Một số biện pháp dạy hát nhằm phát huy tính tích cực của học sinh ở trường THCS xuân thắng, thường xuân

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HỐ

PHỊNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THƯỜNG XUÂN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ BIỆN PHÁP DẠY HÁT
NHẰM PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC CỦA HỌC SINH Ở
TRƯỜNG THCS XUÂN THẮNG, HUYỆN THƯỜNG XUÂN

Người thực hiện: Lê Văn Tuấn
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường THCS Xn Thắng
SKKN thuộc mơn: Âm Nhạc

THANH HỐ, NĂM 2020



MỤC LỤC
MỤC
NỘI DUNG
Trang
1
Mở đầu.
1
1.1
Lí do chọn đề tài.
1
1.2
Mục đích nghiên cứu.

2
1.3
Đối tượng nghiên cứu.
3
1.4
Phương pháp nghiên cứu.
3
2
Nội dung của sáng kiến kinh nghiệm.
3
2.1
Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.
3
2.2
Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng SKKN.
4
2.2.1 Về phía nhà trường.
4
2.2.2 Về phái học sinh.
5
2.2.3 Kết quả thực trạng.
5
2.3
Các biện pháp sử dụng để giải quyết vấn đề.
5
2.3.1 Biện pháp 1. Gây hứng thú cho HS ngay từ phần mở đầu bài
5
học
2.3.2 Biện pháp 2. Vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học
6

2.3.3 Biện pháp 2. Khuyến khích kỹ năng nghe và đánh giá của HS
6
2.4
Hiệu quả của SKKN đối với hoạt động giáo dục, với bản
10
thân,đồng nghiệp và nhà trường.
3
Kết luận, kiến nghị
10
3.1
Kết luận
10
3.2
Kiến nghị
11
Danh mục tài liệu tham khảo
13
Ảnh minh họa
14-18


BẢNG DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT
MỤC
1
2
3
4
5
6
7

8

CHỮ CÁI VIẾT TẮT
THCS
HS
SGK
SGV
TĐN
ÂNTT
Tempo
GV

NỘI DUNG VIẾT TẮT
Trung học cơ sở
Học sinh
Sách giáo khoa
Sách giáo viên
Tập đọc nhạc
Âm nhạc thường thức
Tốc độ
Giáo viên


1
1. MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài.
Âm nhạc là một loại hình nghệ thuật, đối với học sinh, bộ môn Âm nhạc
không chỉ là bộ môn tạo cảm giác thoải mái, gây hứng thú hay giải trí cho các
em mà bộ mơn Âm nhạc cịn thực hiện một nhiệm vụ đó là, giáo dục kiến thức
Âm nhạc, thơng qua những bài dạy của người giáo viên và người giáo viên có

trọng trách giáo dục cho các em về tình yêu quê hương đất nước, đạo đức, thẩm
mĩ, hơn thế nữa cịn giáo dục cho các em tình u thương nhân loại, hữu nghị
quốc tế và biết cảm nhận cái hay cái đẹp của nghệ thuật trong cuộc sống, đồng
thời, phát hiện năng khiếu nghệ thuật của học sinh. Tuy nhiên bộ mơn Âm nhạc
ở các nhà trường nói trung và trong trường THCS nói riêng, vậy Âm nhạc vốn dĩ
chỉ được xem là một môn tự chọn, nhưng khi thấy được vị trí, vai trị và những
tác động tích cực đối vói đời sống tinh thần cũng như các hoạt động hàng ngày
của các em thì mơn Âm nhạc đã được nghiên cứu và trở thành một môn học
trong hệ thống các môn học theo quy đinh của Bộ GD&ĐT. Việc dạy và học bộ
mơn Âm nhạc có thể nói là một bước ngoặt vì mục đích của việc dạy và học bộ
môn Âm nhạc trong nhà trường phổ thơng là giáo dục văn hố Âm nhạc cho học
sinh nhằm trang bị cho các em những kiến thức sơ giản, và các kỹ năng nhằm
tạo điều kiện cho khả năng cảm thụ, hiểu và thể hiện nghệ thuật Âm nhạc, khơi
dậy ở các em những khả năng sáng tạo trong hoạt động Âm nhạc, củng cố thêm
về tình cảm đạo đức, về niềm tin thị hiếu nghệ thuật và nhu cầu Âm nhạc.
Thông qua những phương tiện của nghệ thuật Âm nhạc để bồi dưỡng khả
năng nhận thức, phát triển tư duy, óc sáng tạo góp phần cùng các mơn học khác
phát triển năng lực trí tuệ cho học sinh, bồi dưỡng những năng khiếu nghệ thuật,
đẩy mạnh phong trào văn nghệ quần chúng làm cho khơng khí của nhà trường
thêm vui tươi lành mạnh. Từ mục tiêu giáo dục và những lí do chung của mơn
học Âm nhạc nói trên, bản thân tơi nhận thấy đó là một hướng đi và là một
phương pháp giáo dục đúng đắn mang tính đặc thù của việc giáo dục cái hay cái
đẹp, giáo dục tình cảm, thẩm mĩ Âm nhạc góp phần quan trọng vào việc hình
thành nhân cách tồn diện của con người mới. Trong nghệ thuật Âm nhạc, sự
sáng tạo của mỗi cá nhân đóng vai trị cực kì quan trọng. Sáng tạo có nhiều mức
độ, có thể phát triển từ những ý tưởng đã có, có thể là thay đổi hệ thống nguyên
tắc. Học sinh THCS đang trong thời kì phát triển nhanh về thể chất, tâm sinh lí,
giai đoạn này các em có nhiều ước mơ, suy nghĩ về cuộc sống. Trong quá trình
học Âm nhạc, đây là giai đoạn rất thích hợp để phát huy tính sáng tạo của học
sinh.

Ba mức độ biểu hiện của học tập tích cực là bắt chước - tìm tịi - sáng tạo.
Sẽ thiệt thòi cho các em về nghệ thuật Âm nhạc, nếu giáo viên không tạo điều
kiện để học sinh học tập, rèn luyện và thể hiện sự sáng tạo của mình. Dạy Âm
nhạc để phát huy tính sáng tạo có nhiều mức độ, từ dễ đến khó, từ sáng tạo ở
mức độ thấp đến cao. Bộ môn Âm nhạc ở THCS gồm 4 nội dung là: Phân môn
học hát, phân mơn tập đọc nhạc, phân mơn nhạc lí và phân môn Âm nhạc
thường thức. Vậy, phải dạy như thế nào để phát huy được tính sáng tạo của học
sinh.


2
Như chúng ta đã biết bộ mơn Âm nhạc có vai trị rất to lớn, Âm nhạc đem
đến những khối cảm thẩm mĩ cao, là món ăn tinh thần khơng thể thiếu trong
cuộc sống của con người.
Bởi vậy việc dạy bộ môn Âm nhạc ở trường THCS mặc dù không nhằm
đào tạo các em thành những con người hoạt động nghệ thuật chuyên nghiệp mà
chủ yếu là giáo dục văn hố Âm nhạc, làm cho các em u thích nghệ thuật, biết
cảm thụ và nhận biết Âm nhạc một cách sâu sắc, hình thành ở học simh một tâm
hồn trong sáng, một thị hiếu Âm nhạc lành mạnh, cách tư duy sắc sảo, lịng khát
khao sáng tạo, giàu tình cảm nhanh nhẹn hoạt bát và sống vui tươi. Âm nhạc
phát triển tối đa những tố chất sinh lý, những phẩm chất tâm lý của lứa tuổi học
sinh, tạo điều để các em hoàn chỉnh và cân đối về tâm hồn, trí tuệ và thể chất,
làm phong phú tình cảm của lứa tuổi học trò.
Hứng thú trong học tập nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, ni dưỡng ở
các em lịng ham muốn chính đáng trong việc khơng ngừng vươn tới những đỉnh
cao của việc nắm kiến thức, ln tìm tịi học tập cái mới tích cực sáng tạo cái đã
học vào hoạt động thực tiễn.
Mơn học nào cũng có khả năng gây hứng thú cho học sinh. Âm nhạc
cũng là nguồn cảm hứng cho nhiều người. Tạo cho các em hứng thú trong học
tập môn Âm nhạc không chỉ nâng cao hiệu quả dạy học mà còn làm cho các em

vui tươi phấn khởi thoải mái về tinh thần.
Xuất phát từ những lý do đó tơi mạnh dạn chọn đề tài: Một số biện pháp
dạy hát nhằm phát huy tính tích cực của học sinh ở trường THCS Xuân
Thắng, huyện Thường Xuân.
Xuất phát từ sự thay đổi về mặt tâm sinh lý lứa tuổi và một số học sinh
còn xem môn học Âm nhạc là một “môn phụ”, các em chỉ quan tâm đến môn
học mà các em đã định hướng cho nghề nghiệp tương lai sau này nên một số học
sinh chưa thực sự hứng thú học bộ môn học Âm nhạc.
Qua thực tế tại các trường tôi thấy số giáo viên đào tạo chuyên sâu vào
bộ môn Âm nhạc cịn ít, chưa đáp ứng hết u cầu của bộ mơn. Dạy cịn mang
tính chất qua loa chưa thực sự gây hứng thú đối với học sinh. Bởi vì bộ mơn Âm
nhạc là mơn học có đặc tính riêng so với nhiều mơn khác, nhưng có một số giáo
viên chưa thực sự nắm vững đặc trưng của bộ môn nên trong q trình dạy cịn
hơi cứng nhắc vì vậy học sinh cảm thấy tiết học nhạc còn nặng nề. Để cung cấp
kiến thức khoa học giáo dục tư tưởng và rèn luyện cho học sinh, giáo viên cần
phải làm cho học sinh đam mê và hứng thú học tập, làm cho quá trình học tập
của các em trở nên tự giác tạo niềm vui trong sáng và bổ ích. Bản thân nghệ
thuật Âm nhạc nói chung và bộ mơn Âm nhạc ở trường THCS nói riêng là
nguồn cảm hứng, là sự kích thích, sự say mê học tập của học sinh.
1.2. Mục đích nghiên cứu.
Học sinh THCS, đây là lứa tuổi có nhiều thay đổi về đặc điểm tâm sinh
lý, các em bắt đầu có sự e ngại, chất giọng cũng có sự thay đổi về giọng nói, có
em đã vỡ giọng đã thay đổi sang một giọng khác, sự hồn nhiên của trẻ em đã có
sự giảm sút. Một số em đã tỏ ra khơng thích hay cịn e ngại khi trình bày một bài
hát trước tập thể lớp vì vậy việc tạo cho học sinh hứng thú trong học tập là một
điều hết sức cần thiết. Từ thực tế giảng dạy bộ môn Âm nhạc trong những năm


3
qua tôi rút ra một số biện pháp dạy hát hiệu quả nhất để phát huy tính sáng tạo

của học sinh ở THCS Xuân Thắng, huyện Thường Xuân.
1.3. Đối tượng nghiên cứu.
Một số biện pháp dạy hát nhằm phát huy tính tích cực của học sinh ở
trường THCS Xuân Thắng, huyện Thường Xuân.
Xuất phát từ thực tế dạy học ở trường THCS Xuân Thắng hiện nay, áp
dụng phương pháp dạy học mới: Học sinh tự chủ động chiếm lĩnh kiến thức,
giáo viên là người hướng dẫn điều khiển vì vậy việc tạo hứng thú học tập cho
các em học sinh có vai trị rất quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả chất
lượng dạy học.
1.4. Phương pháp nghiên cứu.
Phương pháp nghiên cứu, xây dựng cơ sở lý thuyết.
Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin đối với học sinh ở
trường THCS Xuân Thắng.
Phương pháp phân tích chứng minh.
Phương pháp thống kê xử lí số liệu.
Phương pháp so sánh đối chiếu.
Phương pháp trực quan.
Phương pháp dạy hát sáng tạo trong chương trình Âm nhạc THCS.
Hệ thống lại một số phương pháp dạy hát trong chương trình Âm nhạc
THCS, sưu tầm thêm một số phương pháp khác nhau mà học sinh, có thể dễ
dàng vận dụng được.
Truyền tải được toàn bộ vấn đề đã nghiên cứu đến với đối tượng học
sinh. Học sinh phải lĩnh hội hết tất cả và vận dụng phát huy một cách chủ động,
sáng tạo trong cách trình bày và biểu diễn một bài hát.
Nghiên cứu qua nội dung SGK, SGV.
Nghiên cứu qua nội dung tài liệu bồi dưỡng giáo viên THCS môn Âm
nhạc.
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm.
2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm.
Đối với bộ môn Âm Nhạc ,trước đây âm nhạc chỉ được xem là một môn

phụ nhằm để giải trí, thư giản sau những giờ học của các bộ mơn chính căng
thẳng. Về sau bộ mơn Âm nhạc đã được xác định là một môn học chính khóa.
Từ năm 2002 hai bộ mơn học đó là Âm nhạc và Mỹ thuật đã trở thành môn học
bắt buộc từ lớp 1 đến hết học kỳ I của lớp 9. Nội dung của chương trình, sách
giáo khoa Âm nhạc và Mỹ thuật từ lớp 1 đến lớp 9 đã thể hiện được những tiêu
chí giáo dục thẫm mỹ cụ thể, có sự đồng bộ, nội dung với hàm lượng kiến thức
cơ bản đi từ dễ đến khó.
Trong phân môn Âm nhạc ở trường THCS bộ môn Âm nhạc được chia
làm 4 nội dung đó là: Học hát, Tập đọc nhạc, nhạc lý, Âm nhạc thường thức.
Đối với phân mơn học hát:
Khuyến khích kỹ năng nghe và đánh giá của học sinh.
Để học sinh không bị thụ động trong cách lựa trọn tiết tấu cho bài hát.
Đối với phân môn tập đọc nhạc (TĐN).


4
Để học sinh đọc một bài tập đọc nhạc (TĐN) có hiệu quả, trước hết giáo
viên cần cho học sinh quan sát bài TĐN và đặt câu hỏi gợi ý để học sinh nhận
xét cấu trúc của bài.
Đối với phân mơn nhạc lí:
Giáo viên cần tránh tiết học nặng nề về lí thuyết tiết học khơng khơ cứng,
giáo viên cần thực hiện hai nguyên tắc sau:
Nguyên tắc thứ nhất: Từ thực tiễn rút ra khái niệm hoặc định nghĩa về lí
thuyết.
Nguyên tắc thứ hai: Lấy cái học sinh đã biết để đi đến cái học sinh chưa
biết.
Đối với phân môn Âm nhạc thường thức (ÂNTT).
Để tiết học thêm sinh động giáo viên cần chuẩn bị trước ở nhà về tranh
ảnh, vật dụng minh họa, đàn một số bài hát nổi tiếng của các nhạc sĩ có nhiều
đóng góp cho nền Âm nhạc Việt Nam hiện đại hoặc các tác phẩm Âm nhạc lớn

của các danh nhân Âm nhạc trên thế giới….
Vai trị. Đối với phân mơn Âm nhạc thời gian học của học sinh quá ít chỉ
học 1tiết / tuần. Vì vậy các em chưa quan tâm và chú trọng tới việc học bộ môn
Âm nhạc.
Căn cứ vào nội dung chương trình, sách giáo khoa. Bởi vậy việc dạy học
bộ môn Âm nhạc ở trường THCS, mặc dù không nhằm đào tạo Âm nhạc có điều
kiện phát triển những bước cao hơn. Cho đến ngày nay việc đưa bộ môn Âm
nhạc vào học đường đã được chú trọng hơn.
Với tư cách là nhà giáo, giáo viên trực tiếp giảng dạy bộ môn Âm nhạc,
tôi nhận thấy cần phải nghiên cứu kỹ cơ sở lý luận và nắm vững các kiến thức về
bộ môn này và phương pháp giảng dạy của bộ môn nhằm đạt được hiệu quả cao
nhất.
2.2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.
2.2.1. Về phía nhà trường.
Thuận lợi:
Âm nhạc là một mơn học độc lập trong chương trình THCS. Dạy và học
nghiêm túc, có kiểm tra, đánh giá cuối năm và kết quả là một trong những tiêu
chuẩn để xét lên lớp hay tốt nghiệp bậc học.
Nhà trường và BGH quan tâm thường xuyên.
Có máy chiếu, loa, đàn để phục vụ cho việc dạy và học.
Nhà trường có kết nối mạng internet thuận lợi cho việc tìm kiếm thơng tin
để phục vụ giảng dạy.
Giáo viên nắm chắc về chun mơn, tích cực tìm tịi, nghiên cứu những
phương pháp mới để vận dụng trong q trình giảng dạy
Khó khăn:
Cơ sở vật chất cho việc dạy và học của bộ môn Âm nhạc của nhà trường
chưa đầy đủ. Nhà trường chưa có phịng học chức năng, tranh ảnh để phục vụ
cho việc dạy học bộ mơn Âm nhạc, cịn thiếu nhiều.
Sách đọc thêm và các tài liệu tham khảo khác rất hiếm. Giáo viên phải tự
tìm tài liệu, sưu tầm và tự làm đồ dùng dạy học. Trong khi đó yêu cầu của bộ môn

5
lại cần phải có những trang thiết bị hiện đại (video, đài đĩa,…) để phục vụ cho
việc dạy và học.
2.2.2.Về phía học sinh.
Thuận lợi:
Học sinh ngoan ngỗn, đa số các em rất u thích bộ mơn Âm nhạc. Đặc
biệt là phân môn học hát. Học sinh cảm nhận giai điệu các bài hát khá tốt. Thực
hiện các bài hát với đàn hoặc đĩa tương đối tốt.
Khó khăn:
Đối với học sinh trường THCS trong huyện Thường Xuân nói chung và
học sinh trên địa bàn xã Xuân Thắng, huyện Thường Xuân nói riêng, đa phần các
em đều là con em dân tộc thiểu số ở vùng 135, vùng đặc biệt khó khăn của huyện
Thường Xuân, điều kiện chưa được đầy đủ, việc học thêm các mơn văn hố khác
đơi khi cịn chưa đủ điều kiện thì làm gì nói đến chuyện học thêm các môn khác
như Âm nhạc – mỹ thuật… Học sinh ít được quan tâm, vì thế hiểu biết về Âm
nhạc đang cịn hạn chế, chưa sâu rộng, khơng kích thích các em học tập. Đa phần
học sinh bị chi phối, ảnh hưởng về các mơn chính, lo cho thi, lo đánh giá, phần
nào sao nhãng việc học bộ môn Âm nhạc. Một nguyên nhân khách quan khác
cũng không kém phần quan trọng liên quan đến hiệu quả và chất lượng bộ mơn,
đó là thời gian dành cho bộ mơn q ít (1tiết/ tuần), và ở trường chỉ có một giáo
viên cho nên khi gặp trường hợp giáo viên bận việc đột xuất hoặc đi cơng tác có
khi học sinh có thể một đến hai tuần khơng được học tiết Âm nhạc nào, trong khi
đó đặc thù của những bộ môn thuộc về năng khiếu lại cần phải tập luyện thường
xuyên mới hình thành kỹ năng.
2.2.3. Kết quả của thực trạng.
Bảng số liệu thống kê kết quả năm học. 2018 - 2019
Khối lớp
Số HS

Đạt
%
Chưa đạt
%
6
56
49
87,5
7
12,5
7
59
50
84,7
9
15,3
8
68
55
80,9
13
19,1
9
52
47
90,4
5
9,6
Tổng
235

201
85,5
34
14,5
2.3. Các biện pháp sử dụng để giải quyết vấn đề.
2.3.1. Biện pháp 1. Tạo hứng thú cho học sinh ngay từ phần mở đầu
bài học.
Tạo hứng thú cho học sinh ngay từ phần mở đầu bài hoc. Rõ ràng ngay từ
khi giáo viên bước chân vào lớp với thái độ vui vẻ thân mật đối với học sinh,
việc đánh giá công bằng trong kiểm tra miệng cũng là những yếu tố góp phần
tạo nên khơng khí hào hứng chung của cả lớp để chuẩn bị bước vào bài học mới,
nhưng sự hứng thú học tập của học sinh chỉ thực sự bắt đầu với phần giới thiệu
bài mới.
Trong quá trình giảng dạy học giáo viên cần phát huy tính tích cực, chủ
động sáng tạo của học sinh nhằm gây hứng thú học tập cho các em. Thực chất
của việc học tập là chuổi vấn đề được đặt ra, được nhận thức rồi được đặt ra và
được ra mục tiêu ở mức độ cao hơn, đặc trưng của bộ môn Âm nhạc chủ yếu là


6
thực hành, thực hành xuyên suốt quá trình dạy và học. Thông qua thực hành để
dạy lý thuyết, lấy lý thuyết để củng cố kỹ năng thực hành trên cơ sở sử dụng
thời gian trên lớp một cách tối ưu (tránh thời gian chết) để tất cả học sinh được
nhìn, nghe và luyện tập nhiều. Thực tế cho thấy nếu trong một tiết học, giáo viên
đặt ra nhiều câu hỏi vừa sức đối với học sinh, học sinh dể hiểu, dể nhớ, hay cho
các em nghe hay tự thể hiện nhiều thì học sinh sẽ rất có hứng thú học tập và giờ
dạy sẽ đạt kết quả cao hơn.
2.3.2. Biện pháp 2. Vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học:
Tránh cách dạy thông báo khô khan tẻ nhạt. Giáo viên phải nắm chắc đặc
trưng môn học Âm nhạc để có cách dạy cho phù hợp, giờ học Âm nhạc phải là

giờ học nghệ thuật hấp dẫn với phương châm: học vui - vui học. Tránh dạy lý
thuyết trừu tượng và dạy tập đọc nhạc nặng nề, căng thắng. Phải vận dụng mọi
phương pháp để cải tiến cách dạy từng phân môn.
Đối với phân môn học hát.
Muốn tạo hứng thú cho học sinh thì giáo viên là người có vai trị hết sức
quan trọng, đó là q trình chuẩn bị của giáo viên: giọng hát, phong cách biểu
diễn ...cách tiến hành dạy hát theo lối móc xích, giáo viên hát mẫu rồi bắt nhịp
cho học sinh hát. giáo viên có thể đánh đàn giai điệu cho học sinh nghe từng câu
ngắn và tập hát lời ca.
Sau khi tập hết toàn bộ lời ca của bài hát, giáo viên tập cho học sinh một
số động tác múa phụ hoạ cho bài hát. Học sinh kết hợp một số động tác múa đơn
giản hoặc vỗ tay theo nhịp. Cuối cùng cho học sinh biểu diễn theo nhóm và từng
cá nhân (thể hiện giọng hát của mình kết hợp múa phụ hoạ).
2.3.3. Biện pháp 3. Khuyến khích kỹ năng nghe và đánh giá của học
sinh:
Để học sinh không bị thụ động trong cách lựa chọn tiết tấu cho bài hát,
giáo viên khuyến khích kỹ năng nghe và đánh giá của học sinh bằng cách như
sau: Giáo viên thay đổi tiết tấu, tempo hay dịch giọng bản nhạc để học sinh nhận
biết và thực hành.
Ví dụ 1: Bài hát Chúng em cần hồ bình.
Giáo viên đàn cho học sinh hát với tiết tấu polka rồi lần lượt chuyển tiết
điệu, Chacha, Disco..., yêu cầu học sinh nghe và hát theo nhịp đàn.
? Các em hãy cho biết sự thay đổi tiết tấu mà các em vừa trình bày có phù hợp
với bài hát khơng?
HS nêu ý kiến dựa vào kỹ năng nghe của bản thân.
Ví dụ 2: Bài hát Tiếng ve gọi hè.
GV thay đổi tốc độ của bài hát: Từ tempo 115 xuống 90 hoặc thay đổi
tiết tấu từ Disco sang Beat ballat
? Em có nhận xét gì nếu thay đổi tốc độ cũng như tiết tấu cho bài hát như
chúng ta vừa trình bày?

Học sinh trả lời: Bài hát Tiếng ve gọi hè nếu hát ở tốc độ chậm cũng như
tiết tấu nhẹ nhàng mềm mại sẽ không phù hợp với sắc thái của bài hát vì bài hát
có tính chất vui tươi, rộn ràng, trong sáng.
Giáo viên giải thích: Cơ bản một bài hát có thể sử dụng nhiều tiết tấu và
tempo khác nhau tuy nhiên dựa vào tính chất của bài để lựa chọn tiết tấu và


7
tempo phù hợp như thế mới truyền tải được sắc thái cũng như ý tưởng của tác
giả.
Với cách trình bày như vậy chắc chắn từng ngày học sinh sẽ có những
cảm nhận mới trong mỗi lần hát và nghe hát.
Học sinh phát biểu cảm nhận về bài hát dưới nhiều hình thức khác nhau:
Trong học tập, so với bắt chước thì tìm tịi sáng tạo là hình thức cao nhất thể
hiện tính tích cực học tập của học sinh, hãy bắt đầu khuyến khích các em mạnh
dạn nói lên những cảm nhận của mình về mơn học, về bài hát. Học sinh có thể
khơng ủng hộ ý kiến của giáo viên, của bạn bè, có thể trình bày những ý kiến, tư
tưởng của mình. Đó là cơ sở để có kĩ năng sáng tạo lớn hơn. Giáo viên cần tạo
điều kiện để học sinh tự nhận xét, tự đánh giá, tự cảm nhận để có thể điều chỉnh
cách học theo hướng tích cực.
Ví dụ:
Cách 1:
Sau khi cho học sinh nghe hát mẫu và đọc lời ca, giáo viên đặt câu hỏi:
? Em hãy nêu cảm nhận của mình về bài hát Chúng em cần hồ bình?
HS sẽ trả lời qua phần gợi mở của giáo viên. Ví dụ: Nội dung bài hát nói
lên điều gì? Giai điệu bài hát như thế nào? Qua bài hát này bản thân em học tập
được gì? Em sẽ phải làm gì để xứng với những điều mà nội dung bài hát muốn
chuyển tải tới…?
Có thể học sinh trả lời chưa được trôi chảy hoặc ý tứ chưa được sâu sắc
song qua nhận xét và khắc hoạ của giáo viên thì học sinh từ chỗ hiểu nội dung

bài hát còn mơ hồ sẽ hiểu sâu sắc hơn và đặc biệt là sẽ có trách nhiệm hơn trong
việc học tập cũng như rèn luyện
Cách 2:
Học xong bài hát, giáo viên chia lớp thành 2 nhóm. Lần lượt từng nhóm
viết lời giới thiệu cho bài hát. Giáo viên hận xét.
Lời giới thiệu nhóm 1:
Bác Hồ đã từng nói “Trẻ em như búp trên cành - biết ăn ngủ, biết học hành là
ngoan”. Vậy mà nay trên thế giới vẫn đang còn hàng triệu trẻ em còn phải chịu
nhiều vất vả khổ cực, không đủ ăn đủ mặc không được đến trường do chiến
tranh địch hoạ gây nên. Chúng ta cần phải làm gì để giúp đỡ những bạn ấy, làm
gì để khơng cịn cảnh chiến tranh chia lìa? Các bạn ơi chúng ta hãy hát vang bài
ca “Chúng em cần hồ bình” cầu mong cho mọi người trên thế giới được sống
trong hồ bình hữu nghị và đầy tình nhân ái!
Lời giới thiệu nhóm 2:
Trẻ em trên trái đất đều mơ ước được học hành, được sống trong tình u
thương của cha mẹ, thầy cơ và bạn bè - một cuộc sống yên vui, đầy tình thân ái.
Chúng em mong sao trên trái đất sẽ khơng cịn chiến tranh, khơng cịn tiếng đạn
bom đau thương, chia lìa. Hành tinh của chúng em sẽ tràn ngập màu xanh của
hồ bình và hạnh phúc.
Hơm nay chúng em xin được gửi đến thầy giáo và các bạn ca khúc Chúng
em cần hồ bình (Nhạc và lời: Hồng Long - Hồng Lân) đó là tất cả những gì
mà tuổi thơ trên toàn thế giới của chúng em hằng mong ước!
Hướng dẫn học sinh biểu diễn bài hát:


8
Thông thường mỗi bài hát giáo viên đều hướng dẫn học sinh hát kết hợp
vận động giúp cho các em tự nhiên khi hát. Tuy nhiên, ở một số bài giáo viên có
thể dạy học sinh một vài động tác tay hoặc múa đơn giản, phù hợp để các em có
thêm những lựa chọn khi biểu diễn bài hát.

Ví dụ 1:
Với bài hát Đi cắt lúa. Giáo viên hướng dẫn một số động tác múa Tây
Nguyên hoặc bài hát Tuổi hồng. Giáo viên hướng dẫn một vài động tác trẻ trung
sơng động… Như vậy những điều đó sẽ khơng chỉ giúp cho cách trình bày bài
hát thêm sinh động mà các em cịn được tìm hiểu về những điệu múa mang tính
chất đặc trưng vùng miền hay các động tác vui nhộn của tân nhạc rất cuốn hút và
đặc sắc.
Thông qua những tiết học như vậy học sinh sẽ có những áp dụng sáng tạo
trong những lần hội diễn văn nghệ trong nhà trường, các hoạt động ngoại khoá,
biết cách dàn dựng và sử dụng những động tác múa phụ hợp với thể loại bài
hát…
Khi học giáo viên đưa ra yêu cầu học sinh tự chọn nhóm 4 - 5 học sinh và
biểu diễn bài hát có động tác phụ hoạ. Giáo viên không nên áp đặt các em vào
từng nhóm, để các em tự chọn sẽ làm học sinh phấn khởi, vui thích khi được làm
việc trong nhóm phù hợp về sở thích, về âm vực, chất giọng…
Học sinh sẽ tự chọn nhóm có giọng hát thích hợp về âm vực để trình bày
bài hát:
Học sinh tự chọn cách trình bày bài: Các em có thể trình bày bài một hoặc
hai lần, có mở đầu có kết thúc, mỗi câu hát sẽ do em nào đảm nhiệm hay cả
nhóm cùng hát. Bài hát gồm mấy đoạn, tính chất như thế nào? (Giáo viên có thể
gợi ý trước) Ngồi ra, học sinh có thể chọn để sử dụng các cách hát như lĩnh
xướng, hoà giọng, đối đáp…làm thế nào để phù hợp với nội dung cũng như cấu
trúc bài hát. Như vậy hình thức trình bày bài hát của mỗi nhóm sẽ rất đa dạng,
phong phú, giàu tính sáng tạo.
Học sinh tự chọn động tác phụ hoạ cho bài hát: HS có thể nghĩ ra động tác
phù hợp với nội dung bài hát và tập trình bày cho đều, đẹp (hát kết hợp vận động
hoặc múa, hát kết hợp một vài động tác diễn xuất).
Tuy nhiên để sự sáng tạo đạt hiệu quả cao. Giáo viên cần tạo điều kiện về
thời gian cho học sinh chuẩn bị. Thông thường giáo viên thơng báo trước một
tuần để học sinh chọn nhóm và tập cách trình bày, biểu diễn bài hát. (Khơng thể

vừa luyện tập vừa thể hiện trong 1 tiết học).
Trò chơi Ai nhanh tai hơn:
Ví dụ sau khi học xong bài hát giáo viên sử dụng đàn đánh giai điệu một
tiết nhạc bất kì cho học sinh nghe và hát lời ca câu nhạc đó. Trị chơi này giúp
học sinh nhanh thuộc lời ca, phát triển tai nghe.
Việc kết hợp tổ chức một trò chơi trong giờ học hát vừa giúp học sinh
nắm kiến thức chắc hơn, sâu hơn, nhanh hơn, vừa tạo ra khơng khí sơi nổi cho
học sinh, tạo hứng thú cho học sinh học môn Âm nhạc cũng như học các môn
học khác.
Đối với phân môn dạy nhạc lý - tập đọc nhạc:


9
Lâu nay khi dạy về nhạc lý giáo viên thường định nghĩa, giảng giải ít xuất
phát từ thực tiễn Âm nhạc qua các ví dụ sinh động để rút ra nhận nhận xét, kết
luận. Về tập đọc nhạc các giáo viên chịu ảnh hưởng sâu sắc phương pháp dạy
cho học sinh chuyên nghiệp Âm nhạc, nên gây tâm lý căng thẳng nặng nề không
cần thiết, làm cho học sinh cảm thấy nặng nề trong giờ học tập đọc nhạc. Những
tiết dạy như vậy thường kém hiệu quả, học sinh không hứng thú học. Vì vậy để
tạo cho các em sự hứng thú trong giờ học lý thuyết và tập đọc nhạc, trước hết
giáo viên nên cho học sinh tập đọc cao độ và đánh đàn giai điệu từng câu cho
các em nghe. Kỹ năng thể hiện trường độ và tiết tấu phải được quan tâm nhiều
hơn nữa bằng những bài tập riêng trong nhiều tiết học. Giáo viên đàn từng câu
ngắn để các em đọc theo đúng tên nốt nhạc và cuối cùng học sinh trong lớp đọc
đúng được cả bài đọc nhạc.
Dạy nhạc lý và tập đọc nhạc, giáo viên phải thật nhẹ nhàng. Khi cho học
sinh thể hiện bài thì giáo viên nên cho những học sinh khá thể hiện bài trước để
những học sinh trung bình cảm nhận và tự tin hơn khi các em đứng dậy thể hiện
bài.
Đối với phân môn dạy Âm nhạc thường thức:

Phân môn này bao gồm các nội dung: Giới thiệu tác giả - tác phẩm, nghe
nhạc và một số kiến thức liên quan đến đời sống Âm nhạc. Để tạo ra hứng thú
đối với phân mơn này, giáo viên có thể tiến hành dưới các hình thức:
Đọc truyện, kể chuyện.
Xem tranh và giải thích
Nghe băng nhạc hoặc giáo viên tự trình bày tác phẩm.
Trường hợp đọc, kể chuyện theo sách có thể giáo viên đọc cho cả lớp
nghe. Nếu cần tóm tắt ý chính và nêu câu hỏi cho học sinh trả lời. Bài nào có
tranh minh hoạ thì giáo viên nên sưu tầm và phóng to những hình vẻ trong sách
treo lên bảng.
Mỗi câu chuyện kể phải nhấn mạnh những ý chính để gây ấn tượng cho
các em.
Bên cạnh đó lời nói, giọng hát, phong cách của giáo viên là hết sức quan
trọng, đây là một trong những yếu tố gây nên hứng thú học tập đối với học sinh.
Trong q trình giảng dạy cần đưa vào một số trị chơi để vừa nâng cao
hiệu quả bài học, vừa tạo hứng thú cho học sinh:
Thực tế cho thấy nếu trong một tiết học giáo viên dành ít thời gian tổ chức
trị chơi cho học sinh thì học sinh rất hào hứng học. Trong Âm nhạc có rất nhiều
trị chơi nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh, nhưng trò chơi phải phù hợp
với từng bài học cụ thể.
Ví dụ:
Trong học hát có trị chơi “Nhìn tranh đốn tên bài hát”, “Nghe nhạc
đoán bài hát”, “nghe tiết tấu đoán câu hát”.
Trong tiết tập đọc nhạc có thể cho học sinh chơi trị chơi “Nghe nhạc
đốn tên nốt nhạc”, hoặc “ghi tiết tấu của bài hát”.
Giáo viên phải biết sử dụng phương tiện dạy học một cách thành thạo, đó
là một yếu tố gây cảm hứng học tập cho học sinh:


10

Một giờ học sinh động giáo viên không thể không sử dụng phương tiện
dạy học. Đồ dùng dạy học phổ biến đó là sách giáo khoa, nhạc cụ và tranh ảnh.
Các phương tiện đó giáo viên phải biết sử dụng cho phù hợp với nội dung từng
bài học. Biết minh hoạ một cách nhuần nhuyễn, thú vị thì sẽ kích thích được
hứng thú học tập của các em. Qua quá trình dạy học đã cho thấy, nếu chỉ lặp đi
lặp lại những kiến thức và nội dung trong sách giáo khoa thì học sinh sẽ khơng
hứng thú học tập và vai trị của giáo viên trên lớp cũng khơng phát huy được.
Mặt khác nêu biết kết hợp và lồng ghép phù hợp một số nội dung ngồi sách
giáo khoa thì tiết học sẽ rất hấp dẫn và sinh động. Vì vậy giáo viên cần phải biết
kết hợp kiến thức sách giáo khoa nhưng cũng cần mở rộng kiến thức một cách
khoa học. Đặc biệt với bô môn Âm nhạc. Giáo viên dạy Âm nhạc khơng có nhạc
cụ, khơng biết sử dụng nhạc cụ thì tiết học sẽ trở nên nhàm chán, hiệu quả bài
dạy sẽ không cao. Các mẩu chuyện tranh ảnh địi hỏi giáo viên phải có để minh
hoạ thêm cho học sinh, ngoài ra học sinh cũng phải có đầy đủ các phương tiện
học tập như: sách, vở, bút, bảng phụ...
Tăng cường các hoạt động Âm nhạc trong trường để học sinh được xem,
được nghe, đựơc thể hiện và bình luận.
Bằng các hình thức tổ chức nhiều Hội thi văn nghệ về các chủ đề, các
buổi ngoại khoá Âm nhạc nói về các nhạc sĩ.... giúp cho học sinh có niềm say
mê hứng thú trong học tập, qua đó nhằm phát hiện những học sinh có năng
khiếu Âm nhạc và bồi dưỡng cho các em phát huy khả năng Âm nhạc của mình.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục,
với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường.
Qua thời gian giảng dạy và áp dụng các biện pháp nói trên, trong năm học
qua tôi nhận thấy đa số học sinh đều rất hứng thú học tập nhiều em có sự tiến bộ
rõ rệt khơng cịn rụt rè như trước.
Kết quả qua kiểm tra đối với HS đều đạt kết quả cao.
Kết quả đạt được qua việc áp dụng các biện pháp nói trên.
Bảng số liệu thống kê kết năm học. 2019 – 2020
Khối lớp

Số HS
Đạt
%
Chưa đạt
%
6
58
54
93,1
4
6,9
7
56
51
91,1
5
8,9
8
59
54
91,5
5
8,5
9
68
67
98,5
1
1,5
Tổng

241
226
93,8
15
6,2
3. Kết luận, kiến nghị.
3.1. Kết luận.
Bộ môn Âm nhạc ở trường THCS mỗi tuần chỉ có một tiết, thật ít ỏi
nhưng các em được làm quen với: Học hát, TĐN, nhạc lí, Âm nhạc thường thức
là một tác động lớn vào thế giới tinh thần của các em. Với những biện pháp dạy
trên, trong những năm qua đối với việc học bộ môn Âm nhạc ở trường THCS
Xuân Thắng, huyện Thường Xuân, tôi thấy kết quả chất lượng được nâng lên rõ
rệt, các em đã biết trình bày hoàn chỉnh một bài hát (hát kết hợp vận động nhẹ,
biểu diễn) biết cảm nhận về nội dung bài hát. Bởi được hướng dẫn tận tình gợi


11
mở và gần gũi luyện tập của giáo viên, kết hợp giữa nhạc cụ, bảng phụ, đài,
băng nhạc và làm mẫu chính xác của giáo viên, đã động viên cổ vũ các em kịp
thời. Nhắc nhở các em sau khi học bài mới thì các em phải có sự ơn luyện ở nhà
để ghi nhớ và khắc sâu kiến thức, do đó trong giờ học rất sơi nổi và thoải mái,
các em thi đua nhau trả lời câu hỏi của giáo viên đưa ra, tự giác xung phong lên
trình bày bài trước lớp, đem lại cho các em lòng tự tin, sự hứng thú say mê trong
học tập, tình cảm giữa thầy và trị ln gần gũi gắn bó. Việc học tốt trong giờ
học chính khố đã giúp học sinh hoạt động tốt trong các hoạt động ngoại khoá.
Để tạo hứng thú đối với học sinh thì trước hết phải gây hứng thú cho học
sinh ngay từ phần mở đầu bài học, phần giới thiệu đề mục mới.
Trong quá trình giảng dạy giáo viên phải biết phát huy tính tích cực chủ
động sáng tạo của học sinh. Giáo viên cần phải nắm đặc trưng của bộ mơn, có
phương pháp dạy học linh hoạt sáng tạo, phải tìm mọi cách để cải tiến cách dạy

từng phân mơn theo hướng tích cực hóa hoạt động của học sinh, bổ sung sáng
tạo thêm nhiều thủ pháp sinh động, hấp dẫn, đa dạng hóa cách thức truyền đạt ở
mỗi bài học.
Các biện pháp dạy học phải đầy đủ, giáo viên phải biết sử dụng phương
tiện dạy học một cách nhuần nhuyễn. Trong các tiết học phải tạo cho các em sự
hứng thú từ đầu đến hết tiết học, tạo cho các em sự hứng thú vui tươi bởi vì đặc
trưng bộ mơn là học vui- vui học, tránh gò ép đối với học sinh.
Tăng cường các hoạt động Âm nhạc trong lớp trong trường bằng hình
thức tổ chức hội thi văn nghệ ngoại khóa.
Muốn thực hiện những nội dung trên có hiệu quả, địi hỏi mỗi giáo viên
phải không ngừng nâng cao kiến thức, tạo cho mình một trình độ chun mơn
vững vàng, thường xuyên học hỏi rút kinh nghiệm qua các tiết dạy và học hỏi
đồng nghiệp.
Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ của tôi về Một số biện pháp dạy hát
nhằm phát huy tính tích cực của học sinh ở trường THCS Xuân Thắng, huyện
Thường Xuân những biện pháp cơ bản về cách dạy và học Âm nhạc đặc biệt là
biện pháp dạy thực hành áp dụng cho học sinh và đa phần các học sinh trong tập
thể rất thích hoạt động sáng tạo. Các em hứng thú học Âm nhạc hơn, thực hành
tự tin hơn và có tiến bộ rõ rệt. Tơi rất mong được sự góp ý trao đổi kinh nghiệm
của các bạn đồng nghiệp cũng như của những người u thích bộ mơn Âm nhạc,
để tìm ra được những biện pháp tối ưu nhất nhằm giúp học sinh có hứng thú và
đam mê học bộ mơn Âm nhạc, từ đó giáo dục thẩm mĩ cho các em, giúp các em
hiểu được cái hay, cái đẹp trong cuộc sống.
3.2. Kiến nghị.
Do đó để tạo điều kiện cho việc dạy và học của thầy và trò được thuận lợi,
bản thân tôi là người đứng lớp dạy bộ môn Âm nhạc cần kiến nghị một số vấn
đề sau:
Về phía nhà trường.
Trang bị thêm một số trang thiết bị và tài liệu tham khảo để phục vụ cho
việc giảng dạy bộ môn Âm nhạc.

Đây là một mơn học mang tính đặc thù riêng nên cần phải có phịng học
nghệ thuật, trang bị thêm một số tranh ảnh, nhạc cụ, tài liệu phục vụ môn học.


12
Đầu tư xây dựng phòng học chức năng để học sinh có khơng gian hoạt
động nghệ thuật
Về phía Phịng Giáo Dục và Đào Tạo:
Tổ chức tập huấn, chuyên đề về bộ môn Âm nhạc, để giáo viên dạy bộ
môn Âm nhạc có điều kiện giao lưu học hỏi, trao đổi kinh nghiệm về các biện
pháp giảng dạy mới với các đồng chí giáo viên ở trường khác trên địa bàn
huyện, hay ở huyện khác trong Tỉnh.
Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ mà bản thân tôi đã đúc rút được qua
quá trình dạy học. Tuy nhiên do năng lực cịn hạn chế chắc hẳn sẽ cịn nhiều
thiếu sót. Với mong muốn thực hiện tốt hơn và đạt hiệu quả tốt hơn trong công
việc dạy học , tôi chân thành mong được sự góp ý của các cấp, Ban giám hiệu và
các bạn đồng nghiệp.
Tôi xin chân thành cảm ơn.
XÁC NHẬN
CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 05 tháng 07 năm 2020
Tôi xin cam đoan đây là Sáng Kiến Kinh
Nghiệm của mình viết, khơng sao chép
nội dung của người khác.
Người viết Sáng Kiến Kinh Nghiệm

Lê Văn Tuấn

13
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Sách GK Âm nhạc - Mỹ thuật 6,7,8,9
NXB GD Việt Nam
- Sách Nhạc Lí Căn bản
NXB Hà Nội
- Vở học và bài tập thực hành 6,7,8
NXB GD Việt Nam
- Tài liệu BDTX Âm nhạc THCS
Bộ GD&ĐT quyển 1,2
- Các hình ảnh và video trên Internet
Nhiều tác giả
- Thiết kế bài giảng Âm nhạc 6,7,8,9
NXB Hà Nội
- Sách Giáo viên Âm nhạc 6,7,8,9
NXB GD Việt Nam
- Âm nhạc và phương pháp giáo và một số tài liệu liên quan khác.
- Phương pháp dạy học Âm nhạc ở tiểu học và THCS, NXB Đại học Sư phạm
2010


14
ẢNH TƯ LIỆU HỌC TẬP VÀ HOẠT ĐỘNG VĂN NGHỆ CỦA
HỌC SINH TRƯỜNG THCS XUÂN THẮNG, HUYỆN THƯỜNG XUÂN


15


16

17


18