Đề xuất biện pháp hình thành kỹ năng làm việc nhóm cho trẻ 5 6 tuổi thông qua hoạt động góc

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC MẦM NON
======o0o======

NGUYỄN THU HẰNG

BIỆN PHÁP HÌNH THÀNH KỸ NĂNG
LÀM VIỆC NHÓM CHO TRẺ 5 - 6 TUỔI
THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG GÓC
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Giáo dục Mầm non

Hà Nội - 2018


TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC MẦM NON
======o0o======

NGUYỄN THU HẰNG

BIỆN PHÁP HÌNH THÀNH KỸ NĂNG
LÀM VIỆC NHÓM CHO TRẺ 5 - 6 TUỔI
THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG GÓC
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Giáo dục Mầm non

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học

PGS. TS. Nguyễn Dục Quang

Hà Nội - 2018


LỜI CẢM ƠN
Em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất tới thầy giáo
PGS. TS. Nguyễn Dục Quang người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ em trong
xuốt quá trình nghiên cứu thực hiện đề tài.
Em xin chân thành cảm ơn BGH, các thầy giáo, cô giáo khoa
GDMN. Trường ĐHSP Hà Nội 2 đã tận tình giảng dạy truyền đạt những
kiến thức cũng như những kinh nghiệm quý báu cho em trong xuốt quá
trình học tập tại trường.
Mặc dù em đã cố gắng hết sức để hoàn thành tốt khóa luận nhưng với
điều kiện thời gian nghiên cứu cũng như vốn kiến thức còn hạn chế nên cũng
không tránh khỏi những sai sót. Em rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến
của quý thầy cô để khóa luận của em hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn !
Hà nội, ngày tháng 05 năm 2018
Tác giả

Nguyễn Thu Hằng


LỜI CẢM ƠN
Em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất tới thầy giáo
PGS. TS. Nguyễn Dục Quang người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ em trong
xuốt quá trình nghiên cứu thực hiện đề tài.
Em xin chân thành cảm ơn BGH, các thầy giáo, cô giáo khoa
GDMN. Trường ĐHSP Hà Nội 2 đã tận tình giảng dạy truyền đạt những
kiến thức cũng như những kinh nghiệm quý báu cho em trong xuốt quá
trình học tập tại trường.

Mặc dù em đã cố gắng hết sức để hoàn thành tốt khóa luận nhưng với
điều kiện thời gian nghiên cứu cũng như vốn kiến thức còn hạn chế nên cũng
không tránh khỏi những sai sót. Em rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến
của quý thầy cô để khóa luận của em hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn !
Hà nội, ngày tháng 05 năm 2018
Tác giả

Nguyễn Thu Hằng


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................. 2
3. Khách thể và đới tượng nghiên cứu........................................................... 2
4. Nhiệm vụ nghiên cứu................................................................................. 3
5. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................... 3
6. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................... 3
7. Cấu trúc nội dung....................................................................................... 4
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC HÌNH THÀNH KỸ NĂNG
LÀM VIỆC NHÓM CHO TRẺ 5 - 6 TUỔI THÔNG QUA HOẠT
ĐỘNG GÓC ...................................................................................................... 5
1.1. Vài nét tổng quan nghiên cứu vấn đề ..................................................... 5
1.1.1. Những nghiên cứu về kỹ năng làm việc nhóm.................................. 5
1.1.2. Những nghiên cứu về giáo dục kỹ năng làm việc nhóm................... 7
1.1.3. Những nghiên cứu về hoạt động góc................................................ 7
1.2. Một số khái niệm cơ bản......................................................................... 8
1.2.1. Kỹ năng............................................................................................. 8
1.2.2. Nhóm ................................................................................................ 9

1.2.3. Kỹ năng làm việc nhóm .................................................................... 9
1.2.4. Hoạt động góc .................................................................................. 9
1.3. Một số vấn đề lý luận về hình thành kỹ năng làm việc nhóm cho trẻ
5 - 6 tuổi thông qua hoạt động góc .............................................................. 10
1.3.1. Đặc điểm tâm lý của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi.................................. 10
1.3.2. Vai trò và ý nghĩa của làm việc nhóm ở trường Mầm Non thông
qua hoạt động góc .................................................................................... 15


1.3.3. Hình thành kỹ năng làm việc nhóm cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua
hoạt động góc ở trường Mầm Non. .......................................................... 16
1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc hình thành kỹ năng làm việc nhóm
cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động góc. ................................................. 17
1.4.1. Số lượng trẻ trong nhóm ................................................................ 17
1.4.2. Kinh nghiệm xã hội của trẻ ............................................................ 18
1.4.3. Sự phát triển ngôn ngữ ................................................................... 18
1.4.4. Vai trò của giáo viên ...................................................................... 19
1.4.5. Số lượng các góc chơi .................................................................... 19
1.4.6. Sự phân công nhiệm vụ cho từng thành viên ................................. 20
Chương 2. THỰC TRẠNG HÌNH THÀNH KỸ NĂNG LÀM VIỆC
NHÓM CHO TRẺ 5 - 6 TUỔI THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG GÓC............. 22
2.1. Khái quát về khảo sát thực trạng .......................................................... 22
2.1.1. Mục tiêu khảo sát ........................................................................... 22
2.1.2. Nội dung khảo sát ........................................................................... 22
2.1.3. Phương pháp khảo sát và xử lý số liệu .......................................... 22
2.2. Thực trạng về hình thành kỹ năng làm việc nhóm cho trẻ 5 - 6 tuổi
thông qua hoạt động góc .............................................................................. 26
2.2.1. Nhận thức của giáo viên về việc hình thành kỹ năng làm việc
nhóm cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động góc .................................... 26
2.2.2. Thực trạng sử dụng biện pháp hình thành kỹ năng làm việc nhóm

cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động góc .............................................. 28
Chương 3. BIỆN PHÁP HÌNH THÀNH KỸ NĂNG LÀM VIỆC NHÓM
CHO TRẺ 5 - 6 TUỔI THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG GÓC .......................... 46
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp............................................................... 46
3.1.1. Phù hợp với mục tiêu chung của việc phát triển kỹ năng cho trẻ
Mầm Non .................................................................................................. 46


3.1.2. Đảm bảo mục tiêu giáo dục trong giáo dục Mầm Non và tính sư
phạm khi hình thành kỹ năng làm việc nhóm cho trẻ 5 - 6 tuổi thông
qua hoạt động góc .................................................................................... 46
3.1.3. Phù hợp với đặc điểm lứa tuổi của trẻ ........................................... 47
3.1.4. Đảm bảo hứng thú chơi và phát triển được tính hợp tác tính tự
nguyện sáng tạo ở trẻ. .............................................................................. 47
3.2. Các biện pháp để phát triển kỹ năng làm việc nhóm cho trẻ 5 - 6 tuổi
thông qua hoạt động góc. ............................................................................. 48
3.2.1. Bồi dưỡng nâng cao nhận thức của giáo viên ............................... 48
3.2.2. Tạo môi trường góc và phân bố các góc phù hợp với việc cho trẻ
làm việc nhóm........................................................................................... 49
3.2.3. Thiết kế nội dung hoạt động nhóm trong các góc chơi theo tiếp
cận hợp tác chứa đựng nhiều mối quan hệ tương tác xã hội giữa các
thành viên trong nhóm cũng như các nhóm khác nhau với nhau nhằm
khuyến khích trẻ sử dụng các kỹ năng hoạt động nhớm thông qua hoạt
động góc ................................................................................................... 51
3.2.4. Tạo niềm thích thú hứng thú thi đua và tương trợ lẫn nhau cho
các nhóm trẻ trong làm việc nhóm thông qua hoạt động góc .................. 54
3.2.5. Thường xuyên tổ chức cho trẻ 5 - 6 tuôi làm việc nhóm thông
qua hoạt động góc .................................................................................... 55
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ......................................................................... 63
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 65

PHỤ LỤC


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Một quốc gia hùng mạnh là một quốc gia có nền giáo dục phát triển. Vì
vậy đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển đảm bảo xây dựng một thế hệ
kế tiếp có đầy đủ phẩm chất và năng lực phục vụ cho đất nước. Mà giáo dục
Mầm non là nền móng của hệ thống giáo dục giúp cho trẻ có thể phát triển
toàn diện cả về đức - trí- thể - mĩ và bước đầu hình thành nên nhân cách của
mỗi con người.
Đặc biệt ở giai đoạn trẻ từ 5 - 6 tuổi, đây là thời kỳ vô cùng quan trọng
với sự phát triển mạnh mẽ cả về thể chất cũng như tâm sinh lý. Trẻ chuẩn bị
bước chân vào lớp một với một môi trường hoàn toàn khác so với những gì
vốn dĩ đã rất quen thuộc ở mầm non. Sự bỡ ngỡ đôi khi là không bắt kịp với
phong cách học tập ở trường Tiểu học là không thể tránh khỏi. Vì vậy, việc
rèn cho trẻ các kỹ năng về hoạt động nhóm học tập và vui chơi theo các nhóm
là điều vô cùng cần thiết giúp cho trẻ có thể quen dần với thói quen làm việc
tập thể có quy định và luật lệ rõ ràng.
Không những thế các hoạt động theo từng nhóm nhỏ sẽ phần nào bổ trợ
cho sự phát triển của các kỹ năng xã hội khác ví như khả năng tổ chức tốt
lãnh đạo tốt, khả năng giao tiếp linh hoạt, tang sự tự tin và giúp trẻ có thêm sự
gắn kết có được những tình bạn lâu bền trong cuộc sống… Làm việc theo
nhóm cũng kéo theo tính thi đua và cạnh tranh giữa các nhóm với nhau vừa
giúp trẻ rèn khả năng phối kết hợp giữa các thành viên vừa đòi hỏi sự nỗ lực
để đạt được kết quả tốt nhất. Và hơn hết việc hoạt động với một tập thể sẽ
giúp trẻ có thể thực hiện được những việc mà một cá nhân không thể hoàn
thành được. Đó cũng chính là khái niệm dễ hiểu nhất về tình đoàn kết giúp trẻ
có thể tiến bộ hơn, hòa đồng hơn với bạn bè.

1


Hoạt động nhóm là yếu tố vô cùng quan trọng đối với sự phát triển của
trẻ. Tuy nhiên không chỉ trong các tiết dạy chính thức chúng ta mới cần cho
trẻ hoạt động theo nhóm. Thực tế cho thấy để đảm bảo truyền đạt đủ kiến thức
đến với trẻ thì thời gian để trẻ tự hoạt động theo nhóm là không nhiều. Trong
khi các tiết học phụ như hoạt động ngoài trời hoạt động chiều hay hoạt động
góc lại không mấy được quan tâm. Và đặc biệt là giờ hoạt động góc của trẻ,
các tiết học này thường không được quan tâm, tổ chức một cách hình thức và
không mang tính chất rèn luyện hay giáo dục trẻ. Tuy nhiên đây lại chính là
môi trường lý tưởng để trẻ Mầm non có thể thỏa sức sáng tạo và hoạt động
theo các nhóm nhổ một cách rõ ràng và tích cực nhất.
Hiện nay đã có nhiều đề tài nghiên cứu về giáo dục kỹ năng làm việc
nhóm cho trẻ Mãu giáo tuy nhiên chưa có những nghiên cứu về giáo dục kỹ
năng sống cho trẻ mẫu giáo thông qua hoạt động góc .
Xuất phát từ lý do trên, tôi đã lựa chọn nghiên cứu đề tài”Đề xuất biện
pháp hình thành kỹ năng làm việc nhóm cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua hoạt
động góc”. Rất mong có thể ứng dụng được đề tài này vào thực tiễn ở trường
mầm non.
Xuất phát từ lợi ích và tính khả thi của đề tài nghiên cứu này là lý do mà
tôi lựa chọn đề tìm hiểu, đưa ra những ý kiến đề xuất của cá nhân để mong có
thể ứng dụng được nó vào thực tiễn ở trường Mầm Non.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất biện pháp hình thành kỹ năng làm việc nhóm cho trẻ 5 - 6 tuổi
thông qua hoạt động góc.
3. Khách thể và đới tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quá trình hình thành kỹ năng làm việc nhóm cho trẻ Mầm Non 5 - 6 tuổi
thông qua hoạt động góc.

2


3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp hình thành kỹ năng làm việc nhóm cho trẻ 5 - 6 tuổi ở trường
Mầm Non
Quá trình giáo dục mầm non
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận hình thành kỹ năng làm việc nhóm cho trẻ 5 6 tuổi ở trường Mầm Non
- Tìm hiểu thực trạng kỹ năng làm việc nhóm và biện pháp hình thành kỹ
năng làm việc nhóm cho trẻ Mầm Non 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động góc
- Đề xuất biện pháp hình thành kỹ năng làm việc nhóm và thực nghiệm
sư phạm
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
- Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận:
+ Thu thập tài liệu
+ Nghiên cứu
+ Phân tích
- Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
+ Phương pháp sử dụng phiếu điều tra giáo dục
+ Phương pháp quan sát phỏng vấn
+ Phương pháp thực nghiệm sư phạm
+ Phương pháp chuyên gia
+ Phương pháp nghiên cứu hoạt động
- Nhóm phương pháp bổ trợ:
+ Sử dụng phương pháp thống kê toán học và phần mềm tin học để xử lí
số liệu nghiên cứu.
6. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi không gian: Trường Mầm Non Tích Sơn -Thành phố Vĩnh Yên

3


- Về đối tượng nghiên cứu: Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu việc hình
thành kỹ năng làm việc nhóm cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động góc
- Về đối tượng khảo sát, quan sát: trong quá trình nghiên cứu, tôi khảo
sát ý kiến của 20 giáo viên, quan sát quá trình tổ chức của giáo viên và quá
trình làm việc nhóm của 2 lớp trẻ mẫu giáo 5 tuổi (50 trẻ) khi tham giahoạt
động góc.
7. Cấu trúc nội dung
Ngoài phần mở đầu kết luận và kiến nghị, tài liệu tham khảo, khóa luận
gồm 3 chương
Chương 1: Cơ sở lý luận về việc đề xuất biện pháp hình thành kỹ năng
làm việc nhóm cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động góc.
Chương 2: Thực trạng về kỹ năng làm việc nhóm cho trẻ 5 - 6 tuổi thông
qua hoạt động góc.
Chương 3: Biện pháp hình thành kỹ năng làm việc nhóm cho trẻ 5 - 6
tuổi thông qua hoạt động góc.

4


Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC HÌNH THÀNH KỸ NĂNG LÀM VIỆC
NHÓM CHO TRẺ 5 - 6 TUỔI THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG GÓC
1.1. Vài nét tổng quan nghiên cứu vấn đề
Tuy chưa thực sự được nghiên cứu và có những công trình độc lập về
vấn đề hình thành kỹ năng hoạt động nhóm cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua trò
chơi đóng vai theo chủ đề nhưng đã có rất nhiều những nghiên cứu về từng

khía cạnh riêng của vấn đề này như sau
1.1.1. Những nghiên cứu về kỹ năng làm việc nhóm
Làm việc nhóm có vai trò rất quan trọng trong việc giáo dục và rèn luyện
cho học sinh khả năng thích ứng với những mối quan hệ mới và việc hợp tác
để cùng hoàn thành những nhiệm vụ được giao .
Dưới sự giúp đỡ của giáo viên trẻ sẽ dần nhận thức được nhiệm vụ của
mình ở trong nhóm chủ động và tích cực hợp tác với các bạn để cùng hướng
tới một mục tiêu chung.
Các giờ học cho trẻ hoạt động nhóm là một môi trường vô cùng thuận lợi
giúp gia tăng tình đoàn kết, sự cởi mở, hòa đồng và khả năng phối kết hợp với
nhau từ đó mà năng lực cá nhân của trẻ được bộc lộ, khả năng nhận thức phát
triển trẻ có thể vận dụng những gì đã học vào thực tiễn cuộc sống để giải
quyết những vấn đề mà mình gặp phải.
Đã có nhiều công trình nghiên cứu về làm việc nhóm của trẻ như tác giả
Đặng Thành Hưng trong cuốn “Dạy học hiện đại: lý luận, biện pháp, kỹ
thuật”(13) đã khẳng định: “Các quan hệ của dạy học hiện đại sẽ phát triển
theo xu hướng tăng cường sự tương tác hợp tác và cạnh tranh, tham gia và
chia sẻ.” Ở đây ông phân tích tác dụng của việc ghép nhóm cũng như xu
hướng tăng cường sự hợp tác và cạnh tranh. Việc dạy học hợp tác theo các
nhóm nhỏ cần đảm bảo 5 nguyên tắc:

5


1. Tạo ra ở học sinh sự phụ thuộc lẫn nhau một cách tích cực.
2. Có sự tương tác trực diện giữa học sinh trong từng nhóm nhỏ
3. Tạo cho học sinh có trách nhiệm đối với việc học của cá nhân và
nhóm
4. Hình thành ở học sinh những kỹ năng hợp tác nhóm
5. Xử lý tương tác nhóm.

Khi nói về tính hợp tác và tính cạnh tranh trong hoạt động nhóm tác giả
Nguyễn Thị Thu Hà (15) (16 ) đã khẳng định: “Giáo dục theo cách tiếp cận
hợp tác ở trường mầm non là cách làm mới nhằm hướng đến việc hình thành
cho trẻ năng lực hợp tác từ sớm việc làm này hoàn toàn phù hợp với xu thế
phát triển của xã hội ngày nay được tổ chức hoạt động giáo dục theo cách tiếp
cận hợp tác cũng chính là tổ chức hoạt động giáo dục theo nhóm hợp tác giáo
dục theo nhóm hợp tác cần chú ý tới quy mô nhóm các yêu cầu của hoạt động
nhóm và đánh giá kết quả hoạt động nhóm”.
Còn về biểu hiện của kỹ năng làm việc nhóm trong tạp chí giáo dục số
375 (19) (20) tác giả Trần Thị Kim Yến đẫ đề cập đến 4 biểu hiện đặc trưng ở
trẻ như
1. Biết lắng nghe bạn, chờ đợi đến lượt mình phát biểu ý kiến
2. Biết phối hợp hành động với các bạn trong nhóm để thực hiện
công việc chung
3. Biết chấp nhận sự phân công nhiệm vụ của nhóm và hoàn thành
nhiệm vụ nhóm giao
4. Biết chia sẻ kinh nghiệm ý tưởng của mình với các bạn trong nhóm
chơi.
Từ những nghiên cứu trên ta có thể thấy rằng kỹ năng làm việc nhóm là
khả năng thiết lập và duy trì mối quan hệ với người khác và là hành động tự
tổ chức và điều khiển các hoạt động hoạt động chung trong nhóm. Có khả
năng hoạt động có kỹ năng hoạt động nhóm cũng có nghĩa là biết cùng nhau

6


hướng tới một mục đích chung, cùng chia sẻ trách nhiệm, cùng khắc phục khó
khăn giúp đỡ và tương trợ lẫn nhau nhằm đạt được kết quả tốt nhất.
1.1.2. Những nghiên cứu về giáo dục kỹ năng làm việc nhóm
Theo tạp chí giáo dục số 375 (20) tác giả Trần Thị Kim Yến đã chỉ ra

rằng: “Giáo dục kỹ năng hoạt động nhóm cho trẻ là một quá trình tác động sư
phạm có mục đích, có hướng có kế hoạch của nhà giáo dục (giáo viên) đến
người bị giáo dục (trẻ mẫu giáo) nhằm thực hiện mục tiêu và nhiệm vụ của
giáo dục kỹ năng hoạt động nhóm đã đặt ra.” Ở đây giáo viên là người lên kế
hoạch nhưng không có nghĩa là tham gia trực tiếp vào quá trình làm việc
nhóm của trẻ. Nhiệm vụ của giáo viên là quan sát hướng dẫn và tạo điều kiện
tốt nhất để trẻ tự tìm ra cách giải quyết và tự giải quyết nhiệm vụ của mình.
Còn trong các tài liệu hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục mầm
non (2) về việc tổ chức hoạt động giáo dục theo nhóm nhỏ cho trẻ ở trường
mầm non đều chỉ ra rằng: Giáo viên mầm non có vai trò quan trọng đối với
việc hình thành kỹ năng hoạt động nhóm cho trẻ. Giáo viên tạo môi trường
vật chất giúp trẻ có nhiều lựa chọn khi thể hiện một cách sáng tạo nhưng ý
định của mình. Giáo viên cũng là người quan sát các hoạt động của trẻ từ đó
đưa ra những gợi ý nhỏ và hợp lý để trẻ suy nghĩ và tự quyết định sẽ làm gì
khi gặp khó khăn, mà không áp đặt trẻ. Cần tạo ra bầu không khí giao tiếp
tích cực hợp tác cùng nhau trong nhóm lớp làm cho trẻ cảm thấy an toàn và
luôn được coi trọng.
Ngoài ra vấn đề này cũng được một số tác giả khác như Nguyễn Thị
Thu Hà, Cao Thị Cúc hay Đặng Thành Hưng đề cập đến trong các nghiên
cứu của mình.
1.1.3. Những nghiên cứu về hoạt động góc
Đã có rất nhiều những nghiên cứu về hoạt động góc cũng như vai trò của
nó đói với trẻ mầm non có thể kể đến ở đây như:
Cuốn”Thiết kế các hoạt động học có chủ đích, hoạt động góc và hoạt

7


động ngoài trời trong trường mầm non cho trẻ 5 - 6 tuổi” theo một số chủ đề:
gia đình chủ đề nghề nghiệp.

Cuốn sách của Lê Thị Huệ, Trần Thi Hương, Phậm Thị Tâm nhà xuất
bản Giáo dục năm 2010, đã tái bản nhiều lần.
Ngoài ra, có nhiều tiểu luận, sáng kiến kinh nghiệm của giáo viên mầm
non liên quan vấn đề này, như:
“Một số biện pháp thực hiện tốt hoạt động góc” của Đàm Thị Minh Hiếu
“Một số biện pháp giúp trẻ chơi tốt hoạt động góc” của Nguyễn Thị
Thành, “Biện pháp để trẻ hoạt động góc đạt kết quả tốt hơn” của Nguyễn Thị
Kim Phượng.
Tất cả những công trình trên đều được các nhà nghiên cứu đề cập đến sự
cần thiết phải hình thành kỹ năng hoạt động nhóm cho trẻ cũng như vai trò
quan trọng của việc giáo dục các kỹ năng cho trẻ thông qua giờ hoạt động
góc. Tuy nhiên cho đến nay vấn đề hình thành kỹ năng hoạt động nhóm cho
trẻ 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động góc vẫn chưa được ai nghiên cứu.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Kỹ năng
Có rất nhiều khái niệm về kỹ năng khác nhau
Theo từ điển tiếng Việt (37), kỹ năng là khả năng vận dụng những kiến
thức thu nhận được trong một lĩnh vực nào đó vào thực tế.
Còn theo tác giả AV. Ptrovski cho rằng: “Kỹ năng là năng lực sử dụng
các dữ kiện, các tri thức hay khái niệmđã có, năng lực vận dụng chúng để
phát hiện những thuộc tính, bản chất của sự vật và giải quyết thành công
những nhiệm vụ lý luận và thực hành .”
Theo tác giả Đặng Thành Hưng, kỹ năng là một dạng hành động được
thực hiện tự giác dựa trên tri thức về công việc, khả năng vận động và những
điều kiện sinh học-tâm lí khác của cá nhân (chủ thể của kỹ năng đó) như nhu
cầu, tình cảm, ý chí, tính tích cực cá nhân... để đạt được kết quả theo mục

8

đích hay tiêu chí đã định, hoặc mức độ thành công theo chuẩn hay quy định
[11; tr 25].
Trong đề cương này tôi sử dụng quan niệm của Đặng Thành Hưng về
khái niệm kỹ năng.
1.2.2. Nhóm
Nhóm được hiểu là một mô hình tổ chức bao gồm hai hay nhiều cá nhân
tương tác và phụ thuộc lẫn nhau nhằm đạt được các mục tiêu cụ thể . Các
nhóm có thể là nhóm chính thức và nóm không chính thức (cũng có khi người
ta gọi là nhóm kết cấu và nhóm phi kết cấu)
1.2.3. Kỹ năng làm việc nhóm
Để tham gia vào hoạt động nhóm một cách hiệu quả, các thành viên của
nhóm phải đoàn kết và tương tác chặt chẽ với nhau qua đó tiềm năng riêng
của mỗi người cũng được bộc lộ và phát huy yếu tố quan trọng để duy trì và
phát triển hoạt động nhóm chính là kỹ năng hoạt động nhóm .
Kỹ năng làm việc nhóm được hiểu là hành vi hay hành động được các cá
nhân thực hiện tự giác và thành công xếp theo những yêu cầu quy tắc tiêu
chuẩn của hoạt động nhóm khi chi phối với các thành viên khác trong nhóm
nhằm đạt được mục tiêu chung.
1.2.4. Hoạt động góc
Hoạt động góc là các hoạt động của trẻ được diễn ra tại các góc chơi ở
trong nhóm lớp, trẻ có thể tự làm việc một mình hoặc trong nhóm theo hứng
thú và nhu cầu riêng, trẻ mẫu giáo được hoạt động thực hành, trải nghiệm,
khám phá những điều mới lạ nhằm củng cố và phát triển các kỹ năng trong
các lĩnh vực giáo dục, trong các chủ đề, trẻ nhà trẻ được tích cực hoạt động
giao lưu cảm xúc, hoạt động với đồ vật và vui chơi, kích thích sự phát triển
các giác quan và các chức năng tâm - sinh lý.
Tổ chức hoạt động góc nhằm tăng cường tính độc lập cho trẻ, đồng thời

9

hoạt động góc được thiêt kế các hoạt động vui chơi, mà trung tâm là trò chơi
đóng vai có chủ đề ở trẻ mẫu giáo và thiết kế hoạt động đồ vật (tuổi nhà trẻ).
“Xây dựng các góc hoạt động khác nhau trong lớp nhằm tạo điều kiện
cho trẻ hoạt động cá nhân hoặc theo nhóm nhỏ được nhiều hơn, hình thức
hoạt động phong phú, đa dạng hơn. Để các góc hoạt động thực sự có hiệu quả,
giúp trẻ tự khám phá và phát triển; giúp giáo viên gợi ý, hướng dẫn trẻ chơi
theo khả năng của từng cháu”
1.3. Một số vấn đề lý luận về hình thành kỹ năng làm việc nhóm cho trẻ 5
- 6 tuổi thông qua hoạt động góc
1.3.1. Đặc điểm tâm lý của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi
1.3.1.1. Đặc điểm phát triển nhận thức
Các hiện tượng tâm lý như tri giác, trí nhớ, tưởng tượng về cơ bản là sự
nối tiếp sự phát triển ở lứa tuổi từ 4 - 5 tuổi nhưng chất lượng mới hơn. Thể
hiện ở:
Mức độ phong phú của các kiểu loại
Mức độ chủ định các quá trình tâm lý rõ ràng hơn, có ý thức hơn.
Tính mục đích hình thành và phát triển ở mức độ cao hơn.
Độ nhạy cảm của các giác quan được tinh nhạy hơn.
Khả năng kiềm chế các phản ứng tâm lý được phát triển.
Ở đây chúng ta chỉ đề cập tới quá trình tâm lý phát triển mạnh mẽ và đặc
trưng nhất, đó là tư duy.
Sự phát triển tư duy ở độ tuổi này mạnh mẽ về kiểu loại, các thao tác và
thiết lập nhanh chóng các mối quan hệ giữa các sự kiện, hiện tượng, thông tin
giữa mới và cũ, gần và xa...
Đặc tính chung của sự phát triển tư duy:
Trẻ đã biết phân tích tổng hợp không chỉ dừng lại ở đồ vật, hình ảnh mà
ngay cả từ ngữ. Tư duy của trẻ dần dần mất đi tính duy kỷ, tiến dần đến khách

10

quan, hiện thực hơn. Dần dần trẻ phân biệt được thực và hư. Đã có tư duy
trừu tượng với các con số, không gian, thời gian, quan hệ xã hội... Ý thức rõ
về những ý nghĩ, tình cảm của mình, trách nhiệm đối với hành vi. Các phẩm
chất của tư duy đã bộc lộ đủ về cấu tạo và chức năng hoạt động của nó như
tính mục đích, độc lập sáng tạo, tính linh hoạt, độ mềm dẻo...
Ở trẻ 5 - 6 tuổi phát triển cả 3 loại tư duy, tư duy hành động trực quan
vẫn chiếm ưu thế. Tuy nhiên do nhiệm vụ hoạt động mà cả loại tư duy hình
ảnh trực quan, tư duy trừu tượng dược phát triển ở trẻ. Loại tư duy này giúp
trẻ đến gần với hiện thực khách quan.
1.3.1.2. Đặc điểm phát triển cảm xúc ý chí
1.3.1.2.1. Về sự phát triển xúc cảm và tình cảm
Ở lứa tuổi này trẻ xuất hiện tình cảm bạn bè.
Đời sống xúc cảm, tình cảm ổn định hơn so với trẻ 4 - 5 tuổi, mức độ
phong phú, phức tạp tăng dần theo các mối quan hệ giao tiếp với những người
xung quanh.
Các sắc thái xúc cảm con người trong quan hệ với các loại lứa tuổi khác
nhau, vị trí xã hội khác nhau, được hình thành như: Tình cảm mẹ con, ông bà,
anh chị em, tình cảm với cô giáo, với người thân, người lạ...
Tuy nhiên đời sống xúc cảm của trẻ còn dễ dao động, mang tính chất
tình huống.
Tình cảm trí tuệ: Tình cảm trí tuệ của trẻ phát triển, mỗi nhận thức mới
đều kích thích niềm vui, hứng thú, sự say mê thích thú của trẻ; tính tò mò ham
hiểu biết, làm nảy sinh nhiều xúc cảm tích cực; trong vui chơi, học tập, lao
động tự phục vụ nhiều thành công thất bại củng cố sự phát triển tình cảm trí
tuệ ở trẻ.
Tình cảm đạo đức: Do lĩnh hội được ý nghĩa các chuẩn mực hành vi tốt,
xấu. Qua vui chơi giao tiếp với mọi người; do các thói quen nếp sống tốt được

11


gia đình, các lớp mẫu giáo xây dựng cho trẻ... Trẻ ý thức được nhiều hành vi
tốt đẹp cần thực hiện để vui lòng mọi người.
Tình cảm thẩm mỹ: Qua các tiết học nghệ thuật tạo hình, âm nhạc, tìm
hiểu môi trường xung quanh... Cùng với những nhận thức về cái đẹp tự nhiên,
hài hoà về bố cục, sắp xếp trong gia đình và lớp học. Trẻ ý thức rõ nét về cái
đẹp cái xấu theo chuẩn (lúc đầu theo chuẩn của bé dần dần phù hợp với đánh
giá của những người xung quanh ) xúc cảm thẩm mỹ, óc thẩm mỹ phát triển.
1.3.1.2.2. Sự phát triển ý chí
Do có khả năng làm chủ được nhiều hành vi, được người lớn giao cho
nhiều việc nhỏ... Trẻ dần dần đã xác định rõ mục đích của hành động. Trẻ dần
dần tách động cơ ra khỏi mục đích với sự cố gắng hoàn thành nhiệm vụ.
Trẻ muốn chơi trò chơi, trẻ muốn được nghe kể chuyện nhiều hơn nhưng
không được cô giáo đáp ứng, phải chuyển trò chơi mà trẻ không thích.
Tính mục đích càng ngày càng được trẻ ý thức và cố gắng hoàn thành
công việc.
Tình kế hoạch xuất hiện, trẻ biết sắp xếp”công việc" vui chơi và phải
quét nhà, nhặt rau để khi mẹ về là mọi việc phải xong cho mẹ hài lòng.
Tinh thần trách nhiệm bản thân dần dần được hình thành ở trẻ.
Sự phát triển ý chí mạnh hay yếu tuỳ thuộc phần lớn vào sự giáo dục, các
biện pháp giáo dục của cha mẹ, cô giáo và những người lớn xung quanh.
1.3.1.3. Đặc điểm phát triển ngôn ngữ
Phần lớn trẻ ở lứa tuổi mẫu giáo lớn đã nắm được và phát âm đúng tất cả
các âm vị của tiếng mẹ đẻ phát âm đúng hầu hết các thanh điệu, phát âm đúng
và rõ các từ, câu biến đổi cường độ, ngữ điệu phù hợp;phương tiện biểu cảm
phù hợp.
Trẻ đã có thể sử dụng các câu phúc tạp hơn như những câu tường thuật
để miêu tả sự vật hiện tượng, con người, câu nghi vấn cảm thán hô ứng. Trẻ

12


có thể nói được những câu nói diễn tả nhu cầu ý nghĩ của bản thân.
Ở giai đoạn này từ vựng của trẻ tăng lên rất nhiều, đây là giai đoạn nhạy
cảm với sự hình thành ngôn ngữ . Là bước ngoạt quan trọng nhất cần có
những biện pháp tác động kịp thời đúng lúc để tạo cho trẻ môi trường thuận
lợi nhất để phát triển.
1.3.1.4. Đặc điểm học của trẻ Mẫu giáo 5 - 6 tuổi
Học tập ở mẫu giáo lớn vẫn là” Học mà chơi, chơi mà học". Học theo
nghĩa là chơi theo một trình tự hành động gần giống như học, bởi lẽ việc thiết
kế” Học mà chơi" thể hiện:
Nội dung học vừa nhẹ nhàng, vừa hấp dẫn trẻ, đối tượng của”tiết học” là
những kiến thức rất cụ thể, trực quan sinh động.
Các trình tự học tập diễn ra giống với tiết học, nhưng không nghiêm
ngặt, căng thẳng như tiết học. Nhưng tiết học vẫn đủ các bước lên lớp như: tổ
chức lớp, tiến hành tiết dạy (vào bài, nêu câu hỏi đặt vấn đề, giảng giải khái
niệm), kết thúc tiết dạy bằng cách cho trẻ nhắc lại những khái niệm đã học
(củng cố bài)...
Những chức năng tâm lý diễn ra trong “tiết học” giống như tiết học ở lớp
một, học sinh phải chú ý nghe cô hướng dẫn, giảng giải, phải sử dụng các
hình thức nhớ, các thao tác tư duy diễn ra theo yêu cầu của tiết học. Ý thức
được huy động đến mức tối đa để hiểu bài.
Quan hệ bạn bè trong khi “Học mà chơi” cũng được thiết lập gần như
quan hệ bạn bè ở lớp một, quan hệ cô và trẻ cũng tương tự như cô giáo và học
sinh ở lớp một nghĩa là cô có thể đứng”giảng bài" nhưng cũng có thể ngồi
cùng trẻ để giải thích, phân tích chứng minh. Ngôn ngữ của cô vừa mạch lạc,
rõ ràng vừa diễn cảm, đặc biệt ở môn truyện, thơ... lại kèm cả tranh, ảnh...
Tóm lại: Trẻ tập làm quen với các tiết học để lĩnh hội những tri thức đơn

giản gần gũi đối với trẻ, nhưng là tiền đề để trẻ vào lớp một. Trẻ dần dần nhận

13


thức được nhiệm vụ học tập, bổn phận, trách nhiệm của học sinh phải làm gì
cho cô giáo vui lòng, bạn bè yêu mến.
1.3.1.5. Đặc điểm về kỹ năng hoạt động nhóm của trẻ 5 - 6 tuổi
Theo nghiên cứu của các nhà tâm lýhọc và giáo dục học trẻ em (1) (22)
(28) đã chỉ ra rằng:
Tuổi mẫu giáo lớn từ 5 đến 6 tuổi là giai đoạn quan trọng có ý nghĩa quyết
định đối với sự hình thành hệ thống hành vi hành động và nhân cách của trẻ nói
chung. Khi ở giai đoạn này, trẻ bắt đầu hướng vào những mối quan hệ giao
tiếp tích cực với bạn cùng tuổi thông qua các hoạt động đa dạng ở trường mầm
non. Từ đó trẻ dần hình thành kỹ năng cùng nhau lập kế hoạch cho những hoạt
động của nhóm cũng như những kỹ năng phối hợp cùng các bạn và các kỹ năng
giải quyết xung đột mâu thuẫn để đạt được mục đích đã đề ra
Dựa trên những nghiên cứu trên (9) thì kỹ năng hoạt động nhóm của trẻ
5 đến 6 tuổi có những biểu hiện cụ thể như sau:
Khi tham gia vào nhóm trẻ dần lớn dần dần biết nghe cùng với bạn. Bàn
bạc thỏa thuận lập kế hoạch cho hoạt động chung và phân công nhiệm vụ cho
nhau. Trẻ tích cực chủ động trong quá trình hoạt động nhóm có trách nhiệm
với công việc chung và luôn cố gắng hoàn thành nhiệm vụ được giao dưới sự
hướng dẫn của giáo viên.
Khả năng duy trì việc hợp tác tích cực với bạn được hình thành phát triển
và trẻ trẻ nhận thức được vị trí của mình trong nhóm và trở nên mạnh dạn tự
tin, biết chia sẻ đồng cảm trong mối quan hệ bạn bè .
Biết bảo vệ ý kiến của mình cũng như chấp nhận ý kiến của người khác
khi cần thiết. Tuy nhiên kỹ năng phối hợp với người khác trong hoạt động
nhóm của trẻ 5 đến 6 tuổi vẫn còn thiếu sự ổn định và có sự khác biệt rất lớn

đối với những cá nhân.
Tùy thuộc vào khả năng vốn kinh nghiệm của trẻ tùy thuộc vào cách

14


thức tổ chức hướng dẫn hoạt động nhóm của giáo viên do vậy giáo viên mầm
non cần có biện pháp sư phạm phù hợp để tác động đến từng nhóm trẻ. Tạo
điều kiện thuận lợi cho việc hình thành ở trẻ những kỹ năng hoạt động nhóm,
làm cơ sở giúp trẻ dễ dàng thích ứng với hoạt động học tập khi vào tiểu học.
1.3.2. Vai trò và ý nghĩa của làm việc nhóm ở trường Mầm Non thông
qua hoạt động góc
Việc tổ chức cho trẻ làm việc nhóm thông qua hoạt động góc giúp trẻ:
- Gia tăng tính đoàn kết tập thể, trẻ hòa đồng và thân thiện hơn với bạn
bè xung quanh, phát triển khả năng hợp tác giữa các cá nhân và việc giúp đỡ
lẫn nhau để cùng đạt được mục tiêu chung.
- Phát triển ngôn ngữ ở trẻ. Thông qua việc hợp tác với các bạn khác
trong nhóm, trao đổi giữa các thành viên trong nhóm ngôn ngữ sẽ dần hoàn
thiện vốn từ của trẻ sẽ tang dần lên trong quá trình trao đổi cùng các bạn.
- Làm việc nhóm cũng là một hình thức thi đua. Trong khi trẻ hợp tác
cùng các bạn trong nhóm để hoàn thành nhiệm vụ của mình thì mỗi các nhân
cũng cần nỗ lực để đem đến một kết quả tốt nhất.
- Đặc biệt đối với hoạt động góc, tiết dạy thường không mấy được quan
tâm tại trường mầm non. Đây lại là môi trường thuận lợi nhất để phát triển
các kỹ năng về làm việc nhóm cho trẻ. Thông qua giờ hoạt động góc, giáo
viên biến những trò chơi đóng vai theo chủ đề của trẻ trở thành một xã hội thu
nhỏ, nơi mà mỗi đứa trẻ là một thành viên quan trọng trong xã hội ấy. Trẻ vừa
rèn tính đoàn kết hợp tác giữa các cá nhân vừa phát triển những kỹ năng của
bản thân mình.
- Tạo cơ hội cho trẻ được cảm thấy mình cũng giống như một người lớn

và mỗi câu nói việc làm của mình đều có những ảnh hưởng nhất định đến
những người xung quanh.

15


- Là tiền đề, bước đệm cho trẻ có thể làm quen với môi trường với tính
tập thể cao và cần tuân thủ theo những nguyên tắc ở trường tiểu học.
1.3.3. Hình thành kỹ năng làm việc nhóm cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua
hoạt động góc ở trường Mầm Non.
1.3.3.1. Các kỹ năng cần thiết để tiến hành làm việc nhóm ở trẻ Mầm Non
5 - 6 tuổi thông qua hoạt động góc.
1.3.3.1.1. Lựa chọn các góc chơi, các trò chơi trong các góc phù hợp với
làm việc nhóm
Một số góc chơi và trò chơi phù hợp cho việc hoạt động nhóm như:
Góc phân vai: với trò chơi đóng vai theo chủ đề, các chủ đề thường là
các chủ đề mà trẻ đang học trong các tiết học chính như chủ đề gia đình, bản
thân, thực vật động vật… Trẻ có thể tham gia bán hàng với 3-4 trẻ là người
bán với các mặt hàng khác nhau, những trẻ còn lại sẽ là người mua hang sẽ
mua các mặt hang cần thiết cho gia đình mình. Trò chơi bác sĩ với 1 trẻ đóng
vai bác sĩ, 2 trẻ là y tá và những trẻ còn lại sẽ là bệnh nhân tới khám bệnh.
Trò chơi gia đình: mỗi trẻ sẽ đóng vai một thành viên trong gia đình như ông
bà bố mẹ con cái… và diễn tả lại những già mà bé thường thấy ở gia đình
mình như nấu ăn, ăn tối…
Góc xây dựng: với các trò chơi về lắp ghép xây dựng theo từng chủ đề
mà trẻ học ví dụ như: chủ đề động vật trẻ sẽ xây dựng trang trại, chủ đề quê
hương đất nước Bác Hồ trẻ sẽ xây nên lăng Bác Hồ. Với trò chơi này một trẻ
sẽ đóng vai là người quản lý, một trẻ sẽ lên kế hoạch, các thợ xây còn lại sẽ
thực hiện ở từng phần của công trình.
Góc nghệ thuật: với các trò chơi về các chủ đề mà trẻ đã học. Ở góc

học tập trẻ sẽ đóng vai trò là những nhà khoa học hay các nghệ sĩ, sáng tạo
nên những bức tranh bằng ác chất việu khác nhau hay ươm mầm các hạt
gống nhỏ…

16


Ngoài ra một số góc chơi khác cũng rất phù hợp với tổ chức hoạt động
nhóm như góc học tập, góc vận động
1.3.3.1.2. Đánh giá các kỹ năng làm việc nhóm cho trẻ thông qua hoạt
động góc.
- Kỹ năng lắng nghe.
- Kỹ năng trao đổi phân công.
- Kỹ năng chấp nhận sự phân công.
- Kỹ năng chia sẻ.
- Kỹ năng diễn đạt mạch lạc.
- Kỹ năng thỏa thận.
- Kỹ năng cùng nhau kiểm tra kết quả của nhóm.
- Kỹ năng nhận xét đánh giá.
- Kỹ năng thực hiện cùng công việc được giao .
- Kỹ năng tìm kiếm sự giúp đỡ.
- Kỹ năng chấp nhận kết quả.
1.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến việc hình thành kỹ năng làm việc nhóm
cho trẻ 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động góc.
1.4.1. Số lượng trẻ trong nhóm
Số lượng trẻ đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong việc tổ chức cho
trẻ hoạt động nhóm . Số lượng quá đông trẻ sẽ không thể thể hiện được hết
khả năng của mình thậm chí có thể dẫn tới những tranh cãi không đáng có
trong quá trình hoạt động nhóm. Tuy nhiên, nếu quá ít trẻ thì việc hoạt động
nhóm sẽ trở nên rất khó khăn khi mà trẻ không thể hoàn thành được hết mọi

nhiệm vụ và kết quả công việc không được cao.
Vì vậy tùy thuộc vào từng nhiệm vụ được giao và mục đích cần đạt tới
mà phân công số lượng trẻ phù hợp để trẻ vừ có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ

17


của mình vừa được hợp tác và tăng cường tình đoàn kết cũng như phát triển
các kỹ năng thông qua hoạt động nhóm.
1.4.2. Kinh nghiệm xã hội của trẻ
Kinh nghiệm xã hội là những kiến thức mà trẻ đã tích lũy được thông
qua quá trình học hỏi cả ở trường mầm non và trong cuộc sống. Dựa vào vốn
kinh nghiệm của trẻ tới đâu mà giáo viên thiết kế những trò chơi phù hợp với
hiểu biết của trẻ. Không quá dễ sẽ gây nhàm chán, quá khó sẽ dẫn tới trẻ
không hoàn thành được nhiệm vụ.
Các kinh nghiệm xã hội có mối liên quan mật thiết với nhau vì vậy cho
nên cần đi từ dễ tới khó từ gần gũi quen thuộc tới phức tạp. Và đặc biệt là
trong làm việc nhóm khi mà trẻ cần sự hợp tác và hỗ trợ giữa các cá nhân với
nhau thì kinh nghiệm xã hội sẽ được trẻ chia sẻ và bổ sung cho nhau cùng
thực hiện mục tiêu chung.
Trong hoạt động góc, các góc chơi thường diễn tả, mô phỏng lại những
công việc, hoạt động diễn ra trong cuộc sống hang ngày vì vậy từ những vốn
kinh nghiệm sẵn có mà trẻ thấy được, học được trong cuộc sống sẽ được áp
dụng qua hoạt động nhóm và từ việc hoạt động nhóm qua các góc chơi trẻ sẽ
hiểu rõ hơn về những kinh nghiệm xã hội ấy.
1.4.3. Sự phát triển ngôn ngữ
Mọi hoạt động học tập của trẻ đều hướng tới việc phát triển một kho từ
vựng phong phú và khả năng diễn đạt ngôn ngữ một ách mạch lạc. Ngôn ngữ
đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức hoatj động nhóm cho trẻ thông qua
hoạt động góc. Người đóng vai trò nhóm trưởng sẽ phải là người có kahr năng

diễn đạt tốt, từ ngữ phong phú và dễ hiểu. Truyền đạt đúng được ý tưởng của
mình tới acsc thành viên và các thành viên thể hiện được quan điểm của mình
thông qua ngôn ngữ nói, ngôn ngữ hình thể thì mới có thể đạt được mục đích
chung của nhóm.

18