Thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện từ thực tiễn tỉnh bắc ninh

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

LƯƠNG ĐỨC HUYÊN

THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ TRONG GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRA
CÁC TỘI XÂM PHẠM SỞ HỮU DO NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI THỰC
HIỆN TỪ THỰC TIỄN
TỈNH BẮC NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ
LUẬT HÌNH SỰ VÀ TỐ TỤNG HÌNH SỰ

HÀ NỘI, 2020


VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

LƯƠNG ĐỨC HUYÊN

THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ TRONG GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRA
CÁC TỘI XÂM PHẠM SỞ HỮU DO NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI THỰC
HIỆN TỪ THỰC TIỄN
TỈNH BẮC NINH
Ngành: Luật Hình sự và Tố tụng hình sự
Mã số: 8.38.01.04

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. MAI ĐẮC BIÊN

HÀ NỘI, 2020
SV: Lương Đức Huyên

Lớp: ……………


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học độc lập
của riêng tôi.
Các kết quả nêu trong Luận văn này chưa từng được công bố trong bất
kỳ công trình khoa học nào khác. Các số liệu tôi trích dẫn trong luận văn là số
liệu thực tế, có nguồn gốc rõ ràng, được trích dẫn đúng theo quy định từ
những tài liệu tôi thu thập được.
Tôi xin chịu trách nhiệm về tính trung thực và chính xác của Luận văn này.
Tác giả luận văn
Lương Đức Huyên

SV: Lương Đức Huyên

Lớp: ……………


MỤC LỤC

MỞ ĐẦU................................................................................................................................................. 1
Chương 1................................................................................................................................................. 8
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ THỰC
HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ TRONG GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRA........8
CÁC TỘI XÂM PHẠM SỞ HỮU DO NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI....8
THỰC HIỆN TỪ THỰC TIỄN TỈNH BẮC NINH....................................... 8

1.1. Khái niệm, đặc điểm các tội xâm phạm sở hữu:.................................... 8
1.2. Khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa, đối tượng, phạm vi thực hành
quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu
do người dưới 18 tuổi thực hiện:................................................................................... 11
1.3. Pháp luật về thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều
tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện.....22
Chương 2.............................................................................................................................................. 39
THỰC TRẠNG THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ TRONG
GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRA CÁC TỘI VỀ XÂM PHẠM SỞ HỮU
DO NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI THỰC HIỆN TẠI TỈNH BẮC
NINH........................................................................................................................................................ 39
2.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội và tình hình tội
xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện tại tỉnh Bắc
Ninh........................................................................................................................................................... 39
2.2. Thực trạng thực thành quyền công tố trong giai đoạn điều
tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện
trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh................................................................................................. 46
Chương 3.............................................................................................................................................. 70
SV: Lương Đức Huyên

Lớp: ……………


YÊU CẦU, GIÁP PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG THỰC
HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ TRONG GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRA ......
CÁC TỘI XÂM PHẠM SỞ HỮU DO NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI
THỰC HIỆN TỪ THỰC TIỄN TỈNH BẮC NINH.................................... 70
3.1. Yêu cầu nâng cao chất lượng thực hành quyền công tố
trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người
dưới 18 tuổi thực hiện.............................................................................................................. 70

3.2. Những giải pháp nâng cao chất lượng thực hành quyền
công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do
người dưới 18 tuổi thực hiện:........................................................................................... 77
KẾT LUẬN........................................................................................................................................ 87
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................... 88

SV: Lương Đức Huyên

Lớp: ……………


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BLHS

Bộ luật Hình sự

BLTTHS

Bộ luật Tố tụng hình sự

CQĐT

Cơ quan điều tra

ĐTV

Điều tra viên

KSV

Kiểm sát viên

QCT

Quyền công tố

TAND

Tòa án nhân dân

THQCT

Thực hành quyền công tố

TTHS

Tố tụng hình sự

TNHS

Trách nhiệm hình sự

VKS

Viện kiểm sát

VKSND

Viện kiểm sát nhân dân

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

XPSH

Xâm phạm sở hữu

SV: Lương Đức Huyên

Lớp: ……………


DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ
Bảng 2.1: Số vụ án, bị can về các tội xâm phạm sở hữu đã được điều tra,
khởi tố trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.............................................................................. 46
Bảng 2.2: Số người dưới 18 tuổi phạm tội xâm phạm sở hữu bị khởi tố trên
địa bàn tỉnh Bắc Ninh......................................................................................................... 47
Bảng 2.3: Số bị can dưới 18 tuổi đã bị khởi tố về tội xâm phạm sở hữu...........48
Bảng 2.4. Tổng hợp kết quả KSĐT từ năm 2016 đến năm 2019........................... 55
Biểu đồ 2.1: Số bị can, vụ án phạm tội xâm phạm sở hữu qua các năm............46
Biểu đồ 2.2: Tỷ lệ tội phạm XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện theo tội
danh năm 2019....................................................................................................................... 47

SV: Lương Đức Huyên

Lớp: ……………


MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong những năm trở lại đây, tình trạng trẻ em phạm tội nói chung và
những tội xâm phạm sở hữu như “trộm cắp tài sản”, “cướp tài sản” … nói riêng
ở Việt Nam ngày càng gia tăng cả về số lượng và mức độ nghiêm trọng của tội
phạm. Tình trạng phạm tội của người dưới 18 tuổi đã trở thành một vấn đề nhức
nhối trong xã hội. Các đối tượng phạm tội không chỉ là bồng bột, thiếu suy nghĩ
hay bị xúi giục mà càng ngày chúng càng có thủ đoạn tinh vi, có sự tính toán
chuẩn bị kỹ lưỡng, có tổ chức và hình thành các băng nhóm chuyên nghiệp.
Chính vì thế, hậu quả mà chúng gây ra càng ngày càng nghiêm trọng và có tính
nguy hiểm cao, đe dọa đến cuộc sống bình yên của người dân. Số lượng các vụ
án có bị cáo là người dưới 18 tuổi tăng lên cùng với nó là tuổi đời trẻ hóa của các
bị cáo và mức độ nghiêm trọng mà chúng gây ra, có nhiều vụ án với khung hình
phạt cao nhất là chung thân hoặc tử hình.

Theo báo cáo về công tác phòng chống tội phạm của Chính phủ trình
Quốc hội khóa XIII tại kỳ họp thứ 2 cho thấy, tội phạm vị thành niên ngày
càng gia tăng, chiếm 15-18%. Mỗi năm,số người bị bắt giữ, truy tố là hơn 115
nghìn người, trong đó số lượng trẻ vị thành niên chiếm 16-18%... Chính từ
tình trạng trên, ông Nguyễn Đức Chung – Giám đốc Công an thành phố Hà
Nội đã phát biểu “chỉ sau 5-10 năm nữa đất nước chúng ta sẽ có gần 1 triệu
người có tiền án tiền sự, trong đó có 200 nghìn người dưới 30 tuổi”. Những
con số đáng báo động này nếu không được chú ý quan tâm đúng mức thì đất
nước ta sẽ đi về đâu, xã hội sẽ ra sao khi những người làm chủ đất nước sau
này, những người trẻ tuổi với tương lai rất dài ở phía trước lại có tỉ lệ cao đã
có tiền án tiền sự ?
Như đã nói, những tội phạm chưa thành niên là nhóm tội phạm đặc biệt
và việc xét xử đúng người đúng tội, đúng pháp luật cũng có vai trò và ý nghĩa
cực kỳ quan trọng không những ảnh hưởng đến bản thân, tương lai của người
phạm tội mà còn ảnh hưởng đến tương lai sau này của cả 1 thế hệ. Để đảm
bảo được như vậy thì hoạt động thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều

tra có ý nghĩa cực kỳ quan trọng. Hoạt động thực hành quyền công tố trong
SV: Lương Đức Huyên

1

Lớp: ……………


giai đoạn điều tra tội phạm của Viện kiểm sát chặt chẽ, theo đúng pháp luật sẽ
giúp cơ quan điều tra điều tra vụ án theo đúng hướng, không làm oan sai
người vô tội, không bỏ lọt tội phạm, giúp cho Tòa án xét xử một cách khách
quan, đúng người, đúng tội, hạn chế việc oan sai, kháng cáo, kháng nghị lên
cấp trên.
Bắc Ninh là một tỉnh có diện tích đất tự nhiên nhỏ nhưng lại có số lượng
dân cư lớn, tập trung nhiều khu công nghiệp, khu kinh tế. Trong tiến trình hội
nhập kinh tế quốc tế và đẩy mạnh phát triển ngành công nghiệp vừa và nhỏ,
tỉnh Bắc Ninh đã có những phát triển tích cực, tỷ lệ đô thị hóa nhanh. Tuy
nhiên, hệ lụy của nó là việc phát sinh nhiều hành vi phạm tội mới, trong đó tội
xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi gây ra càng ngày càng phức tạp và
lan rộng. số lượng người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa bàn tỉnh mỗi năm đều
tăng, tính chất mức độ hậu quả ngày càng nghiêm trọng hơn. Bên cạnh đó, so
với yêu cầu cải cách tư pháp, công tác thực hành quyền công tố của Viện kiểm
sát nhân dân tỉnh vẫn còn những hạn chế, nhất là trong giai đoạn điều tra các
vụ án, và nhóm tội xâm phạm về sở hữu – nhóm tội phạm phổ biến trên địa
bàn tỉnh còn nhiều hạn chế, bất cập. Một số vụ án về xâm phạm sở hữu do
người dưới 18 tuổi thực hiện còn để xảy ra những vấn đề truy tố không đúng
tội danh, không đúng khung hình phạt, trả hồ sơ điều tra…mà nguyên nhân
một phần do hoạt động thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra của
Viện Kiểm sát nhân dân.
Vì vậy, tôi lựa chọn đề tài: “Thực hành quyền công tố trong giai đoạn

điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện từ thực
tiễn tỉnh Bắc Ninh” làm đề tài luận văn thạc sỹ của mình.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài:
Công tác thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm
sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện của VKSND nói chung, VKSND thực tiễn
tại tỉnh Bắc Ninh nói riêng mang tính chất đặc thù các biệt nên chưa có công trình
nghiên cứu nào đề cập một cách trực tiếp vấn đề này. Tuy nhiên, một số công trình
có liên quan nghiên cứu các vấn đề về thực hành quyền công tố của VKSND

SV: Lương Đức Huyên

2

Lớp: ……………


trong giai đoạn điều tra và tội phạm chưa thành niên dưới các khía cạnh, góc
độ khác nhau. Bao gồm:
- Sách chuyên khảo:
+ "Tìm hiểu tội phạm và các tội xâm phạm sở hữu" của Trần Minh
Hưởng, Nguyễn Văn Hiến [12].
+ "Thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trong giai
đoạn điều tra" của Lê Hữu Thể [20].
+ "Một số vấn đề về tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động
điều tra, gắn công tố với hoạt động điều tra theo yêu cầu cải cách tư pháp"
của Nguyễn Hải Phong [14].
+ “Thẩm quyền của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra theo quy định
của Bộ luật tố tụng hình sự Liên bang Nga và Việt Nam”của Tiến sỹ Mai Đắc
Biên”
- Các đề tài khoa học và chuyên đề nghiệp vụ của Viện kiểm sát nhân

dân tối cao:
+ "Những vấn đề lý luận về quyền công tố và thực hành quyền công tố ở
Việt Nam từ năm 1945 đến nay" của Viện kiểm sát nhân dân tối cao [24].
+ "Tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra theo yêu
cầu cải cách tư pháp" của Vụ thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra án
hình sự về trật tự xã hội, Viện kiểm sát nhân dân tối cao;
+“Thẩm quyền của Kiểm sát viên theo quy định của Bộ luật tố tụng hình
sự Việt Nam” của TS.Mai Đắc Biên, Kỷ yếu Hội thảo khoa học: Những vấn
đề cấp bách về pháp luật và hoạt động áp dụng pháp luật trên vùng Bắc
Capcadơ. Trường Đại học Công an, Thành phố Kracnodar, Liên bang Nga;
2010;
+“Vấn đề giải quyết và kiểm sát việc giải quyết tố giác, tin báo về tội
phạm và kiến nghị khởi tố trong dự thảo Bộ luật tố tụng hình sự sửa đổi” của
TS.Mai Đắc Biên; Tạp chí Kiểm sát - Viện kiểm sát nhân dân tối cao, số 17,
tháng 9/2015;

SV: Lương Đức Huyên

3

Lớp: ……………


+ Những vấn đề đặt ra đối với công tác kiểm sát điều tra các vụ án hình
sự do pháp nhân thương mại thực hiện” của TS.Mai Đắc Biên, Tạp chí Kiểm
sát-Viện kiểm sát nhân dân tối cao, số 05, tháng 3 /2019;
- Các luận án Tiến sĩ, luận văn Thạc sĩ Luật học:
+ Luận văn thạc sỹ luật học của Vũ Thị Thu Quyên về "Hoàn thiện pháp
luật bảo đảm quyền của người dưới 18 tuổi phạm tội ở Việt Nam hiện nay” năm

2003[8].
+ Luận văn thạc sỹ luật học của Trần Văn Dũng về "Trách nhiệm hình sự
của người dưới 18 tuổi phạm tội trong luật hình sự Việt Nam", năm 2003;
+ "Quyền công tố ở Việt Nam" của Lê Thị Tuyết Hoa [10].
+ "Thực hành quyền công tố và kiểm sát việc khởi tố vụ án, khởi tố bị
can của Viện kiểm sát nhân dân ở Việt Nam" của Hoàng Xuân Đàn [7].
+ "Áp dụng pháp luật trong thực hành quyền công tố ở giai đoạn điều
tra các tội xâm phạm sở hữu của Viện kiểm sát nhân dân ở tỉnh Vĩnh Phúc"
của Trần Xuân Tư [22]...
Ngoài những công trình trên còn khá nhiều công trình khác được đăng
trên các báo cáo, các tạp chí nghiên cứu chuyên ngành, là luận văn Thạc sĩ về
về thực hành quyền công tố ở những giai đoạn khác nhau của tố tụng hình sự :
+ Nguyễn Đình Gấm: "Nguyên nhân tâm lý xã hội của tội phạm vị thành
niên", Tạp chí Tâm lý học số 5/2002[31]...;
+ Trương Minh Mạnh: "Phân loại tội phạm với việc quy định trách
nhiệm hình sự của người dưới 18 tuổi", Tạp chí Kiểm sát số 8/2002[32].
Tuy vậy, tính đến nay chưa có công trình nào nghiên cứu toàn diện về
thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do
người dưới 18 tuổi thực hiện từ thực tiễn tỉnh Bắc Ninh. Đây là công trình
nghiên cứu đầu tiên về vấn đề này ở cấp độ Thạc sĩ. Những bài viết, sách chuyên
khảo và các công trình khoa học nêu trên là những tài liệu tham khảo rất hữu ích
và có giá trị trong quá trình nghiên cứu và hoàn thiện đề tài luận văn.

3. Mục đích, nhiệm vụ của luận văn:
3.1. Mục đích nghiên cứu của luận văn:

SV: Lương Đức Huyên

4

Lớp: ……………


Mục đích nghiên cứu của luận văn là làm sáng tỏ những vấn đề lý luận
và thực tiễn về thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm
phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện của VKSND tỉnh Bắc Ninh.
Trên cơ sở đó, luận văn đề xuất những quan điểm, giải pháp nâng cao chất
lượng thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở
hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện của VKSND tỉnh Bắc Ninh trong thời
gian tới, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp.
3.2. Nhiệm vụ của luận văn:
- Làm rõ cơ sở lý luận, xác định các khái niệm có liên quan đến tội
phạm chưa thành niên, thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các
tội xâm phạm sở hữu.
- Phân tích, đánh giá tình hình tội phạm xâm phạm sở hữu ở tỉnh Bắc
Ninh; thực trạng thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm
phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện thực tiễn tại tỉnh Bắc Ninh; trên
cơ sở đó đánh giá những kết quả đạt được, những hạn chế trong công tác này,
từ đó xác định nguyên nhân những hạn chế đó.
- Xác định các quan điểm, đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng
thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do
người dưới 18 tuổi thực hiện thực tiễn tại tỉnh Bắc Ninh từ đó có thể cải cách
tư pháp trong giai đoạn hiện nay.
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu của luận văn:
4.1. Đối tượng nghiên cứu:
Những vấn đề lý luận và thực tiễn của công tác thực hành quyền công tố
trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực
hiện tại tỉnh Bắc Ninh.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về phạm vi đối tượng nghiên cứu: Luận văn chỉ nghiên cứu những vấn

đề lý luận và thực tiễn thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra (cụ
thể là từ khi khởi tố vụ án hình sự đến khi kết thúc điều tra, VKSND ra quyết

SV: Lương Đức Huyên

5

Lớp: ……………


định truy tố, tạm đình chỉ hoặc đình chỉ vụ án, bị can theo đúng quy định của
pháp luật) đối với các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện.
- Về thời gian: Luận văn nêu đánh giá thực trạng thực hành quyền công
tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu của VKSND tỉnh Bắc
Ninh trong 04 năm từ năm 2016 đến năm 2019.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu:
5.1. Cơ sở lý luận:
Cơ sở lý luận của luận văn căn cứ chủ yếu theo chủ nghĩa Mác – Leenin,
tư tưởng Hồ Chí Minh và nhà nước và pháp luật. Ngoài ra luận văn cũng dựa
trên quan điểm của Đảng về tăng cường pháp chế trong đấu tranh phòng ngừa
tội phạm, xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân và vì dân.
5.2. Phương pháp nghiên cứu:
Trong luận văn này, tác giả áp dụng phương pháp luận chủ nghĩa duy vật
biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lê nin kết hợp
với tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước và pháp luật làm cơ sở đánh giá các
vấn đề. Để đạt được hiệu quả cao, tác giả sẽ kết hợp phương pháp phân tích,
tổng hợp, so sánh, thống kê, logic ... để nghiên cứu các vấn đề đưa ra.
6. Ý nghĩa về mặt lý luận và thực tiễn của đề tài:
Luận văn là công trình khoa học đầu tiên nghiên cứu tương đối toàn diện
và hệ thống về thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm

phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện từ thực tiễn tỉnh Bắc Ninh.
Chính vì vậy, luận văn có một số đóng góp khoa học mới sau:
- Luận văn xây dựng được khái niệm, nội dung, đặc điểm, vai trò của
thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do
người dưới 18 tuổi thực hiện từ thực tiễn tỉnh Bắc Ninh. Xác định và phân
tích các yếu tố bảo đảm áp dụng pháp luật trong thực hành quyền công tố
trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực
hiện từ thực tiễn tỉnh Bắc Ninh.
- Đánh giá khách quan, toàn diện về thực trạng, làm rõ nguyên nhân,
những hạn chế của hoạt động thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều

SV: Lương Đức Huyên

6

Lớp: ……………


tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện từ thực tiễn ở
tỉnh Bắc Ninh từ năm 2016 đến năm 2019.
- Đưa ra quan điểm và một số giải pháp bảo đảm thực hành quyền công
tố ở giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực
hiện từ thực tiễn tỉnh Bắc Ninh trong thời gian tới nhằm đáp ứng yêu cầu cải
cách tư pháp, xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN trong giai
đoạn hiện nay.
- Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo để
giảng dạy, học tập trong các trường Đại học có liên quan đến đề tài nghiên
cứu, hoặc cũng có thể làm cơ sở tham khảo cho các điều tra viên, kiểm sát
viên.
7. Kết cấu của luận văn:

Ngoài phần mở đầu, kết luận nội dung của luận văn bao gồm 3 chương:
+ Chương 1: Những vấn đề lý luận và pháp luật về thực hành quyền
công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18
tuổi thực hiện.
+ Chương 2: Thực trạng về thực hành quyền công tố trong giai đoạn
điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện tại tỉnh
Bắc Ninh.
+ Chương 3: Yêu cầu, giải pháp nâng cao chất lượng thực hành quyền
công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18
tuổi thực hiện từ thực tiễn tỉnh Bắc Ninh.

SV: Lương Đức Huyên

7

Lớp: ……………


Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ THỰC HÀNH
QUYỀN CÔNG TỐ TRONG GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRA
CÁC TỘI XÂM PHẠM SỞ HỮU DO NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI
THỰC HIỆN TỪ THỰC TIỄN TỈNH BẮC NINH
1.1. Khái niệm, đặc điểm các tội xâm phạm sở hữu:
1.1.1. Khái niệm các tội xâm phạm sở hữu:
Sở hữu được hiểu theo nghĩa chung nhất đó là việc chiếm hữu, quản lý,
sử dụng và định đoạt tài sản. Theo Từ điển Luật học thì sở hữu là "Quan hệ xã
hội thông qua đó xác định tài sản thuộc về ai? Do ai chiếm hữu, sử dụng và
định đoạt tài sản trong xã hội" .
Tài sản theo qui định tại điều 163 của BLDS 2015 bao gồm: Vật, tiền,

giấy tờ có giá và các quyền tài sản. Vật là "Bộ phận của thế giới vật chất có
thể đáp ứng nhu cầu của con người, con người có thể kiểm soát được. Vật có
thể tồn tại tự nhiên hoặc do con người tạo ra". Tiền là phương tiện thanh toán,
bao gồm tiền giấy, tiền kim loại và các loại giấy tờ có giá như tiền. Giấy tờ có
giá là giấy tờ xác nhận nghĩa vụ trả nợ giữa tổ chức phát hành giấy tờ có giá
với người sở hữu giấy tờ đó trong một thời hạn nhất định có kèm theo điều
kiện về lãi suất và các điều kiện khác. Các quyền tài sản là "Quyền của chủ
thể đối với một tài sản, một khối tài sản trị giá được bằng tiền và có thể
chuyển giao trong giao lưu dân sự. Quyền tài sản bao gồm cả quyền sở hữu trí
tuệ được quy định bởi pháp luật sở hữu trí tuệ" [18, tr.656]. Quyền sở hữu bao
gồm quyền chiếm hữu, quyền sử dụng và quyền định đoạt của chủ sở hữu
theo quy định của pháp luật. Các hành vi xâm phạm quan hệ sở hữu có nghĩa
là xâm phạm các quyền sở hữu nói trên.
Để làm rõ khái niệm tội xâm phạm sở hữu, trước hết cần làm rõ khái
niệm tội phạm. Theo Điều 8 BLHS thì:
“Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong BLHS,
do người có năng lực TNHS thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm
độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc, xâm phạm chế độ
chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hoá, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã
SV: Lương Đức Huyên

8

Lớp: ……………


hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, xâm phạm tính mạng, sức khỏe,
danh dự, nhân phẩm, tự do, tài sản, các quyền, lợi ích hợp pháp khác của công
dân, xâm phạm những lĩnh vực khác của trật tự pháp luật XHCN” [15].
Trên cơ sở những trình bày về tài sản, sở hữu tài sản, quyền sở hữu tài

sản, khái niệm tội phạm, có thể định nghĩa: Các tội xâm phạm sở hữu là
những hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong BLHS, do người có
năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện với lỗi cố ý, xâm phạm đến quyền sở
hữu tài sản của người khác, gây thiệt hại cho lợi ích của Nhà nước, quyền và
lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức và cá nhân.
Các tội xâm phạm sở hữu gồm 14 tội được quy định từ Điều 168 đến
Điều 180 Chương XVI của BLHS năm 2015[19].
1.1.2. Đặc điểm tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực
hiện + Khách thể
Khách thể của tội xâm phạm sở hữu nói chung và tội xâm phạm sở hữu
do người dưới 18 tuổi thực hiện nói riêng là quan hệ sở hữu được luật hình sự
bảo vệ hay nói cách khác là quyền bất khả xâm phạm về sở hữu tài sản được
Nhà nước bảo hộ.
Các tội xâm phạm sở hữu phải là những hành vi gây thiệt hại hoặc đe dọa gây
thiệt hại cho quan hệ sở hữu; xâm phạm các quyền chiếm hữu, sử dụng và định đoạt
về tài sản; phản ánh được đầy đủ bản chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi. Ngoài
ra, hai khách thể là quan hệ nhân thân và quan hệ sở hữu cũng có thể đồng thời bị
xâm phạm đối với tội phạm xâm phạm sở hữu. Có thể thấy, tài sản bao gồm vật, giấy
tờ có giá, tiền và các quyền tài sản là đối tượng tác động trực tiếp của các tội xâm
phạm sở hữu. Tuy nhiên, một số vật đặc biệt không được coi là đối tượng tác động
của các tội xâm phạm sở hữu mà là đối tượng của các hành vi phạm tội khác. Ví dụ:
Công trình, phương tiện giao thông vận tải, thông tin liên lạc, các loại vũ khí quân
dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự…Những đối tượng tác động của tội xâm phạm
sở hữu có ý nghĩa quan trọng trong việc định tội, định khung hình phạt. Tính chất
của tài sản là cơ sở để phân biệt các tội XPSH với các tội phạm khác. Trị giá tối
thiểu của tài sản là cơ sở để định tội đối với 1 số tội phạm. Đối tượng tác động còn
có ý nghĩa định khung hình phạt.

SV: Lương Đức Huyên

9

Lớp: ……………


+ Mặt khách quan :
Có thể nói, những dấu hiệu của tội phạm diễn ra và tồn tại bên ngoài thế
giới khách quan, các điều kiện bên ngoài được coi là mặt khách quan của tội
phạm nói chung. Mặt khách quan của tội xâm phạm sở hữu nói chung và tội
xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện nói riêng đều thể hiện ở
một trong các hành vi khách quan chiếm đoạt như: trộm cắp, cướp, cướp giật,
chiếm giữ trái phép, sử dụng trái phép, huỷ hoại, làm hư hỏng tài sản, làm mất
mát, lãng phí tài sản....
Tính chất chiếm đoạt là đặc trưng của tội xâm phạm sở hữu nhưng không
phải mọi tội phạm có tính chất này đều là tội XPSH. Ví dụ như: Tội lạm dụng
chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản (Điều 355) không phải là tội xâm phạm
sở hữu mà là tội phạm tham nhũng. Ngược lại, một số tội không có tính chất
chiếm đoạt nhưng vẫn được xếp vào nhóm tội xâm phạm sở hữu, bị truy cứu
trách nhiệm vì gắn trách nhiệm của họ đối với tài sản. Ví dụ: Tội hủy hoại
hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản (Điều 178); tội thiếu trách nhiệm gây thiệt hại
đến tài sản của Nhà nước, cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp (Điều 179); tội vô ý
gây thiệt hại nghiêm trọng đến tài sản (Điều 180).
Hậu quả mà các tội XPSH gây ra chủ yếu là thiệt hại về tài sản. Tuy nhiên, đối
với một số tội thì hậu quả gây ra ngoài thiệt hại về tài sản còn có thiệt hại về tính
mạng, sức khoẻ. Vì vậy, đối với những tội này thì mặc dù chưa chiếm đoạt được tài
sản nhưng vẫn bị truy cứu trách nhiệm hình sự như tội cướp tài sản, tội cướp giật tài
sản, tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản. Tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18
tuổi thực hiện đa phần liên quan đến chiếm đoạt tài sản như tội cướp giật tài sản, tội
cướp tài sản, tội trộm cắp tài sản. Phân biệt tội phạm với hành

vi vi phạm phải căn cứ vào giá trị tài sản bị thiệt hại; nếu chưa đến mức quy
định của BLHS thì chưa bị coi là tội phạm.
+ Mặt chủ quan :
Tội phạm được cấu thành khi mặt chủ quan và khách quan thống nhất
với nhau. Ba yếu tố biểu hiện mặt khách quan của tội phạm bao gồm: lỗi,
động cơ phạm tội và mục đích phạm tội. Trong các tội xâm phạm sở hữu nói
chung và tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện nói riêng, một
SV: Lương Đức Huyên

10

Lớp: ……………


số tội chỉ có thể được thực hiện do lỗi cố ý và mục đích là vụ lợi như các tội
chiếm đoạt và chiếm giữ trái phép tài sản, có tội thực hiện do lỗi cố ý nhưng
không có mục đích chiếm đoạt tài sản. Một số tội khác như huỷ hoại hoặc cố
ý làm hư hỏng tài sản được thực hiện do lỗi cố ý, nhưng mục đích phạm tội
rất khác nhau. Tội thực hiện do lỗi vô ý là tội thiếu trách nhiệm gây thiệt hại
nghiêm trọng đến tài sản của Nhà nước, tội vô ý gây thiệt hại nghiêm trọng
đến tài sản.
+ Chủ thể :
Các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện có chủ thể là
người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội, có năng lực TNHS và dưới 18
tuổi. Theo BLHS năm 2015 thì người từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi phải chịu
TNHS trong trường hợp phạm tội: Bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản (Điều
169) kể cả Khoản 1 là tội phạm nghiêm trọng và trường hợp phạm tội rất
nghiêm trọng do cố ý đối với các tội: Cướp tài sản (Điều 168), Cưỡng đoạt tài
sản (Điều 170), Cướp giật tài sản (Điều 171), Trộm cắp tài sản (Điều 173),
huỷ hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản (Điều 178).Riêng đối với tội thiếu

trách nhiệm gây thiệt hại nghiêm trọng đến tài sản của Nhà nước đòi hỏi chủ
thể phải là những người có chức vụ, quyền hạn trong việc quản lý tài sản hoặc
có nhiệm vụ trực tiếp quản lý tài sản (chủ thể đặc biệt) vì thế người dưới 18
tuổi không thể là chủ thể của tội này.
1.2. Khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa, đối tượng, phạm vi thực hành
quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người
dưới 18 tuổi thực hiện:
1.2.1. Khái niệm thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các
tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện.
Theo quy định của BLTTHS, hoạt động điều tra trong giai đoạn điều tra
các vụ án hình sự của cơ quan điều tra (CQĐT) là hoạt động phát hiện, thu
thập chứng cứ theo trình tự, thủ tục do BLTTHS quy định. Hoạt động điều tra
bắt đầu từ khi xảy ra sự kiện, vụ việc có dấu hiệu của tội phạm và kết thúc khi
CQĐT hoàn thành việc điều tra, kết luận điều tra đề nghị VKS truy tố hoặc vụ
án bị đình chỉ điều tra. Hoạt động điều tra có thể chấm dứt khi có căn cứ chấm
SV: Lương Đức Huyên

11

Lớp: ……………


dứt thực hành quyền công tố hoặc có thể tiếp tục trong những trường hợp
VKS hoặc Tòa án trả hồ sơ vụ án để điều tra bổ sung, điều tra lại.
Thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra là một nội dung cấu
thành hoạt động thực hành quyền công tố của VKSND. Thực hành quyền
công tố trong giai đoạn điều tra thực chất là đảm bảo việc truy cứu TNHS,
buộc tội đối với người phạm tội có đầy đủ căn cứ pháp lý. Thực hành quyền
công tố trong giai đoạn điều tra gắn liền với việc tiến hành các hoạt động điều
tra, tức là bất cứ khi nào và ở đâu, CQĐT tiến hành điều tra, thì khi đó VKS

có trách nhiệm thực hành quyền công tố. Khi thực hành quyền công tố trong
giai đoạn điều tra, VKS tiến hành các hoạt động: khởi tố vụ án hình sự; phê
chuẩn, không phê chuẩn, thay đổi, hủy bỏ quyết định, thay đổi hoặc bổ sung
quyết định khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can không có căn cứ và trái pháp
luật; phê chuẩn, không phê chuẩn lệnh bắt giữ…; quyết định áp dụng, thay
đổi, hủy bỏ biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế; đề ra yêu cầu điều tra
và yêu cầu cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành hoạt động
điều tra, yêu cầu truy nã bị can, áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt;
trực tiếp tiến hành một số hoạt động điều tra; khởi tố vụ án hình sự khi phát
hiện hành vi của người có thẩm quyền có dấu hiệu trái pháp luật; quyết định
việc gia hạn thời hạn điều tra, thời hạn tạm giam, chuyển vụ án, áp dụng thủ
tục rút gọn, bắt buộc chữa bệnh, hủy bỏ quyết định tách, nhập vụ án…
Phạm vi bắt đầu và kết thúc thực hành quyền công tố trong giai đoạn
điều tra theo quy định của pháp luật hiện hành và tinh thần Nghị quyết 08NQ/TW ngày 02/01/2002 của Bộ Chính trị về "Một số nhiệm vụ trọng tâm
của công tác tư pháp trong thời gian tới", được xác định theo hướng: “Hoạt
động công tố phải được thực hiện ngay từ khi khởi tố vụ án và trong suốt quá
trình tố tụng nhằm bảo đảm không bỏ lọt tội phạm và người phạm tội, không
làm oan người vô tội, xử lý kịp thời những trường hợp sai phạm của những
người tiến hành tố tụng khi thi hành nhiệm vụ…”[2]. Như vậy, phạm vi
THQCT trong giai đoạn điều tra đối với các tội xâm phạm sở hữu do người
dưới 18 tuổi thực hiện bắt đầu từ khi CQĐT ra quyết định khởi tố vụ án hình
sự đến khi kết thúc việc điều tra.
SV: Lương Đức Huyên

12

Lớp: ……………


Từ những phân tích trên, có thể định nghĩa thực hành quyền công tố

trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực
hiện của VKSND như sau: Thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra
các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện là việc VKSND sử
dụng tổng hợp các quyền năng pháp lý thuộc nội dung quyền công tố được
pháp luật quy định để truy cứu TNHS, buộc tội đối với người dưới 18 tuổi
thực hiện hành vi xâm phạm sở hữu bị coi là tội phạm;được thực hiện từ khi
khởi tố vụ án và kết thúc khi CQĐT kết thúc điều tra, ra kết luận đề nghị truy
tố hoặc quyết định đình chỉ vụ án theo đúng quy định của pháp luật.
1.2.2. Đặc điểm thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các
tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện.
Thứ nhất, thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm
phạm sở hữu của VKSND là sự thể hiện quyền lực Nhà nước trong tố tụng
hình sự.
Pháp luật thể hiện ý chí của Nhà nước. Thực hành quyền công tố trong
giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện
của VKSND chính là sự thể hiện ý chí đó trong quá trình điều chỉnh của pháp
luật đối với tội phạm và người phạm tội dưới 18 tuổi. Thực hành quyền công
tố trong giai đoạn điều tra các vụ án hình sự là chức năng hiến định của VKS
trong việc thực thi quyền lực Nhà nước để truy cứu TNHS, buộc tội người
phạm tội nói chung và đối với người dưới 18 tuổi phạm tội nói riêng. Do đó,
trong chừng mực nhất định, thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra
các tội xâm phạm sở hữu còn mang tính chính trị, phục vụ cho những mục
đích chính trị nhất định.
Thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở
hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện là hoạt động thực hiện, áp dụng pháp luật
nhằm đảm bảo cho toàn bộ hoạt động điều tra, truy tố các vụ án hình sự đối
với tội phạm xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện của các cơ
quan tiến hành tố tụng được tuân thủ theo đúng quy định của pháp luật và
những quy định đặc thù dành cho tội phạm là người dưới 18 tuổi.

SV: Lương Đức Huyên

13

Lớp: ……………


Đây chính là các hoạt động thể hiện quyền lực Nhà nước trong việc thực hiện
chức năng duy trì trật tự xã hội, bảo vệ lợi ích của giai cấp cầm quyền thông
qua việc truy cứu TNHS đối với chủ thể đó có hành vi gây nguy hiểm cho xã
hội và bị coi là tội phạm mà ở đây chủ thể đặc biệt là người dưới 18 tuổi.
Trong tổ chức và hoạt động của VKS các cấp, hoạt động thực hành
quyền công tố trong giai đoạn điều tra các vụ án hình sự của các Kiểm sát
viên (KSV) phải tuân theo pháp luật, chịu sự lãnh đạo tập trung của Viện
trưởng VKS mỗi cấp và chịu sự lãnh đạo thống nhất của Viện trưởng VKSND
tối cao. VKS cấp trên có quyền rút, hủy bỏ các quyết định trong thực hành
quyền công tố trong giai đoạn điều tra các vụ án hình sự của VKS cấp dưới
nếu các quyết định đó không có căn cứ, trái pháp luật.
Những quyết định của VKS khi thực hành quyền công tố trong giai đoạn
điều tra các vụ án hình sự là thể hiện quyền lực nhà nước và bảo đảm quyền
lực nhà nước được thực thi. Bảo đảm thi hành các quyết định của VKS sẽ bảo
đảm cho quá trình điều tra các vụ án hình sự được thực hiện đúng quy định
của pháp luật, qua đó pháp luật được thực hiện nghiêm chỉnh và thống nhất.
Đối với đối tượng phạm tội đặc biệt là người dưới 18 tuổi thì việc thực hành
quyền công tố trong giai đoạn điều tra càng đảm bảo quyền lợi cho người
dưới 18 tuổi phạm tội.
Thứ hai, thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm
phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện là hoạt động chỉ do VKSND
tiến hành theo quy định của pháp luật.
Theo quy định tại Điều 107 của Hiến pháp năm 2017 VKSND có chức

năng thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp. Chức năng
thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các vụ án hình sự nói chung,
các vụ án xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện nói riêng được
quy định tại Điều 14, Luật tổ chức VKSND năm 2014. Theo đó, VKS là cơ
quan duy nhất được phát động quyền công tố một cách độc lập, tức là cơ quan
quyết định việc khởi tố hay không khởi tố vụ án hình sự và khởi tố bị can.
Theo quy định của pháp luật, có nhiều cơ quan có quyền khởi tố, đó là:
SV: Lương Đức Huyên

14

Lớp: ……………


CQĐT, VKS, Tòa án và một số cơ quan khác được giao nhiệm vụ tiến hành
một số hoạt động điều tra như: Bộ đội biên phòng, Hải quan, Kiểm lâm. Tuy
nhiên, quyền quyết định việc khởi tố vụ án hình sự độc lập thì chỉ có VKS.
Đối với những quyết định khởi tố vụ án của Tòa án không có căn cứ thì VKS
cùng cấp có quyền kháng nghị lên Tòa án cấp trên. Mọi quyết định khởi tố vụ
án hình sự của các cơ quan khác không hoàn toàn độc lập; các quyết định này
phải được VKS xem xét, quyết định mới thực sự có hiệu lực pháp luật. VKS
luôn có quyền tự mình khởi tố hoặc yêu cầu CQĐT khởi tố vụ án trong mọi
trường hợp và không có ngoại lệ. Chức năng thực hành quyền công tố trong
giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện
của VKSND với quyền quyết định khởi tố vụ án độc lập, có thể hủy bỏ quyết
định khởi tố của CQĐT, VKS ngay từ giai đoạn điều tra xác định tuổi của đối
tượng phạm tội có phải là người dưới 18 tuổi hay không, mức độ tội phạm có
phải chịu TNHS hay không…
Pháp luật tố tụng hình sự (TTHS) quy định, trong hoạt động điều tra,
CQĐT có thẩm quyền ra các quyết định bắt, tạm giữ, ra lệnh tạm giam hoặc

đề nghị áp dụng các biện pháp ngăn chặn khác, hạn chế một số quyền của
người phạm tội nhằm phục vụ cho việc điều tra thu thập tài liệu chứng cứ,
ngăn chặn người phạm tội tiếp tục phạm tội, bỏ trốn hoặc tiêu hủy chứng cứ.
CQĐT cần phải có được sự phê chuẩn của VKS mới có thể áp dụng các biện
pháp ngăn chặn, đặc biệt là biện pháp bắt tạm giữ, tạm giam. Quy định này
đòi hỏi khi thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm
sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện, VKS phải xem xét tính có căn cứ và
tính hợp pháp, các biện pháp ngăn chặn có phù hợp với đối tượng là người
dưới 18 tuổi, hành vi phạm tội có cần thiết phải áp dụng biện pháp ngăn chặn
không để phê chuẩn hoặc không phê chuẩn các quyết định của CQĐT, kịp
thời hủy bỏ việc áp dụng các biện pháp ngăn chặn trái pháp luật của CQĐT
đối với người dưới 18 tuổi thực hiện hành vi bị cho là tội phạm.
Để thực hiện được chức năng thực hành quyền công tố trong giai đoạn
điều tra các vụ án hình sự, Điều 14 Luật Tổ chức VKSND năm 2014 và Điều
165 BLTTHS năm 2015 đã quy định cho VKS có một số quyền độc lập trong
SV: Lương Đức Huyên

15

Lớp: ……………


việc thu thập tài liệu chứng cứ đó là quyền đề ra yêu cầu điều tra, quyền trực
tiếp tiến hành một số hoạt động điều tra. Đề ra yêu cầu điều tra là mệnh lệnh
của cơ quan thực hành quyền công tố đối với CQĐT trong quá trình điều tra.
Mệnh lệnh này có thể đặt ra ngay từ khi VKS nhận được tin báo, tố giác về tội
phạm, hoặc sau khi khởi tố vụ án hình sự, hoặc khi trả lại hồ sơ để điều tra lại
hoặc điều tra bổ sung. Có những hoạt động điều tra trong trường hợp cần thiết
có thể do VKS trực tiếp tiến hành như: hỏi cung bị can, lấy lời khai người làm
chứng, đối chất,…. VKS trực tiếp tiến hành một số hoạt động điều tra chủ yếu

trong những trường hợp: Sau khi CQĐT kết thúc điều tra chuyển hồ sơ đến
VKS, VKS xét cần phải thu thập thêm tài liệu chứng cứ để làm rõ nội dung vụ
án hoặc để củng cố chứng cứ, bảo đảm cho việc ra các quyết định về vụ án có
căn cứ và đúng pháp luật; khi Tòa án trả lại hồ sơ để điều tra bổ sung, xét thấy
không cần phải trả hồ sơ cho CQĐT mà VKS có thể tự mình khắc phục được.
Sau khi kết thúc điều tra, hồ sơ vụ án được CQĐT chuyển đến VKS. VKS
phải nghiên cứu toàn bộ quá trình tiến hành tố tụng và kết quả điều tra; đánh
giá các tài liệu, chứng cứ để chứng minh có hay không có tội phạm, tính chất
và mức độ của hành vi phạm tội, người thực hiện tội phạm có đúng là người
dưới 18 tuổi hay không,và các tình tiết khác của vụ án. Trên cơ sở đó, VKS
mới tiến hành các hoạt động công tố như: đình chỉ vụ án, quyết định việc truy
tố bị can ra Tòa bằng bản Cáo trạng. Khi tiến hành các hoạt động tố tụng này
VKS không phụ thuộc vào đề nghị truy tố của CQĐT.
Từ các phân tích nêu trên thì VKSND là cơ quan duy nhất có quyền áp
dụng mọi biện pháp cần thiết theo quy định của pháp luật khi thực hành quyền
công tố trong giai đoạn điều tra đối với các vụ án hình sự nói chung và vụ án
hình sự xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện nói riêng; bảo đảm
việc khởi tố, điều tra các vụ án hình sự được tuân theo quy định của pháp luật;
bảo đảm việc truy tố đúng người, đúng tội, đúng pháp luật và đảm bảo quyền
lợi của người dưới 18 tuổi không bị xâm phạm trong quá trình tố tụng.
Thứ ba,thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm
phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện phải tuân thủ chặt chẽ những
SV: Lương Đức Huyên

16

Lớp: ……………


quy định của pháp luật, đặc biệt là những quy định áp dụng pháp luật đối với

người dưới 18 tuổi.
Thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở
hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện là quá trình thực hiện chức năng, nhiệm
vụ của VKS đối với các hoạt động điều tra của CQĐT, đây là những hoạt
động mang tính chất quyết định trong quá trình điều tra đối với vụ án và
người bị coi là tội phạm xâm phạm sở hữu dưới 18 tuổi. Đặc biệt, đối tượng
phạm tội là người dưới 18 tuổi, còn nhiều hạn chế về nhận thức cũng như
năng lực pháp luật. Do vậy, pháp luật nói chung và pháp luật TTHS nói riêng
quy định rất chặt chẽ về thẩm quyền, trình tự, thủ tục khi thực hành quyền
công tố trong giai đoạn điều tra của VKSND đối với các vụ án hình sự nói
chung và đối với các vụ án hình sự về tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18
tuổi thực hiện nói riêng.
Pháp luật TTHS quy định chặt chẽ thẩm quyền, trình tự, thủ tục của các
hoạt động điều tra, việc tiến hành các hoạt động điều tra và thực hành quyền
công tố của VKS trong giai đoạn điều tra như: Khởi tố vụ án, khởi tố bị can,
các biện pháp điều tra, các biện pháp ngăn chặn, nhập-tách vụ án, đình chỉ,
tạm đình chỉ vụ án, thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự, thời hạn điều tra,
thời hạn tạm giữ, thời hạn tạm giam, thời hạn truy tố. Thực hành quyền công
tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi
thực hiện bao gồm hành vi và các quyết định tố tụng mang tính công khai theo
trình tự, thủ tục, thẩm quyền tố tụng do pháp luật quy định nói chung và
nguyên tắc áp dụng pháp luật đối với người dưới 18 tuổi nói riêng như xem
xét về khả năng nhận thức, động cơ, mục đích phạm tội, tính chất nguy hiểm
cho xã hội mà người dưới 18 tuổi gây ra…
Thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở
hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện không chỉ bảo đảm việc truy cứu trách
nhiệm hình sự, buộc tội đối với người dưới 18 tuổi mà còn bảo đảm quyền
con người, quyền công dân của người dưới 18 tuổi.
Pháp luật hiện hành đã có nhiều sửa đổi tiến bộ, có quy định mới cho
phép VKS tác động vào quá trình điều tra, bảo đảm hoạt động điều tra phải

SV: Lương Đức Huyên

17

Lớp: ……………


được tiến hành theo đúng quy định của pháp luật đặc biệt những quy định đối
với người dưới 18 tuổi phạm tội. Trong giai đoạn điểu tra phải đảm bảo khách
quan, toàn diện, phải xem xét đến những đặc điểm tâm sinh lý của người dưới
18 tuổi dẫn đến động cơ phạm tội. Các quyết định công tố trong giai đoạn
điều tra đều được thể hiện dưới dạng văn bản của người có thẩm quyền như
quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can; quyết định phê chuẩn hoặc không
phê chuẩn, lệnh tạm giam hoặc bắt tạm giam và được gửi cho những người có
liên quan theo quy định của pháp luật.
Tất cả các hoạt động tố tụng trong quá trình điều tra vụ án hình sự của
CQĐT, các hoạt động thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra đối
với người chưa 18 tuổi thực hiện của VKSND đều được pháp luật, đặc biệt là
BLTTHS hiện hành quy định chặt chẽ nhằm bảo đảm cho hoạt động thực
hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra của VKS được thực hiện một
cách độc lập và chỉ tuân theo pháp luật, không có bất cứ sự can thiệp nào vào
hoạt động của VKS, cũng đảm bảo những quy định riêng của pháp luật đối
với nhóm đối tượng này.
1.2.3. Ý nghĩa thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội
xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện:
Thứ nhất, Viện kiểm sát thực hành quyền công tố trong TTHS nhằm “bảo
đảm mọi hành vi phạm tội, người phạm tội, pháp nhân phạm tội, vi phạm pháp
luật đều phải được phát hiện và xử lý kịp thời, nghiêm minh, việc khởi tố, điều
tra, truy tố, xét xử, thi hành án đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không để
lọt tội phạm và người phạm tội, pháp nhân phạm tội, không làm oan người vô

tội” (Điều 20 BLTTHS năm 2015). Ở giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu
do người dưới 18 tuổi thực hiện, VKS có trách nhiệm thực hành quyền công tố
trong việc điều tra của các CQĐT và các cơ quan khác được giao nhiệm vụ tiến
hành một số hoạt động điều tra nhằm bảo đảm chất lượng hoạt động điều tra
phản ánh đúng diễn biến hành vi phạm tội, bảo đảm tuân thủ đúng trình tự, thủ
tục pháp luật, bảo đảm nguyên tắc áp dụng pháp luật đối với người dưới dưới 18
tuổi phạm tội. Khi xét phê chuẩn các lệnh, quyết định của

CQĐT, KSV nghiên cứu kỹ hồ sơ vụ án, làm sáng tỏ các căn cứ pháp luật.
SV: Lương Đức Huyên

18

Lớp: ……………