PHÁT TRIỂN văn hóa đọc CHO học SINH TRƯỜNG TRUNG học cơ sở và TRUNG học PHỔ THÔNG ĐỐNG đa, THÀNH PHỐ đà lạt, TỈNH lâm ĐỒNG dựa vào CỘNG ĐỒNG

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI

VƯƠNG THỊ HÀ

PHÁT TRIỂN VĂN HÓA ĐỌC CHO HỌC SINH
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ VÀ TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
ĐỐNG ĐA, THÀNH PHỐ ĐÀ LẠT, TỈNH LÂM ĐỒNG
DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG
Chuyên ngành:

Giáo dục và phát triển cộng đồng

Mã số:

Thí điểm

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Vũ Thị Khánh Linh

HÀ NỘI - 2019


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đề tài nghiên cứu “Phát triển văn hóa đọc cho học
sinh trường THCS & THPT Đống Đa- thành phố Đà Lạt- tỉnh Lâm Đồng
dựa vào cộng đồng” dưới sự hướng dẫn của PGS.TS. Vũ Thị Khánh Linh là
công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. Các số liệu có trích dẫn nguồn
chính xác, kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực, chưa từng được
công bố trong bất cứ một nghiên cứu nào khác.

Tác giả

VƯƠNG THỊ HÀ


LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn đến các thầy, cô trong Khoa Tâm lý Giáo dục học, trường ĐHSP Hà Nội, Ban Giám hiệu cùng toàn thể giáo viên,
cán bộ, công nhân viên, phụ huynh và học sinh Trường THCS & THPT Đống
Đa - Đà Lạt đã giúp đỡ, động viên, tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình
nghiên cứu.
Tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành tới PGS.TS. Vũ Thị Khánh Linh,
người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ và động viên tôi trong suốt quá trình
nghiên cứu đề tài luận văn tốt nghiệp này.
Mặc dù đã dành nhiều thời gian, công sức và cố gắng rất nhiều, nhưng do
khả năng của bản thân còn hạn chế, kinh nghiệm nghiên cứu khoa học chưa
nhiều nên luận văn tốt nghiệp của tôi còn nhiều thiếu sót, kính mong các thầy, cô
góp ý và chỉ bảo để tôi được tiến bộ và trưởng thành hơn về chuyên môn cũng
như về công tác nghiên cứu khoa học.
Hà Nội, ngày … tháng …. năm 2019
Tác giả luận văn

VƯƠNG THỊ HÀ


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CB- CNV : Cán bộ - công nhân viên
CBQL

: Cán bộ quản ly

CĐ : Cộng đồng
CMHS : Cha mẹ học sinh
CSVC : Cơ sở vật chất
GD : Giáo dục
GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo
GVCN : Giáo viên chủ nhiệm
GV : Giáo viên
HS : Học sinh
LLCĐ : Lực lượng cộng đồng
SV : Sinh viên
THCS & THPT : Trung học cơ sở và Trung học phổ thông
THPT : Trung học phổ thông
Tp.HCM : Thành phố Hồ Chí Minh
VHĐ : Văn hóa đọc


MỤC LỤC

MỞ ĐẦU...............................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài....................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu: ......................................................................................8
4. Giả thuyết khoa học:.........................................................................................8
5. Nhiệm vụ nghiên cứu:........................................................................................8
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu:...........................................................................9
7. Phương pháp nghiên cứu:.................................................................................9
8. Cấu trúc luận văn:...........................................Error! Bookmark not defined.
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA ĐỌC CHO HỌC
SINH DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG........................................................................10
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề....................................................................10
1.2. Một số khái niệm cơ bản.............................................................................16

1.2.1. Văn hóa đọc...............................................................................................16
1.2.2. Cộng đồng và sự tham gia của cộng đồng vào sự phát triển văn hóa đọc
cho học sinh.........................................................................................................18
1.2.3. Phát triển văn hóa đọc cho học sinh.........................................................22
1.2.4. Phát triển văn hóa đọc cho học sinh dựa vào cộng đồng.........................25
1.3. Những vấn đề cơ bản về phát triển văn hóa đọc cho
học sinh trường học..................................................................................25
1.3.1. Vai trò của văn hóa đọc.............................................................................25
1.3.2. Những nội dung của phát triển văn hóa đọc cho học sinh trường học.....28
1.3.3. Các lực lượng tham gia phát triển văn hóa đọc cho học sinh trường THCS &
THPT....................................................................................................................34
1.4. Vai trò của các lực lượng cộng đồng với việc phát triển
văn hóa đọc cho học sinh......................................................................35
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả phát triển văn hóa đọc cho học sinh
trường học...........................................................................................................36
1.5.1. Môi trường văn hóa...................................................................................36


1.5.2. Thói quen đọc............................................................................................37
1.5.3. Thái độ ứng xử có văn hóa đối với sách, tài liệu......................................38
1.5.4. Môi trường đọc..........................................................................................41
1.5.5. Hệ thống thư viện và chính sách đối với thư viện.....................................41
1.5.6. Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, phụ huynh học sinh và các lực
lượng cộng đồng về phát triển văn hóa đọc cho học sinh...................................43
1.5.7. Tính tích cực của các lực lượng cộng đồng về phát triển văn hóa đọc cho
học sinh................................................................................................................43
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1.....................................................................................44
Chương 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN VĂN HÓA ĐỌC CHO HỌC SINH
TRƯỜNG THCS & THPT ĐỐNG ĐA - THÀNH PHỐ ĐÀ LẠT - TỈNH LÂM
ĐỒNG DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG......................................................................45

2.1. Khái quát về quá trình hình thành thư viện tại trường THCS & THPT
Đống Đa- Đà Lạt................................................................................................45
2.2. Khái quát về phương pháp khảo sát thực trạng.........................................47
2.2.1. Mục đích khảo sát.......................................................................................47
2.2.2. Nội dung khảo sát........................................................................................47
2.2.3. Khách thể khảo sát......................................................................................47
2.2.4. Phương pháp khảo sát.................................................................................47
2.2.5. Công cụ khảo sát........................................................................................47
2.2.6. Tiến hành khảo sát.......................................................................................47
2.2.7. Phương pháp xử lí số liệu........................................................................49
2.3. Thực trạng phát triển văn hóa đọc cho trường THCS & THPT Đống ĐaĐà Lạt..................................................................................................................50
2.3.1. Thực trạng tổ chức và hoạt động của thư viện..........................................50
2.3.2. Thực trạng văn hóa đọc của học sinh trường THCS & THPT Đống ĐaĐà Lạt..................................................................................................................52
2.3.3. Thực trạng phát triển văn hóa đọc của học sinh trường THCS & THPT
Đống Đa- Đà Lạt.................................................................................................54


2.3.4. Thực trạng phát triển văn hóa đọc cho học sinh trường THCS & THPT
Đống Đa- Đà Lạt- Lâm Đồng dựa vào cộng đồng..............................................70
2.4. Những yếu tố ảnh hưởng đến việc phát triển văn hóa đọc cho học sinh
trường THCS & THPT Đống Đa - Đà Lạt........................................................79
2.4.1. Những yếu tố tích cực ảnh hưởng đến quá trình phát triển năng lực đọc
sách cho học sinh trường THCS & THPT Đống Đa...........................................79
2.4.2. Những yếu tố tiêu cực trong quá trình phát triển năng lực đọc sách cho
học sinh trường THCS & THPT Đống Đa..........................................................82
2.5. Đánh giá chung về thực trạng....................................................................84
2.5.1. Những kết quả đạt được............................................................................84
2.5.2. Những vấn đề còn tồn tại...........................................................................84
2.5.3. Nguyên nhân của những tồn tại................................................................84
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2.....................................................................................85

Chương 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN VĂN HÓA ĐỌC CHO HỌC
SINH TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ & TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
ĐỐNG ĐA, THÀNH PHỐ ĐÀ LẠT, TỈNH LÂM ĐỒNG DỰA VÀO CỘNG
ĐỒNG.................................................................................................................86
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp phát triển văn hóa đọc cho học sinh
trường THCS & THPT Đống Đa - Thành phố Đà Lạt - tỉnh Lâm Đồng dựa
vào cộng đồng.....................................................................................................86
3.2.1. Tính pháp lý...............................................................................................86
3.2.2. Tính mục tiêu.............................................................................................87
3.2.3. Tính thực tiễn.............................................................................................87
3.2.4. Tính kế thừa phát triển..............................................................................87
3.2.5. Tính khả thi................................................................................................88
3.2.6. Tính hiệu quả.............................................................................................89
3.2. Một số biện pháp phát triển văn hóa đọc cho học sinh trường THCS & THPT
Đống Đa - Thành phố Đà Lạt - tỉnh Lâm Đồng dựa vào cộng đồng......................89
3.2.1. Tuyên truyền, bồi dưỡng, nâng cao nhận thức cho giáo viên, cán bộ công


nhân viên, học sinh về văn hóa đọc.....................................................................89
3.2.2. Bồi dưỡng, nâng cao tầm quan trọng, nhận thức, trình độ chuyên môn cho cán
bộ làm công tác phục vụ bạn đọc..........................................................................90
3.2.3. huy động các lực lượng cộng đồng trong việc hoàn thiện phương pháp và
hình thức phát triển văn hóa đọc cho học sinh trường học.................................91
3.2.4. Quan tâm đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, xây dựng hệ thống đầu sách,
tài liệu phù hợp đáp ứng với tình hình thực tế của cơ quan...............................92
3.2.5. Đa dạng hóa các hoạt động đọc sách, tài liệu..........................................94
3.2.6. Tăng cường tổ chức các hoạt động thông tin tuyên truyền, giới thiệu sách....95
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp......................................................................97
3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp phát triển
văn hóa đọc cho học sinh trường THCS & THPT Đống Đa - Thành phố Đà

Lạt - tỉnh Lâm Đồng dựa vào cộng đồng..........................................................97
3.4.1. Những vấn đề chung về khảo nghiệm........................................................97
3.4.2. Phân tích kết quả khảo nghiệm.................................................................99
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3...................................................................................103
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ....................................................................104
TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................108
PHỤ LỤC.........................................................................................................113


DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Thực trạng tổ chức và hoạt động của thư viện..........................................51
Bảng 2.2. Đánh giá về mức độ đáp ứng của tài liệu nhập về thư viện...................52
Bảng 2.3. Thực trạng phương tiện để xây dựng văn hóa đọc và cán bộ làm công
tác phục vụ trường học.......................................................................................52
Bảng 2.4. Đánh giá chất lượng, thái độ và tinh thần phục vụ thông tin của thư
viện hiện nay.........................................................................................................53
Bảng 2.5. Nhận thức về văn hóa đọc của học sinh......................................................55
Bảng 2.6. Kết quả khảo sát thời gian đọc sách của học sinh...................................57
Bảng 2.7. Tư thế đọc sách, tài liệu của học sinh..........................................................58
Bảng 2.8. Trạng thái tài liệu sau khi đọc của học sinh..............................................60
Bảng 2.9.1. Hình thức giải trí của học sinh..................................................................62
Bảng 2.9.2. Hình thức giải trí của học sinh theo đánh giá của các LLCĐ...........63
Bảng 2.10.1. Loại hình tài liệu và mức độ sử dụng của học sinh............................65
Bảng 2.10.2. Loại hình tài liệu và mức độ sử dụng của học sinh............................65
Bảng 2.11. Môi trường đọc sách của học sinh.............................................................67
Bảng 2.12.1. Kỹ năng đọc sách của học sinh qua việc tự đánh giá của HS.........68
Bảng 2.12.2. Kỹ năng đọc sách của học sinh qua đánh giá của các LLCĐ.........69
Bảng 2.13.1. Vai trò của nhà trường trong việc phát triển văn hóa đọc cho học
sinh (đánh giá của các LLCĐ).........................................................................71
Bảng 2.13.2. Vai trò của nhà trường trong việc phát triển văn hóa đọc cho học

sinh (đánh giá của HS).......................................................................................71
Bảng 2.14.1. Vai trò của các lực lượng cộng đồng tham gia vào hoạt động phát
triển văn hóa đọc cho học sinh trường THCS & THPT Đống Đa qua
đánh giá của các LLCĐ.....................................................................................73
Bảng 2.14.1. Vai trò của các lực lượng cộng đồng tham gia vào hoạt động phát
triển văn hóa đọc cho học sinh trường THCS & THPT Đống Đa qua
đánh giá của HS...................................................................................................74


Bảng 2.15.1. Mức độ hiệu quả của từng lực lượng cộng đồng tham gia vào hoạt
động phát triển văn hóa đọc cho học sinh trường THCS & THPT Đống
Đa qua đánh giá của các LLCĐ......................................................................75
Bảng 2.15.2. Mức độ hiệu quả của từng lực lượng cộng đồng tham gia vào hoạt
động phát triển văn hóa đọc cho học sinh trường THCS & THPT Đống
Đa qua đánh giá của HS....................................................................................76
Bảng 2.16.1. Những nội dung nhằm phát huy văn hóa đọc cho học sinh mà các
lực lượng cộng đồng đã thực hiện qua đánh giá của các LLCĐ.............77
Bảng 2.16.2. Những nội dung nhằm phát huy văn hóa đọc cho học sinh mà các
lực lượng cộng đồng đã thực hiện qua đánh giá của HS..........................78
Bảng 2.17. Những yếu tố tích cực ảnh hưởng đến quá trình phát triển năng lực đọc
sách cho học sinh trường THCS & THPT Đống Đa qua đánh giá của các
LLCĐ.......................................................................................................................80
Bảng 2.18. Những yếu tố tiêu cực ảnh hưởng đến quá trình phát triển năng lực đọc
sách cho học sinh trường THCS & THPT Đống Đa qua đánh giá của các
LLCĐ.......................................................................................................................82
Bảng 3.1. Khảo sát mức độ cần thiết của các giải pháp............................................99
Bảng 3.2. Khảo sát mức độ khả thi của các giải pháp.............................................101


MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
“Học vấn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc sách vẫn là một con
đường quan trọng của học vấn” (Chu Quang Tiềm). Đọc sách là một con đường
quan trọng để tích lũy, nâng cao học vấn. Trong các yếu tố tạo nên trí tuệ, nhân
cách và phong thái của con người, đọc sách là một yếu tố giữ vai trò quan trọng.
Trong suốt quá trình xây dựng, bảo vệ và phát triển của đất nước, văn hóa đọc
đã góp phần đắc lực trong việc hình thành nên nền Văn hoá Việt Nam tiên tiến,
đậm đà bản sắc dân tộc. Trong đời sống của mỗi con người, sách chính là
phương tiện để học hữu hiệu, đạt kết quả tốt nhất, là nguồn kiến thức vô tận của
nhân loại, là ngọn đèn sáng bất diệt của trí tuệ con người. Sách giúp cho chúng
ta mở rộng tầm nhìn về cuộc sống, là người thầy, người bạn gần gũi thân thiết, là
nguồn động lực chắp cánh cho những ước mơ trong cuộc đời, sự nghiệp. Sách
không chỉ là hành trang của con người trong trường học, mà còn là hành trang
của con người trong đời thường, cuộc sống, xã hội.
Trong xu thế hội nhập và phát triển, dưới sự lãnh đạo của Đảng, đất nước
ta đã đạt được những thành tựu to lớn trên mọi lĩnh vực: chính trị, kinh tế, văn
hoá xã hội, khoa học kỹ thuật, quốc phòng, an ninh… Đời sống người dân đã
được nâng cao cả về vật chất và tinh thần. Những năm gần đây, với sự phát triển
nhanh chóng của khoa học công nghệ, của các phương tiện thông tin, truyền
thông, đặc biệt là sự bùng nổ của internet cùng với sự phong phú của các hình
thức giải trí như: xem ca nhạc, xem phim, chơi game… Văn hoá đọc không còn
giữ vị trí độc tôn như trước mà đã bị văn hoá nghe nhìn lấn át. Người ta cho rằng
các phương tiện nghe nhìn có thể đáp ứng tối ưu mọi nhu cầu hưởng thụ nghệ
thuật, bồi dưỡng tinh thần và tình cảm thẩm mỹ của con người. Nhưng, thực tiễn
cuộc sống cho thấy rằng, văn hóa đọc không hề mất đi, sự phát triển của khoa
học công nghệ chỉ góp phần tích cực để văn hoá đọc được duy trì và phát triển
phù hợp theo sự phát triển của xã hội. Bởi lẽ, cùng một thông tin tiếp cận, nhưng
1

văn hoá đọc và văn hoá nghe nhìn thuộc hai phạm trù khác nhau. Mắt đọc buộc
trí tưởng tượng và khả năng tập trung cao hơn, còn với mắt nhìn thì chỉ lướt qua
nên những ấn tượng được lưu lại không nhiều. Suy ngẫm trong quá trình đọc
sách sẽ bồi dưỡng trí nhớ và tư duy, mở mang kiến thức và hình thành thế giới
quan cho người đọc.Việc đọc sách có tác dụng biến đổi và hoàn thiện tư duy con
người, cũng như ảnh hưởng rất lớn đến hành vi, đến thế giới nội tâm, đến trình
độ văn hóa, đến hoạt động xã hội của người đọc. Tuy nhiên, cho dù là đọc hay
nghe nhìn đều phải biết chọn lọc để tiếp thu, cần phải giữ gìn và phát huy bản
sắc văn hoá dân tộc Việt Nam.
Ngoài ra trong giai đoạn hiện nay, sự bùng nổ của công nghệ thông tin
trong xã hội đã ảnh hưởng không nhỏ đến văn hóa đọc của học sinh ở các nhà
trường. Với thói quen “ăn xổi”, “chộp giật” những tri thức trên mạng khi cần có
thể gõ vào trang tìm kiếm để lấy về nên nhiều học sinh thờ ơ, thậm chí lười đọc
sách, lười tìm kiếm những cuốn sách hay, mới, bổ ích cho môn học và thực tiễn
đời sống. Việc đến thư viện, miệt mài đọc sách, ghi chép lại những tri thức quan
trọng dần trở nên xa lạ đối với một bộ phận học sinh. Sự lệ thuộc vào tri thức
trên mạng kèm theo những hệ lụy như tri thức không chính xác, tản mạn, không
hệ thống, không rõ nguồn trích dẫn khiến việc tư duy và phương pháp học của
học sinh trở nên thiếu khoa học và sự sáng tạo. Trong khi đó, nguồn sách của
thư viện ở nhiều nhà trường rất dồi dào thì lại không được khai thác triệt để.
Học sinh chưa thấy được điều thú vị, cái hay của việc cầm trên tay cuốn sách
mới và bổ ích. Việc học tập, tìm hiểu tri thức bộ môn và cuộc sống qua kênh
sách bằng hình thức đọc tuy là phương pháp truyền thống nhưng không hề cũ
đối với người học. Đọc sách là một thói quen tốt, đặc biệt là đối với các em
học sinh. Duy trì, phát triển văn hóa đọc là cách để giúp các em lĩnh hội các
giá trị văn hóa xã hội, phát triển kỹ năng giao tiếp thông tin, tiếp nhận tri
thức, hình thành nên nhân cách cho các em. Trong thời đại bùng nổ thông tin
hiện nay, việc tạo nên những không gian đọc sách trong nhà trường là hoạt
động nhiều bổ ích và ý nghĩa.
2

Trong ngày cuối cùng của năm 2015, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành
công văn đề nghị các Sở Giáo dục và Đào tạo đẩy mạnh phát triển văn hóa đọc
trong nhà trường.
Công văn của Bộ Giáo dục và Đào tạo đề nghị các Sở Giáo dục và Đào
tạo chủ động, tích cực triển khai việc phát triển văn hóa đọc trong trường học và
cộng đồng; thành lập câu lạc bộ nghiên cứu khoa học trong trường phổ thông,
đồng thời thường xuyên tổ chức kiểm tra, đánh giá, báo cáo kết quả thực hiện và
tập hợp những kiến nghị, đề xuất gửi về Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Trong công văn, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Vinh Hiển
nêu 10 việc cần làm nhằm phát triển hệ thống thư viện trường học mới. Trong
đó, đáng chú ý là việc đánh giá học sinh qua các dự án học tập, sản phẩm nghiên
cứu khoa học, kỹ thuật... thay cho các bài kiểm tra, đồng thời tận dụng nguồn
thông tin ngoài sách giáo khoa từ thư viện, rèn năng lực tự học bằng cách đọc tài
liệu bên ngoài. Việc này nhằm thúc đẩy phong trào tự học, hình thành thói quen
đọc của học sinh; đồng thời khuyến khích các em tìm hiểu, thực hành hoạt động
nghiên cứu khoa học và vận dụng kiến thức, kỹ năng vào thực tiễn.
Nhà trường sẽ phải tăng cường trao đổi với cha mẹ để thống nhất quy
định về thời gian đọc sách tại trường (thư viện), ở nhà; lựa chọn, giới thiệu
những cuốn sách thiết thực, phù hợp với tâm lý lứa tuổi, phù hợp mục tiêu giáo
dục.
Công văn cũng yêu cầu đổi mới cách thức tổ chức và hoạt động thư viện
trường học bằng nhiều hình thức như thư viện xanh, thư viện thân thiện, thư
viện điện tử...; sẽ có quy định về thời gian đọc sách tại trường (thư viện), ở nhà,
trong đó có thời gian cha mẹ đọc sách cùng con.
Học sinh phổ thông được tham gia các câu lạc bộ nghiên cứu khoa học
với cơ cấu tổ chức linh hoạt, chương trình và hình thức hoạt động đa dạng. Nhà
trường cũng cần chú trọng việc đánh giá học sinh thông qua dự án học tập, sản
phẩm nghiên cứu khoa học, kỹ thuật... thay cho các bài kiểm tra.

3


Cũng tại văn bản này, Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết sẽ ban hành những
quy định mới về tổ chức, hoạt động và tiêu chí đánh giá thư viện trường học; đề
nghị các Sở Giáo dục và Đào tạo thường xuyên tổ chức kiểm tra, đánh giá, báo cáo
kết quả thực hiện và tập hợp những kiến nghị, đề xuất gửi về bộ. Các nhà trường
cần có những phương pháp tổ chức để khơi dậy văn hóa đọc trong học sinh.
Trường THCS & THPT Đống Đa - Đà Lạt là một trường ngoại thành
thành phố Đà Lạt. Trường có bề dày truyền thống giáo dục phát triển lâu đời,
được thành lập từ năm 1962 với tên gọi là trường Minh Đức do Cha Trepanier
(Cha Tề) là người Canada gốc Pháp đứng ra quyên góp xây dựng. Đến năm
1975, Ty Giáo dục Lâm Đồng tiếp quản và đổi tên Trường Minh Đức thành
Trường Đống Đa cho đến nay. Trường có đội ngũ giáo viên nhiệt tình, hăng say,
tâm huyết với nghề qua nhiều thế hệ. Học sinh chăm ngoan hiếu học, có điều
kiện, cơ hội phát triển giáo dục. Tuy nhiên do yếu tố khách quan trải qua thời
gian dài, trường đã có dấu hiệu xuống cấp. Năm học 2016-2017, trường đã bị
sập một phòng học và các phòng khác đang có nguy cơ sập tiếp. Lãnh đạo Ủy
ban nhân dân tỉnh Lâm Đồng, Sở giáo dục và Đào tạo Lâm Đồng sau khi kiểm
tra đã quyết định cho dừng hoạt động học tập ở nơi đây để xây mới, tạo điều
kiện để nhà trường tiếp tục hoạt động dạy và học ở cơ sở mới. Tuy nhiên, đến
cơ sở mới cũng chỉ mượn tạm được một số phòng học nên các hoạt động của
nhà trường đều bị hạn chế trong đó có hoạt động thư viện. Không có phòng đọc
dẫn đến phong trào đọc sách của học sinh trở nên lơ là, thư viện trường, tủ sách
của trường chỉ là tạm, cơ sở vật chất, trang thiết bị và vốn tài liệu, chưa đáp ứng
được nhu cầu đọc trong cộng đồng trường học, hoạt động chưa phong phú và
phong trào đọc còn chưa rộng khắp, chưa có chiều sâu văn hóa đọc trong nhà
trường, ảnh hưởng không nhỏ đến công tác dạy - học, nghiên cứu của viáo viên
và học sinh. Ngoài ra một lí do nữa cũng cần đề cập tới đó là thực trạng lứa tuổi

thiếu niên, học sinh ngày nay không có hứng thú đọc sách. Ngoài những quyển
sách bắt buộc phải đọc, học sinh ít quan tâm đến sách khác. Học sinh thường
hay đọc các loại truyện tranh có nội dung nhảm nhí, vô bổ mà ít tìm đến các loại
4


sách khoa học. Những quyển sách văn học tuổi teen với nội dung dễ dãi thường
được học sinh lựa chọn đọc. Còn sách lịch sử, sách địa lí, sách khoa học gần như
không nằm trong danh mục lựa chọn.
Việc học sinh không muốn đọc những quyển sách có nội dung nghiên cứu
khoa học, học thuật, nghệ thuật,… xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau.
Bởi đó là lĩnh vực khó, đòi hỏi nhiều công sức. Kéo theo đó là những hậu quả
lớn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của con người và xã hội.
Nguyên nhân khiến học sinh không còn hứng thú đọc sách. Trước hết, là phải
nói đến sự phát triển của công nghệ thông tin. Công nghệ điện tử số làm cho
hình thức và phương thức đọc sách có nhiều thay đổi. Việc đọc sách ngày nay
không nhất thiết là đọc trang sách in hay ngồi trong phòng. Học sinh có thể đọc
trang sách điện tử bất cứ lúc nào và bất cứ đâu. Sự phát triển rầm rộ của các
ngành công nghệ giải trí với những chương trình mới lạ, đặc sắc thu hút học sinh
theo dõi. Từ đó học sinh lơ là việc đọc sách.
Thật không thể nào kể hết được các kênh truyền hình giải trí đang được
phát sóng hiện nay. Ngoài những kênh phim truyện còn có những chương trình
trực tiếp. Các chương trình này tương tác thực tế, sống động vô cùng. Sự phát
triển của các phương tiện truyền thông tạo điều kiện cho học sinh dễ dàng tiếp
cận với văn bản điện tử hơn. Học sinh hoặc chơi game, hoặc giải trí tầm thường.
Từ đó không còn hứng thú với sách. Việc đọc sách trở nên nhàm chán, không
còn hấp dẫn nữa.
Học sinh ngày nay với lối sống dễ dãi, yêu thích những thứ tầm thường có
tính thuần giải trí như game, facebook, fan cuồng thần tượng, phim kinh dị và
các ấn phẩm có nội dung đồi trụy, phản cảm… Việc tiếp cận và say mê nguồn

thông tin này khiến học sinh suy đồi đạo đức, trở nên lười biếng trong học tập,
mất dần các thói quen bổ ích như là việc đọc sách hằng ngày.
Gia đình, nhà trường và xã hội thiếu quan tâm đến việc phát triển tâm hồn
và năng lực trí tuệ cho học sinh. Phụ huynh vì bận rội với công việc mà
không quan tâm khuyến khích con cái đọc sách. Nhà trường không có kế
5


hoạch đọc sách, hay không gian đọc sách cho học sinh. Xã hội không có
chương trình khuyến khích, cổ động việc đọc sách trong toàn dân để nâng
cao dân trí. Và dường như, khôi phục thói quen đọc sách trong toàn dân chỉ
nằm trên khẩu hiệu.
Tình trạng học sinh ngày nay ít đọc sách đã gây ra những hậu quả lớn, gây
ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của con người và ổn định trật tự xã
hội. Học sinh không muốn đọc sách khiến cho việc học tập cũng trở nên khó
khăn, tri thức hết sức hạn chế, hiểu biết hạn hẹp. Một hậu quả dễ thấy nhất là
học sinh ngày nay có năng lực đọc rất kém, viết sai chính tả nhiều, không phân
biệt được lỗi phát âm và diễn đạt vụng về, thô lỗ. Không đọc sách làm cho tâm
hồn học sinh khô héo, thiếu cảm xúc và những rung động chân thành. Học sinh
ngày càng trở nên cộc cằn, ăn nói tục tĩu, ứng xử thiếu lịch sự, thường vô lễ với
thầy cô và người lớn. Việc ít đọc sách khiến học sinh không biết cảm thông, chia
sẻ hay yêu thương; không biết tự kiềm chế bản thân làm nảy sinh ngày càng
nhiều các vụ bạo lực xảy ra trong học đường. Đấy cũng chính là lí do phải hình
thành văn hóa đọc cho độ tuổi này.
Thực hiện Công văn của Bộ Giáo dục và Đào tạo, kịp thời khắc phục
những khó khăn, duy trì phong trào văn hóa đọc trong nhà trường đòi hỏi phải
có những biện pháp hữu hiệu, phù hợp, tạo nên phong trào đọc sâu rộng trong
trường học, để văn hóa đọc được lan toả, phát triển một cách thiết thực, hiệu
quả trong trường học nhằm nâng cao mức hưởng thụ văn hoá của học sinh,
góp phần nâng cao dân trí, bồi dưỡng nhân tài cho nhà trường, phát triển kinh

tế - xã hội cho cộng đồng, xây dựng trường THCS & THPT Đống Đa - Đà
Lạt nói riêng và Giáo dục tỉnh Lâm Đồng nói chung, ngày càng phát triển,
văn minh.
Tuy nhiên có thể thấy trường học có nhiệm vụ giáo dục trẻ để trẻ
phát triển một cách toàn diện. Song không thể coi trường học là nơi
duy nhất đảm bảo hoàn toàn quá trình phát triển văn hóa đọc cho trẻ,
bởi vì hàng ngày trẻ chỉ ở trường với một thời gian nhất định, còn lại
6


trẻ sống ở gia đình và chịu sự ảnh hưởng sâu sắc của môi trường giáo
dục gia đình. Do đó để thực hiện tốt mục tiêu phát triển văn hóa đọc
cho học sinh, nhằm hình thành thói quen, kĩ năng, cách ứng xử đối với
sách, góp phần bồi bổ tri thức, nâng cao hiểu biết để hoàn thiện nhân
cách không những phải làm tốt công tác phát triển văn hóa đọc trong
nhà trường mà còn phải kết hợp chặt chẽ với cộng đồng trong công tác
phát triển văn hóa đọc cho trẻ.
Việc kết hợp giữa nhà trường và cộng đồng trong việc phát triển
văn hóa đọc cho học sinh từ lâu đã được xem là nguyên lý cơ bản của
giáo dục. Qua khảo sát tại trường THCS và THPT Đống Đa, thành phố
Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng, chúng tôi nhận thấy rằng, một tỉ lệ không nhỏ
lực lượng cộng đồng chưa nhận thức đầy đủ về vai trò của việc phát
triển văn hóa đọc cho học sinh, cũng như trách nhiệm trong công tác
này, cho rằng khi học sinh đến trường thì nhiệm vụ giáo dục, phát triển
văn hóa đọc do nhà trường hoàn toàn đảm nhiệm, vai trò của gia đình
và xã hội trong công tác phát triển văn hóa đọc cho học sinh ít được
chú trọng.
Với tâm huyết của một GV nhiều năm công tác trong ngành giáo dục, tôi
nhận thấy rằng, phát triển văn hóa đọc cho học sinh dựa trên việc khai thác
sức mạnh của cộng đồng là một việc làm rất quan trọng và cấp thiết.

Xuất phát từ những cơ sở lí luận và thực tiễn nêu trên, chúng tôi lựa
chọn đề tài: “Phát triển văn hóa đọc cho học sinh trường THCS & THPT
Đống Đa - Thành phố Đà Lạt - tỉnh Lâm Đồng dựa vào cộng đồng” để tiến
hành nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu:
Nghiên cứu thực trạng phát triển văn hóa đọc cho học sinh tại trường
THCS & THPT Đống Đa - Thành phố Đà Lạt - tỉnh Lâm Đồng; tìm hiểu các
nguyên nhân ảnh hưởng đến thực trạng này, trên cơ sở đó đề xuất một số biện

7


pháp phát triển văn hóa đọc cho học sinh trường THCS & THPT Đống Đa Thành phố Đà Lạt - tỉnh Lâm Đồng dựa vào cộng đồng.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu:
3.1. Khách thể nghiên cứu: phát triển văn hóa đọc cho học sinh trường
THCS & THPT Đống Đa - Thành phố Đà Lạt - tỉnh Lâm Đồng dựa vào cộng
đồng.
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Quá trình phát triển văn hóa đọc cho học sinh
trường THCS & THPT Đống Đa - Thành phố Đà Lạt - tỉnh Lâm Đồng dựa vào
cộng đồng trong giai đoạn hiện nay.
4. Giả thuyết khoa học:
Hoạt động phát triển văn hóa đọc cho học sinh trường THCS & THPT
Đống Đa - Thành phố Đà Lạt - tỉnh Lâm Đồng dựa vào cộng đồng trong những
năm qua đã đạt được những kết quả nhất định, chất lượng phát triển văn hóa đọc
cho học sinh của trường ngày càng được cải thiện, hiệu quả phát triển văn hóa
đọc cho học sinh từng bước được nâng cao.Tuy nhiên, cho đến nay, hiệu quả
phát triển văn hóa đọc cho học sinh còn nhiều hạn chế do nhiều nguyên nhân
khác nhau, trong đó có những nguyên nhân cơ bản là những hạn chế của công
tác phối hợp các lực lượng cộng đồng trong phát triển văn hóa đọc cho học sinh
của trường. Nếu nghiên cứu và áp dụng các biện pháp phát triển văn hóa đọc

cho học sinh trường THCS & THPT Đống Đa - Thành phố Đà Lạt - tỉnh Lâm
Đồng dựa vào cộng đồng mang tính khoa học, hợp lí thì sẽ góp phần nâng cao
hiệu quả của công tác này tại địa bàn nghiên cứu.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu:
5.1. Nghiên cứu một số vấn đề lí luận về phát triển văn hóa đọc và phát
triển văn hóa đọc cho học sinh dựa vào cộng đồng.
5.2. Nghiên cứu thực trạng phát triển văn hóa đọc cho học sinh trường
THCS & THPT Đống Đa - Thành phố Đà Lạt - tỉnh Lâm Đồng (Thực trạng tham
gia của các cơ quan, tổ chức, ban ngành, đoàn thể trong phát triển văn hóa đọc cho học
sinh của trường) và các yếu tố ảnh hưởng đến thực trạng trên.
8


5.3. Đề xuất các biện pháp phát triển văn hóa đọc cho học sinh trường
THCS & THPT Đống Đa - Thành phố Đà Lạt - tỉnh Lâm Đồng dựa vào cộng
đồng.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu:
6.1. Về nội dung nghiên cứu:
Đề tài tập trung nghiên cứu về hoạt động phát triển văn hóa đọc cho học
sinh trường THCS & THPT Đống Đa - Thành phố Đà Lạt - tỉnh Lâm Đồng dựa
vào cộng đồng.
6.2. Về khách thể khảo sát:
Khảo sát trên 20 cán bộ quản lí, GV tại trường; 20 cán bộ các Ban,
Ngành, Đoàn thể ( Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Đội thiếu niên, Hội
Cha mẹ học sinh, Hội khuyến học, cơ quan Văn hóa - Thông tin) 50 học sinh
trường THCS & THPT Đống Đa - Đà Lạt.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Các phương pháp nghiên cứu lí luận
7.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi

7.2.2. Phương pháp phỏng vấn
7.2.3. Phương pháp chuyên gia
7.3. Phương pháp thống kê toán học
8. Cấu trúc luận văn:
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận và khuyến nghị, danh mục tài liệu
tham khảo, phụ lục, nội dung chính của luận văn được thể hiện ở 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về phát triển văn hóa đọc cho học sinh dựa vào cộng
đồng.
Chương 2: Thực trạng phát triển văn hóa đọc cho học sinh trường THCS &
THPT Đống Đa - Thành phố Đà Lạt - tỉnh Lâm Đồng dựa vào cộng đồng.
Chương 3: Một số biện pháp phát triển văn hóa đọc cho học sinh trường
THCS & THPT Đống Đa - Thành phố Đà Lạt - tỉnh Lâm Đồng dựa vào cộng đồng.
9


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN VĂN HÓA ĐỌC CHO HỌC SINH
DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
VHĐ gần đây đã được nhiều người đề cập với ý nghĩa là một hoạt động
văn hoá của con người thông qua việc đọc sách báo, tài liệu để tiếp nhận và xử
lý thông tin, tri thức một cách khoa học và bổ ích. VHĐ góp phần to lớn vào
việc bồi dưỡng, nâng cao kiến thức, hình thành và phát triển nhân cách con
người. Để tôn vinh những giá trị mà VHĐ mang lại, đã có bài báo khẳng định
“Đọc sách là hành trình của trí tuệ và tâm hồn”, “Đọc sách là biểu tượng của văn
hóa và văn minh” hay một trang web quen thuộc với bạn đọc đăng tải những
thông tin về vấn đề đọc sách và văn hóa đọc “sachhay.com”.
Xã hội đã quan tâm về vấn đề đọc sách và phát triển VHĐ nên đã có sự
hợp tác giữa các cơ quan nhà nước và tổ chức xã hội trong việc tuyên truyền,
khích lệ, quảng bá cho VHĐ trong đời sống xã hội, góp phần tạo ra thói quen

đọc, từng bước hình thành VHĐ trong cộng đồng. Trên một số diễn đàn, VHĐ
đã được đưa ra và được nhiều trí thức, các nhà quản lý, doanh nhân bàn thảo và
đề xuất nhiều các giải pháp, khuyến nghị để duy trì và phát triển VHĐ. Một số
trang thông tin điện tử về VHĐ đã được thiết lập và trở thành diễn đàn để những
người yêu sách, quan tâm tới VHĐ trao đổi chia sẻ những cuốn sách hay,
phương pháp, kỹ năng đọc, hoặc là cầu nối giữa tác giả, tác phẩm với người đọc.
Đã hình thành một mạng lưới thư viện rộng khắp trong cả nước, từ Trung ương
tới cơ sở, với hai loại hình thư viện cơ bản: thư viện công cộng (bao gồm Thư
viện Quốc gia Việt Nam, 63 thư viện cấp tỉnh, 626 thư viện cấp huyện, gần
10.000 thư viện/phòng đọc sách xã và hàng nghìn tủ sách thôn, làng, bản, ấp) và
thư viện đa ngành, chuyên ngành (bao gồm trên 300 thư viện các trường đại học,
cao đẳng, gần 25.000 thư viện trường phổ thông các cấp và gần 80 thư viện bộ
ngành, các viện nghiên cứu,…). Bên cạnh mạng lưới thư viện Nhà nước, với chủ
trương xã hội hóa của Nhà nước trong lĩnh vực văn hóa, đã bắt đầu hình thành
10


và phát triển mô hình thư viện tư nhân (trên 40 thư viện trong cả nước), tủ sách
dòng họ,…có phục vụ cộng đồng, đáp ứng nhu cầu đọc của người dân ở cơ sở.
Công tác luân chuyển sách báo trong các thư viện công cộng được chú trọng, trở
thành nhiệm vụ thường xuyên của các thư viện. Đầu tư phát triển thư viện ngày
càng được các cấp, các ngành quan tâm.
Hơn nữa, chúng ta đã xây dựng được nhiều mô hình VHĐ như:
Tủ sách dòng họ, Nguyễn Quang Thạch, 14 năm miệt mài theo đuổi “sự
nghiệp” đưa sách về nông thôn với mong muốn cung cấp cho người dân sống ở
nông thôn cả nước được tiếp cận với tri thức rộng lớn của nhân loại góp phần
nâng cao VHĐ cũng như đời sống tinh thần cho người dân. Từ năm 1997,
Nguyễn Quang Thạch đã thiết kế rất nhiều mô hình thư viện khác nhau nhưng
mô hình đạt yếu tố tự nhân rộng và được cho là hợp lí nhất là mô hình Tủ sách
dòng họ. Cho đến nay, anh đã xây dựng được gần 100 tủ sách với gần 10.000

đầu sách ở hơn 20 tỉnh, phục vụ hàng ngàn độc giả ở nông thôn Việt Nam.
Câu lạc bộ sách, ở nước ta đã hình thành rất nhiều câu lạc bộ sách, trong
đó tiêu biểu là câu lạc bộ Người yêu sách Nguyễn Huy Tưởng (TP. HCM), câu
lạc bộ yêu sách Thái Hà (Hà Nội). Cho đến nay, câu lạc bộ này đã thu hút được
hàng trăm bạn đọc khắp mọi miền đất nước làm cộng tác viên thân thiết và hàng
ngàn bạn đọc đã tìm đến đọc sách tại câu lạc bộ. Theo Phạm Thế Cường - chủ
nhiệm câu lạc bộ một trong những điểm yếu của VHĐ là thiếu sự gắn kết giữa
những người đọc sách để cùng nhau chia sẻ và bình phẩm về những sách hay có
giá trị. Vì vậy, câu lạc bộ sách này đã tổ chức gặp gỡ, giao lưu với các tác giả,
tác phẩm được yêu thích; các nhà phê bình nhằm tôn vinh, thúc đẩy thói quen
đọc sách trong cộng đồng.
Thư viện lưu động - Bánh xe tri thức, đây là kết quả hợp tác giữa Thư
viện Hà Nội và Quỹ Quốc tế Singapore với sự hỗ trợ của tập đoàn Keppel Land
tại Việt Nam. Dự án được triển khai thực hiện tại các địa phương ngoại thành Hà
Nội, khoảng 4000 trẻ em được hưởng lợi từ dự án này.
Xe sách lưu động Fahasa, thành lập từ năm 1995 đến nay sau hơn 20
11


năm hoạt động liên tục, xe sách đã trở thành bạn thân thiết của người dân ngoại
thành TPHCM, bạn đọc vùng sâu, vùng xa của nhiều tỉnh thành đã giúp rút ngắn
khoảng cách VHĐ giữa bạn đọc ở đô thị và nông thôn.
Bên cạnh đó, từ nhiều năm nay, tại các quốc gia ở châu Âu, Bắc Mỹ, châu
Phi các hoạt động quảng bá cho ngày đọc sách được trình diễn khắp nơi trên
đường phố, trên các phương tiện giao thông cộng cộng, trong giảng đường, thư
viện,… Tiêu biểu nghiên cứu VHĐ ở Đức cho thấy VHĐ Ðức đã có một sự phát
triển liên tục, bén rễ sâu xa trong đời sống xã hội và đời sống tinh thần người
Ðức. Hội chợ sách Leipzip, một truyền thống giao lưu VHĐ từ thế kỷ 17, được
tổ chức vào tháng 3 mỗi năm cũng đang thu hút một số lượng lớn người tham
gia. Trên thế giới đã thiết lập “một ngày tôn vinh để giữ gìn và phát triển VHĐ”

vào 23/04 hàng năm và người Việt Nam cũng thực sự chờ mong một ngày Tết
đọc sách đến cho người Việt. Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đã tổ chức cuộc
hội thảo với chủ đề “Định hướng và giải pháp phát triển VHĐ ở Việt Nam”.
Ngoài ra, Bộ còn xây dựng dự thảo Đề án “Phát triển VHĐ trong cộng đồng giai
đoạn 2011-2020, tầm nhìn 2030”. Đề án là bước cụ thể hóa thực hiện Chiến lược
phát triển văn hóa đến năm 2020 với mục tiêu “Xây dựng phong trào đọc sách
trong xã hội, góp phần xây dựng có hiệu quả thế hệ đọc tương lai”. Tuy nhiên,
không phải ai cũng nhận thấy được tầm quan trọng của VHĐ trong đời sống xã
hội. Nhiều nhà nghiên cứu tự đặt ra những câu hỏi “Thế kỷ XXI, liệu VHĐ có
còn nữa không?”, “Người Việt có VHĐ?”, “VHĐ có cần báo động?”. Để trả lời
được câu hỏi đặt ra, đã có không ít bài viết tìm hiểu về VHĐ thời đại hiện nay:
“VHĐ và phát triển VHĐ ở Việt Nam” của tác giả Nguyễn Hữu Viêm - Thư viện
Quốc gia Việt Nam; “Đọc và VHĐ trước ngưỡng cửa thông tin” của Phạm Văn
Tình đăng trên Tạp chí Thư viện số 3/2006; bài viết “VHĐ: Cơ hội và thách
thức” của Phạm Đức - SV Trường Đại học Văn Hiến Thành phố Hồ Chí Minh,
“Cảm nhận về VHĐ” của tác giả Nguyễn Quang A - Viện trưởng Viện Nghiên
cứu Phát triển IDS hay bài báo cáo “VHĐ của SV trường Đại học Lao động - Xã
hội trước ngưỡng cửa công nghệ thông tin” của Nhóm SV khoa Công tác xã hội,
12


trường Đại học Lao động - Xã hội năm 2011.
Về vấn đề phát triển VHĐ, nhiều tác giả đã nghiên cứu như: “VHĐ trong
thanh niên hiện nay” của học viên Nguyễn Thị Khánh Hòa, Luận văn thạc sỹ
Khoa Văn hóa học Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Thành phố
Hồ Chí Minh, năm 2009; “Nghiên cứu đánh giá nhu cầu đọc sách để định hướng
xuất bản sách phục vụ bạn đọc, góp phần phát triển VHĐ tại các vùng miền” của
tác giả Đỗ Kim Thịnh, Cục Xuất bản - Bộ Thông tin và Truyền thông, đề tài
khoa học năm 2009; “Tăng cường và mở rộng phong trào đọc sách báo ở nông
thôn tỉnh Hậu Giang” của tác giả Võ Thị Thu Hương, Luận văn Thạc sĩ Khoa

học Thư viện, Trường Đại học Văn hoá, năm 2006; “Thực trạng VHĐ của thanh
thiếu niên tại Bình Dương hiện nay” của học viên Nguyễn Văn Thục, đề tài
nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn cấp tỉnh, năm 2011; “Phát triển VHĐ
cho SV Học viện Cảnh sát nhân dân” của học viên Đỗ Thu Thơm, chuyên ngành
Khoa học Thư viện, Đại học Quốc gia Hà Nội, năm 2011. Các công trình nghiên
cứu trên đều đi từ thực trạng VHĐ và mục đích cuối cùng là đưa ra những giải
pháp, chiến lược nhằm phát triển VHĐ, khẳng định vai trò VHĐ trong đời sống
xã hội.
Nguyễn Thị Hằng (2016) trong bài viết Phát triển văn hóa đọc cho sinh
viên ở các trường đại học hiện nay đã đề cập đến vai trò quan trọng của việc đọc
sách đối với quá trình học tập của sinh viên hiện nay. Với sinh viên, điều này lại
càng quan trọng bởi họ là những người đang cần phải đọc nhiều để tích lũy kiến
thức. Mục đích của phát triển văn hóa đọc cho sinh viên là hình thành thói quen
đọc sách, cách lựa chọn sách (đọc cái gì) và kỹ năng đọc (đọc như thế nào). [7]
Vũ Thị Thu Hà (2013) trong bài viết Văn hóa đọc trong bối cảnh hội nhập
và phát triển đã nêu lên thực trạng đọc sách và phân tích những bất cập về văn
hóa đọc ngày nay của công chúng Việt Nam, cụ thể là ở Hà Nội và Hồ Chí
Minh. Qua đó, tác giả đã đưa ra những giải pháp và kiến nghị nhằm gìn giữ văn
hóa đọc ở Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế và phát triển như: hình
thành thói quen đọc sách từ gia đình; đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền trong
13


nhà trường; về đội ngũ sáng tác cần đổi mới về nội dung và hình thức tạo nên
tác phẩm văn chương có giá trị nghệ thuật cao; tăng cường chính sách bổ sung
nguồn tài liệu cho thư viện trường học, thư viện công cộng để khuyến khích
người đọc đến thư viện.[8]
Nguyễn Hữu Viêm (2013) với bài viết Nhu cầu đọc và văn hóa đọc
đã luận giải thuật ngữ nhu cầu đọc, tầm quan trọng, bản chất cũng như cách xác
định nhu cầu đọc và ba thành phần cấu thành nhu cầu đọc. Tác giả đã tập trung

nghiên cứu nội dung và quá trình thỏa mãn nhu cầu đọc của độc giả, mối quan
hệ tương tác giữa nhu cầu đọc và văn hóa đọc. Qua đó, tác giả xác định vai trò
của cán bộ thư viện trong quá trình thỏa mãn nhu cầu đọc với việc hình thành và
nâng cao văn hóa cho người đọc. [35]
Tác giả Xuân Liễu (2012) đã đề cập đến thực trạng chung về tình hình
đọc sách chuyên ngành của sinh viên hiện nay. Từ đó, tác giả cũng đề xuất một
số kỹ năng nhằm giúp sinh viên dễ dàng tiếp cận với tài liệu chuyên ngành: kỹ
năng xác định nội dung tài liệu; kỹ năng bổ sung, mở rộng phân tích sự kiện,
hiện tượng nội dung tài liệu; kỹ năng sơ đồ hóa, mô hình hóa nội dung tài liệu.
[13]
Nguyễn Ngọc Dung (2012) cho rằng, để việc tự học có hiệu quả thì đòi
hỏi người học cần hình thành thói quen đọc sách và nghiên cứu tài liệu tham
khảo như: phải biết cách lựa chọn sách phù hợp; rèn luyện những kỹ năng đọc
sách, đọc tài liệu tham khảo; phải biết cách tóm tắt, tổng hợp nội dung tài liệu;
kỹ năng ghi chép nhanh tài liệu đã đọc. [3]
Nguyễn Trọng Hoàn (2016), Phát triển văn hóa đọc thông qua đổi mới tổ
chức hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học. Theo tác
giả, để phát triển văn hóa đọc thông qua đổi mới hoạt động dạy học theo định
hướng phát triển năng lực người học thì cần thực hiện các giải pháp sau: tổ chức
và đổi mới phương pháp giảng dạy thông qua việc lập kế hoạch hướng dẫn
người học phương pháp đọc sách, đọc tài liệu tham khảo; đổi mới phương pháp
kiểm tra đánh giá người học bằng cách khuyến khích người học đọc sách để
kiểm tra kiến thức trong tài liệu và kỹ năng thực hành. [12]
14


Nguyễn Thuý Quỳnh Loan; Võ Hoàng Duy (2013), Các yếu tố ảnh hưởng
đến thói quen đọc sách chuyên ngành của sinh viên: trường hợp tại trường Đại
học Bách Khoa thành phố Hồ Chí Minh trình bày nghiên cứu về thói quen đọc
sách chuyên ngành của sinh viên và qua đó xác định các yếu tố ảnh hưởng đến

thói quen đọc sách của sinh viên hiện nay. Thông qua các nghiên cứu, khảo sát
cho thấy thói quen đọc sách của sinh viên ở mức thấp và có 5 yếu tố tác động có
ý nghĩa thống kê lên thói quen đọc sách chuyên ngành là giảng viên, môi trường
ở nhà, môi trường ở lớp, môi trường xã hội, môi trường ảo. Từ đây, tác giả cũng
đưa ra những giải pháp quản lý từ phía gia đình, nhà trường, đơn vị nhà xuất
bản, người sáng tác nhằm khuyến khích thói quen đọc sách của sinh viên. [14]
2 tác giả là Phạm Thị Gấm và Vũ Đình Mạnh (2010) với bài Rèn luyện kĩ
năng đọc sách cho sinh viên cho rằng, để nâng cao chất lượng tự học thì cần
phải xây dựng các kỹ năng đọc sách cho sinh viên gồm: xác định động cơ, thái
độ đọc sách đúng đắn; rèn luyện các kỹ năng đọc như xác định mục tiêu đọc
sách, kỹ năng lựa chọn sách, kỹ năng sắp xếp thời gian đọc sách, kỹ năng tìm
hiểu khái quát nội dung quyển sách, kỹ năng đọc nhanh đọc chậm, kỹ năng ghi
chép, kỹ năng tổng hợp, kỹ năng tự đánh giá hiệu quả đọc sách. [4]
Như vậy, đề tài “Phát triển Văn hóa đọc cho học sinh trường THCS &
THPT Đống Đa - Thành phố Đà Lạt - tỉnh Lâm Đồng dựa vào cộng đồng” đi
sâu tìm hiểu nghiên cứu lý luận và thực tiễn về văn hóa đọc, đề xuất các biện
pháp phát triển văn hóa đọc cho học sinh tại trường THCS & THPT Đống Đa Thành phố Đà Lạt - tỉnh Lâm Đồng dựa vào cộng đồng trong những năm tới là
một hướng nghiên cứu đóng góp phong trào văn hóa đọc trong nhà trường, tạo
nên phong trào đọc sâu rộng trong trường học, góp phần nâng cao dân trí, bồi
dưỡng nhân tài cho nhà trường, phát triển kinh tế - xã hội cho cộng đồng, xây
dựng trường THCS & THPT Đống Đa - Đà Lạt nói riêng và Giáo dục tỉnh
Lâm Đồng nói chung, ngày càng phát triển, văn minh là một hướng nghiên
cứu quan trọng và có ý nghĩa thực tiễn mới, là một nghiên cứu hoàn toàn mới,
chưa có đề tài nào nghiên cứu trước đó.
15