BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
LÊ MINH CHÂU – BÙI NGỌC DIỆP – TRẦN THỊ TỐ OANH - PHẠM THỊ THU PHƯƠNG
NGUYỄN DỤC QUANG – LÊ THANH SỬ LƯU THU THỦY – ĐÀO VÂN VI
GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG
TRONG HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP
ở trường Trung học cơ sở
(Tài liệu dành cho giáo viên)
LỜI NÓI ĐẦU
GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG TRONG HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN
LỚP Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
!"#$%#& '(Hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường trung học cơ sở.
)*+,
Phần thứ nhất: -". !#& '
(!(/012
3"#45),
I. Quan niệm về kĩ năng sống
II. Phân loại kĩ năng sống
III. Tầm quan trọng của việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh.
IV. Định hướng giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
"#6$66$6667%+895.$&$8:
#& $"#9* !;<=*' +
#&'012
3"#6><?*;=!$7#&@4$7A<?*
;0%#8' (<B2>C78+'$=!$7#&
D!"!5(<B=;"!'#&E $FF
B!;4$7(=G5#82
Phần thứ hai: Giáo dục kĩ năng sống trong Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường
trung học cơ sở.
3"#45),
62HIJ5 $&#& '(K"#&
!/<<B2 3"#!87%9*"#&
!/<<B B;#& '2
662LB;""#!M*N"=;#&
'2 3"#+!8N*Jgợi mở, 8JCO$
$7#&$+8G@*;(*M%! '
(@""4(C2
6662-"!'*#& (K"#&!/<
<B23@!!815<!4#8.$P=!N*J*5
0%"!'$'Q4$7#8 2R(=G
#8'$::%0%#8'"4$P=42S
(178!=$CO9*+8$12
K'GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG TRONG HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ
LÊN LỚP Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞT<!!<;+8$1=;
!1;I*.<#&;(U$%8+)I<=(
/B2
-V#W5X%:$!<;1(Y@2Z.
'$V;<!+8$1[5D*@*$!
;!<;4$%+9*(/$M*42
CÁC TÁC GIẢ
\
Phần thứ nhất
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ KĨ NĂNG SỐNG VÀ GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO
HỌC SINH TRONG NHÀ TRƯỜNG PHỔTHÔNG
62]^_336`->abc3d3Lef3L
R7@ gb3eh:+i.;(!(/01>;3*F
@ jjkljjm$1?*n=oL#&b3e5;%YQ!O
K6>p_6ne*(!!!(/q#^36rsBt"L#&
uS!!K"@7Y>;3*=;2RF*8$4?*$0%(
B!?X!#&b3e:B#&.iX",O
*8$O#I$O1&@!(UQ$O*
4J$O*C$5;1(/$AL#&01B*
@ F*?*X0B5&$"#!4#8':B
(&"#&9*Nvv6,K'$'<!$'=wM$'W
l!=.<!7 2SV;$(x<8;b3eKeX
t"L#&!S!iM<!"( "#9*(!*ovI8#=
(/'I;$KeJ=q((/01*\yyzl\y{2
>78b3e<!C|
R=.8?*;*b3e,
• RQR0%}Bg~K•h$b3e<!5 !J%g*#*Qh!
J=gQh$I%iD;?5(B+!
%9*"!!8
• RQ]E)€?g^36rsh$b3e<!7*80V
C!!B27!8<[=I%$C
!"! 2
• RQR0% *$*'!#&€?g^3re•h$b3e:B•(&
"9*#&$<!,Học để biết g€Q*(‚h) #8,#8
$#8$(*?8M$5?8.$7%7?5$Aƒ
Học làm ngườig€Q*(Qh) I,%B w$
5i$=7%$=$AƒHọc để sống với người khácg<Q*(<Q
QQ(h) iX",*$4<$=wM$$<!
;Q$;=51ƒHọc để làmg€Q*(#h) =;
1;!;&, V&$57(;$A
HIJ?*;(.8,]*;9*~K•.5 9*
I#8(C(+!JJ=4B/!
B1(/9*C2]*;!8*J?*;*8
{
&$V#WIJIC.84+B"!b3eQ?*;
9*^3re•2]*;9*^3re•<!?*;(.$&$.
=;1;!;&2O?*;9*^36rs.(
1C!!)""<7!(47!=I
B%!"2b !"/"+<B„/%
gví dụ: muốn có kĩ năng thương lượng phải biết nội dung thương lượngh2>;7"„
<!"C@JC""T gVí dụ,thái độ kỳ thị khó làm
cho một người thực hiện tốt kĩ năng biết thể hiện sự tôn trọng với ngườikhách2
RF@?*;(I8$.8“KNS” bao gồm một loạt các kĩ năng cụ thể, cần thiết
cho cuộc sống hàng ngày của con người. Bản chất của KNS là kĩ năng tự quản bản thân và kĩ
năng xã hội cần thiết để cá nhân tự lực trong cuộc sống, học tập và làm việc hiệu quả. Nói cách
khác, KNS là khả năng làm chủ bản thân của mỗi người, khả năng ứng xử phù hợp với những
người khác và với xã hội, khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống.
Lưu ý:
• '*9*b3e$J#&, I<[iX"ge*<r*<e<<h$
I$<"!#8gHQ(*<$€Q*(*#Re<<h
• -"b3e@'*$J#&,
l b O'<! <!;Qƒ
l b 5iO'<! iD<J5i$ <!95i$A
l b 4<O'<! !$ 48$A
• b3e15=!5C!(?(C'7$<"!
(x<8;("2](CC!b3e#G(*5(!!;
#&2
• b3eF**JI$F**JiX"2b3e*JIC<!5
9*I2b3e*JvKCb3e&"!*(<MDiX"$
M5…9*(8! *9**C$")$#I"2
II. PHÂN LOẠI KĨ NĂNG SỐNG
I<b3e$W8Q?*;b3e2>J#&,
†Theo UNESCO, WHO và UNICEF, có thể xem KNS gồm các kĩ năng cốt lõi sau:
u b 5?8.g(<Q<h
u b 8p#8IJg(*<h$
u b *;?5gr‡‡QQ*<<h
u b (*?8Mg#Ql*h$
u b #8g(Q*Q$h
u b *%iDIgQ(Q(*<(Q<*<<h$
•
u b = 7 %p = (' ! = 9* 5 I$ i M (M
geQ<‡*‚*(QQ <# <<$ <2 eQ<‡l*‚*(QQ$ Q<‡lQQQ *# Q<‡l
‡#QQ$*#*<Q**<8h$
u b ;=51gQ*8h
u b %B w!5ig‚(Q*#Qh2
†Trong giáo dục ở Anh quốc, KNS được chia thành 6 nhóm chính là:
*2K
2R=?5
2R**;?5
#2e8p#8C<7$
2e8
Q23.!5?8.
†Trong giáo dục chính quy ở nước ta @ F*?*$b3e/I<Q
?*;$*)*,
a2Nhóm các kĩ năng nhận biết và sống với chính mình$*)b3e&,=
7%$iM(M$%B w$C=ˆ($=('$=$222
b. Nhóm các kĩ năng nhận biết và sống với người khác$*)b3e&,*
;?5$5?8IP$4<$F$!8Y=51$$222
c. Nhóm các kĩ năng ra quyết định một cách có hiệu quả$*)b3e&,C
!iD<J1$#8$#8$(*?8M$5?8.$222
Trên đây chỉ là một số trong các cách phân loại KNS. Tuy nhiên, mọi cách phân loại đều chỉ là
tương đối. Trên thực tế, các KNS thường không hoàn toàn tách rời nhau mà có liên quan chặt chẽ
đến nhau2>J#&,b+(*?8M"WC =7%$ C
!iD<J1$ #8$ #8$ iM
(M$222/7#&2K*8*";?5+@
, =7%$ 4<$ #8$ 5
1$*U$ $4+B5i$222KVV&+
*, =7%$ #8$ *$ C
=ˆ($222
III. TẦM QUAN TRỌNG CỦA VIỆC GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH
TRONG NHÀ TRƯỜNG PHỔ THÔNG
1. Kĩ năng sống thúc đẩy sự phát triển cá nhân và xã hội
R=.8$5@*7%!!9*/$7%
*:X!2>J#&,3/<<!%YQ$
#PO'$0$222'Pƒ@/<!<7$
k
1*$‰$222(.(Š<7P<7ƒ222SJ<!
C'Xb3e2
b3eJ<!@M+/%!"$!
!?QJ=$<!23/b3eWT<1@!(B@
$Dƒ%iD$5?8."J=!Wƒ'/!
14("$<18/!<!9"9*JC23<$/
b3e/M.$#GM.("2>J#&,3/1 (*
?8MT#G:*<+V7(G(;*(*?8M!5(5?8
M*<+9*C2K*8/1 %B wT*8M w
4@/!/%=M w$<!5…
1%YQ$'7$1;$2229*5I2KV/1 *
T 4(;iI8#=?*;‹B'/i?*$T
4(W<!;$5?8@;&$222
b1@‰8=(I$b3eO+‰8=(9*vK$
F*.iX"!5;?8/2Ib3e<!"
8I<!58.iX",;($;*8$#I$/
$222>;#&b3eT‰8@!*JiX"J=$I*
.<"iX"!5.iX"2L#&b3eO5?8"J
=+!?8/$?81#I(<7>;3*!?2
2. Giáo dục kĩ năng sống là yêu cầu cấp thiết đối với thế hệ trẻ
L#&b3e!(….B;(U$…C,
lQJ<!@9I4<*9*.B$<!@/T?8M=
(9*.B(@ B231b3e$QT1=;
(;B5I$*C$")!.B2
l€%*0Ke<!<%*0*C!@(MI$!B4$*
$JCO$OI:vK$O;$
#GM<1Œ$J"ASV;<!(5"7?!4M(/;
*8$;(U/i8M"*iQ9*@8J=!=$<1
V!!55<=*'@(M$54+B@ $
%$@<==231#&b3e$b3e$Q#GM<1Œ
!!=$<=$!<JN$<* $=#&$#GM(<;<
I2-"(8I#P;=9*""7Ke
01(/*F*?*,;$<='/$*iQ8$ 4*
'*$222J<!#Q@b3e+, iM(M$ F$
M$ 5?8IP$ 4<$ *$222
m
>C78$;#&b3e;(U<!(.+$Q(x<8;!
(;B5I$*C$")!R0?ƒ*Q5 %
J=(BC9*"$iI8#=?*;‹B*C$x!
'/$J=$9"$*!$!O*!<!2
3. Giáo dục kĩ năng sống nhằm thực hiện yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông
S5*XiM/F*<!&$F*<!"<=9*=(iX"2S
=;!1=;1;*$;*.B$+5@/
<*"B(!#;$#78+50B#&!0B#&
01(23;&0B#&X;(Š(3M?89*
S5!]"$(€7L#&,
3M?8•yp\yyyp]Ky0B4(C#&01XwM&
<!iI8#="#4(C$4#&$eLb01BI*
.<#&!#;;(U$%)I<=&&3K$KSK.B$
WB=G!(8>;3*$7(C"#&01…B
((=!(B2
tJ(M9*S"S5<+%6vg•l\yyhX(*;&,R&I*
.<#&!#;$0B"#$4#8'2
€7L#& \yykXiM,-&9*#&01<!Ke(
!#;%$(J;$.$‰E! 45$( <=I$
J "!$C!I/>;3*iX"9*$iI8#=
!(;1#Iƒ‰MKe&'<V!"<*"$
**iI8#=!5;R0?2
378$&#&01X8F98<!(*M%Ke*
(*M@ <=+Q$V;<! <=!"$ <==G2
H4#&01„X0BQBo8JJ=$=
$9"$9*KeƒWBV9*F<B'$1'ƒ)#•
4='$5 <!;Qƒ(x<8; 7#&%!=
Gƒ"C5$Q<$%'7Ke2Žg€7L#&h
L#&b3eKe$B5.<!C!!(Q5 <!9
5I$5 %iDWB@/!BiX"$5 %J
=(BC9*"l(Š(!<!WB&#&01$
=;&#&012
H4#&b3e$B4!7J=,"$
5?8.$%(/C$*$(O4$#=$(*<7$"
X$Y8*$J=$222„<!WBMB0B4#8
'…(/012
•
R<$;#&b3eKe(!(/01<!(.+%
8+0B#&012
4. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong các nhà trường phổ thông là xu thế chung của
nhiều nước trên thế giới
K;*8$X4kk4
•
(
•
4
•
?*I;*b3e*
‘
*
‘
(4
‘
$(
•
•
•{4
•
*
’
**
‘
4(“
‘
“
•
•
*4
”
R
”
•
*
‘
R(
•
2>;#&b3e
Ke…B=;Q*“
‘
•
,
lb3e<*
‘
1
•
1
•
(;$
lb3e4
•
“
•
4
•
*
‘
1
•
!1
•
“
•
$
lb3e4
•
“
•
4
•
*
‘
‘
•
I
•
*
”
*
•
1
•
(4(“
‘
2
R8$N1
•
1
•
1*
•
”
*
•
4
•
*b3e*
‘
1
•
1
•
(
•
$J#&
,-*<*‚$ ll*$222O*1
•
*
•
4
•
$
”
(*
•
•
?*
•
*
”
(*
‘
(4
‘
$4
‘
“
•
4
•
b3e*
‘
"+"#1
•
$
”
8
•
<*
‘
*
•
1*
•
i*
’
1
•
,*
•
#
•
•
”
Q$*
•
#
•
BJ$?8/$#&1(/A2-"BXD#&
7o~<Qe<_(*Ž(C%iI8#=oR(/'I;q
‰8;#&b3eKe(!(/2
RF@<J#X(C!8…(wM$;#&b3eKe(
(/01<!(.+!+?*('V;2
IV. ĐỊNH HƯỚNG GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TRONG NHÀ
TRƯỜNG PHỔ THÔNG
1. Mục tiêu giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong nhà trường phổ thông
-&#&9*>;3*X8F&.%<!98*C
!!(@ <=+…/'%=(!=;
1;*$;*.B2-&#&9*>;3*;&
#&9*Nvv6,K'$'<!$'=wM!'W
gnQ<($jjmh2
L#&b3eKe(!(/01&*,
lR(*MKe@%$(M$"! W2R(4…C
!Ke@!$?Q<!$J=ƒ<Y@!$?Q
=(?*;$C!"!!8
lR4"7<Ke=;?8$079*C!(!O*
.$(J;$+!%2
2. Nguyên tắc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong nhà trường phổ thông
2.1 Tương tác
KNS không thể được hình thành chỉ qua việc nghe giảng và tự đọc tài liệu mà phải thông qua
các hoạt động tương tác với người khác2>;Q5!='!<;NKe*80
7%".!23b3eC!(?(CKe4B
z
W'!@/i?*g 4<$ 5?8.222h1
?*"'7V"iX"(!(/2Trong khi tham gia các hoạt
động có tính tương tác, HS có dịp thể hiện các ý tưởng của mình, xem xét ý tưởng của người
khác, được đánh giá và xem xét lại những kinh nghiệm sống của mình trước đây theo một cách
nhìn nhận khác. >C78$;0%"J.4*(!(/
4"?*('#&b3e;?52
\2\ Trải nghiệm
Kĩ năng sống chỉ được hình thành khi người học được trải nghiệm qua các tình huống thực tế.
KeN Q=<!;$%1N;2b;
Ke!"(C*#Q#G#!D#&!N
WB;=2
L>+!0%=;"(!!/'*Ke4
";[…I$=(5;!IJ;9*JC!
/2
2.3 Tiến trình
Giáo dục KNS không thể hình thành trong “ngày một, ngày hai” mà đòi hỏi phải có cả quá
trình: nhận thức - hình thành thái độ - thay đổi hành vi.SI8<!"?(C!ˆ8
<!…+9*"(CB2n!#&"<.C:iJ!
((C(,*80"#P*807%!!V!
*80=*807%!"2
2.4. Thay đổi hành vi
Mục đích cao nhất của GD KNS là giúp người học thay đổi hành vi theo hướng tích cực. GD
KNS thúc đẩy người học thay đổi hay định hướng lại các giá trị , thái độ và hành động của mình2
R*80!$"!(M…F/<!"?(C $1)/2
//'<?*8(…<@"$!V(M(B2Do đó, các nhà
giáo dục cần kiên trì chờ đợi và tổ chức các họat động liên tục để HS duy trì hành vi mới và có
thói quen mới; tạo động lực cho HS điều chỉnh hoặc thay đổi giá trị, thái độ và những hành vi
trước đây, thích nghi hoặc chấp nhận các giá trị, thái độ và hành vi mới.L>1.5
<1<1:!o"qKe$!+;Ke=:@75
I*ˆ/'p+'22
2.5 Thời gian - môi trường giáo dục
Giáo dục KNS cần thực hiện ở mọi nơi, mọi lúc và thực hiện càng sớm càng tốt đối với trẻ em.
Môi trường giáo dục được tổ chức nhằm tạo cơ hội cho HS áp dụng kiến thức và kĩ năng vào các
tình huống “”thực” trong cuộc sống.
Giáo dục KNS được thực hiện trong gia đình, trong nhà trường và cộng đồng.3/0%
#&b3e<!‹$<!!81$<!W'*8!")2R(
j
!(/01$#&b3e=;(/'$("<*
"$"!liX"$"#&!/<<B!"#&
2
3. Nội dung giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong nhà trường phổ thông
n=*(4…IJ;?!=(#&b3e…>;3*@
?*$i."##&b3eKe(!(/01*)
b3e45$+*,
3.1. Kĩ năng tự nhận thức
R=7%<!=C7$=5I2
b3=7%<!5 9*/J5IC$4$…$
?*;iX"9*5IƒC7$ $C5$…
J$?Q$$8$2229*5ICƒ?*I!<1[%C
*<!C$57(*<5I*5.8 w2
R=7%<!" (.459*/$<!5/*$
%iDW!;?5B/„51B/2
3!(*$C$/B@?8M$@=<=*'
:$WB5 9*5I$B;=!8+iX"23<$
15I#P/@$*<+$.(
"!(*B/2
S=7%5I+5(5;?*=$V;<!?**
B/2
3.2. Kĩ năng xác định giá trị
L(M<!@C/<!?*('$<![*B5IC$
#&MB8$!"!<9*5I("2L(M
<!@‰=%$@J$"$!7J<!!B"
CA
L(M<!(M7.V(M+$"<= $;
7$%$$222
-ˆ/";(M(2b iM(M<!5 /
(Š@(M9*5IC2b iM(M5…<B?
(C(*?8M9*ˆ/2b !8OO*1('/$
.7(/@(M!2
L(M15<!.!*80Q/*$Q*(…
!9*/2L(M&"!#&$! $!1(/$'
7!<!;9*I2
3.3. Kĩ năng kiểm soát cảm xúc
y
b5i<!5 /7%(Š5i9*C("C
!!5…9*5iB5I!/!$
)/N!;5i"W2b iD<[5iO
',iD<J5i$5i$<!95i$?5<[5i2
-"/5iCT+5 w$*!
4<;?54$5?8I‰"!O*!*JiI8#=4$
(*?8M!5?8.42
b iD<[5i+=B =7%$ %iDB/
! %B w$)/+9 !82
3.4. Kĩ năng ứng phó với căng thẳng
R("!!8$//V@CI8 w5
I2R8$@CI8 w/!8<1I8
w/!<2
bM wˆ/I($5i*,„<!@5
iJ=/<!@5i=I85…1%YQ
.!+9*/2–"%"!$"I5 4+
B wC<!""J=$%Œ"I57(!
1;9*C$%!123V$= wO"%—
#;"I w?<B$Œ#!!15502
bM w$W8FC$ˆ/%*2
%J=*8= w&"!8J=*8=9*
I(C2
b %B w<!5 /C$˜!7@
C w<!"+.89*"$<!5 7= w$
8I$7?59* w$„8!%"
J=M w2
*„@C w!<!;
"$$/i8<8;7#&*$U$*O*$(I8
IP1+B'/i?*$1V(*C@&?
*B;!5 9*5I$222
b %B w(.?*('$/,
lt8!%"J= w
ln8(C(I$1<!0%YQ.!+9*
5I2
lvI8#=@?*;‹$1<!5…/i?*2
b %B w/=9* ,
=7%$ iD<[5i$ *$#8$ C
=•! 5?8.2
3.5. Kĩ năng tìm kiếm sự hỗ trợ
R("$*V@.$C5+=ˆ($
•9*@/2b C=ˆ(*)8*,
l ™%++•$
l tiM@M*Nˆ(78$
l R=!CM*N
l t!8Y++•"W2
bCM*Nˆ($*+,
liD=!=2
l.1+89$(Š(!$:'2
lL@CV=iD;J23P+=ˆ(9*/;
J$:Y(*C/$P1X2
l3M=8;$F5J$X8(CC=ˆ(FM*N$/2
b C=ˆ($•*7@</8$=*
;+•$5?8@.$C19*Cƒ)/<!4"
**U$X!8 $5B wI<[#M#)Œ5i2t
C=•M/TI15.84"$?*$!(
(/$*CB!BB2
b C=ˆ($•(.+5?8.$5?8IP!
%B w2S)/$8;?59* !8$+ <:Q$
5 IJ.[.$ (*?8M<=*'5?8
*.2
3.6. Kĩ năng thể hiện sự tự tin
R=<!!5Iƒ=!<OB5Iƒ(C(…!"
/J!J=$4<*$5.8M<=!!;
&2
b ;==I*;?54$#!8Y8![
9*C$?8(;(*?8M!5?8.$;=M$
)/„/8J=!<?*("2
b ;==<!8+(*$4<$(*?8M$5
7(;2
\
3.7. Kĩ năng giao tiếp
b *<!5 !8Y[9*5IQC%$
VD#&1@4"WB!5! *$)/<:
Q$1('[/*85.)?*2t!8Y[*)5!8
Y8$[…$+$!5i$)//=•!=.
+2
b */C*!N*
"W$;?5ƒ……!8Y8$5i1<!*8I8
04/2b !8*?*;J=B/$
*)C@?*;J=B!(*Cl<!)ˆ(?*
(ˆ*ƒ)/iI8#=?*;BxB!I8<!8
(.?*('B"2b !8„?*;+
"iI8#=2
b *<!8+ !8Y=51$
4<$$C=•$5?8IP$5i23/
*#O*B9*@/ƒ%iDW
<!;W!…WB@/("1(/7$?*I
@/?*I!'@'"
J2
3.8. Kĩ năng lắng nghe tích cực
€:QJ=<!"+?*('9* *23/ <:Q
J=;=7([!;=?*I<:Q[V+(C
!89*/gDN$;"$:$ŒV$&/h$[5)
!1"$)/<[(?(C*2
3/ <:QJ=/C7<!1('!?*I
[9*/$/<!;*$4<!9*';?5
42€:QJ=„+5?8IP"!O*!iI8#=2
b <:QJ=?*;7B *$4<$
$5i!5?8I‰2
3.9. Kĩ năng thể hiện sự cảm thông
R;=51<!5 C#!VC(!59*/
$*!.7/<!@/(.C$?*
{
*(Š5i!C59*/!51B!5V+
9*'2
b !8[*?*('(; /;?5*!%iDB
/ƒ5;?*;*iX"$V;(5iX"* *$
*:"2b ;=51„8J"?*I!!
I;$+„B@/+=•2
b ;=51#=*( =7%! iM
(M$)/<!8+( *$5?8.$5?8I‰$
4<$M!5i2
3.10. Kĩ năng thương lượng
R4<<!5 (C!88$IJ!5J$)/5
<7"=N!.8$<!V".
C2
b 4<*)89* *<:Q$!8Y
8!"+?*('9*5?8.!5?8IP2-"/
4<T5?8.;?5$5?8IP"iI8#=
!<.52
b 4<<?*==$JM$=51$#8
$ !5 Y*;@.1J8:9*5I2
3.11. Kĩ năng giải quyết mâu thuẫn
-IP<!@i"$(*X$.)$.CB"*8/"
.!2
-IP("%*#!/:)F=*?*
$J$<$J•$1$ *$222-IP/5…
=B@?*;9*2
5?8IP2-ˆ/T5?8IP(W8
"!$?*;$ !%iD„5 IJC
8I58IP2
b 5?8IP<!5 /7%8I58
IP!5?8@IPB"J=$1#W<=$Y*X
+!?8<!5?85?*;@*"O*C2
•
}+(B9* 5?8IP<!5<15i$(M
J"$"$@CC(B'=;C(*8I58IP
„C(*5?8.2
b 5?8IP<!"#V;9* 5?8.2b
5?8IP+D#&B <?*, *
$ =7%$ #8$ (*?8M$A
3.12. Kĩ năng hợp tác
K<!W%<!;$•$ˆ(<P*("1;$"<=
!C&J2
b <!5 I*U(;$*!W<!;
;?5B@!(2
t;9*/ ,
lR1('&J$&"9*ƒ1('@?8M$
@X*2
lt*;?5$1('$!!51$*UB!(
2
lt!8Y[$**iI8#="9*2S)/<:Q$
1('$iQiŒ[$?*9*'/(2
l3ˆ<=8 <=$…(/9*5I!!;&XI12
S)/ˆ($•!(?(C"2
ltW5)*"0?*@ $B:!!&
J$&"2
l(;@!1*8.9*$@5‰#(*2
Có kĩ năng hợp tác là một yêu cầu quan trọng đối với người công dân trong một xã hội hiện đại,
bởi vì:
l-ˆ/@!(2e=(1;'/
ˆ($0*$%(J;$+!.$?* $Q
<.<!;?5*41;2
lR(iX";$<J9*ˆI$ˆ")&"!*$(!"
<P*ƒˆ/"9*"ˆ8<B$57!)"$M!$
1!"4<U2
lb OI!!!(i"(?*;B/2
S=;?5$*+7#& ,=
7%$iM(M$*$;=51$57(;$(*?8M$
5?8IP$M$%B wA2
k
3.13. Kĩ năng tư duy phê phán
b #8<!5 IJ"?*!!#;.$=
7$;$222i58(*2SIJ"$/+,
lR71.$=7$;$222F)*2
le:i17QF"#!";2
lHIJ$$$<J517$V;<!1(
2
lvM5..$C$=7$;$222<!C|
l37M@VJ=$9*.$C$=7$;$222$iQ
iŒ".$I:!;2
b #8(.+/*(*@?8M$@
!"W23.<!(iX";!8*8$!/<15V
B.*8.9*"$<15iD<[)1*#$%
AC #8!(…?*('BˆI2
b #8&"!;(MI2-"/
#8M!B =7%! iM(M2
3.14. Kĩ năng tư duy sáng tạo
R#8<!5 C7!5?8.Q"B$B[…B$
Q4%B$:i!0%Bƒ<!5 !?*;
@*;$[…$?*$=;ƒ"<7(82
b #8/#8 "B!…
ƒ!J$+C!5 8("4@/
$1M‹!;(=*(5?*ƒ#8P!;2
R#8<!"b3e?*('…C("//i8MV
!@!5./VPi58(*2bV@!578OY
*5#8%"<!W2
b"/@* #8!#8C <=
#89*/.8! /!TJ(.5I(;5?8
."7<!W.2
3.15. Kĩ năng ra quyết định
R("!!8$/<15VB@C$@.
+5?8"*5<=*'$*(*?8M!"2
m
b (*?8M<!5 9*I?8M<=*'4
5?8.VCV5(""M/2
-ˆI5=C(*?8M5Iƒ1(1/$&"!
/ƒV#W*5[9*@/78(B(*?8M2
S*(*?8MW$*+,
lvM.VC!**V52
lR71.VC2
l€;5?8.pCX2
lKC#+89?5Ti58(**<=*'ˆ45?82
lvQiŒ8!5i9*5I5?8QF42
le@*4?8M<=*'42
b (*?8M(.+("$/=<=*
'W!M/$Q<!1("23<$1 (*
?8M$/*@?8M*<+V7(G$I85…=
?*;$1;!4<*"9*5Iƒ)/O<!
5…*C$x!@/<?*2
S(*?8M"W$+B@b3e,
=7%$ iM(M$ 71$ #8$
#8$222
b (*?8M<!+(.?*('9* 5?8.2
3.16. Kĩ năng giải quyết vấn đề
b 5?8.<!5 9*I?8M<=*'4
!!"Q4X'5?8.VCV5("
2L5?8.<?*B (*?8M!+b3e,*
$iM(M$#8$#8$C=ˆ($M$2222
S5?8.;?5$*+,
švM(Š.VC*V5$5C1+
š€;5?8.pCX$
šKC#+89?5i58(**<=*'45?8!
švQiŒ8!5i9*5I=;45?8
še4*(*?8MW
šK!"Q?8MX<=*'
šbM<?5(;@<+(*?8M!5?8.*2
•
„ (*?8M$ 5?8.(.?*('$/
%J=!;?5(B@.$C9*"2
3.17. Kĩ năng kiên định
b M<!5 /7%@CC!<[##P
=2bMO<!5 !B+@
CC(@!5&$#!@*?8$+9*CB
?8$+9*/2
bMB:l*<!<1N?8!+9*5I$
'Y*X+9*C$1?*I?8!+9*/
2
bM„B&Wl*<!<1M&"!/ƒ5
?8!+J9*5I&&?8!+1J9*
/2
R;JM('!5<!++%*
;=MBF*2
b+M(B"Cp.$*+,
l 37%5i9*5I$
l HIJ$!9*$
l bwM[9*5I;"$</V!"
*JJ=$#U$<!=2
b MT*=5;J$?*$"!@
?8M9*5I$%@(B@<==9*@/i?*2
3<$1 M$/TM.=9$Mi$.<O$
<1M/V<15.8%7!.'2 b M„
I5?8.!4<;?52
S M$/+iM(M9*5I$)/
5B =7%$ ;==! *2
3.18. Kĩ năng đảm nhận trách nhiệm
z
S57(;<!5 /;==$9"![%W
*U1;B!(2b57(;$+#=*(
@$ 9*5I$)/C=•+!
!;&2
b!( 57(;T"1
JJ=!iI8#=($5?8.$&9*
5$)/=Y*X! ˆ!2
b 57(;<?* =7%$ ;=
51$ ! 5?8.2
3.19. Kĩ năng đặt mục tiêu
-&<!J!*B("5/*V"1
;!2-&7%$!V"2
b V&<!5 9*/(*&5I("
„<7=;&2
-&V(*("5/*:$"!8$"+g&
:h2-&„V(*("5/*#!4$"
V!g&(h2-&„V"/*#!
" V g&#!h2
b V&*&J$!5 =
;&9*C2
-"&=;!1C5<[@8+*,
l-&5;@1F&ƒ(5</@IY,
_|R=;C|R(/**<I|R/!!&<!!|
b&$+(D#&F$.<!(*@;&
$<*2
l-&V(*+5=!=;ƒ1V(*@&
?B5 !;9*5I2
j
lvM@1;$@;&+=;&
2
lvM=@7<X$@M*Nˆ(FV2
lvM@ V5(?(C=;&!
;+5<!?*@ 2
l*Y&QF/*=;2
b V&#=*( =7%$ #8$
5?8.$ C=ˆ($222
3.20. Kĩ năng quản lý thời gian
b ?5<[/*<!5 /:i1;Q%=
$7(!5?81;('I("/*.M2
b !8(.+;5?8.$<7$V&!
&ƒ)//( w#<=1;2
]5<[/*<!"(@ ?*('( <!95
I2]5<[/*+(.?*('!=!19*I!9*2
3.21. Kĩ năng kiểm soát cảm xúc
3@5i,X$84$P"$Q‹$F*7$222<!
@5i*J9?*!/%"%/BC&
2JC!1(B!@5i!8#P
@!""$#G#!*/*@!!*!8'T
52
b 5i<!5 /75i9*C$
iM8I9*@5i!@?8M1@
5i!8$V#WP5J2
b 5i/(@!""$
<J(J#M@5i2b 5i:<B =7%
! *2
3.22. Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin
R(/W01;*8$ C!iD<J1<!"b3e?*
('/@1+"+89$?*$J
i$M/2
\y
Để tìm kiếm và xử lí thông tin, chúng ta cần:
lvM(Š9!C+C1<!9C|
lvM<19!C+5C<!C2
lvM)pM*N78.@<12gJ#&,$$
6Q(Q$"4?*p0%<?*$x$/?Q$222h
l€7/*!<;(BB@/<?*;.1
$2
l‰M.8/$4;$"1&71gJ#&,<*$8I$
Y$"IYY.$222h$+2
lR!71QXiI8#=2
le:i17QF"#!";2
lHIJ$$$<J517$V;<!1(
ƒiQiŒ"!#;$.$I:!;12
l>$8+2
b C!iD<J1+B #8! C
=ˆ($•2
Một số lưu ý:
l3"##&b3eKe(!(/017(! RI<[l
vX"<!@ 7#&(@C!84B/
!5?8;?5@.$@C9*"2>;C!
@ !81<Y!<5:!!B;C!
'7g‡*<<<h,'$$J$8JA
l3"##& +7#&<›QF<%*0$.'$1
'$"#&!;&23!b3e45($W8QVW$
$M*4$L><=*'"b3e#&Ke9*(/$<B
CW2
4. Cách tiếp cận và phương pháp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong nhà trường phổ
thông
4.1 Cách tiếp cận
>;#&b3eKe(!(/01=;1?*#8'
1'!0%"#&15<!<)Œ$Jb3e
!"#1'!"#&ƒ!Q"7B$<!sử dụng
\
các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực để tạo điều kiện, cơ hội cho HS được thực hành, trải
nghiệm KNS trong quá trình học tập2>B7!8$T1<!V$?5
"#1'!"#&ƒ!<$O<!/'!"
#&(…‹!4$=!0J4BKe2
4.2 Phương pháp dạy học là gì?
H4#8'gHHnKh<!<=(.%!*#2?*;$?*
*HHnK2R(!<;!8$PPDH được hiểu là cách thức, là con đường hoạt động
chung giữa GV và HS, trong những điều kiện dạy học xác định, nhằm đạt tới mục đích dạy học.
PPDH có ba bình diện,
ltC#;1<!quan điểm về PPDH2>J#&,n8'B!/'$#8'8
JJ=9*Ke$A
]*#8'<!@MB0!"4$(=
@*8:#8'$@4…<J89*<J<7#8'$@;
#8'!0%„@MB*(O9*L>!Ke(?(C#8'2
]*#8'<!@MB*J<$4<$<!1C<J8
9*HHnK2
ltC#;(*<!PPDH cụ thể2>J#&,4*$5<7$%(/
C$iD<JC$(O4$A
–C#;!8;HHnKB*‹$<!@C%$%!
"9*L>!Ke=;@'iM$WB@"
#!;#8'&2
HHnK&?8M@1C!"9*L>!Ke2
R(1C!8/1=I;@*HHnK!C%#8'gKRnKh2
C%0%*8C%iX"g#8'Qh„'<!HHnK2
ltC#;1<!Kĩ thuật dạy học2>J#&,7*$7*;&$7
VIY$7 (5!$7O(*$75Œ$7Y
8*$7!.";&$222
b7#8'gbRnKh<!@;$%!"9*L>(C
!"Y=;!?(C#8'2
bRnK*5<!HHnK"<7!<!@!+9*HHnK2>J#&$(
45<77#8',7*$7 (5
!$7O(*$75Œ$222
R<$]SnK<!;("$MB;<=*'HHnK&2HHnK<!
;‹4$*(*1C!"2bRnK<!;Y.$=;C
!"2
Một số lưu ý:
\\
l-ˆ]SnK@HHnK&WBƒˆHHnK&bRnKVW2R8
$@HHnK&WB]SnK$„@bRnKD#&
(HHnK*g>J#&,7VIY#W54!
!45<7h2
l>;I;@*HHnK!bRnKN*J4$1(Š(!2>J#&$
"XgBrainstorming)(/<!4$(/<<!
"bRnK2
l@HHnK1'$@HHnKVW9*F1'
V1'2
l'*"HHnKVbRnK2>J#&,Brainstorming /
'<!động não$/'<!công nãoVtấn công não$222
nBI81i(C!8"HHnK!bRnK(;8JJ
='79*Keg/':<!HHnK$bRnKJ=hD#&#&b3e
Ke01(?(C#8'1'!0%KSLn3L€€2
4.3 Một số phương pháp dạy học tích cực
4.3.1 Phương pháp dạy học nhóm
* Bản chất
n8'O'@*,n8'$n8'Q
Y$(Ke9*"<B'*!Y$(5/*
B$ˆ=<=!!;&'7(4…I1!<!
;2b?5<!;9**(C!8!(B!<B2
n8'0%T8JJ=$J(;ƒ(
<="<!;! <=*9*Ke2
* Quy trình thực hiện
R(C#8'*!{*45,
a. Làm việc toàn lớp,37!*;&
lLB;9
lvM;&
lR!<7
b. Làm việc nhóm
l‰Mˆ<!;
l€7<!;
lR57?8:<!;
lR!5?8;&
l‰M?52
c. Làm việc toàn lớp,R(C!8?5$
l(C!8?5
\{
lS?52
* Một số lưu ý
. (.!<7QJ*$1#&"
J#8.(5 '2e<KepF•lmKe2
.3;&9**$Vˆ7";&*$<!
+("92
. n8'/#&I$<8;7$9"9X'V„
C"9B2
2IY(*#W;‰M#8',
l9B#8'1|
l<!;B;&*8*|
lKeX9%;1;*|
l+(C!8;&<!;!|
l+*QJ!|
l+0%O<!;$!!|
4.3.2 Phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình
* Bản chất
3%(/C<!4D#&"I8;7V
8;#=*(@(//i58(*("=G%
".*8".2S1%(/C=
;(#Q*8" *Q!15( 52
* Quy trình thực hiện
B%(/C<!,
lKe'gViQ$VQh(/C
le8g"!8(B5<7B/h2
lR5<7(/CQIYB#P9*L>2
* Một số lưu ý
l>C(/C<5J*#9*"=$
54%$B8I7!@C*%1
5<!"I8;452
lR(/C#!*8:$›F"#.5WB
9!'$WB(C"Ke!/<Œ2
lRW8F(/$0%5<BW%"(/C
VI1ˆ%"(/*2
4.3.3 Phương pháp giải quyết vấn đề
† Bản chất
\•
n8'gnKh;!5?8.gL]>Sh<!HHnKV(*(BKe.
7%%*=IP@*X!*$8Ke!C
.$JJ'=<=$9"!+5?8.2
* Quy trình thực hiện
lvM$7#.pCƒ
lR71<?*.pCV(*ƒ
l€;5?8ƒ
lHIJ$?5ˆ5?8gJ=$$5i$(Mhƒ
le?55?8ƒ
l€=*'5?8.ƒ
lR=;Q5?8X<=*'ƒ
lZ;;5?8@.$C2
* Một số lưu ý
œ.pC*(*KeiD<J$5?8+5X8+*,
lHWB9!'
lHWB(C"7%9*Ke
l>.pC5+„B"=9*Ke
l>.pC#G5@VC$V5*
@!C*8?*‰*9*Ke
l>.pC+"#!F*5
l>.pC5%*=@IP+5?8$(*Ke
B8$5?8.2
œR0%Ke5?8$iD<J.pC+[,
lKe5?8W".pCV.pC
*$›Q&J9*"2
lKe+iM(Š.(B!5?8.2
l+D#&4"XKe<;5?82
l5?8BˆKeV*2
4.3.4 Phương pháp đóng vai
*Bản chất
S*<!40%Ke=!$o<!Dq"%iD!
("C5M2•SI8<!4Ke8I:".
7(!"=;&!QF*=;V?*2>;
o#Gq15<!+J9*4!8!?*('<!=5<7*
+#G.82
† Quy trình thực hiện
\k