Tiếp tục lồng ghép lược toàn diện về tăng trưởng và xóa đói giảm nghèo (cprgs) vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội.doc

TIẾP TỤC LỒNG GHÉP LƯỢC TOÀN DIỆN VỀ TĂNG TRƯỞNG VÀ XÓA ĐÓI
GIẢM NGHÈO (CPRGS) VÀO KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI

PGS. TS. Ngô Thắng Lợi
Đại học Kinh tế Quốc dân

Giảm đói nghèo là một trong những chính sách xã hội cơ bản được Nhà nước Việt
Nam đặc biệt quan tâm, trong thời gian qua người nghèo ở Việt Nam đã có nhiều điều kiện
để tăng thêm thu nhập, nâng cao đời sống, tạo việc làm, tiếp cận với các dịch vụ xã hội như
giáo dục, y tế, chăm sóc sức khoẻ. Chiến lược toàn diện về Tăng trưởng và Xóa đói giảm
nghèo, do Chính phủ Việt nam phê duyệt ngày 21 tháng 5 năm 2002, đã được chỉ đạo đưa
vào trong các kế hoạch hàng năm và đặc biệt là trong kế hoạch 5 năm 2001-2005 ở câp
quốc gia và cáccấp địa phương. Tuy vậy,để thực hiện thắng lợi Chiến lược này, chúng ta
cần phải thực hiện lồng ghép tiếp tục các nội dung của nó trong các kế hoạch hàng năm và
các chương trình dự án có liên quan trong thời kỳ kế hoạch 2006-2010. Bài viết này muốn
hệ thống hóa lại những nội dung chủ yếu của chiến lược và trả lời các câu hỏi: tại sao lại
phải tiếp tục lồng ghép trong các kế hoạch hàng năm? những vần đề cần tiếp tục hoàn thiện
trong các bản kế hoạch năm để thực hiện mục tiêu lồng ghép? tổ chức phối hợp các bộ phận
với nhau như thế nào để thực hiện tốt quá trình lồng ghép.
1. Quan điểm "lồng ghép" trong đổi mới kế hoạch ở Việt nam hiện nay
Quan điểm "Lồng ghép" trong soạn lập kế hoạch đã trở thành khá phổ
biến và gắn liền với quá trình đổi mới kế hoạch hóa ở nước ta trong thời gian
qua, trên thực tế, chúng ta đã có những hoạt động cụ thể triển khai thực hiện
quan điểm này, đó là: dự án " Lồng ghép biến dân số vào kế hoạch hóa phát
triển ở Việt Nam" ( Dự án VIE/97/P15); "Sổ tay xây dựng kế hoạch phát triển
bền vững ngành và địa phương" ( dự án VIE/01/021) nhằm đưa quan điểm và
yêu cầu phát triển bền vững vào lập kế hoạch của các ngành và các địa
phương phương xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm của Bộ,
ngành, địa phương mình; Bộ Kế hoạch & Đầu tư đã đưa ra hướng dẫn cụ thể
những yêu cầu lồng ghép chiến lược toàn diện về tăng trưởng và xóa đói giảm
nghèo trong quá trình xây fựng kế hoạch 2006-2010, đồng thời phối hợp với

Tổ công tác liên ngành Chiến lược toàn diện về Tăng trưởng và Xoá đói giảm
nghèo đã hỗ trợ các địa phương về nâng cao năng lực xây dựng kế hoạch phát
Chủ đề 1: CPRGS và yêu cầu đổi mới trong công tác xây dựng kế hoạch ở địa phương
triển kinh tế - xã hội ở địa phương có tính đến yếu tố tăng trưởng và giảm
nghèo, v.v...
Lồng ghép một yếu tổ nào đó trong kế hoạch có nghĩa là đưa yếu tố đó
vào với tư cách là hạt nhân, là mục tiêu cuối cùng của kế hoạch, hướng toàn
bộ nội dung của kế hoạch theo quỹ đạo của yếu tố này trong quá trình xác
định mục tiêu cuối cùng, mục tiêu trung gian, chỉ tiêu kết quả, các yếu tố đầu
vào, chương trình hành động và giải pháp tổ chức triển khai thực hiện. Lồng
ghép biến dân số trong kế hoạch phát triển tức là phải xem yếu tố dân số
( quy mô, cơ cấu, chất lượng dân số ) là đối tượng chính, để từ đó đặt ra
những yêu cầu của kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, trong đó đặc biệt gắn
với kế hoạch về nâng cao múc sống dân cư, kế hoạch giáo dục, kế hoạch y tế
và chăm sóc sức khỏe, kế hoạch môi trường. Lồng ghép quan điểm phát triển
bền vững trong lập kế hoạch tức là phải coi ba yếu tố kinh tế - xã hội và môi
trường là nội dung chủ đạo trong thiết kế các chỉ tiêu phát triển ngành, địa
phương. Lồng ghép CPRGS vào kế hoạch đòi hỏi gẵn kết hai yếu tố tăng
trưởng và giảm nghèo vào nhau và coi đó là cơ sở của kế họach và đánh giá
kết quả thực hiện.
Lập luận cho quan điểm lồng ghép trong soạn lập kế hoạch thường xuất
phát từ những luận cứ sau đây:
Một là, thực hiện quan điểm lồng ghép trong xây dựng kế hoạch chính là
cách thực thực hiện sự chuyển đổi công tác kế hoạch hóa từ trạng thái mệnh
lệnh, nặng nề, trải theo diện rộng, ôm đồm với nhiều chỉ tiêu rời rạc, riêng
biệt, mang tính tác nghiệp, hiện vật sang một trang thái năng động hơn, có
chủ đề rõ ràng hơn và mang mầu sắc chiến lược phù hợp với điều kiện của
kinh tế thị trường. Lập kế hoạch theo quan điểm lồng ghép sẽ hướng nguồn
lực tập trung vào những vấn đề bức xúc, đột phá và là cơ sở để tổ chức triển
khái thực hiện kế hoạch dưới dạng các chương trình, dự án mang tính hiệu

quả cao.
Hai là, nền kinh tế ngày càng phát triển đòi hỏi chúng ta phải quan tâm
nhiều hơn đến mục tiêu cuối cùng của xã hội trong đó con người là yếu tố
trung tâm. Vấn đề cuối cùng mà một nền kinh tế muốn phấn đấu không phải
là tăng trưởng kinh tế, không phải là vấn đề chuyển dịch cơ cấu nền kinh tế
hay là phát triển ngoại thương v.v... mà nó phải là đem lại những gì cho con
người và duy trì, phát triển nó trong dài hạn như thế nào? lồng ghép, mà thông
2
Chủ đề 1: CPRGS và yêu cầu đổi mới trong công tác xây dựng kế hoạch ở địa phương
thường là lồng ghép những biến xã hội vào trong các kế hoạch kinh tế chính
là hướng hoạt động kinh tế của đất nước, của địa phương, của ngành vào quỹ
đạo phục vụ con người, vì con người, hướng các hoạt động kinh tế vào quỹ
đạo của quan điểm hiệu quả kinh tế - xã hội chưa không phải là hiệu quả tài
chính hay kinh tế đơn thuần.
Ba là, thực hiện lồng ghép các biến, các yêu cầu về xã hội , môi trường
trong các kế hoạch phát triển kinh tế xã hội cho phép chúng ta có thể giảm bớt
được số lượng các chỉ tiêu định lượng trong kế hoạch, phù hợp với đặc điểm
của nền kinh tế thị trường, nhưng lại không làm giảm tính chất định lượng
vốn là bản chất của kế hoạch do hướng vào việc thiết kế các chỉ tiêu mang
tính lồng ghép phản ánh nhiều nội dung hơn trong một chỉ tiêu. Các chỉ tiêu
lồng ghép sẽ là cơ sở để các nhà kế hoạch và quản lý đưa ra được những giải
pháp đồng bộ hơn, toàn diện hơn, các giải pháp này có cơ sở để ràng buộc lẫn
nhau và thực hiện được các giải pháp này là cơ hội để chuyển nền kinh tế theo
hướng chủ đề trong tâm một các có hiệu quả nhất.
2. Triển khai lồng nghép CPRGS trong quá trình soạn lập kế hoạch
2.1. Mục tiêu của CPRGS
Chiến lược toàn diện về Tăng trưởng và Xóa đói giảm nghèo đặt ra các mục
tiêu cơ bản sau:
- Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững đi đôi với thực hiện tiến
bộ, công bằng xã hội nhằm nâng cao điều kiện và chất lượng cuộc sống của

mọi tầng lớp dân cư. Phát triển nhanh ở các vùng động lực, tạo điều kiện để
có tăng trưởng cao về kinh tế, đồng thời tập trung phát triển nông nghiệp,
nông thôn, bảo đảm an ninh về lương thực, tạo công ăn, việc làm, tăng thu
nhập cho dân cư nông thôn; quan tâm nhiều hơn đầu tư hỗ trợ cho các vùng
kém phát triển; hạn chế bớt chênh lệch về khoảng cách phát triển giữa các
vùng, thu hẹp chênh lệch về khoảng cách thu nhập giữa các tầng lớp dân cư,
quan tâm đến đời sống của nhóm dân tộc ít người.
- Tạo ra môi trường kinh doanh bình đẳng cho tất cả các loại hình doanh
nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế, bao gồm cả doanh nghiệp có vốn đầu tư
trực tiếp nước ngoài trong việc hưởng lợi từ các dịch vụ công và cơ hội đầu tư
kinh doanh, khuyến khích phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa.
3
Chủ đề 1: CPRGS và yêu cầu đổi mới trong công tác xây dựng kế hoạch ở địa phương
- Tiếp tục chuyển dịch cơ cấu kinh tế, sắp xếp, đổi mới và nâng cao hiệu quả
doanh nghiệp nhà nước, cơ cấu lại ngân sách, cải cách hệ thống ngân hàng
thương mại, sắp xếp lại và lành mạnh hóa các tổ chức tài chính, tín dụng, tự
do hóa thương mại, thực hiện các cam kết quốc tế đã thoả thuận trong khuôn
khổ AFTA, chuẩn bị tốt điều kiện để gia nhập WTO, thực hiện các hiệp định
thương mại song phương... để nâng cao hiệu quả và sức cạnh tranh, đáp ứng
yêu cầu tăng trưởng nhanh và phát triển bền vững. Tạo cơ hội cho các hộ gia
đình nghèo tăng thu nhập bằng các giải pháp đẩy nhanh tốc độ phát triển
nông, công nghiệp và dịch vụ trên diện rộng; mở rộng và phát triển thị trường
tiêu thụ sản phẩm, cải thiện kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội và công bằng
trong tiếp cận các dịch vụ sản xuất và xã hội cơ bản.
- Khuyến khích phát triển con người và giảm bất bình đẳng; ưu tiên phát triển
y tế, giáo dục, bảo vệ môi trường, kìm chế lây nhiễm HIV/AIDS, bình đẳng
giới và các dân tộc ít người. Giải quyết các vấn đề đặc thù của nghèo đói đô
thị về việc làm, thu nhập, nhà ở. Bảo đảm người nghèo đô thị tiếp cận một
cách công bằng tới các nguồn lực, dịch vụ công và dịch vụ xã hội cơ bản. Cải
thiện tình trạng tiếp cận của người di cư, đặc biệt là con em của họ.

- Hình thành, mở rộng mạng lưới bảo trợ và an sinh xã hội cho người nghèo,
người bị rủi ro do thiên tai, giảm thiểu mức độ dễ tổn thương cho người dân.
Tăng vai trò của các hội và đoàn thể tham gia vào mạng lưới an sinh xã hội.
- Thực hiện cải cách hành chính trên 4 lĩnh vực: cải cách thể chế; cải cách bộ
máy hành chính; đổi mới, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức và
cải cách tài chính công để cán bộ, công chức, chính quyền thay đổi phong
cách làm việc, có trách nhiệm hơn với công việc và người dân tiếp cận dễ
dàng hơn các dịch vụ công, đảm bảo bình đẳng xã hội. Thực hiện đầy đủ Quy
chế Dân chủ cơ sở nhằm cải thiện điều kiện và thu hút sự tham gia của người
dân vào quá trình lập kế hoạch và thực thi các quyết định phát triển kinh tế -
xã hội cộng đồng; tăng cường tính công khai, minh bạch về ngân sách và công
tác thống kê kinh tế vĩ mô.
- Hình thành hệ thống các chỉ tiêu định tính và định lượng về phát triển kinh
tế, xã hội và xoá đói giảm nghèo (có tính đến yếu tố giới và nhóm xã hội) để
theo dõi, giám sát quá trình thực hiện Chiến lược.
2.2. Các hoạt động triển khai thực hiện lồng ghép vào kế hoạch
4
Chủ đề 1: CPRGS và yêu cầu đổi mới trong công tác xây dựng kế hoạch ở địa phương
Từ khi Chiến lược toàn diện về Tăng trưởng và Xóa đói giảm nghèo được
thông qua. Các Bộ, các ngành đã từng bước lồng ghép các mục tiêu của Chiến
lược vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Các kế hoạch hàng năm đã cụ
thể hóa các mục tiêu, nhiệm vụ của chiến lược toàn diện về Tăng trưởng và
Xóa đói giảm nghèo; mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ đặt ra cho Việt Nam;
Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã xây dựng các chỉ tiêu kế hoạch phát triển kinh tế -
xã hội 5 năm thời kỳ 2006-2010 và kế hoạch 2006 theo hướng tiếp tục lồng
ghép mục tiêu của Chiến lược toàn diện về Tăng trưởng và Xóa đói giảm
nghèo đồng thời chính phủ cũng ban hành những thông tư quan trọng nhằm
trển khai bước đầu trong các bộ, ngành và địa phương gắn mục tiêu của chiến
lược vào các kế hoạch của mình. Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với các
nhà tài trợ hỗ trợ các địa phương thực hiện lồng ghép mục tiêu của Chiến lược

vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh; Xây dựng khung hướng dẫn
triển khai xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương có tính
đến yếu tố tăng trưởng và xoá đói giảm nghèo;Tiếp tục duy trì và mở rộng tập
huấn hướng dẫn công tác kế hoạch hoá ở địa phương và lồng ghép Chiến lược
toàn diện về Tăng trưởng và Xoá đói giảm nghèo (CPRGS) vào kế hoạch phát
triển kinh tế - xã hội tại các địa phương. Nhiều dự án trong khuôn khổ lồng
ghép chiến lược vào kế hoạch của ngành cũng được triển khai như: Bộ Tài
Chính đang tiến hành dự án Xây dựng khuôn khổ Chi tiêu Trung hạn này,
theo tiến độ thực hiện từ năm 2003 - 2008 Xây dựng quy trình đầu tư công
cộng phục vụ người nghèo; tiến hành một số rà soát đánh giá về Chương trình
đầu tư công cộng; xác định và lựa chọn một số kinh nghiệm quốc tế phù hợp
với Việt Nam về lĩnh vực lập ngân sách có tính chất ủng hộ người nghèo.
2.3 Những bất cập của các bản kế hoạch hiện hành so với yêu cầu lồng ghép
với CPRGS
Tuy đã bước đầu vận dụng những nội dung cơ bản của CPRGS vào quá trình
soạn lập kế hoạch, những nhận xét chung, quá trình lập KH quốc gia cũng
như của các địa phương trong thời gian qua vẫn mang dáng dấp và phù hợp
với nền kinh tế kế hhoạch hóa tập trung trước đây. Trong điều kiện kinh tế thị
trường, khi sản xuất sản phẩm được quyết định bởi nhiều thành phần kinh tế
và sản xuất dựa trên dấu hiệu thị trường thì quá trình lập KH và nội dung của
các bản kế hoạch còn chưa hoàn toàn bắt kịp sự thay đổi của nền kinh tế và nó
5