
Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa; các cơ quan, doanh nghiệp và các đồng
nghiệp luôn động viên, quan tâm và giúp đỡ để hoàn thành luận văn đã tận tình và
tạo nhiều điều kiện thuận lợi giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên
cứu và hoàn thành luận văn.
Đặc biệt tác giả đề tài xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và sự trân trọng đến:
GS.TS. Nguyễn Đức Chính, người Thầy đã nhiệt tình hướng dẫn, giúp đỡ tác giả từ
khởi sự đề cương cho đến lúc hoàn thành luận văn.
Mặc dù đã cố gắng trong điều kiện và khả năng có thể để hoàn thành luận
văn, song chắc chắn còn nhiều thiếu sót và hạn chế. Tác giả đề tài kính mong được
sự chỉ dẫn của quý thầy cô và sự góp ý của đồng nghiệp nhằm làm cho luận văn
được hoàn thiện, có giá trị thực tiễn trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày 04 tháng 12 năm 2019
Tác giả

Nguyễn Thị Cẩm

i


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

ASEAN

Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á

ASEM

Diễn đàn hợp tác Á - Âu

CBQL

Cán bộ quản lý

CIPO

Context - Input - Process - Output/Outcome

CNH, HĐH

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

CSVC&TBĐT

Cơ sở vật chất và thiết bị đào tạo

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

GDCN

Giáo dục chuyên nghiệp

GDNN

Giáo dục nghề nghiệp

GIZ

Tổ chức hợp tác phát triển Đức

HĐ
HS

Hoạt động
Học sinh

ILO

Tổ chức Lao động Quốc tế

KH&CN

Khoa học và công nghệ

KH&ĐT

Khoa học và đào tạo

KT-XH

Kinh tế - xã hội

LĐ - TB & XH

Lao động - Thương binh và xã hội

QLĐT

Quản lý đào tạo

TB

Trung bình

TBĐT
TCCN
TCN

Thiết bị đào tạo
Trung cấp chuyên nghiệp
Trung cấp nghề

UNESCO

Tổ chức Giáo dục, Khoa học và văn hóa của Liên hiệp quốc

WTO

Tổ chức Thương mại Thế giới

ii


MỤC LỤC
Trang
Lời cảm ơn ................................................................................................................... i
Danh mục chữ viết tắt .................................................................................................ii
Danh mục các bảng ...................................................................................................vii
Danh mục các biểu đồ, sơ đồ ..................................................................................... ix
MỞ ĐẦU .................................................................................................................. 10
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO
NGHỀ THEO CHUẨN ĐẦU RA .......................................................................... 16
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ......................................................................... 16
1.1.1. Những nghiên cứu về đào tạo theo chuẩn đầu ra .................................. 16
1.1.2. Những nghiên cứu về quản lý quá trình đào tạo theo chuẩn đầu ra...... 20
1.2. Một số khái niệm cơ bản về quản lý ĐTN theo chuẩn đầu ra ..................... 23
1.2.1. Đào tạo nghề, mục tiêu đào tạo. ............................................................ 23
1.2.2. Chuẩn đầu ra trong đào tạo ................................................................... 24
1.2.3. Chuẩn đầu ra GDNN .............................................................................. 26
1.2.4. Quản lý, quản lý nhà trường, quản lý đào tạo, quản lý đào tạo theo CĐR ...... 27
1.3. Quá trình đào tạo theo chuẩn đầu ra ............................................................. 29
1.3.1. Quá trình đào tạo ................................................................................... 29
1.3.2. Các hoạt động chủ yếu trong quá trình ĐTN theo CĐR ........................ 31
1.4. Nội dung quản lý quá trình đào tạo theo chuẩn đầu ra ............................... 31
1.4.1. Quản lý các yếu tố đầu vào .................................................................... 31
1.4.2. Quản lý các yếu tố quá trình .................................................................. 37
1.4.3. Quản lý các yếu tố đầu ra ...................................................................... 40
1.5. Các yếu tố tác động đến quản lý quá trình đào tạo theo CĐR .................... 41
1.5.1. Các yếu tố khách quan ........................................................................... 41

1.5.2. Các yếu tố chủ quan ............................................................................... 42
Tiểu kết chƣơng 1 .................................................................................................... 44
CHƢƠNG 2: CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ QUÁ TRÌNH ĐÀO
TẠO THEO CHUẨN ĐẦU RA CỦA CÁC TRƢỜNG TRUNG CẤP
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH KHÁNH HÒA ................................................................ 45

iii


2.1. Giới thiệu khái quát về các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh
Khánh Hòa .............................................................................................................. 45
2.2. Giới thiệu quá trình khảo sát thực trạng đào tạo và quản lý đào tạo
theo chuẩn đầu ra của các trƣờng Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa ... 46
2.2.1. Mục đích khảo sát................................................................................... 46
2.2.2. Nội dung khảo sát ................................................................................... 46
2.2.3. Phương pháp khảo sát ............................................................................ 46
2.2.4. Tiêu chí và thang đánh giá ..................................................................... 47
2.2.5. Mẫu khảo sát .......................................................................................... 48
2.3. Thực trạng quá trình đào tạo theo chuẩn đầu ra tại các trƣờng Trung
cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa .......................................................................... 48
2.3.1. Thực trạng hoạt động xác định nhu cầu đào tạo nghề (ĐTN) ............... 49
2.3.2. Hoạt động xác lập và công bố CĐR, mục tiêu ĐTN .............................. 50
2.3.3. Thực trạng hoạt động phát triển chương trình đào tạo theo CĐR ........ 52
2.3.4. Thực trạng hoạt động tuyển sinh theo CĐR ........................................... 54
2.3.5. Thực trạng đội ngũ giáo viên ................................................................. 56
2.3.6. Thực trạng hoạt động đảm bảo cơ sở vật chất và thiết bị đào tạo ........ 58
2.3.7. Thực trạng hoạt động giảng dạy của giáo viên trong quá trình đào tạo
theo CĐR ........................................................................................................... 60
2.3.8. Thực trạng hoạt động học tập của học sinh ........................................... 62
2.3.9. Thực trạng hoạt động kiểm tra đánh giá trong quá trình đào tạo

theo CĐR .......................................................................................................... 63
2.4. Thực trạng quản lý quá trình đào tạo theo chuẩn đầu ra của các
trƣờng Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa ................................................. 65
2.4.1. Thực trạng quản lý các yếu tố đầu vào .................................................. 65
2.4.2. Thực trạng quản lý các yếu tố quá trình ................................................ 76
2.4.3. Thực trạng quản lý các yếu tố đầu ra .................................................... 83
2.5. Thực trạng mức độ tác động của các yếu tố có ảnh hƣởng đến quản lý
đào tạo theo chuẩn đầu ra ...................................................................................... 86
2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý đào tạo theo chuẩn đầu ra của
các trƣờng Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa........................................... 87
Tiểu kết chƣơng 2 .................................................................................................... 91

iv


CHƢƠNG 3: CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO
THEO CHUẨN ĐẦU RA CỦA CÁC TRƢỜNG TRUNG CẤP TRÊN ĐỊA
BÀN TỈNH KHÁNH HÒA ..................................................................................... 92
3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp quản lý đào tạo ....................................... 92
3.1.1. Nguyên tắc tuân thủ pháp luật và chính sách của Nhà nước, điều lệ
và quy chế của ngành ....................................................................................... 92
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ......................................................... 92
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học ........................................................ 92
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................ 93
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống và đồng bộ ...................................... 93
3.2. Các biện pháp quản lý quá trình đào tạo theo chuẩn đầu ra của các
trƣờng Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa .................................................. 93
3.2.1. Tổ chức khảo sát thị trường lao động từ đó xác lập và công bố
chuẩn đầu ra của các trường nhằm định hướng đào tạo người học đáp
ứng nhu cầu xã hội ........................................................................................... 93

3.2.2. Tổ chức phát triển chương trình đào tạo dựa trên thông tin phản
hồi của cơ sở lao động và học sinh tốt nghiệp theo hướng cập nhập chuẩn
đầu ra của ngành, nghề đào tạo. ...................................................................... 95
3.2.3. Tập trung tổ chức bồi dưỡng đội ngũ giáo viên về năng lực giảng dạy
theo định hướng phát triển năng lực học sinh để đáp ứng chuẩn đầu ra ............ 97
3.2.4. Tăng cường chỉ đạo các hoạt động đảm bảo cơ sở vật chất và tài
chính cho quá trình đào tạo theo chuẩn đầu ra ............................................. 101
3.2.5. Bồi dưỡng và tập huấn kỹ năng thiết kế, cách sử dụng các bài kiểm
tra đánh giá các môn học cho các mục đích khác nhau trong suốt khóa học .... 103
3.2.6. Thiết lập mối quan hệ chặt chẽ giữa nhà trường với doanh nghiệp
sử dụng lao động ............................................................................................ 104
3.2.7. Tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý quá trình đào tạo theo chuẩn
đầu ra cho đội ngũ cán bộ quản lý các cấp của trường ................................. 105
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý quá trình đào tạo theo chuẩn
đầu ra ...................................................................................................................... 108
3.4. Khảo nghiệm về tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp quản
lý quá trình đào tạo theo chuẩn đầu ra tại các trƣờng Trung cấp trên địa
bàn tỉnh Khánh Hòa.............................................................................................. 109

v


3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ......................................................................... 109
3.4.2. Nội dung khảo nghiệm .......................................................................... 109
3.4.3. Phương pháp khảo nghiệm ................................................................... 110
3.4.4. Tiêu chí và thang đánh giá ................................................................... 110
3.4.5. Đối tượng khảo nghiệm ........................................................................ 110
3.4.6. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................ 110
Tiểu kết chƣơng 3 .................................................................................................. 115
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ....................................................................... 116

TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 120
PHỤ LỤC

vi


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1.
Bảng 2.2.
Bảng 2.3.

Mẫu khách thể khảo sát.......................................................................39
Thực trạng triển khai các hoạt động xác định nhu cầu đào tạo nghề .......40
Thực trạng triển khai các hoạt động xác lập và công bố CĐR ...........41

Bảng 2.4.

Thực trạng hoạt động xác định mục tiêu ĐTN ...................................43

Bảng 2.5.
Bảng 2.6.

Thực trạng hoạt động phát triển chương trình đào tạo theo CĐR ......44
Thực trạng hoạt động tuyển sinh theo CĐR .......................................45

Bảng 2.7.
Bảng 2.8.

Thực trạng giáo viên của các cơ sở đào tạo nghề ...............................47
Trình độ của giáo viên dạy nghề năm 2018 ........................................49

Bảng 2.9.
Bảng 2.10.
Bảng 2.11.

Thực trạng hoạt động đảm bảo cơ sở vật chất và thiết bị đào tạo ......50
Thực trạng các hoạt động giảng dạy của giáo viên .............................60
Thực trạng các hoạt động học tập của học sinh ..................................53

Bảng 2.12.
Bảng 2.13.
Bảng 2.14.

Thực trạng các hoạt động kiểm tra, đánh giá trong quá trình đào tạo ......55
Thực trạng quản lý hoạt động xác định nhu cầu ĐT ..........................57
Thực trạng quản lí hoạt động xác lập và công bố CĐR, mục tiêu
đào tạo .................................................................................................58

Bảng 2.15.
Bảng 2.16.

Thực trạng quản lý hoạt động tuyển sinh............................................59
Thực trạng quản lý hoạt động phát triển chương trình đào tạo
theo CĐR.............................................................................................61

Bảng 2.17.
Bảng 2.18.
Bảng 2.19.

Thực trạng quản lý đội ngũ giáo viên .................................................63

Thực trạng quản người học .................................................................64
Thực trạng quản lý hoạt động đảm bảo cơ sở vật chất và thiết bị
đào tạo .................................................................................................65
Tổng hợp thực trạng quản lý đầu vào tại trường Trung cấp trên

Bảng 2.20.
Bảng 2.21.
Bảng 2.22.
Bảng 2.23.
Bảng 2.24.
Bảng 2.25.
Bảng 2.26.
Bảng 2.27.

địa bàn tỉnh Khánh Hòa ......................................................................66
Thực trạng quản lý hoạt động dạy của giáo viên ................................67
Thực trạng quản lý hoạt động học của học sinh .................................69
Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá trong quá trình
đào tạo .................................................................................................71
Thực trạng quản lí hoạt động thực hành, thực tập ..............................72
Tổng hợp thực trạng quản lý quá trình ...............................................73
Thực trạng quản lý hoạt động cấp phát văn bằng, chứng chỉ .............74
Thực trạng quản lý thông tin phản hồi của cơ sở sử dụng lao động ........75

vii


Bảng 2.28.

Đánh giá chung thực trạng quản lý yếu tố đầu ra của các trường

Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa ..............................................76

Bảng 2.29.

Thực trạng mức độ tác động của các yếu tố ảnh hưởng đến quản

Bảng 3.1.

lý đào tạo .............................................................................................77
Kết quả khảo nghiệm về nhận thức tính cấp thiết của các biện
pháp quản lý quá trình đào tạo tại các trường Trung cấp trên địa

Bảng 3.2.

bàn tỉnh Khánh Hòa ..........................................................................111
Kết quả khảo nghiệm về nhận thức tính khả thi của các biện
pháp quản lý quá trình đào tạo theo CĐR tại các trường Trung

Bảng 3.3.

cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa.......................................................112
Mối tương quan giữa tính cấp thiết và tính khả thi của các biện
pháp quản lý quá trình đào tạo tại các trường Trung cấp trên địa
bàn tỉnh Khánh Hòa ..........................................................................113

viii


DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ
Biểu đồ 2.1.

Mức độ triển khai các hoạt động xác định nhu cầu đào tạo nghề .........49

Biểu đồ 2.2.

Đánh giá thực trạng quản lý đầu vào tại Trường Trung cấp trên
địa bàn tỉnh Khánh Hòa....................................................................76

Biểu đồ 2.3.

Tổng hợp thực trạng quản lý quá trình .............................................82

Biểu đồ 2.4.

Thực trạng quản lý đầu ra tại các trường Trung cấp trên địa
bàn tỉnh Khánh Hòa .........................................................................85

Sơ đồ 1.1.

Đào tạo theo quá trình CIPO ............................................................30

Sơ đồ 1.2.

Quy trình quản lý xác lập chuẩn đầu ra trình độ ..............................33

ix


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài

Trong bối cảnh chung trước một kỉ nguyên mới của thế giới, của đất nước
sau gần 30 năm đổi mới cho thấy sự phát triển bền vững về kinh tế - xã hội (KTXH) của mỗi quốc gia phụ thuộc phần nhiều vào chất lượng nguồn nhân lực của
quốc gia đó.
Hiện nay, xu thế hội nhập và toàn cầu hoá là những đặc trưng mang tính toàn
cầu. Để đáp ứng các đặc trưng của toàn cầu hóa của nền kinh tế thế giới đòi hỏi giáo
dục của Việt Nam phải hội nhập với giáo dục khu vực và thế giới thì giáo dục cần
phải đào tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao. Vì thế, nếu toàn cầu hóa nền kinh tế
thế giới là một xu thế khách quan, không thể thay đổi, thì giáo dục Việt Nam phải đi
tắt đón đầu, tự đổi mới để hội nhập mà điểm then chốt là phải cố gắng để hướng đến
một chuẩn chung về mô hình quản lý, về chương trình đào tạo và nhất là chuẩn về
chất lượng cùng với các điều kiện đảm bảo chất lượng giáo dục và đào tạo.
Dưới tác động của các xu thế chuyển đổi của thời đại, giáo dục cũng có
những bước thay đổi đáng kể. Đó là: đại chúng hóa giáo dục đại học, phổ cập giáo
dục phổ thông; dân chủ hóa giáo dục, xây dựng xã hội học tập, quốc tế hóa giáo
dục; và nhất là xem chất lượng GDNN là chìa khóa đưa nền kinh tế Việt Nam bước
vào nền kinh tế tri thức. Nghị quyết Đại hội XI đã khẳng định “Xây dựng phát triển
nguồn nhân lực, phát triển con người là quan điểm, chính sách hàng đầu của Đảng
và nhà nước, tiếp tục nhấn mạnh tầm quan trọng của giáo dục và đào tạo trong việc
phát triển nguồn nhân lực. Nếu nguồn nhân lực quyết định sự phát triển của quốc
gia, thì giáo dục và đào tạo là con đường cơ bản để phát triển nguồn nhân lực, cũng
là phương tiện chủ chốt quyết định chất lượng nguồn nhân lực ”.
Chính sự phát triển kinh tế - xã hội không ngừng của nền kinh tế thị trường
đã đặt ra những yêu cầu mới của thị trường lao động đối với nguồn nhân lực của
mỗi địa phương, quốc gia. Những yêu cầu mới về nguồn nhân lực đã đặt ra cho các
cơ sở GDNN những yêu cầu mới về đào tạo và quản lý đào tạo nhằm nâng cao chất
lượng tạo ra các sản phẩm đào tạo có đủ kiến thức, kỹ năng và thái độ thỏa mãn nhu
10


cầu của thị trường lao động. Trong quá trình đào tạo thì việc nâng cao Chất lượng

đào tạo là một vấn đề mang tính sống còn, chất lượng đào tạo quyết định việc Xã
hội nhìn nhận, đánh giá và chấp nhận sản phẩm đào tạo của chúng ta, sự nghiệp đào
tạo hưng thịnh hay suy vong phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng đào tạo.Vì thế,
trong giai đoạn hiện nay vấn đề về chất lượng ĐT và quản lý quá trình ĐT theo
hướng đảm bảo chất lượng CĐR luôn là nội dung cần được quan tâm nhất của các
cơ sở GDNN và xã hội.
Để thực hiện các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, chiến lược phát triển giáo dục
của Chính phủ; trong những năm gần đây hầu hết các cơ sở đào tạo, trong đó có các
trường Trung cấp thuộc Bộ Lao động thương binh và xã hội đã triển khai đào tạo
theo chuẩn đầu ra (CĐR), hiện nay việc triển khai đào tạo nguồn nhân lực theo
CĐR tại các trường này chưa có một hệ thống cơ sở lý luận và chưa có các giải
pháp hữu hiệu, nhất là các giải pháp về quản lý đào tạo.Trong mọi cơ sở đào tạo nói
chung đào tạo nghề nói riêng, quản lí luôn đóng vai trò quyết định tới chất lượng.
Đã có nhiều nghiên cứu trên thế giới cũng như ở Việt Nam về đào tạo theo
CĐR trong các cơ sở GDNN. Những thành quả nghiên cứu đó làm cơ sở cho những
nghiên cứu vận dụng và đã được một số trường áp dụng cũng đã mang đến một số
thành tựu nhất định. Tuy nhiên, hiện nay tại tỉnh Khánh Hòa chưa có công trình khoa
học nào nghiên cứu về quản lý đào tạo theo CĐR tại các trường Trung cấp. Vì thế, hiện
nay tại Khánh Hòa nhiều trường Trung cấp chưa xây dựng được một chuẩn chung,
chưa công bố các chuẩn đầu ra cho xã hội, chưa có một hệ thống lý luận chuẩn, chưa
nhìn nhận hết các mâu thuẫn, khó khăn và bất cập có ngay trong việc triển khai quá
trình đào tạo theo CĐR; đặc biệt chưa áp dụng mô hình quản lý đào tạo theo CĐR.
Vì thế, cần phải có các nghiên cứu giúp các trường Trung cấp ở tỉnh Khánh
Hòa làm rõ được cơ sở lý luận, đánh giá được thực trạng và đề xuất các giải pháp về
QLĐT theo CĐR có được sản phẩm đào tạo đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực của xã
hội là vấn đề mang tính cấp thiết.
Với những lý do chủ yếu nêu trên, với cương vị hiện nay là một Phó trưởng
khoa chuyên môn của một Trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa, tôi chọn
vấn đề “

ả

á

c

các

11

gT

gc

á


Hò

e c

ẩ

ầ

” để nghiên cứu nhằm góp phần nâng cao chất lượng đào tạo

nghề của các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa trong bối cảnh phát
triển KT-XH hiện nay.
2. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lý luận, đánh giá được thực trạng đào tạo và
quản lý quá trình đào tạo theo CĐR ở trường các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh
Khánh Hòa đề xuất một số biện pháp quản lý đào tạo theo CĐR của các trường
Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa trong bối cảnh phát triển KT-XH hiện nay.
3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu
3.1.

ác

ể g i

cứ

Quá trình đào tạo theo CĐR của các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa.
3.2. Đối

ợ g g i

cứ

Quản lý quá trình đào tạo theo CĐR của các trường Trung cấp trên địa bàn
tỉnh Khánh Hòa.
4. Câu hỏi nghiên cứu
Quá trình đào tạo của các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa trong bối
cảnh đổi mới giáo dục đã đặt ra cho các nhà quản lí những vấn đề gì, và có thể nghiên cứu
xác định chuẩn đầu ra cho các chương trình đào tạo làm cơ sở đề xuất các biện pháp quản
lí cho từng giai đoạn trong quá trình đào tạo nhằm giải quyết các vấn đề đó không?.
5. Giả thuyết khoa học
Quá trình đào tạo của các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa
trong bối cảnh đổi mới giáo dục đang bộc lộ nhiều bất cập nhất là trong dạy học,

kiểm tra đánh giá. Nếu nghiên cứu bối cảnh mới, xác định được chuẩn đầu ra đáp
ứng yêu cầu của thị trường lao động nghề nghiệp trong giai đoạn hiện nay làm cơ sở
cho việc đề xuất các biện pháp quản lí các hoạt động này theo chuẩn đầu ra có thể
góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nghề tại trường.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
Xây dựng cơ sở lý luận quản lý quá trình đào tạo theo chuẩn đầu ra của các
trường Trung cấp.
Khảo sát và đánh giá thực trạng quá trình đào tạo và thực trạng quản lý quá
trình đào tạo theo CĐR của các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa.

12


Đề xuất các biện pháp quản lý quá trình đào tạo theo CĐR của các trường
Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa, nhằm góp phần nâng cao chất lượng đào
tạo nghề của các trường đó trong bối cảnh phát triển KT-XH hiện nay;
Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp.
7. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
7.1. Nội d

g

Đề tài này nghiên cứu, đề xuất các biện pháp quản lý quá trình đào tạo theo
CĐR của các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa
7.2. Không gian
Hệ thống các cơ sở GDNN ở nước ta hiện nay có chức năng đào tạo nguồn
nhân lực ở các cấp trình độ cao đẳng, trung cấp và sơ cấp. Ở luận văn này, chỉ đi
sâu tìm hiểu hệ thống trường Trung cấp ở tỉnh Khánh Hòa.
Các trường Trung cấp được chọn để khảo sát thực trạng là:
+ Trường Trung cấp Nghề Diên Khánh

+ Trường Trung cấp Nghề Ninh Hòa
+ Trường Trung cấp Nghề Cam Ranh.
+ Trường Trung cấp Nghề Cam Lâm.
8. Phƣơng pháp nghiên cứu
8.1. Các iế cậ

g g i

cứ

8.1.1. Tiếp cận theo chuẩn đầu ra (CĐR)
Tiếp cận theo chuẩn là sự xem xét, so sánh kết quả của một hoạt động so với
các chuẩn mực đã quy định tương ứng với hoạt động đó. Tiếp cận chuẩn trong
QLĐT theo CĐR chính là QL quá trình đào tạo từ việc xác lập (hoặc hoàn thiện)
CĐR của người học, đến việc triển khai các hoạt động quản lý trên cơ sở định
hướng của chuẩn nhằm làm cho sản phẩm đào tạo (người được đào tạo) đạt được
chuẩn đã xác lập.
8.1.2. Tiếp cận thị trường
Tiếp cận thị trường trong nghiên cứu này là việc nghiên cứu mối quan hệ
biện chứng giữa phát triển KT-XH với yêu cầu của xã hội về nguồn nhân lực; đồng
thời giải quyết có hiệu quả mối quan hệ biện chứng đó. Thông qua đó giúp
CSGDNN định hướng được CĐR, triển khai ĐT theo CĐR từ hoạt động xác định

13


nhu cầu XH về nguồn nhân lực (xác định CĐR), đến xác định mục tiêu ĐT, phát
triển chương trình ĐT, lựa chọn hình thức tổ chức dạy học trong ĐT, và phương
pháp giảng dạy, huy động và sử dụng cơ sở vật chất và thiết bị ĐT (CSVC&TBĐT),
phát huy tác dụng của môi trường ĐT, và đánh giá kết quả ĐT theo CĐR

8.1.3. Tiếp cận hệ thống
Tiếp cận hệ thống trong nghiên cứu đề tài này là tìm hiểu mối quan hệ giữa
các trường Trung cấp trên tỉnh Khánh Hòa với nhu cầu về nguồn nhân lực của xã
hội cũng chính là CĐR của sản phẩm được đào tạo (người được đào tạo) trên
phương diện cung cầu trong hệ thống xã hội. Bên cạnh đó, nghiên cứu còn tìm hiểu
các mối quan hệ biện chứng với nhau, bổ trợ cho nhau của mỗi thành tố của quá
trình đào tạo cũng là một phần tử có mối quan hệ biện chứng đó để tạo nên chất
lượng đào tạo. Nghĩa là, tiếp cận hệ thống trong ĐT và QLĐT cần phải tìm hiểu về
mối quan hệ giữa các hoạt động trong quá trình đào tạo và các hoạt động trong quá
trình đào tạo đó.
8.1.4. Tiếp cận lịch sử - logic
Tiếp cận lịch sử - logic trong nghiên cứu này là việc tìm hiểu các dấu hiệu có
tính lịch sử - logic nghĩa là theo giai đoạn và các thời kỳ của GDNN đó là giai định
hướng CĐR, xác lập CĐR, xây dựng mục tiêu ĐT trên cơ sở CĐR đã được công bố,
phát triển chương trình, phương pháp, nội dung và hình thức tổ chức ĐT, huy động,
chuẩn bị cơ sở vật chất và thiết bị ĐT, đánh giá kết quả học tập của người học, đánh
giá quá trình ĐT, điều chỉnh quá trình triển khai ĐT đồng thời thiết lập môi trường
ĐT) mục đích là so sánh để tìm ra được sự hợp lý giữa các dấu hiệu về quy trình
trong cách thức tổ chức hoạt động ĐT, quản lý chất lượng và hiệu quả ĐT và từ đó
khẳng định được xu thế tất yếu là phải ĐT theo CĐR nhằm đáp ứng nhu cầu về ĐT
nguồn nhân lực cho xã hội trong bối cảnh hiện nay.
8.2. Các

ơ g

á c

yế

ợc sử dụ g

g g i

cứu

8.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
Nghiên cứu các tác phẩm, tài liệu, công trình khoa học, các luận văn luận văn
trong và ngoài nước về quản lý, quản lý nhà trường, quản lý giáo dục và các nghiên
cứu về áp dụng mô hình CIPO trong quản lý đào tạo theo CĐR; nhằm xây dựng cơ
sở lý luận của vấn đề nghiên cứu (cơ sở lý luận về đào tạo nghề, chuẩn đầu ra, quản

14


lý đào tạo, quản lý đào tạo theo CĐR) trên cơ sở mối quan hệ biện chứng giữa nhu
cầu về nguồn nhân lực của xã hội với CĐR trong ĐT của các trường Trung cấp.
8.2.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Trong nghiên cứu này đã sử dụng các phương pháp điều tra, quan sát, xin ý
kiến chuyên gia (xin ý kiến bằng phỏng vấn, phiếu hỏi), tổng kết kinh nghiệm,... để
từ đó đánh giá được thực trạng ĐT và QLĐT theo CĐR; Mặt khác tìm hiểu mức độ
khả thi, tính cấp thiết của các biện pháp quản lý quá trình đào tạo theo CĐR đối với
các trường Trung cấp đó nhằm minh chứng cho giả thuyết nghiên cứu.
8.2.3. Một số phương pháp bổ trợ khác
Sử dụng một số phương pháp thống kê toán học, phần mềm tin học để xử lý
các số liệu đã thu thập được trong nghiên cứu nhằm củng cố mức độ tin cậy của các
phương pháp và kết quả nghiên cứu.
9. Những đóng góp của đề tài
9.1.Về

ậ

Trình bày một cách có hệ thống lý luận về GDNN, quan niệm về quản lý quá

trình đào tạo theo chuẩn đầu ra.
9.2. N ữ g ó g gó về

ực iễ

Qua kết quả nghiên cứu này giúp đánh giá đúng thực trạng ĐT và quản lý
quá trình đào tạo theo CĐR của các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa,
trên cơ sở lý luận về ĐT và quản lý quá trình ĐT theo CĐR đã được xác lập; mặt
khác còn giúp chỉ ra được bất cập, thực trạng khó khăn và nguyên nhân dẫn đến các
bất cập và khó khăn trong ĐT và quản lý của các trường theo CĐR. Kết quả nghiên
cứu của đề tài có thể là tài liệu tham khảo cho cán bộ quản lý, giáo viên đang làm
công tác đào tạo nghề tại các trường.
10. Dự kiến cấu trúc luận văn
Luận văn trình bày theo cấu trúc: Mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục
tài liệu tham khảo, và 3 chương.
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý quá trình đào tạo nghề theo chuẩn đầu ra
Chương 2: Thực trạng quản lý quá trình đào tạo nghề theo chuẩn đầu ra của
các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa
Chương 3: Các biện pháp quản lý quá trình đào tạo nghề theo chuẩn đầu ra
của các trường Trung cấp trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa.

15


CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ QUÁ TRÌNH ĐÀO TẠO NGHỀ
THEO CHUẨN ĐẦU RA
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề

1.1.1. N ữ g g i

cứ về

e c

ẩ

ầ

Hiện nay, hầu hết các nước trên thế giới đều quan tâm đến lĩnh vực
GDNN, giữa đào tạo với doanh nghiệp sử dụng lao động đều có mỗi quan hệ với
nhau và được các nước đề cập đến. Điều đó góp phần trong việc giải quyết việc
làm cho các quốc gia.
Về ĐT theo CĐR được nhiều nước trên thế giới nghiên cứu và tiếp cận nhiều
hướng góc độ khác nhau. CĐR (Educational outcomes) là một bộ phận quan trọng
nhằm đảm bảo và giúp nâng cao chất lượng các chương trình đào tạo. Khi thẩm
định chất lượng của một cơ sở giáo dục bất kì, các tổ chức thẩm định chất lượng
đào tạo trên thế giới luôn đòi hỏi các cơ sở giáo dục cung cấp các chi tiêu của CĐR
để kiểm định chất lượng.
Mục đích chính sử dụng CĐR nhằm gắn kết tốt hơn giáo dục đào tạo với thị
trường lao động và việc làm (tiêu chuẩn nghề, hồ sơ nghề nghiệp), đem đến nhiều
cơ hội hơn để công nhận thành quả học tập của các trình độ ngoài chính quy, tạo sự
linh hoạt và trách nhiệm hơn đối với hệ thống giáo dục và đào tạo (Mike Coles and
Andrea Bateman, (2015).
Theo Carnevale A.P., Gainer L.J. và Villet [35], ở Mỹ, các cơ sở GDNN từ
lâu đã đã sử dụng mô đun trong dạy nghề cho công nhân. Việc ĐT này được thực
hiện cấp tốc, bổ sung người lao động làm trong các dây chuyền sản xuất ôtô của các
hãng General Motor và Ford vào những năm 20 của thế kỷ trước. Lúc bấy giờ, học
viên sẽ được đào tạo nhanh trong các khóa học ngắn hạn theo mô đun nhằm đáp

ứng với các dây chuyền sản xuất chuyên mô hóa theo kiểu Taylor đang thịnh hành.
Người học sẽ được dạy ngay tại chuyền sản xuất với các thao tác, kỹ năng không
thừa, không thiếu và làm quen với mục tiêu công việc cụ thể thông qua đó có thể
đảm nhận được một công việc cụ thể trong dây chuyền chuyên môn hóa cao. Vì thế,

16


khi có sự thay đổi vị trí việc làm, công đoạn khác người công nhân lại phải tiếp tục
học một khóa học ngắn hạn khác. Trong thập niên 70, trên toàn nước Mỹ dạy nghề
dựa trên vị trí việc làm, theo năng lực được hình thành và phát triển rộng rãi.
Mối quan hệ chặt chẽ giữa nhà trường và xã hội, giữa đào tạo gắn với việc
làm, đã được đề cấp trong khuyến cáo chung của ILO và UNESCO. Tác phẩm
“Phát triển Mô đun cho Giáo dục kỹ thuật và dạy nghề” do UNESCO [46] đã xuất
bản đã phần nào định hướng đúng đắn cho con đường GDNN cho các nước trên thế
giới. Theo các nội dung trong tác phẩm “cuộc đời và sự nghiệp của Victor
Karlovich Dellar – Vos” (1965) [45] tác giả đã nêu lên quan điểm để có thể ĐTN
đáp ứng nhu cầu của xã hội về nguồn nhân lực thì phải xác định được các kiến thức
và nhất là những kỹ năng, năng lực cần thiết mà người học sau đào tạo phải có.
Những yêu cầu về kiến thức và kỹ năng phải thể hiện ở năng lực của người đào tạo
và phải quy định rõ trong mục tiêu đào tạo, chính những quy định này được xem là
chuẩn đầu ra thỏa mãn nhu cầu về nguồn nhân lực của xã hội đối với người đã qua
đào tạo. Ngoài ra trong tác phẩm này tác giả đưa ra một số giải pháp quản lý quá
trình đào tạo như nội dung, chương trình, hình thức và phương pháp tổ chức,
phương thức đánh giá trong đào tạo với chủ đích phát triển năng lực người được
đào tạo. Các quan điểm và giải pháp quản lý của Victor Karlovich Dellar – Vos đã
đặt nền tảng khoa học cho đào tạo theo CĐR đáp ứng nhu cầu về nguồn nhân lực
của xã hội. Theo nhà xã hội học người Mỹ Leonard Nadler ông đã chỉ ra các yêu
cầu về năng lực và phát triển nguồn nhân lực nhằm đáp ứng nhu cầu xã hội có tác
dụng và giá trị quản lý ĐT nguồn nhân lực thể hiện thông qua công trình:

“Developing Human Resource” (Phát triển nguồn nhân lực) [41].
Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hiệp quốc (United
Nations Educational Scientific and Cultural Organization - UNESCO) rất đề cao
quan điểm ứng dụng mô hình CIPO trong đào tạo nguồn nhân lực với các yếu tố
đầu vào (Input), quá trình (Process), đầu ra (Output/Outcome), và tác động của
bối cảnh (Context). Thông quá đó quản lý đào tạo theo mô hình CIPO bao gồm:
quản lý đầu vào, quản lý quá trình, quản lý đầu ra trong mối tương quan với những
tác động của bối cảnh

17


Trong cuốn “Handbook for Developing Competency - Based Training Programs”
tác giả William E. Blank [47] đã nêu quan điểm đào tạo theo CĐR. Theo tác giả đào
tạo theo định hướng phát triển năng lực là không quy định chặt chẽ về thời gian
khoá học mà phải đi sâu vào việc trang bị các chuẩn về số lượng kiến thức, rèn
luyện kỹ năng chuyên môn theo tiêu chuẩn nghề nghiệp đã quy định (Standard of
Profession) để làm đơn vị đo (chuẩn đánh giá) kết quả đào tạo và coi đó như là các
tiêu chí đáp ứng các nhu cầu về nguồn nhân lực của xã hội.
Công trình “Chuẩn kỹ năng” thuộc Viện đào tạo kỹ thuật của Úc, công trình
“Thiết kế đào tạo theo năng lực thực hiện” của Shirley Fletcher [44] và công trình
“Thiết kế chương trình đào tạo theo năng lực thực hiện” của Bruce Markenzie [34],
công trình “Phát triển chương trình đào tạo nghề ngắn hạn” của Doug Ledgerwood
[36]. Tất cả các công trình này đều nhấn mạnh đến tầm quan trọng của việc đào tạo
theo phát triển năng lực với các CĐR để đáp ứng nhu cầu xã hội, bắt kịp cùng với
sự tiến bộ khoa học công nghệ trong sản xuất.
Trong tác phẩm “Competency identification modeling and assessment in the
USA” (Xác định mô hình năng lực và đánh giá tại Hoa Kỳ), nhà khoa học Rothwell,
W. J. & Lindholm, J. E [42] đã nhận định rằng để chất lượng đào tạo nguồn nhân
lực có hiệu quả cao cần phải dựa trên phân tích vị trí việc làm, quá trình lao động để

tìm ra những cách thức, những quy tắc hiệu quả nhất giúp cho học viên hình thành
được năng lực hành nghề, mà các năng lực này cũng chính là chuẩn đầu ra.
Trong tác phẩm “Designing Competence - Based Training” (Thiết kế năng lực
- cơ sở đào tạo) do tác giả Shirley Fletcher [44]đã được ấn hành vào những năm cuối
của Thế kỷ XX, đây là một trong những tác phẩm đi sâu về ĐT theo phát triển năng
lực gắn với CĐR. Trong đó, nội dung của tác phẩm đề cập đến các kỹ thuật phân tích
nhu cầu người học, phân tích vị trí việc làm, các cơ sở khoa học của việc thiết lập các
tiêu chuẩn ĐT, thiết kế mô đun/ môn học của chương trình ĐT để đạt tới CĐR.
Vào năm 1986, UNESCO tài trợ cho Viện nghiên cứu khoa học dạy nghề tổ
chức cuộc hội thảo về phương pháp biên soạn chương trình ĐTN, và chia sẽ kinh
nghiệm ĐTN theo mô đun ở các quốc gia. Bộ Giáo dục và Đào tạo với sự tài trợ của
ILO vào năm 1990, cùng phối hợp tổ chức cuộc hội thảo nhằm tìm hiểu khả năng

18


ứng dụng phương thức ĐTN theo mô đun kỹ năng hành nghề (Module of
Employable Skills - MES) ở Việt Nam [38].
Tác phẩm “Mô đun kỹ năng hành nghề - Phương pháp tiếp cận, hướng dẫn biên
soạn và áp dụng” đã được Nguyễn Minh Đường cho xuất bản vào năm 1994[13]. Tiếp
đến năm 1997, tác giả Nguyễn Đức Trí đã công bố công trình “Nghiên cứu ứng dụng
phương thức đào tạo nghề theo mô đun kỹ năng hành nghề”[26].
Năm 2011, Tổ chức lao động quốc tế ILO phối hợp cùng Tổng cục dạy nghề
thuộc Bộ Lao động – TBXH cho ra đời ấn phẩm: “Kỹ năng dạy học – Tài liệu bồi
dưỡng nghiệp vụ cho giáo viên và người dạy nghề” [30]. Tác phẩm này mô tả tương
đối đầy đủ các quan điểm dạy nghề định hướng theo CĐR, chuẩn năng lực cho
người được đào tạo, các tiêu chí và cấu trúc đánh giá kết quả đào tạo theo các tiêu
chí năng lực của từng vị trí việc làm mà người lao động có nhu cầu.
Tổng cục dạy nghề Việt Nam, tổ chức Quốc tế Pháp ngữ (OIF) cùng với Hiệp
hội thúc đẩy giáo dục và đào tạo ở nước ngoài (APEFE) của Vương quốc Bỉ đã cùng

nhau phối hợp cho xuất bản bộ ấn phẩm “Phương pháp tiếp cận theo năng lực trong
đào tạo nghề”[2]. Nội dung của tài liệu đã khẳng định rằng việc xác định CĐR, chuẩn
ĐT, kế hoạch ĐT, xây dựng chuẩn đánh giá trong ĐT của các cơ sở GDNN phải
được dựa trên cơ sở việc triển khai một hệ thống ĐTN dựa trên phương pháp tiếp cận
theo năng lực nghề nghiệp là tiền đề cho việc áp dụng các bộ chuẩn năng lực.
Trong bài “Xây dựng chuẩn đầu ra góp phần đảm bảo chất lượng giáo dục
đại học” tác giả Sử Ngọc Anh đã xác định những nội dung cần có trong CĐR, quy
trình xây dựng và công bố chuẩn đầu ra, một số lưu ý khi xác định mục tiêu đào tạo
và thiết kế nội dung, chương trình đào tạo, phương pháp kiểm tra, đánh giá các khóa
học bằng cách sử dụng CĐR theo hướng chuyển quá trình đào tạo từ tập trung vào
giáo viên sang hướng đến người học; chuyển trọng tâm từ việc dạy sang việc học;
biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo, gắn với nhu cầu xã hội [1].
Tác giả Nguyễn Thế Mạnh trong bài “Đề xuất chuẩn đầu ra về kỹ năng dạy
học của quá trình đào tạo giáo viên dạy nghề tại các trường Sư phạm kỹ thuật” đã
nêu lên yêu cầu kết quả đào tạo giáo viên dạy nghề phải đạt các chuẩn về kiến thức,
kỹ năng và thái độ trên 2 lĩnh vực: KH&CN và nghiệp vụ sư phạm kỹ thuật. Từ đó,

19


tác giả cũng chỉ ra các yêu cầu trong tổ chức đào tạo theo CĐR từ khâu cam kết với
xã hội về sinh viên khi ra trường (biết những gì, làm được những việc nào), đến xây
dựng chương trình đào tạo, tổ chức quá trình đào tạo, đánh giá kết quả đào tạo[21].
Trong bài “Chuẩn đầu ra trong giáo dục đại học” các tác giả Lê Đức Ngọc
và Trần Hữu Hoan, đã chỉ ra các yêu cầu trong quản lý đào tạo theo CĐR như: cụ
thể hóa và chi tiết hóa mục tiêu đào tạo của chương trình giáo dục đào tạo thông qua
việc xác định CĐR; xây dựng CĐR; tuyên bố CĐR cho một chương trình giáo dục
đào tạo; quản lý các hoạt động của người dạy và người học; phương thức đánh giá
kết quả đào tạo theo CĐR [22].
Tóm lại, quản lý quá trình đào tạo ở các trường dạy nghề theo CĐR đã được

các nhà khoa học các nước trên thế giới đề cập đến. Tuy nhiên, các tác giả chưa
nghiên cứu một cách toàn diện và chưa hình thành được lý luận về quản lý quá trình
đào tạo ở các trường dạy nghề theo CĐR một cách hệ thống mà chỉ mới đề cập đến
một số vấn đề quản lý ĐT theo CĐR khác nhau cho hệ thống các trường đại học,
cao đẳng mà chưa có nghiên cứu nào dành cho các trường Trung cấp
1.1.2. N ữ g g i

cứ về

ả

á

e c

ẩ

ầ

Quản lý ĐTN theo CĐR cũng đã có nhiều công trình nghiên cứu của nhiều
tác giả như: “Quản lý đào tạo nghề đáp ứng nhu cầu thị trường lao động” và “Phát
triển nguồn nhân lực: mẫu hình, chính sách và thực tiễn” của R.Noonan [43],“Chiến
lược quản lý đào tạo ở các nước đang phát triển” của John E. Kerrigan and Jeff S.
Luke [40], “Quản lý đào tạo và phát triển hệ thống” của William R. Tracey [48].
Những công trình này đều nói những nội dung liên quan đến quản lý ĐT theo quy
luật cung cầu trong cơ chế thị trường và quản lý hệ thống đào tạo theo các phương
pháp tiếp cận hiện đại gắn nhà trường với doanh nghiệp, với sản xuất nhằm đáp ứng
nhu cầu của thị trường lao động bên cạnh đó cần tổ chức đào tạo linh hoạt; tính cơ
động và quản lý trong môi trường luôn biến đổi.
Trong bài “Tổ chức quản lý đào tạo các cơ sở dạy nghề trong hệ thống giáo

dục hiện đại” tại Hội thảo quốc tế về “Tổ chức quản lý đào tạo trong các cơ sở dạy
nghề - Kinh nghiệm của Bỉ và Việt Nam” tác giả Luc Moitroux đã nêu: “Dạy học
theo năng lực thực hiện có 4 yếu tố chính: Các định hướng và các chính sách trong

20


lĩnh vực giáo dục và dạy nghề; phương pháp quản lý; phát triển các chương trình
đào tạo, hướng tới việc soạn thảo các chương trình đào tạo hoặc các chuẩn đào tạo
theo phương pháp tiếp cận theo năng lực; tiến hành đào tạo. Điều quan trọng là thực
hiện bốn yếu tố trên một cách đồng thời, chuẩn nghề nghiệp mới (tiêu chuẩn nghề)
cần phải được xây dựng, các chuẩn đào tạo phải được áp dụng trong các trường và
giáo viên cần được đào tạo về kỹ thuật giảng dạy tiếp cận theo năng lực thực hiện
nhằm đạt chuẩn đầu ra của ngành đào tạo” [20]. Các kết quả nghiên cứu dạy học
theo năng lực thực hiện cũng được xem như yêu cầu dạy học theo chuẩn đầu ra.
Ngoài ra, đã có một số luận văn nghiên cứu về vấn đề này như: Trong bài
“Quản lý đào tạo nghề theo hướng đáp ứng nhu cầu xã hội” tác giả Nguyễn Thị
Hằng đã xác định các giải pháp về quản lý đào tạo theo hướng đáp ứng nhu cầu xã
hội bao gồm: Quản lý việc phát triển chương trình theo cách tiếp cận nhu cầu xã hội
cần quan tâm đến hai phương diện: Nội dung chương trình đào tạo thể hiện rõ các
chuẩn nghề nghiệp ở mục tiêu đào tạo, nội dung đào tạo là hệ thống các năng lực
thực hiện được mọi công việc của nghề đạt chuẩn quy định ở vị trí lao động mà
doanh nghiệp đòi hỏi; Chương trình cần được cấu trúc theo mô đun, tích hợp giữa lý
thuyết và thực hành, liên thông giữa các trình độ đào tạo để đáp ứng nhu cầu rất đa
dạng của doanh nghiệp về chuẩn đầu ra và khả năng phát triển của người học [14].
Trong luận án tiến sĩ: “Quản lý đào tạo theo chuẩn đầu ra của các trường cao
đẳng nghề thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn” của tác giả Nguyễn
Xuân Thủy đã xác định các giải pháp quản lý đào tạo theo chuẩn đầu ra theo các
trường cao đẳng luận án này đề cập đến quản lý đào tạo nghề theo hướng quản lý
các yếu tố của quá trình đào tạo nghề [24].

- Luận án tiến sĩ với đề tài “Các giải pháp đổi mới quản lý dạy học thực
hành nghề theo tiếp cận năng lực thực hiện cho sinh viên sư phạm kỹ thuật” của tác
giả Nguyễn Ngọc Hùng đã phân tích những đặc điểm của đào tạo theo tiếp cận năng
lực thực hiện, so sánh sự khác nhau giữa đào tạo theo năng lực thực hiện và đào tạo
theo niên chế; đồng thời chỉ ra những yêu cầu khách quan phải đổi mới dạy học
theo tiếp cận năng lực thực hiện thông qua xác định chuẩn nghề.
Trong “Giáo dục và phát triển nguồn nhân lực trong thế kỷ XXI”, Trần

21


Khánh Đức tổng hợp ba quan điểm về chất lượng đào tạo, các nguyên tắc quản lý
chất lượng; chu trình lý chất lượng; giới thiệu bộ ISO 9000, các mô hình quản lý
chất lượng giáo dục theo TQM và ISO; đánh giá và kiểm định chất lượng [10].
Luận văn đã đề cập đến mô hình quản lý đào tạo CIPO gồm 4 nội dung: Bối cảnh,
quản lý đầu vào, quản lý quá trình và quản lý đầu ra. Tác giả khẳng định quản lý
đầu ra qua số lượng, chất lượng sinh viên tốt nghiệp. Dựa vào các chuẩn đầu ra đã
được xác định quản lý đổi mới cách đánh giá sinh viên; Quản lý đầu ra qua số
lượng, chất lượng SV có việc làm đáp ứng đúng ngành, nghề đào tạo trong thời gian
06 tháng sau tốt nghiệp; Quản lý liên kết tư vấn hướng nghiệp.
Để thống nhất về nội dung, cách thức xây dựng và công bố chuẩn đầu ra các
ngành đào tạo, “Quyết định 1982/QĐ-TTg, ngày 18/10/2016 của Thủ tướng chính
phủ đã phê duyệt khung trình độ quốc gia Việt nam; hướng dẫn xây dựng và công
bố chuẩn đầu ra cho các cơ sở giáo dục[6].
Tuy chưa có sự so sánh giữa bậc trình độ KNNQG với bậc đào tạo song dựa
trên mô tả trình độ có thể thấy đầu ra trình độ cao đẳng hướng đến bậc 3, trình độ
trung cấp hướng đến bậc 2 trong khung trình độ KNNQG. Đồng thời, dựa trên mục
tiêu chung của GDNN, mục tiêu cụ thể đối với trình độ trung cấp và cao đẳng kết
hợp với mô tả CĐR bậc 4 và 5 của khung trình độ quốc gia (Dự thảo 7/2016) để
định vị đầu ra phạm vi và vị trí việc làm trong nghề của mỗi trình độ.

Nội dung của việc xác định mục tiêu xây dựng và công bố CĐR nhằm: Công
khai với xã hội về các điều kiện đảm bảo chất lượng và năng lực đào tạo của cơ sở
GDNN để: Phụ huynh, nhà tuyển dụng, các doanh nghiệp, người học biết và giám
sát; là kim chỉ nam để cán bộ QL, giáo viên và học sinh không ngừng cố gắng vươn
lên trong giảng dạy và học tập; là động lực thúc đẩy đổi mới công tác QLĐT, đổi
mới PP học tập, PP giảng dạy và PP kiểm tra đánh giá đồng thời xác định rõ nghĩa
vụ và nâng cao trách nhiệm của đội ngũ CBQL, giáo viên trong các hoạt động QL,
giảng dạy nhằm giúp người học cố gắng vươn lên trong học tập động lực thúc đẩy
người học tự học để đạt CĐR để thực hiện những cam kết của cơ sở GDNN với xã
hội về chất lượng đào;...; tạo được uy tín của các cơ sở GDNN với xã hội giúp tăng
cường hợp tác, gắn kết giữa cơ sở GDNN và các cơ sở sử dụng lao động [6]. Nhìn

22


chung các nghiên cứu trên đã nêu lên tư tưởng và và những vấn đề cơ bản về quản
lý quá trình đào tạo theo CDR, chỉ ra rõ các yêu cầu về CĐR về nội dung kiến thức
chuyên môn; kỹ năng thực hành, khả năng nhận thức công nghệ và giải quyết vấn
đề; năng lực nghề nghiệp mà người học có thể đảm nhận sau khi tốt nghiệp và các
yêu cầu đặc thù khác đối với từng trình độ, ngành đào tạo.
1.2. Một số khái niệm cơ bản về quản lý ĐTN theo chuẩn đầu ra
1.2.1. Đ

g ề, mục i

.

1.2.1.1. Đào tạo nghề
Có rất nhiều định nghĩa về đào tạo nghề (ĐTN), sau đây xin được nêu một số
định nghĩa đó là: William M.Gehce (1979) cho rằng: Đào tạo nghề là những quy

định mà những công ty, sử dụng để tạo thuận lợi cho việc học tập sao cho kết quả
hành vi đóng góp vào mục đích và các mục tiêu của công ty.
Theo tác giả Tack Soo Chung (1982) thì cho rằng: ĐTN là hoạt động đào tạo
phát triển năng lực cho người lao động trong đó gồm kiến thức kỹ năng và thái độ
nghề nghiệp) cần thiết để đảm nhận vị trí việc làm đối với những người lao động và
những đối tượng sắp trở thành người lao động.
Theo tác giả Max Forter (1979) khái niệm ĐTN là phải đáp ứng việc hoàn
thành 4 điều kiện: Phát triển tri thức, kỹ năng và thái độ, gợi ra những giải pháp ở
người học, tạo ra sự thay đổi trong hành vi của người học, đạt đến những mục tiêu
chuyên biệt.
Tổ chức lao động Quốc tế (ILO) cho rằng: ĐTN là hoạt động nhằm cung cấp
cho người học những năng lực cơ bản nhất cần có để thực hiện tất cả các nhiệm vụ
liên quan đến vị trí việc làm, công việc mà người lao động được giao.
Trong tác phẩm “ ĐTN là hoạt động dạy và học nhằm trang bị kiến thức, kỹ
năng và thái độ nghề nghiệp cần thiết cho người học nghề để có thể tìm được việc
làm hoặc tự tạo việc làm sau khi hoàn thành khóa học” của tác giả Nguyễn Viết Sự
(2005)[33]. ĐTN bao gồm 2 quá trình có quan hệ hữu cơ với nhau đó là:
D y g ề: là quá trình giáo viên truyền đạt những kiến thức về lý thuyết và
kỹ năng thực hành để người chiếm lĩnh kiến thức từ đó hình thành nên kỹ xảo, sự
khéo léo, thành thục nhất định về công việc mình sẽ đảm nhiệm.

23