Các yếu tố ảnh hưởng đến ý định sử dụng hệ thống xe buýt nhanh (BRT) của người dân thành phố đà nẵng

i

L IăCAMă OAN
Tôiăcamăđoanălu năv nănƠyăhoƠnătoƠnădoătôiăth căhi n.ăCácăđo nătríchăd năvƠăs ăli uăs ă
d ngătrongălu năv năđ uăđ

căd năngu năvƠăcóăđ ăchínhăxácăcaoănh tătrongăph măviăhi uă

bi tăc aătôi.ăLu năv nănƠyăkhôngănh tăthi tăph năánhăquanăđi măc aăTr
t ăTP.ăH ăChíăMinhăhayăCh

ngă

iăh căKinhă

ngătrìnhăGi ngăd yăKinhăt ăFulbright.

TP. H Chí Minh, ngày tháng
Tácăgi

LêăTh ăKimăNga

n m 2013


ii

TịMăT T LU NăV N
K tăxe,ăùnăt căgiaoăthông lƠăm tătrongănh ngăv năn năc aăcácăthƠnhăph ăl năvƠăphátătri nă
nh ăHƠăN iăvƠăTP.ăH ăChíăMinh.ă ƠăN ngăs ăkhôngăph iălƠăm tăngo iăl ăkhiămƠă t căđ ă
t ngăxeăôătôăbìnhăquơnă10-15%ăm iăn m.ăALMECăvƠăTranconcen d ăbáoătrongăt

ngălaiăt ă

n mă2016ăTP.ă ƠăN ngăs ăx yăraăùnăt căgiaoăthông.ăVìăv yăc nă uătiênăchoăVTCCăkh iă
l

ngăl n,ăs ăd ngăítăkhôngăgianăđ

ngăvƠănhiênăli uăh năPTCN.ăH ăth ngăxeăbuỦtănhanhă

BRTălƠăl aăch năc aăchínhăquy năTP.ăTuyănhiênăv ăVTCC,ăhi nă ƠăN ngăch ăcóăduyănh tă
m tă tuy nă xeă buỦtă cóă t nă su tă ch yă xeă r tă th pă vƠă khôngă thuă hútă đ
ng

că s ă thamă giaă c aă

iădơn.ăVìăv y,ăm cătiêuăc aănghiênăc uălƠăxácăđ nh cácăy uăt ă nhăh

s ăd ngăBRTăc aăng

iădơnăvƠăđoăl

ngăm căđ ă nhăh

ngăđ năỦăđ nhă

ngăc aăcácăy uăt ănƠyăđ n Ủăđ nhă

s ăd ng.
C ăs ălỦăthuy tăđ

căápăd ngătrongănghiênăc uălƠăThuy tăhƠnhăviăho chăđ nhă(TPB)ăvƠăMôă

hìnhă ch pănh năcôngăngh ă(TAM).ăMôăhìnhă nghiênăc uăđ

cătácăgi ăt ngăh păt ănh ngă

nghiênăc uătrênăth ăgi iăvƠărútăraămôăhìnhăphùăh păv iăth cătr ngăVi tăNamăv iă6ănhómă
nhơnă t .ă Nghiênă c uă đƣă kh oă sátă 200ă ng
website,ăcóă190ăng

iă b ngă cáchă ph ngă v nă tr că ti pă ho că quaă

iătr ăl iăh păl .ăPhơnătíchănhơnăt ăbanăđ uăđ

căth căhi năv iă31ăbi n,ă

sauă khiă lo iă b ă 10ă bi nă khôngă phùă h p môă hìnhă đi uă ch nhă cònă 21ă bi nă đ iă di nă choă 5ă
nhómănhơnăt ătácăđ ngăđ năụăđ nhăs ăd ngăBRTă(BI)ăg m:ăNh năth căs ăh uăíchă(PU),ă
Nh năth cătínhăd ăs ăd ngă(PEU),ăChu năch ăquană(SN),ăThóiăquenăs ăd ngăPTCNă(HB),ă
Ch tăl

ngăd chăv ă(SQ).

K tă qu ă phơnă tíchă h iă quyă choă th yă môă hìnhă nghiênă c uă lƠă phùă h p,ă khôngă x yă raă hi n
t

ngăđaăc ngătuy n.ăTrongăđó,ăm căđ ătácăđ ngăđ năụăđ nhăs ăd ngăBRTă(BI) theoăth ăt ă

lƠăNh năth căs ăh uăíchă(PU), Ch tăl

ngăd chăv ă(SQ), Nh năth cătínhăd ăs ăd ngă(PEU),

Thóiăquenăs ăd ngăPTCNă(HB), Chu năch ăquană(SN). T ăđó,ănghiênăc uăđ aăraăki năngh ă
đ ăxu tăch ăy uănh măt ngănh năth căs ăh uăíchăvƠăt ngăch tăl
xơyăd ngăh ăth ngăBRTăt tănh tăđ ăthuăhútăs ăh

ngăd chăv c aăBRTănh mă

ngă ngăvƠă ngăh ăc aăng

iădơn.


iii

M CL C
L IăCAMă OAN ................................................................................................................... i
TịMăT TăLU NăV N ........................................................................................................ ii
M CăL C ............................................................................................................................ iii
DANHăM CăCÁCăCH ăVI TăT TăVÀăKụăHI U ........................................................... vi
DANHăM CăB NGăBI U ................................................................................................ viii
DANHăM CăHỊNHă NH .................................................................................................... ix
Ch

ngă1:ăGI I THI Uă

ăTÀI .......................................................................................... 1

1.1.ăB iăc nhăchínhăsách ........................................................................................................ 1

1.1.1.ăTìnhăhìnhăgiaoăthôngăđ

ngăb ăc aăThƠnhăph ă ƠăN ng ..................................... 1

1.1.2.ăTh cătr ngăxeăbuỦtăt iăTP.ă ƠăN ng ..................................................................... 2
1.2.ăS ăc năthi tăc aăđ ătƠi ..................................................................................................... 4
1.3.ăM cătiêuănghiênăc u ....................................................................................................... 4
1.4.ăPh măviăvƠăđ iăt

ngănghiênăc u ................................................................................... 5

1.5.ăCơuăh iăchínhăsách .......................................................................................................... 5
1.6.ăB ăc călu năv n............................................................................................................... 5
Ch

ngă2:ăC ăS ăLụăTHUY TăVÀăMÔăHỊNHăNGHIểNăC U ....................................... 6

2.1.ăC ăs ălỦăthuy t ................................................................................................................ 6
2.1.1.ăThuy tăhƠnhăviăho chăđ nhăTPB ............................................................................ 6
2.1.2.ăMôăhìnhăch pănh năcôngăngh ăTAM .................................................................... 7
2.1.3.ăT ngăh păcácănghiênăc uăvƠămôăhìnhăđ ăxu t....................................................... 9
2.2.ăPhơnătíchăt ngănhơnăt ătrongămôăhìnhăđ ăxu t .............................................................. 10
2.2.1.ăNhơnăt ăNh năth căs ăh uăíchă(PU) .................................................................... 10
2.2.2.ăNhơnăt ăNh năth cătínhăd ăs ăd ngă(PEU) ......................................................... 12
2.2.3.ăNhơnăt ăNh năth căki măsoátăhƠnhăviă(PBC) ...................................................... 13


iv

2.2.4.ăNhơnăt ăChu năch ăquană(SN) ............................................................................ 14

2.2.5.ăNhơnăt ăThóiăquenăs ăd ngăph
2.2.6.ăNhơnăt ăCh tăl

ngăti năcáănhơnă(HB) ...................................... 15

ngăd chăv ă(SQ) ....................................................................... 16

2.2.7. ụăđ nhăs ăd ngăBRT ........................................................................................... 16
Ch

ngă3:ăPH

NGăPHÁPăNGHIểNăC U ..................................................................... 18

3.1.ăThi tăk ănghiênăc u ...................................................................................................... 18
3.2. Trìnhăt ăcácăb

căkh oăsátăđi uătra............................................................................... 18

3.2.1. Xơyăd ng thangăđo .............................................................................................. 18
3.2.2.ăThi tăk ăm u ........................................................................................................ 19
3.2.3. Ph

ngăphápăkh oăsát ......................................................................................... 19

3.2.4.ăCáchăth căkh oăsát .............................................................................................. 19
3.2.5.ăK tăqu ăvƠăthôngătinăv ăm u ............................................................................... 20
Ch

ngă4: PHỂNăTệCHăD ăLI U ..................................................................................... 21

4.1. Th ngăkêămôăt ăcácăbi năđ nhătính ................................................................................ 21
4.1.1.ăK tăqu ăkh oăsátăv ăgi iătính ............................................................................... 21
4.1.2.ăK tăqu ăkh oăsátăv ătrìnhăđ ăh căv n .................................................................. 21
4.1.3.ăK tăqu ăkh oăsátăv ăngh ănghi p ......................................................................... 21
4.1.4.ăK tăqu ăkh oăsátăv ăthuănh p .............................................................................. 21
4.1.5.ăK tăqu ăkh oăsátăv ăvi căBRTăcóăch yăngangăquaăn iăsinhăs ngăho călƠmăvi c 21
4.1.6.ăK tăqu ăkh oăsátăv ăt ngăs ăth iăgianădiăchuy nătrongăm tăngƠy ....................... 22
4.1.7.ăK tăqu ăkh oăsátăv ăph

ngăti nădiăchuy năhƠngăngƠy ....................................... 22

4.1.8.ăK tăqu ăkh oăsátăv ălỦădo hi măkhiăho căkhôngăs ăd ngăxeăbuỦt ....................... 22
4.2.ăTh ngăkêămôăt ăcácăbi năđ căl p .................................................................................. 22
4.3.ăTh ngăkêămôăt ăbi năph ăthu c:ăụăđ nhăs ăd ng.......................................................... 24
4.4.ăPhơnătíchăđ ătinăc yăCronbach’săAlpha ........................................................................ 24


v

4.5.ăPhơnătíchănhơnăt ........................................................................................................... 26
4.6.ăMôăhìnhăđi uăch nh ....................................................................................................... 30
4.7. Phơnătíchăh iăquy .......................................................................................................... 30
4.8.ăKi măđ nhăgi ăthuy t..................................................................................................... 31
4.9.ăKi măđ nhăkhácăbi tăgi aăcácăy uăt ănhơnăkh uăh c .................................................... 31
4.9.1.ăKi măđ nhăỦăđ nhăs ăd ngăc aăpháiănamăvƠăn ................................................... 31

Ch

4.9.2.ăKi măđ nhăỦăđ nhăs ăd ngăc aănh ngăng

iăcóătrìnhăđ ăh căv năkhácănhau ...... 32

4.9.3.ăKi măđ nhăỦăđ nhăs ăd ngăc aănh ngăng

iăcóăngh ănghi păkhácănhau ............ 32

4.9.4.ăKi măđ nhăỦăđ nhăs ăd ngăc aănh ngăng

iăcóăthuănh păkhácănhau .................. 32

ngă5:ăK TăLU NăVÀăKI NăNGH ........................................................................... 33

5.1. K tălu năvƠăđóngăgópăc aăđ ătƠi .................................................................................... 33
5.1.1.ăK tălu n ............................................................................................................... 33
5.1.2.ă óngăgópăc aăđ ătƠi ............................................................................................. 34
5.2.ăKi năngh ăchínhăsách..................................................................................................... 34
5.3. H năch ăvƠăh

ngănghiênăc uăti pătheoăc aăđ ătƠi ....................................................... 36

TÀIăLI UăTHAMăKH O ................................................................................................... 38
PH ăL C ............................................................................................................................ 41


vi

DANH M CăCÁCăCH

VI T T TăVÀăKụăHI U

A

:

Attitudeătowardătheăbehavioră(Tháiăđ ăđ iăv iăhƠnhăvi)

ALMEC

:

ALMEC Corporation (Côngătyăt ăv năALMEC)

BI

:

BehaviouralăIntentionătoăUseă(ụăđ nhăs ăd ng)

BRT

:

BusăRapidăTransită(XeăbuỦtănhanh)

CSGT

:

C nhăsátăgiaoăthông

DaCRISS

:

The Study on the Integrated Development Strategy for Danang City
and Its Neighboring Areas in the Socialist Republic of Vietnam
(Nghiên c uăliênăk tăTP.ă ƠăN ngăvƠăvùngăăph ăc năn căc ngăhòaă
xƣăh iăch ăngh aăVi tăNam)

EFA

:

ExploratoryăFactorăAnalysisă(Phơnătíchănhơnăt )

GDP

:

GrossăDomesticăProductă(T ngăs năph măqu căn i)

GSO

:

Generalăstatisticsăofficeă(T ngăc c th ngăkê)

GTVT

:

Giaoăthôngăv năt i

HB

:

Habită(Thóiăquen)

HCM

:

H ăChíăMinh

KMO

:

Kaiser-Meyer-Olkină(Ch ăs ăđoăl

KMRT

:

KaohsiungăMassăRapidăTransită(H ăth ngăv năchuy năkh iăl
v iăt căđ ănhanhăKaohsiung)

LRT

:

Light Rail Transit (Xeăđi nănh )

PBC

:

PerceivedăBehavirolăControlă(Nh năth căki măsoátăhƠnhăvi)

PEU

:

PerceivedăEaseăofăUseă(Nh năth cătínhăd ăs ăd ng)

PTCN

:

Ph

PU

:

PerceivedăUsefulnessă(Nh năth căs ăh uăích)

SN

:

SubjectiveăNormă(Chu năch ăquan)

SQ

:

ServiceăQualityă(Ch tăl

TAM

:

TechnologyăAcceptanceăModelă(Môăhìnhăch pănh năcôngăngh )

ngăđ ăthíchăh păc aăm u)
ngăl nă

ngăti năcáănhơn

ngăd chăv )


vii

TP

:

ThƠnhăph

TPB

:

TheoryăofăPlannedăBehavioră(Thuy tăhƠnhăviăho chăđ nh)

Tranconcen

:

Consulting Center for Transport Development (Trung tơmăt ăv năđ uă
t ăphátătri năGiaoăthôngăv năt i)

UBND

:

USD

:

UnitedăStatesăDollară( ôălaăM )

VTCC

:

V năt iăcôngăc ng

yăbanănhơnădơn


viii

DANH M C B NG BI U
B ngă2.1.ăThangăđoăNh năth căs ăh uăích .......................................................................... 12
B ngă2.2.ăThangăđoăNh năth cătínhăd ăs ăd ng .................................................................. 13
B ngă2.3.ăThangăđoăNh năth căki măsoátăhƠnhăvi ............................................................... 13
B ngă2.4.ăThangăđoăChu năch ăquan ................................................................................... 15
B ngă2.5.ăThangăđoăThóiăquenăs ăd ngăPTCN.................................................................... 16
B ngă2.6.ăThangăđoăCh tăl

ngăd chăv .............................................................................. 16

B ngă2.7.ăThangăđoăụăđ nhăs ăd ngăBRT ........................................................................... 17
B ngă4.1.ăLỦădoăng

iădơnă ƠăN ngăkhôngăho căhi măkhiăs ăd ngăxeăbuỦt ...................... 22

B ngă4.2.ăTh ngăkêămôăt ăcácănhơnăt ă nhăh

ngăđ năỦăđ nhăs ăd ngăBRT ...................... 23

B ngă4.3.ăTh ngăkêămôăt ăbi năỦăđ nhăs ăd ngăBRT .......................................................... 24
B ngă4.4.ăK tăqu ăCronbach’săAlphaăcácăthangăđo ............................................................. 25
B ngă4.5.K tăqu ăEFAăchoăcácăbi năđ căl p ....................................................................... 29
B ngă4.6.ăK tăqu ăEFAăụăđ nhăs ăd ngăBRT ..................................................................... 30

B ngă4.7.ăK tăqu ăki măđ nhăcácăgi ăthuy t ........................................................................ 31


ix

DANH M CăHỊNHă NH
Hìnhă1.1.ăT năsu tăs ăd ngăxeăbuỦt ....................................................................................... 3
Hìnhă1.2.ăLỦădoăkhôngăs ăd ngăxeăbuỦt ................................................................................ 4
Hìnhă2.1.ăMôăhìnhăthuy tăhƠnhăviăho chăđ nhă(TPB) ............................................................ 6
Hìnhă2.2.ăMôăhìnhăTAMănguyênăth y ................................................................................... 8
Hìnhă2.3.ăMôăhìnhăTAMăphiênăb năcu i ............................................................................... 8
Hìnhă2.4.ăMôăhìnhăk tăh păTPBăậ TAM ậ HB ...................................................................... 9
Hìnhă3.1.ăQuyătrìnhănghiênăc u ........................................................................................... 18


x

L IăC Mă N
uătiên,ătôiăchơnăthƠnhăc mă năQuỦăth yăcôăch

ngătrìnhăgi ngăd yăKinhăt ăFulbrightăậ

iăh căKinhăt ăTP. H ăChíăMinhăđƣănhi tătìnhăgi ngăd yăvƠătruy năđ tăchoătôiănh ng ki nă
th căquỦăbáuătrongăsu tăth iăgianăh căt păt iătr

ng,ăgiúpătôiăcóănh ngăph

mƠăsauănƠyătôiăđƣăápăd ngăr tănhi uătrongăcôngăvi c.ă
năsơuăs căđ năTS.ăCaoăHƠoăThi,ăng

iăđƣăh

ngăphápăt ăduyă

căbi t,ătôiăchơnăthƠnhăg iăl iăc m

ngăd năvƠăt oăđ ngăl căm nhăm ăđ ătôiăhoƠnă

thƠnhălu năv nănƠy.
Ti păđ n,ătôiăg iăl iăc mă năđ năb năbèăhaiăl păMPP3ăvƠăMPP4, c mă năcácăđ ngănghi p.
C mă năanh LêăAnhăTu năđƣăcùngătôiătraoăđ i,ă đ nhăh

ngănghiênăc u,ăchiaăs ăvƠăđ ngă

viênătôiătrongăsu tăquáătrìnhăh căvƠălƠmălu năv n.
Cu iăcùng,ătôiădƠnhăl iăc mă năsơuăs cănh tăđ năBa Má,ăBa M ,ăch ngăvƠăconătraiăđƣăh ătr ă
tôiătrongănh ngălúcăkhóăkh nănh tăđ ătôiăcóăth ăhoƠn thƠnhălu năv nănƠy.
ThƠnhăph ăH ăChíăMinh,ătháng

LêăTh ăKimăNga

n mă2013


1

Ch
Ch

ngă1: GI I THI Uă

TÀI

ngă 1ă gi iă thi uă t ngă quană đ ă tƠiă nghiênă c u,ă baoă g mă b iă c nhă chínhă sách,ă s ă c nă

thi tăc aăđ ătƠi,ăm cătiêu nghiênăc u,ăph măviăvƠ đ iăt

ngănghiênăc u,ăt ăđóăxácăđ nhăcơuă

h iănghiênăc uăvƠăkháiăquátăb ăc căđ ătƠi.
1.1. B i c nhăchínhăsách
NgƠyă15/11/2002,ăTh ăt

ngăChínhăph ăđƣăphêăduy tăquyăho ch phátătri năGTVTăđ

ngă

b ăVi tăNamăđ nă2010ăb ng quy tăđ nhăs ă162/2002/Q -TTg, ch ăy uănh năm nhăđ năquyă
ho ch phátătri năgiaoăthôngăđôăth ăt iăcácăthƠnhăph ăl nătrênăc ăn

c. VƠoăth iăđi măđó,ă

m cădùăTP.ă ƠăN ngăch aăcóăùnăt căgiaoăthôngănghiêmătr ngănh TP. H ăChíăMinhăvƠăHƠă
N i, nh ngăBanălƣnhăđ oăTPăc ngăđƣăỦăth căđ

căr ngăáchăt căgiaoăthôngăs ălƠăt

ngălaiăxaă

c aă ƠăN ng.ăVìăv y,ăm tălo tăcácăv năb năquyăph măphápălu tăc aăUBNDăthƠnhăph ăđƣă

đ

căbanăhƠnhănh :ăNgƠyă23/10/2003,ăquy tăđ nhăs ă6473/Q /UB v ăphátătri n VTCC c aă

TP.ă ƠăN ng;ăNgƠyă21/1/2005,ăquy tăđ nhăs ă524/Q -UBăv ăphêăduy tăquyăho chăVTCCă
vƠăcácăcôngătrìnhădơnăd ngăc aă ƠăN ngăđ nă2010ăvƠăđ nhăh

ngăđ nă2020,... trongăđóăxácă

đ nhărõăxeăbuỦtălƠălo iăhìnhăcôngăngh ăVTCCăthíchăh păv iă ƠăN ng.
1.1.1. Tìnhăhìnhăgiaoăthôngăđ

ngăb ăc aăThƠnhăph ă ƠăN ng

ƠăN ng,ăv iădi nătíchă1285,4ăkm2,ăm tăđ ădơnăs ă906 ng
trongăkhiăc ăn

i/km2,ăt căđ ăt ngădơnăs ă2,5%ă

călƠă1,07% (GSO, 2006).ăThêmăvƠoăđó,ăn mă2006,ă ƠăN ngăch ăcóă19.952ă

xeăôătôăcácălo i,ă295.807 xeămáy (C căCSGT

ngăb ă

ngăs tăB ăCôngăan,ă2006,ătríchă

trong ALMECăvƠ Tranconcen, 2009). Nh ngăđ năn mă2012,ă ƠăN ngăđƣăcóăh nă32.000ăxeă
ôătôăcácălo i,ătrungăbìnhăc ă3ăh ăgiaăđìnhăthìăcóă1ăxeăcon, t căđ ăt ngăbìnhăquơnă10-15%
m iă n m, trong khiă xeă máyă lƠă 532.000ă chi c (D

ngă H ngă Nga,ă 2012). M tă khác,ă S ă

GTVTăxácăđ nhă ƠăN ngăđƣăxu tăhi năm tăs ăđi măx yăraăáchăt căgiaoăthôngăvƠoăbu iăsángă
vƠăbu iăchi uăc ăth ălƠănh ngăconăđ

ngăl năvƠăn mă ătrungătơmăthƠnhăph ănh ă i năBiênă

Ph ,ă Tr nă Phú,ă Lêă Du n,ă Hùngă V

ng...ă Hi nă t iă khôngă gơyă t că ngh nă dƠiă mƠă ch ă lƠmă

lu ngăgiaoăthôngăl uăthôngăch măh n.ă
Nghiênăc uăkh ăthiăd ăánăắC iăthi năVTCCăTP.ă ƠăN ngăgiaiăđo nă2008-2015”ăđ

căth că

hi năb iăcôngătyăt ăv năALMECăvƠăTranconcen,ăđƣăđ ătrìnhălênăUBNDăvƠoăthángă4/2009.ă
BáoăcáoănƠyăngoƠiăvi căđ aăraănh ngăphơnătíchăv ătƠiăchính,ăkinhăt ,ăphápălỦ, thi tăk ,ăv nă
hƠnhăkhaiă thácăvƠămôă hìnhăth ăch ăchoăh ăth ngă VTCCăt
trongăt

ngălai mƠăcònăđ aăraăd ăbáoă

ngălaiăt ăn mă2016ăTP.ă ƠăN ngăs ăx yăraăùnăt căgiaoăthông. Vìăv yăc nă uătiênă


2

choă VTCCă kh iă l

ngă l n,ă s ă d ngă ítă khôngă giană đ

ngă vƠă nhiênă li uă h nă PTCN.ă Tuyă

nhiênăv ăVTCC,ăhi nă ƠăN ngăch ăcóăduyănh tăm tătuy năxeăbuỦtăcóăt năsu tăch yăxeăr tă
th păvƠăkhôngăthuă hútă đ

căs ăthamăgiaăc aăng

iădơnă(ALMECăvƠăTranconcen,ă2009).ă

Sauănh ngănghiênăc u,ăđi uătra,ăđ năv ăt ăv năđƣăđ ăxu tăcôngăngh ăxeăbuỦtănhanhă(BRT)ă
lƠăl aăch năt iă uăchoăVTCCăTP.ă ƠăN ng.ăBRT lƠăm tăh ăth ngăv năchuy năxeăbuỦtăch tă
l

ngăcaoăd aătrênăcungăc pădiăđ ngănhanhăchóng, tho iămáiăvƠăti tăki măchiăphíăhi uăqu ;

BRTăcóăth ăs ăd ngăh ăth ngăđ

ngăb ăhi năcóăho căđ

căxơyăd ngăv iăconăđ

ngăchuyênă

d ngăvƠăh ăth ngătr măph ăthu căvƠo cácăngu năl căs năcóăchoăd ăán; BRTăthơnăthi năv iă
môiătr

ngămangăl iăl iăíchăhi uăsu t caoăvƠăkh iăl

2007). BRTăcóăth ăđ

ngăv năchuy n l n (Wright vƠăHook,

căth căhi năv iăchiăphíăv năth păh năvƠăít th iăgian h nănhi u soăv i

LRT, m tăh ăth ngăBRTăth

ngăho tăđ ngă ăm tăt căđ ătrungăbìnhăcaoăh nănhi uăsoăv iă

m tăh ăth ngăxeăbuỦtăđôăth ; BRTălƠăm tăl aăch năđ yăh aăh năchoăcácăthƠnhăph ătìmăcáchă
đ ăgi măphátăth iăkhíănhƠăkínhăliênăquanăđ năgiaoăthôngăv năt i,ăđ căbi tălƠăm tăph năc aă
m tăchi năl

căl năh năđ ăkhuy năkhíchăch ăđ ăthayăđ i (VincentăvƠ Jerram, 2006, tr. 222-

233). BRT lƠăm tă h ăth ngăkhépăkínă choăxeăbuỦt,ăch ă y uălƠătrênălƠnădƠnhăriêngă choăxeă
buỦtăvƠănhƠăch ăđ
th

cănơngăcao, cóăcôngăsu tăt

ngăđ

ngăv iăh ăth ngăđ

ngăcóăt năsu tăcao,ăkho ngăgiƣnăcáchăgi aă2ăchuy nălƠăd

caoăh nănhi u soăv iăxeăbuỦtăthôngăth

iă5ăphút,ăch tăl

ngăs t; BRT
ngăd chăv ă

ng (ALMECăvƠăTranconcen, 2009).

1.1.2. Th cătr ngăxeăbuýtăt iăTP.ă ƠăN ng
Chínhăquy nă ƠăN ngăkhôngănơngăc păh ăth ngăxeăbuỦtăhi năt iămƠăph iăthayăm iăb ngăh ă
th ngăBRT vì 4 lỦădoăchínhănh ăsau:ă
Th ănh t,ăh ăth ngăxeăbuỦtăhi năt iăđƣăxu ngăc pănghiêmătr ngă(b ăngoƠiăc aăxeăc ăk ,ăbênă
trong khôngăs chăs ,ăđ ngăc ăxeăch tăl

ngăth p),ăđ ăthuăhútăđ ăm iăt ngăl păng

iădơnă

thamăgiaăthìăph iăthayăm iăhoƠnătoƠnăcácăxeăbuỦtăhi năt i,ănhƠăch ăh uănh ăkhôngăcó,ătr mă
trungăchuy năkhôngăcóăbi năbáo,ănhơnăviênăkhôngăcóăđ ngăph c,…ăn uănơngăc păthìăkhôngă
khácăgìăthayăm iăhoƠnătoƠn (ALMECăvƠăTranconcen, 2009).
Th ăhai,ăcáchăth căv năhƠnhăc aăxeăbuỦtălƠăđiălƠnăđ

ngăbênătráiă(g năconăl

n)ănh ngăkhiă

đónăvƠăđ ăkháchăl iăchuy năsangăbênăph iă(v aăhè).ăN uăùnăt căgiaoăthôngăx yăraăthìăVTCCă
d ăb ăk tăl iănh t.ăThêmăvƠoăđó,ăxeăbuỦtăth

ngăkhôngăđ năb năđúngăgi ănh ăquyăđ nhămƠă

b ăch mădoăđènăgiaoăthông,ăn uă2ăxeăbuỦtăđ nătr măcùngălúcăthìăph iăch ăchoăxeăbuỦtăkiaă
ti păc năkeăgaăth măđ iătr

c.ăM tăkhác,ănhƠăch ăxeăbuỦtăđôiăkhiălƠăđi măđ ăc aăPTCN.ăVìă


3

v y,ăn uăchoăxeăbuỦtăthamăgiaăgiaoăthôngăchungăđ

ngăv iăcácăPTCNăkhácăthìăch ngăkhácă

nƠoăđiăvƠoăv tăxeăđ ăc aă2ăthƠnhăph ălƠ HCMăvƠăHƠăN i.ă óălƠăch ăcóăkho ngă5%ăng

iă

dơnăthamăgiaăxeăbuỦtăt iăTP.ăHCMăm cădùăxeăbuỦtăđƣăxu tăhi nă ăđơy h nă10ăn mătrongă
khiădơnăs ăvƠăxeămáy,ăxeăconăl iăt ngăquáănhanhăd năđ nătìnhătr ngăt căngh năgiaoăthông,ă
gơyăthi tăh iăkinhăt (Nguy năXuơnăThƠnh,ă2009,ătr.ă5).
Th ăba,ăBRTăcóăkhôngăgianăđ

ngăriêng,ăn uăđ

căthi tăk ăt t,ăcóăth ăkhaiăthácăcácălƠnă

nƠyăchoăcácăd chăv ăkh năc pănh ăc nhăsát,ăphòngăcháyăch aăcháy,ăc păc u, xeăngo iăgiaoă
đoƠn, taxi (ALMECăvƠăTranconcen, 2009).
Th ăt ,ătheoăắquyăho chăthƠnhăph ă ƠăN ngăđ năn mă2030,ăt mănhìnăđ năn mă2050”,ăcácă

côngătrìnhănh ălƠngăđ iăh c,ăkhuăcôngănghi p,ăsơnăbayăqu căt ,ăgaăđ

ngăs t,ăkhuăduăl chă

đ uădiă d iă raăkh iă vùngătrungătơmăthƠnhăph ,ăđ că bi tălƠăd ăánăc uăđiă b ăquaăsôngăHƠn,ă
đ ngăth iăh ăth ngăBRTăs ăcóăcácătuy năđiăđ năcácăđi mătrên (CôngăTơm,ă2012).
T ăcácălỦădoătrênăchoăth yăvi căs ăd ngăBRTăs ăthu năti năchoăng

iădơnătrongădiăchuy nă

vƠă duă l ch,ă gópă ph nă vƠoă m că tiêuă chungă c aă TPă lƠă ắphátă tri nă b nă v ngă TP.ă Ơă N ng”ă
gi măùnăt căgiaoăthôngăvƠăôănhi mămôiătr
đ nhăc aăng

ngătrongăt

ngălai. Tuyănhiên v năđ ălƠăquy tă

iădơn,ăh ăcóăỦăđ nhăs ăd ngăBRTăhayăkhông?ă Cơuătr ăl iăđ

cătrìnhăbƠyă ă

Hìnhă1.1ăvƠăHìnhă1.2. Hìnhă1.1ăbi uădi năT năsu tăs ăd ngăxeăbuỦt,ăc ă100ăng

iăthì 47%

ch aăt ngăs ăd ngăxeăbuỦt,ă51%ăítăkhiăs ăd ngăxeăbuỦt,ă1,5%ăs ăd ngăxeăbuỦtă1ăl n/tu n,ă
0,3%ăs ăd ngă4-5ăngƠy/tu n,ă0,3%ăs ăd ngă2-3ăngƠy/tu n.
Hìnhă1.1. T năsu tăs ăd ngăxeăbuỦt

Ngu n: DaCRISS, 2008, trích trong ALMEC và Tranconcen, 2009


4

Hìnhă1.2ăth ăhi nălỦădoăkhôngăs ăd ngăxeăbuỦtăc aăng

iădơn.ăQuaăđi uătraăxácăđ nhăđ

y uăt ăquanătr ngănh tătrongăd chăv ăxeăbuỦtăđóălƠăm ngăl

că

iătuy nă(60%),ăth iăgianăho tă

đ ngă(39%)ăvƠăt năsu tăchuy nă(38%),…
Hìnhă1.2. LỦădoăkhôngăs ăd ngăxeăbuỦt

Ngu n: DaCRISS, 2008, trích trong ALMEC và Tranconcen, 2009

Vìăv yăvi că ƠăN ngămu năchuy năng
t căgiaoăthôngăvƠăôănhi mămôiătr
đ nhăc aăng
t

iădơnăquaădùngăVTCCălƠăc năthi tăb iăs ăgi măùnă

ngătrongăt

iădơnăb iăvìăs ălƠăsaiăl măn uăc

ngălai.ăTuyănhiên,ăc năph iănghiênăc uăỦă
ngăch ăng

iădơnăph iăs ăd ngăVTCCăvƠă

căquy năs ăd ngăxeămáyăho căxeăcon.

1.2. S c n thi t c aăđ tƠi
V iăs ăti năđ uăt ăd ăki nălƠă33-37,5ătri uăUSD (H

ngăTh m,ă2012) (kho ngă6,4%-7,3%

GDP1 TP.ă ƠăN ngăn mă2010),ăđơyălƠăs ăti năkhôngănh ,ătuyănhiênăd ăánăch ăm iăth mă
đ nhătínhăkh ăthiăv ăkinhăt ăvƠătƠiăchínhămƠăch aănghiênăc uătháiăđ ăvƠă Ủ đ nh c aăng
dơnă ƠăN ngăđ iăv iăBRT. i uănƠyăd năđ năd ăbáoăl

ngăng

iăthamăgiaăth

iă

ngăl năh nă

th căt ăs ăd ng. Vìăv yăđ ăphátăhuyăl iăíchăkinhăt ăc aăBRT,ăc năph iăcóăm tănghiênăc uă
c ăth ăd aătrênăb ngăch ngăth cănghi măđ ătìmăraănh ngănhơnăt ăcóătácăđ ngăđ năỦăđ nhăs ă
d ngăVTCC,ăt ăđóăđ aăraăcácăgi iăphápăthíchăh p.
1.3. M cătiêuănghiênăc u
ătƠiăcóăbaăm cătiêuănghiênăc u: (1) Xácăđ nh cácănhơnăt ă nhăh

BRTăc aăng
1

iădơnă ƠăN ng; (2)ă oăl

ngăđ năỦăđ nhăs ăd ngă

ngăm căđ ătácăđ ngăc aăcácă nhơnătô nƠyăđ năỦă

Tácăgi ăt ătínhătoánătheoăGDPă ƠăN ngăn mă2010


5

đ nhăs ăd ng BRT; (3) Xemăxétănhơnăt ănƠoălƠăquanătr ngănh t,ăcóă nhăh
s ă d ngă BRT,ă quaă đóă tìmă raă gi iă phápă khuy nă khíchă ng

ngăđ năỦăđ nhă

iă dơnă s ă d ngă khiă BRTă chínhă

th căđiăvƠoăho tăđ ng.
1.4. Ph m vi, đ iăt

ng vƠăph

ngăphápănghiênăc u

Ph măviănghiênăc uăc aăđ ătƠiălƠătoƠnăb ăh ăth ngăBRTă ăkhuăv căTP.ă ƠăN ng.ă
iăt

ngănghiênăc uălƠăỦăđ nhăs ăd ngăBRTăc aăng

iădơnăđangăsinhăs ngăho căđang lƠmă

vi căt iăTP. ƠăN ng,ăcóăhi uăbi tăv ăBRTăho căsauăkhiăđ
iăt

căgi iăthi uăv ăBRT.

ngăph ngăv năng uănhiên,ăt pătrungăch ăy uăvƠo: (1)ăSinhăviênăcácătr

ngăđ iăh c;ă

(2) Nhơnăviênăv năphòng;ă(3)ăHƠnhăkháchăt iăb năxeăbuỦt.
Ph

ngăphápănghiênăc u:ăQuaăcácănghiênăc uătrênăth ăgi i,ătácăgi ărútăraămôăhìnhănghiênă

c uăphùăh p,ăxơyăd ngăb ngăh i,ăti năhƠnhăđi uătra.ăSauăkhiăcóăb ngăs ăli uăs ăphơnătíchăđ ă
tinăc yăCronbach’săAlphaăđ ăki măđ nhăđ ătinăc yăc aăthangăđo,ăti păđ năphơn tíchănhơnăt ă
EFAăvƠăcu iăcùngăki măđ nhămôăhìnhăb ngăphơnătíchăh iăquyăđaăbi năđ ăxácăđ nhămôăhìnhă
h iăquyăphùăh păhayăkhôngăvƠăbi nănƠoătácăđ ngăm nhănh tălênăụăđ nhăs ăd ng.ăPhơnătíchă
EFA s ălo iănh ngăbi năkhôngăphùăh păraăkh iănhómănhơnăt ,ătránhăvi c k tălu năm tăcáchă
đ nhătính.ăM tăkhác,ăEFAăcònăchoăbi tăbi nănƠoăquanătr ngănh tătrongăm tănhómănhơnăt .
1.5. Cơuăh i chínhăsách
ătƠiătr ăl iănh ngăcơuăh iăchínhăsáchănh ăsau:
Cơuăh iă1:ăCácănhơn t ănƠoă nhăh

ngăđ năỦăđ nh s ăd ngăBRTăc aăng

iădơnă ƠăN ng?

Cơuăh iă2:ăM căđ ătácăđ ngăc aăcácănhơn t ănƠyăđ năỦăđ nhăs ăd ngăBRTănh ăth ănƠo?
Cơuăh iă3:ăLƠmăcáchănƠoăđ ăng

iădơnă ƠăN ngăs ăd ngăBRTăkhiăh ăth ngănƠyăhoƠnăthƠnhă

vƠăđiăvƠoăho tăđ ng?
1.6. B c c lu năv n
B ă c că c aă lu nă v nă đ
nghiênăc u.ăCh
bƠyăph

că chiaă thƠnhă 5ă ch

ngă 1ă gi iă thi uă t ngă quană đ ă tƠiă

ngă2ătrìnhăbƠyăc ăs ălỦăthuy tă vƠămôăhìnhănghiênăc u.ăCh

ngăphápănghiênăc u.ăCh

tíchăd ăli u.ăCh

ng.ă Ch

ngă3ătrìnhă

ngă4ăphơnătíchăd ăli uăvƠătrìnhăbƠyăcácăk tăqu ăphơnă

ngă5ătómăt tăk tăqu ănghiênăc u,ăđóngăgópăc aăđ ătƠi,ăỦăngh aăth căti n,ă

h năch ăc aăđ ătƠiăvƠăđ ăxu tăh

ngănghiênăc uăti pătheo.


6

Ch
Ch

ngă2: C ăS

LụăTHUY TăVÀăMÔăHỊNHăNGHIểNăC U

ngă2ătrìnhăbƠyăc ăs ălỦăthuy tăvƠămôăhìnhănghiênăc u. C ăs ălỦăthuy tăđ

căápăd ngă

trongănghiênăc uălƠăThuy tă hƠnhăviă ho chăđ nhă (TPB)ăvƠăMôăhìnhă ch pănh năcôngăngh ă
(TAM).ăMôăhìnhănghiênăc u đ

cătácăgi ăt ngăh păt ănh ngănghiênăc uătrênăth ăgi iăvƠă

rútăraămôăhìnhăphùăh păv iăth cătr ngăVi tăNam.ăTrongămôăhìnhănghiênăc uăs g m nh ngă
nhơnăt ătácăđ ngăđ năụăđ nhăs ăd ng,ăCh

ngă2 s ăti năhƠnhăphơnătíchăt ngănhơnăt ăđ ăxơyă

d ngăthangăđoăphùăh p.ă
2.1. C ăs lýăthuy t
Lai vƠ Chenă(2010)ăchoăr ngătr

căkhiăxơyăd ngăm tăh ăth ngăv năchuy năm iăthìăcácănhƠă

qu nălỦăgiao thôngăcôngăc ngăc n nghiênăc uăhƠnhăviăc aăhƠnhăkháchăvƠăcácăy uăt ăcóă nhă
h

ngăđ năỦăđ nhăs ăd ngăc aăhƠnhăkhách.ăVi cănghiênăc uăỦăđ nhăvƠăhƠnhăviălƠănhi măv ă

đ căbi tăquanătr ngăvìănóăcóăth ăgiúpăcácănhƠăqu nălỦăgiaoăthôngăcôngăc ngăđápă ngănhuă
c uă c aă hƠnhă kháchă vƠă giúpă choă h ă cóă cácă chi nă l

că ti pă th ă hi uă qu ă đ ă gi ă l iă hƠnhă

kháchăhi năt iăđ ngăth iăcóăth ăthuăhútăhƠnhăkháchăt ăcácăph

ngăti năkhácăchuy năsang.ă

Hi nănayătrênăth ăgi i cóăthuy tăhƠnhăviăho ch đ nhă(TPBă- Theory of Planned Behavior)
vƠă môă hìnhă ch pă nh nă côngă ngh ă (TAMă - Technology Acceptance Model) lƠă hai h că
thuy tă nghiênă c uă Ủă đ nh,ă hƠnhă viă c aă m iă cáă nhơnă vƠă đƣă đ

că ápă d ngă trongă r tă nhi uă

nghiênăc uătrênăth ăgi i. Vìăv y,ăđ ătƠiăc ngăs ăd ngăhaiăh căthuy tănƠyăđ ănghiênăc uăcácă
y uăt ă nhăh

ngăđ năỦăđ nhăs ăd ngăBRTăc aăng

iădơnăTP.ă ƠăN ng.

2.1.1. Thuy tăhƠnhăviăho ch đ nhăTPB
Hìnhă2.1. Môăhìnhăthuy tăhƠnhăviăho chăđ nhă(TPB)
Tháiăđ ăđ iăv i
hƠnhăvi (A)

Chu năch ă
quan (SN)

ụăđ nhăhƠnhă
vi (BI)

Nh năth căki mă
soátăhƠnhăviă
(PBC)

Ngu n: Ajzen, 1991, tr. 182.

HƠnhăviă
th căt


7

Hìnhă2.1ălƠămôăhìnhăc aăThuy tăhƠnhăviăho chăđ nhă(TPB)ăđ
n mă1991.ăAjenăchoăr ngăcóăbaănhơnăt ă nhăh

căđ ăxu tăb iăIcekăAjenăvƠoă

ngăđ năỦăđ nhăc aăconăng

iăđóălƠăTháiăđ ă

(Attitude ậ A),ăChu năch ăquană(Subjective Norm ậ SN)ăvƠăNh năth căki măsoátăhƠnhăvi
(Perceived Behavioral Control ậ PBC) (Ajen, 1991).
N mă 1975,ă Fishbeină vƠă Ajenă đƣă đ ă xu t Thuy tă hƠnhă đ ngă h pă lỦă (Theoryă ofă Reasonedă
Action - TRA),ă đơyă lƠă ti nă thơnă c aă Thuy tă hƠnhă viă ho chă đ nh. Nhơnă t ă trungă tơmă c aă
Thuy tăhƠnhăđ ngăh pălỦăđóălƠăụ đ nhăc aăm tăcáănhơnăđ

căth ăhi năb iăm tăhƠnhăviănh tă

đ nh.ăHaiănhơnăt ăTháiă đ vƠăChu năch ăquan cóă nhăh

ngăđ năụăđ nhă c aăcáănhơnăđó

trongăđóăTháiăđ ăđ ăc păđ năvi căđoăl

ngăb ngăs căm nhăc aăni mătin vƠăvi căđánhăgiáă

k tăqu ăcóăth ălƠătíchăc căho cătiêuăc căđ ăth ăhi năhƠnhăviăc aăm tăcáănhơn; Chu năch ă
quanăđ ăc pănh năth căt ăcácăápăl căxƣăh iăđ ăth căhi năho căkhôngăth căhi năcácăhƠnhăvi.
i uănƠyăth ăhi nă ăph năbôiăđ m trong Hìnhă2.1 (Davis,ăBagozziăvƠ Warshaw,ătríchătrongă
Chutter M.Y., 2009, tr. 3).
N mă 1985,ă Ajenă đƣă m ă r ngă Thuy tă hƠnhă đ ngă h pă lỦ b ngă vi că b ă sungă thêmă m tă
nhơn t ăđóălƠăNh năth căki măsoátăhƠnhăvi.ăAjenăchoăr ngăvi căthêmăm tănhơnăt ăth ăbaă
s ăkh căph căđ

căh năch ă ămôăhìnhăThuy tăhƠnhăđ ngăh pălỦ,ăđóălƠăvi căđ iăphóăv iă

các hƠnhăviămƠăconăng

iăv năthi uăs ăki măsoátăc aăỦăchí. Nh năth căki măsoátăhƠnhă

vi đ ăc păđ năs ăd ădƠngănh năth căho căkhóăkh nătrongăvi căth căhi năcácăhƠnhăvi,ăvƠă
nóă gi ă đ nhă đ ă ph nă ánhă kinhă nghi mă trongă quáă kh ă c ngă nh ă nh ngă tr ă ng iă cóă th ă
đoánăđ

c (Ajzen, 1991, tr. 188).

2.1.2. Môăhìnhăch pănh năcôngăngh ăTAM
N mă1986,ăDavisăđƣăđ ăxu tămôăhìnhăTAM nguyênăth y. TAM lƠăm tăcôngăc ăh uăíchăđ ă
d đoánăỦăđ nhăc aăconăng

i cóăch pănh năhayăkhôngăkhi s ăd ngăm tăcôngăngh ăm i.

Vi căch pănh năvƠăs ăd ngăcôngăngh ăcóăth ăđ

căgi iăthíchăb ngăni mătinăng

iăs ăd ng,ă

tháiăđ ăvƠăỦăđ nh.ăTháiăđ ăs ăd ngălƠănhơnăt ăquy tăđ nhătrongăvi căch pănh năhayăt ăch iă
côngă ngh ă (Davis,ă 1986,ă tríchă trongă Chutter M.Y., 2009). Ni mă tină g mă haiă nhơnă t ă tácă
đ ngătr căti păđ năAăg m Nh năth căs ăh uăíchă(Perceived Ease of Use ậ PEU) vƠ Nh nă
th cătínhăd ăs ăd ngă(PerceivedăUsefulnessăậ PU).
Davis (1989, tr. 320) đ nh ngh a: “PU là m c đ mà m t cá nhân tin r ng vi c s d ng
m t h th ng đ c thù s nâng c p s th hi n c a h ; PEU là m c đ mà m t cá nhân tin

8

r ng vi c s d ng m t h th ng đ c thù s không c n n l c th ch t l n tinh th n”. Môă
hìnhăTAMănguyênăth yăđ

cătrìnhăbƠyă ăHìnhă2.2.
Hìnhă2.2. MôăhìnhăTAMănguyênăth y

Nh năth căs ă
h uăíchă(PU)

Tháiăđ ăs ăd ngă
(A)

ụăđ nhăhƠnhăviă
s ăd ngă(BI)

Nh năth cătínhă
d ăs ăd ngă
(PEU)

Ngu n: Davis, 1986, trích trong Chuttur, M.Y., 2009, tr. 2.

Tuyănhiên,ăsauănhi uăb ngăch ngăth cănghi m,ămôăhìnhăTAMăđƣăcóăthayăđ i.ăN mă1989,
Davis,ă Bagozziă vƠă Warshawă nh nă raă r ngă PUă cóă tácă đ ngă tr că ti pă đ nă Ủă đ nhă s ă d ngă
côngă ngh mƠă khôngă c nă thôngă quaă vi că hìnhă thƠnhă tháiă đ .ă

nă n mă 1996,ă Davisă vƠ

Venkatesh đƣăđ ăxu tămôăhìnhăTAMăphiênăb năcu iăcùngăb ngăvi călo iăb ănhơnăt ăTháiă
đ .ă H ă choă r ng,ă PEUă vƠă PUă tácă đ ngă tr că ti pă đ nă ụă đ nhă s ă d ngă côngă ngh (Davis,
1986,ă tríchă trongă Chuttur,ă M.Y.,ă 2009).ă Môă hìnhă TAMă phiênă b nă cu iă đ

că trìnhă bƠyă ă

Hìnhă2.3.
Hìnhă2.3. MôăhìnhăTAMăphiênăb năcu i
Nh năth căs ăh uă
íchă(PU)
ụăđ nhăhƠnhăviăs ă
d ng (BI)
Nh năth cătínhăd ă
s ăd ngă(PEU)

Ngu n: Davis và Venkatesh, 1996, trích trong Chuttur, M.Y., 2009, tr. 10.

*ăNh ăv y,ăn uăk tăh pămôăhìnhăTPBăvƠăTAMăthìăcóăb nănhơnăt ătácăđ ngăđ năụăđ nhăs ă
d ngăg m:ăNh năth căs ăh uăíchă(PU),ăNh năth cătínhăd ăs ăd ngă(PEU),ăChu năch ăquană
(SN),ăNh năth căki măsoát hƠnhăviă(PBC). Cóă4ăgi ăthuy tăđ

căđ aăraănh ăsau:

Gi ăthuy tăH1:ăKhiăcáănhơnătinăr ngăvi căs ăd ngăm tăh ăth ngăđ căthùăs ănơngăc păs ăth ă
hi năc aăh ăthìăh ăs ăcóăỦăđ nhăs ăd ngă(Davis,ă1989,ătr.ă320).ăNh ăvơy,ăNh năth căs ăh uă
íchăcóă nhăh

ngătíchăc c đ năụ đ nhăs ăd ng.

9

Gi ăthuy tăH2:ăKhi cáănhơnătinăr ngăvi căs ăd ngăm tăh ăth ngăđ căthùăs ăkhôngăc năn ă
l căth ăch tăl nătinhăth năthìăh ăs ăcóăỦăđ nhăs ăd ngăvƠăng
Nh ăvơy,ăNh năth cătínhăd ăs ăd ngăcóă nhăh

căl iă(Davis, 1989, tr. 320).

ngătíchăc c đ năụ đ nhăs ăd ng.

Gi ăthuy tăH3:ăKhiăcáănhơnănh năth căt ăcácăápăl căxƣăh iăđ ăth căhi năho căkhôngăth că
hi năỦăđ nh (Ajzen, 1991, tr. 188).ăNh ăv y,ăChu năch ăquanăcóă nhăh

ngătíchăc c đ nă

ụ đ nhăs ăd ng.
Gi ăthuy tăH4:ăKhiăcáănhơnăd ădƠngănh năth cătrongăvi căth căhi năcácăhƠnhăviăthìăh ăs ă
cóă Ủă đ nhăs ăd ngă vƠă ng
hƠnhăviăcóă nhăh

că l iă (Ajzen,ă1991,ătr.ă188).ă Nh ă v y,ă Nh năth căki măsoátă

ngătíchăc c đ năụăđ nhăs ăd ng.

2.1.3. T ngăh păcácănghiênăc uăvƠămôăhìnhăđ ăxu t
Chen vƠ Chao (2010)ă đƣă k tă h pă môă hìnhă TPBă ậ TAM ậ Thóiă quenă s ă d ngă PTCNă đ ă
nghiênăc uăvi căchuy năđ iăhƠnhăviăt ăs ăd ngăPTCNăsangăVTCCăđ

cătrìnhăbƠyă ăHìnhă

2.4.ăK tăqu ăchoăth yăr ngăthôngăquaăsoăsánhăv iăcácăbi năTPB,ăhƠnhăviăthóiăquenăs ăd ngă
PTCNăc nătr ăỦăđ nhăc aăm tăcáănhơnăchuy năđ iăt ăvi căs ăd ngăxeăh iăhayăxeămáyăsangă
vi că s ă d ngăVTCC.ă Nh ă đƣă trìnhă bƠyă ă Ch

ngă 1,ă 98%ă ng

iă dơnă Ơă N ngă khôngă s ă

d ngăVTCCămƠăch ăs ăd ngăPTCN.ăVìăv yăThóiăquenăs ăd ngăPTCNăcóă nhăh

ngătiêuă

c c đ năỦăđ nhăs ăd ngăBRTă(gi ăthuy tăH5)ăvƠătácăgi ăđ ăxu tănhơnăt ăth ăn măc aămôă
hìnhănghiênăc uălƠăThóiăquenăs ăd ngăPTCN.
Hìnhă2.4. Môăhìnhăk tăh păTPBăậ TAM ậ HB
TAM
Nh năth căs ăh uă
íchă(PU)

Tháiăđ ăs ăd ng
(A)

ụăđ nhăs ăd ng

Nh năth cătínhăd ă
s ăd ngă(PEU)
Nh năth căki mă
soátăhƠnhăvi(PBC)
Chu năch ăquan
(SN)

TPB
Thóiăquen

Ngu n: Chen và Chao, Transportation Research, Part F, 2010, tr. 3.


10

ThêmăvƠoăđó,ătheoănghiênăc uăc aăHu nh Th ăDu vƠăBowenă(2011) ắS ăphátătri năc aăh ă
th ngăxeăbuỦtă ăTP.ăHCM:ăđơuălƠănh ngăb ăt c” đƣăch ăraăm tătrongănh ngănguyênănhơnăh ă
th ngăxeăbuỦtăkémăphátătri n doăxeăbuỦtălƠăph
nƠyăph năánhăch tăl
buỦtăc aăng
Ch tăl

ngăti năv năt iădƠnhăchoăng

ngăc aăxeăbuỦtăkhôngăcaoăvƠănóă nhăh

iănghèo.ă i uă

ngăđ năỦăđ nhăs ăd ngăxeă

iădơn. Vìăv y,ătácăgi ăđ ăxu tănhơnăt ăth ăsáu c aămôăhìnhănghiênăc uălƠ bi n

ngăd chăv . Ch tăl

cƠngăcao vƠăng

ngăd chăv ăcƠngăcaoăthìăỦăđ nhăs ăd ngăxeăbuỦtăc aăng

căl i.ăChoănênăch tăl

ngăd chăv ăcóă nhăh

iădơnă

ngătíchăc c đ năỦăđ nhăs ă

d ngăBRTă(gi ăthuy tăH6).
Môăhìnhăđ ăxu t
Môăhìnhănghiênăc uăcóăsáuănhơnăt ătácăđ ngăđ năụăđ nhăs ăd ngăBRTăg m:ăNh năth căs ă
h uăíchă(PU),ăNh năth cătínhăd ăs ăd ngă(PEU),ăChu năch ăquană(SN),ăNh năth căki mă
soátăhƠnhăviă(PBC),ăThóiăquenăs ăd ngăPTCNă(HB),ăCh tăl

ngăd chăv ă(SQ).

Hìnhă2.5. Môăhìnhănghiênăc u đ ăxu t
Nh năth că
s ăh uăích

Nh năth cătínhă
d ăs ăd ng

H2+

H1+

ụăđ nhă

s ăd ng

H3+
Nh năth c
ki măsoátăhƠnhăviă

H6+

Ch tăl ngă
d chăv

H5-

H4+

Thóiăquenă
s ăd ngăPTCNă

Chu nă
ch ăquană

Ngu n: T ng h p c a tác gi t các nghiên c u.

2.2. Phơnătíchăt ngănhơnăt trongămôăhìnhăđ xu t
2.2.1. Nhơnăt ăNh năth căs ăh uăíchă(PU)
Nghiênă c uă c aă Filipeă vƠ Macárioă (2012,ă tr.ă 151) đƣă cho r ngă h ă th ngă BRTă cóă nh ngă
thu năl iăl năkhiăsoăsánhăv iăcácăh ăth ngăv năt iăhƠnhăkháchăkhác.ăNh ngăthu năl iăđóălƠ:ă


T c đ d ch v t t (Good service speed and reliability).

11



B o tr t chính quy n cao (Greater patronage).



Chi phí th p h n (Lower costs).



Công su t cao h n (Higher capacity).



Tính linh ho t (Operational flexibility).



Kh n ng nâng c p t t (Possibility of incremental implementation).



Gi m chi phí s d ng m t đ

ng (Including land use changes).

Beiraoă vƠă Cabrală (2007,ă tr.ă 478,ă tríchă trongă Mehbub Anwar, A.H.M., 2009, tr. 73) trong
nghiênăc uăắtìmăhi uătháiăđ ăđ iăv iăVTCCăvƠăxeăh iăcáănhơn”ăđƣăch ăraăcácăđi măthu năl iă
khiăs ăd ngăVTCC,ăđóălƠ:ă


Chi phí (Cost).



Gi m áp l c (Less stress).



Không c n c ng th ng khi lái xe (No need to drive).



Có th th giãn (Be able to relax).



Có th ngh ng i ho c đ c sách (Be able to rest or read).



Du l ch trên xe buýt (Travel time on bus lanes).



Gi m ô nhi m không khí (Less population).



Trò chuy n v i nh ng ng

i trên xe (Talk to other persons on the vehicle).

Nghiênăc uăc a Chen vƠ Chao (2010, tr. 131) trongănghiênăc uăv ăh ăth ngăKMRT,ăm tă
h ăth ngăMRTă ă ƠiăLoan,ăchoăr ngăPUăđ

căđoăl

ngănh ăsau:ă



Chiăphíăth p (Taking the KMRT to commute would cost me less).



Th iă giană s ă d ngă hi uă qu (Taking the KMRT to commute would make my time
more efficient).



Gi mă th iă giană điă đ
commuting time).

ng (Taking the KMRT to commute would reduce my

12



Vi cădiăchuy năti năl i (Taking the KMRT to commutewould make my transferring
more convenient).



H uăíchăkhiădiăchuy n (Taking the KMRT is useful for me when commuting).

T ănh ngănghiênăc uătrên,ătácăgi ăxơyăd ngăvƠăt ngăh păthƠnhăthangăđoăchoăbi năPU, kêtă
qu ăđ

cătrìnhăbƠyă ăB ngă2.1.

B ngă2.1. ThangăđoăNh năth căs ăh uăích
Mƣ

Thangăđo

PU1

Tôiăngh ăs ăd ngăBRTăs ăti tăki măth iăgian

PU2

Tôiăngh s ăd ngăBRT h uăích

PU3

Tôiăngh ăs ăd ngăBRTăthu năti n

PU4

Tôiăngh ăchiăphíăs ăd ngăBRTăs ăth p

PU5

Vi căs ăd ngăBRTăs ăgiúpătôiăkhôngăc ngăth ngănh ăkhiăláiăxe

PU6

Tôiăngh ăcóăth ăduăl chăb ngăvi căs ăd ngăBRT

PU7

S ăd ngăBRTătránhăôănhi mămôiătr

PU8

Tôiăngh ăBRTăs ăđ

ng

căchínhăquy năb oătr ,ăkh ăn ngănơngăc păt t

Ngu n: T ng h p c a tác gi t các nghiên c u.

2.2.2. Nhơnăt ăNh năth cătínhăd ăs ăd ngă(PEU)
Nghiênăc uăc aăChenăvƠ Chaoă(2010,ătr.ă131)ăđƣăđoăl


ngăPEUăb ngă5ăthu cătínhăsau:ă

H ă th ngă véă d ă dƠngă vƠă d ă hi u (My interaction with the ticketing system of the
KMRT is easy and understandable).



H ăth ngăthôngătinăd ădƠngăvƠăd ăhi u (My interaction with the information system
of the KMRT is easy and understandable).



Vi căti păc n c ăs ăvƠăd chăv ăd ădƠngăvƠăd ăhi u (My interaction with the facilities
and services of the KMRT is easy and understandable).



Giúpăd ădƠngăchoăvi cădiăchuy n (It is easy for me to take the KMRT for commuting
purposes).



D ădƠngăs ăd ng (It is easy to use the KMRT).


13

Litman (2012, tr. 9)ătrongănghiênăc uăắ ánhăgiáăl iăíchăvƠăchiăphíăc aăVTCC”ăđƣăcungăc pă
m tăs ăthu cătínhăliênăquanăđ nătínhăd ăs ăd ngătrongăvi căs ăd ngăVTCCăg m:


D dàng quá c nh và chuy n qua các hình th c du l ch khác (Ease of transferring
within the transit system and with other travel modes).



D dàng ti p c n v i các tr m trung chuy n và đi m d ng (Ease of reaching transit
stations and stops, particularly by walking).



D

dàng có đ

c thông tin v

các d ch v

v n chuy n (Ease of obtaining

information about transit services).
T ănh ngănghiênăc uătrên,ătácăgi ăxơyăd ngăvƠăt ngăh păthƠnhăthangăđoăchoăbi năPEU, kêtă
qu ăđ

cătrìnhăbƠyă ăB ngă2.2.

B ngă2.2. ThangăđoăNh năth cătínhăd ăs ăd ng
Mƣ

Thangăđo

PEU1

Tôiăngh ăh ăth ngăvéăBRTăs ăd ădƠngăvƠăd ăs ăd ng.

PEU2

Tôiăngh ăthôngătinăv ăcácăd chăv ăv năchuy năc aăBRTăd ădƠngăvƠăd ăhi u.

PEU3

Tôiăngh ăvi căti păc năv iăcácătr m/đi măđi/đi măd ngăs ăd ădƠng.

PEU4

Tôiăngh ăvi căs ăd ng/điăl iăb ngăBRTăs ăd ădƠng.

Ngu n: T ng h p c a tác gi t các nghiên c u.

2.2.3. Nhơnăt ăNh năth căki măsoátăhƠnhăviă(PBC)
PBCăđ

căChenăvƠ Chao (2010, tr. 131)ăđoăl

ngăb iă2ăthu cătính:ă



S ăd ngăd dƠng (For me to take the KMRT to commute is easy).



Tínhăt ăquy tăc aăcáănhơnă(My freedom to take the KMRT to commute is high).

T ăđó,ătácăgi ăápăd ngăvƠoăthangăđo choăbi năPBC,ăkêtăquaăđ

cătrinhăbayă ăBangă2.3.

B ngă2.3. ThangăđoăNh năth căki măsoátăhƠnhăvi
Mƣ

Thangăđo

PBC1

Tôiăngh ăb năthơnătôiăs ăd ngăBRTăm tăcáchăd ădƠng.

PBC2

TôiăhoƠnătoƠnăch ăđ ngătrongăvi căl aăch năBRTălƠăph

Ngu n: T ng h p c a tác gi t các nghiên c u.

ngăti nădiăchuy n.

14

2.2.4. Nhơnăt ăChu năch ăquană(SN)
Beirao vƠ Cabral (2007, tr.ă 478,ă tríchă trongă Mehbubă Anwar,ă A.H.M.,ă 2009,ă tr.ă 74) trong
nghiênăc uăđƣăđ aăraăcácăthu cătínhă nhăh

ngăđ năđ ngăc ăthúcăđ yăvi căs ăd ngăVTCC:



D ch v t t h n (Better service).



Th i gian đ



Tr c ti p v n chuy n t nhà đ n n i làm vi c (Direct transport from home to work).



Thông tin s n có và d hi u (More information available and easy to understand).



Ti t ki m ti n (Save money).



Không có ch đ u xe (Not having a parking space).



Tho i mái và thoáng đãng (More comfort and air-conditioning on vehicles).



Giúp c i thi n môi tr

c th c hi n (Be certain that the timetables are performed).

ng (Contribute to a better environment).

Chen vƠ Chao (2010, tr. 131) đoăl


ngăh ăt ng

ngăSNăb ngăcácăthangăđoănh ăsau:ă

iăquanătr ngă(Most people who are important to me would support

that I take the KMRT to commute).


Suyă ngh ă c aă ng

iă quană tr ngă (Most people who are important to me think I

should take the KMRT to commute).


Chínhăsáchăc aăChínhăph ă (Government policy will influence my choice of taking
the KMRT).

T ănh ngănghiênăc uătrên,ătácăgi ăxơyăd ngăvƠăt ngăh păthƠnhăthangăđoăchoăbi năSN, kêtă
qu ăđ

cătrìnhăbƠyă ăB ngă2.4.


15

B ngă2.4. ThangăđoăChu năch ăquan
Mƣ

Thangăđo

SN1

Ng

iăquanătr ngă(v iătôi)ăs ă ngăh ătôiăs ăd ngăBRTăđ ădiăchuy n

SN2

Ng

iăquanătr ngă(v i tôi) ngh ăr ngătôiănênăs ăd ngăBRTăđ ădiăchuy n

SN3

ụăki năc aăc ngăđ ngăs ă nhăh

SN4

Vi căc măch yăxeămáyă m t s ătuy năđ

SN5

D chăv ăBRTăt t,ăth iăgianăchuy nătuy năđúngăgi ,ăkhôngăgianătho iămáiăs ă nhăh
đ năquy tăđ nhăch năBRTăc aătôi

SN6

Ti tăki măchiăphíăt ăBRTăs ă nhăh

SN7

Vi căs ăd ngăBRTăgiúpăc iăthi nămôiătr

ngăđ năl aăch năc aătôi
ngăs ă nhăh

ngăđ năl aăch năBRT
ngă

ngăđ năquy tăđ nhăc aătôi

ngăs ă nhăh

ngăđ năquy tăđ nhăc aătôi

Ngu n: T ng h p c a tác gi t các nghiên c u.

2.2.5. Nhơnăt ăThóiăquen s ăd ngăph

ngăti năcáănhơn (HB)

Chen vƠ Chao (2010, tr. 131) xơyăd ngăthangăđo Thóiăquenăs ăd ngăPTCNălƠ trungăbìnhă
(kho ngăm tătu n)ăm tăcáănhơnăs ăd ngăPTCN baoănhiêuăl n. Beirao vƠ Cabral (2007, tr.
478,ă tríchă trongă Mehbubă Anwar,ă A.H.M.,ă 2009,ă tr.ă 73)ă đƣă đ aă raă m tă s ă thu nă l iă trongă
vi căs ăd ngăPTCN,ăđóălƠ:ă



T do/đ c l p (Freedom/ independence).
i đ n b t c n i nào (Ability to go where I want).



Thu n ti n (Convenience).



Nhanh chóng (Rapidity).



Tho i mái (Comfort).



Linh ho t (Flexibility).



T ch (Know what I can expect).



An toàn (Safety).



Không gian riêng t (Having my own private space).



Nghe nh c (Listen to music).