Địa lý kinh tế Phần 3

G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i
85

àa dẩng vâ cấc mùỉt xđch quan trổng trïn toân lậnh thưí, tûâ àố
tẩo ra nhûäng trc giao thưng liïn lẩc lúán. Sú àưì vïì cấc mẩng
lûúái nây phẫn ấnh cấch tưí chûác khưng gian ca mưåt qëc gia
cng nhû thïí hiïån sûå lûu thưng cố trêåt tûå ca cú cêëu àư thõ.
Nhû vêåy, sûå hưåi t cấc trc giao thưng vïì th àư Paris àûúåc
giẫ
i thđch búãi chïë àưå têåp trung kinh tïë chđnh trõ ca nûúác
Phấp. Àưëi vúái sûå quy t vïì Paris ca Phấp (àang cố xu hûúáng
giẫm dêìn nhûng vúái chïë dưå rêët chêåm) lâ thuët nhiïìu trung
têm ca Àûác, Italia - cng lâ kïët quẫ ca lõch sûã.
 Giao thưng àûúâng bưå.
đt nhiïìu bõ lu múâ ài búãi ngânh àûúâng sùỉt trong nhûäng nùm
àêìu ca thï
ë k 20, àïën nùm 1950, giao thưng àûúâng bưå àậ thûåc
sûå vûún lïn phất triïín khưng ngûâng. Ûu thïë lúán nhêët ca
ngânh nây lâ chun chúã hânh khấch. Nố àẫm bẫo nhûäng sûå
ài lẩi lâm viïåc lâm viïåc vâ giẫi trđ. Cấc phûúng tiïån vêån
chuín hâng hốa cng àống mưåt vai trô rêët quan trổng. Do
tđnh cú àưång mïìm dễo hún giao thưng àûú
âng sùỉt, cấc phûúng
tiïån nây àậ bưí sung cho ngânh àûúâng sùỉt vâ thêåm chđ trúã
thânh mưåt àưëi th cẩnh tranh. Àùåc biïåt lâ cấc phûúng tiïån vêån
chuín hâng àûúâng bưå tỗ ra trưåi hún trong viïåc àẫm bẫo giao
hâng trïn khoẫng cấch ngùỉn vâ trung bònh hóåc chuín
nhanh cấc thûåc phêím dïỵ hỗng.
Mêåt àưå vâ
hiïåu quẫ ca mẩng lûúái àûúâng xấ ph thåc rêët
nhiïìu vâo mûác àưå phất triïín kinh tïë vâ chđnh sấch chđnh trõ

ca cấc qëc gia. Kïí tûâ nùm 1960, cấc nûúác phất triïín vúái nïìn
kinh tïë tûå do àậ ûu tiïn phûúng tiïån ư tư cấ nhên. Nhû vêåy, sûå
hiïån àẩi hoấ mẩng lûúái àûúâng xấ vâ sûå sấng tẩo ra ư tư àa
ä
thc àêíy nhanh chống viïåc múã rưång cấc bậi àêåu xe. Cấc
phûúng tiïån giao thưng àûúâng bưå phưí biïën úã cấc nûúác thåc
thïë giúái thûá ba búãi vò chng thđch húåp vúái tûâng cú súã hẩ têìng
sú àùèng. Trong khi àố cấc nûúác xậ hưåi ch nghơa lẩi ûu tiïn
giao thưng àûúâng sùỉt trong viïåc vêån chuín hânh khấch vâ
hâ
ng hốa. Cấc trc àûúâng xấ côn xấc àõnh cấch tưí chûác khưng
gian, tẩo àiïìu kiïån thån lúåi cho quấ trònh àư thõ hoấ diïỵn ra
nhanh chống. Cấc trc àûúâng nây àậ phấ vúä thïë cư lêåp ca cấc
vng hễo lấnh, gốp phêìn phên phưë cấc hoẩt àưångcn vâ àõnh
G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i
86

hûúáng cho sûå phất triïín du lõch úã cấc nûúác phất triïín cng
nhû sûå di dên nưng thưn trong cấc khu vûåc àang phất triïín.
 Ưtư- mưåt biïíu tûúång ca nïìn vùn minh hiïån àẩi.
Ư tư lâ tiïu chđ àïí àấnh giấ mûác sưëng ca ngûúâi dên. Àố lâ
mùåt hâng àûúåc tiïu th mẩnh úã cấc nûúác giâu, lâ àưëi tûúång
nghiïn cûáu trong cấc që
c gia úã phûúng Àưng vâ trïn thïë giúái
thûá ba.
Vúái àùåc tđnh cú àưång mïìm dễo, giao thưng àûúâng bưå àậ chinh
phc àûúåc mưåt võ trđ rêët quan trổng trong viïåc vêån chuín hâng
hốa vâ gêy thiïåt hẩi khưng nhỗ cho ngânh àûúâng sùỉt. Loẩi hònh
giao thưng nây cố thïí thđch nghi dïỵ dâng vúái nhu cêìu cấ nhên
vâ àẫm bẫo àûúåc sûå rao hâng àïën têån nha

â. Hún nûäa, ngânh
khưng phẫi bêån têm àïën gấnh nùång vïì cú súã hẩ têìng (do Nhâ
nûúác àêìu tû). Sûå àún giẫn ca cấc thiïët bõ nhêët àõnh, giấ cẫ cho
phđ cho vêåt liïåu tûúng àưëi rễ cưång vúái khêëu hao nhanh chống lâ
tiïìn àïì cho sûå phất triïín nhiïìu xđ nghiïåp th cưng. Thïë nhûng
chđnh sấch cấc xđ nghiïåp cưng nghiïåp nây lẩi àẫm ba
ão phêìn lúán
nhûäng sûå trao àưíi qëc tïë. Sûå sûã dng àûúâng xấ ch ëu trïn
cấc tuën àûúâng ngùỉn lẩi hóåc trung bònh àïí vêån chuín nhanh
cấc thûåc phêím dïỵ bõ hû hỗng. Ngânh àûúâng sùỉt àậ phẫi tûâ bỗ
cấc tuën àûúâng thêm ht ca mònh àïí nhûúâng chưỵ cho giao
thưng àûúâng xấ. Ûu thïë ca dûú
âng xấ cng àûúåc khùèng àõnh
trong viïåc vêån chuín hânh khấch trïn cấc tuën ngùỉn hay
hóåc trung bònh. Cấc phûúng tiïån giao thưng àûúâng bưå cng
àûúåc ngûúâi dên sûã dng rưång rậi àïí ài lâm hâng ngây hay trong
cấc chuën du lõch, giẫi trđ. Sûå phất triïín nhanh chống khưng
ngûâng ca cấc bậi àêåu xe cấ nhên úã cấc nûúác phất triïín giao
thưng cưng cưå
ng. Trïn thûåc tïë, nhûäng chiïëc xe cấ nhên àùåc biïåt
cho phếp mưåt sûå tûå do vïì hânh trònh vâ lõch trònh cho ngûúâi sûã
dng. Xe húi thûåc sûå trúã thânh mưåt ëu tưë xấc àõnh mûác sưëng
àùå biïåt lâ trong cấc nûúác nghêo. Sûå hûäu xe ư tư cấ nhên lâ àûúåc
khuën khđch búâi Nhâ nûúác vò cưng nghiïåp ư tư lâ mưåt sûác
mẩnh kinh tïë
ca cấc nûúác cưng nghiïåp. Ngânh cưng nghiïåp
nây tẩo ra nhiïìu cưng ùn viïåc lâm, tiïu th mưåt phêìn lúán sẫn
lûúång thếp ca cấc nûúác phất triïín vâ kđch thđch cấc ngânh
cưng nghiïåp khấc thåc khu vûåc A (cưng nghiïåp cao du vâ cưng
nghiïåp lâm thu tinh) cng nhû cấc ngânh khu vûåc thûá ba

G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i
87

(phên phưëi bẫo quẫn). Ta nhêån thêëy ngânh cưng nghiïåp ư tư bõ
chi phưëi búãi mưåt sưë nhâ sẫn xët lúán ch ëu lâ Nhêåt Bẫn, M
vâ cấc nûúác phûúng Têy.
Mùåc d nhiïìu thån lúåi song giao thưng àûúâng bưå vêỵn bưåc
lưå mưåt vâi hẩn chïë: tiïu th nhiïìu nùng lûúång, khẫ nùng vêån
chuín hâng nùång vâ àûúâ
ng dâi khưng cao. Chđnh vò vêåy, nố
khưng thïí cẩnh tranh àûúåc vúái ngânh àûúâng sùỉt trong viïåc
vêån chuín nhiïìu hâng hốa, khưng thïí àõch àûúåc vúái ngânh
hânh khưng trong viïåc chun chúã khấch du lõch trïn tuën
àûúâng dâi.
 Sûå thđch nghi ca cấc mẩng lûúái giao thưng.
Viïåc bưë trđ mẩng lûúái àôi hỗi rêët nhiïìu kinh phđ nhûng lẩi
gốp phêìn cẫi thiïån cấ
c àiïìu kiïån vêån chuín.
Sûå tùng nhanh ca cấc bậi àêåu xe, sûå phưí biïën ca xe húi
phẫi hiïån àã hoấ giao thưng àûúâng bưå nhùçm tẩo ra thån lúåi
cho lûu thưng àûúåc dïỵ dâng hún. Àûúâng xấ àûúåc múã rưång àậ
cho phếp giao thưng vêån tẫi phất triïín, nhiïìu phûúng tiïån giao
thưng cố thïí ài lẩi trïn mưåt tuën àûúâng. Viïåc sûäa chûäa cấ
c
chưỵ ngóåt, cấc àoẩn dưëc, sûå àưíi hûúáng ca cấc vng thânh phưë
gip cấc xe cố thïí chẩy vúái vêån tưëc lúán. Nhûäng nûúác phất triïín
àậ àêìu tû xêy dûång nhûäng tuën àûúâng cao tưëc liïn kïët cấc
cưng ty àưåc quìn chđnh. Nhúâ cố mẩng lûúái giao thưng àố mâ
nhûäng chiïëc xe vêån tẫi cố
trổng lûúång lúán ca M cố thïí vêån

chuín àûúåc hún 3,5 têën hâng cho phếp giao hâng trïn phẩm
vi ngoâi qëc gia. Hiïån nay, Phấp àậ xêy dûång àûúåc mưåt hïå
thưëng àûúâng xa lưå dâi khoẫng 7000km (so vúái nùm 1950 chó lâ
100km) àûáng thûá hai trong cưång àưìng chêu Êu, sau Àûác (10.
000km) vâ vûúåt Italia mưåt cht. Sûå xêy dûång vâ bẫo dûúäng cho
cấc trc àûú
âng nây àậ phấ hu nhiïìu khưng gian nưng nghiïåp
rưång lúán. Cấc trc giao thưng nây chẩy qua hóåc ài vông
quanh cấc khu àư thõ vúái nhiïìu cưng trònh àôi hỗi nhûäng sûå
àêìu tû lúán (thûúâng lâ Nhâ nûúác bỗ kinh phđ). Tuy nhiïn, úã mưåt
sưë qëc gia nhû Phấp mưåt phêìn lúán cấc tuën àûúâng cao tưëc cố
thu thụë cêìu àûúâng àậ àûúåc chuín nhûú
ång cho cấc cưng ty tû
nhên tûâ nhûäng nùm 1970.
G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i
88

Nhûng sûå hiïån àẩi hoấ mẩng lûúái giao thưng, sûå xêy dûång
cng nhû viïåc múã rưång cấc xa lưå khưng trấnh khỗi sûå bậo hoâ
ca cấc cưng ty àưåc quìn. Cấc hậng nây côn àống gốp vâo viïåc
bẫo dûúäng cấc cú súã hẩ têìng àố. Thêåt vêåy, phêìn lúán giao thưng
vêån tẫi àûúåc thïí hiïån trïn mưåt sư
ë hânh trònh giúái hẩn. úã Phấp
1/5 tuën àûúâng xa lưå phẫi àẫm bẫo gêìn 2/3 sûå vêån chuín lûu
thưng. Nhûäng trc àûúâng quấ tẫi thûúâng xun bõ ấch tùỉc trong
nhûäng giúâ vâ giai àoẩn cao àiïím. Hún nûäa, viïåc chẩy vúái vêån
tưëc lúán cng nhû sûå gia tùng sưë ngûúâi sûã dng loẩi hònh giao
thưng nây àang àùåt ra vêën àïì an toân nga
ây câng nghiïm trổng.
 Àùåc trûng ca mẩng lûúái giao thưng àûúâng bưå.

Mêåt àưå ca cấc hïå thưëng àûúâng sấ cố quan hïå chùåt chệ vúái
trònh àưå phất triïín ca kinh tïë ca cấc qëc gia.
úã cấc àang phất triïín, giao thưng àûúâng bưå chiïëm ûu thïë
ngay cẫ khi nhûäng chiïëc xe tẫi- sûå àêìu tû húåp l trong cấc
nghêo phẫi côn thđch ûáng vúái cấc tuën àûúâng thư sú pph
thåc nhiïìu vâo àiïìu kiïån tûå nhiïn (mùåt àûúâng lêëy lưåi, cấc dưëc
lúán). Nhûäng phûúng tiïån giao thưng àûúâng bưå cho phếp trấnh
àûúåc nhûäng sûå àêìu tû tưën kếm cho cú súã hẩ têìng nhû úã ngânh
àûúâng sùỉt (nhêët lâ àêìu tû cho viïåc àẫm bẫo giao thưng úã ca
ác
vng hễo lấnh). Nhûäng tuën àûúâng hiïån àẩi àûúåc xêy dûång
tûâ cấc sẫn phêím nưng nghiïåp hóåc sẫn phêím ngânh mỗ. Cấc
nûúác cưng nghiïåp àậ hònh thânh àûúåc nhûäng mẩng lûúái giao
thưng àan chếo dây àùåc cố khẫ nùng àẫm bẫo lûu thưng lúán.
Trong cấc lơnh vûåc nây, M lâ qëc gia àûáng hâng àêìu vúái
nhûäng con sưë k lc: Khoẫng 190 triïåu phûúng tiïån giao thưng
(trong àố hún 75% lâ xe du lõch); hïå thưëng tuën àûúâng xa lưå
dâi khoẫng 70. 000km. Tuy thïë, ngânh giao thưng àûúâng bưå
ca M cng àang cẩnh tranh gay gùỉt vúái ngânh hâng khưng
vâ àûúâng sùt. Trong cấc nûúác phất triïín cố nïìn kinh tïë tûå do,
cấc tưí chûác Nhâ nûúác àậ tâi trúå cho viïåc xêy dûå
ng àûúâng sấ vâ
gốp phêìn àêíy mẩnh giao thưng trïn àûúâng xa lưå. úã Trung Êu
vâ Àưng Êu, chïë àưå xậ hưåi ch nghơa ûu tiïn àùåc biïåt cho
ngânh àûúâng sùỉt côn viïåc phưí biïën xe húi vêỵn àang lâ mú ûúác
trong tûúng lai. úã nûúác Nga, diïån tđch qëc gia rưång lúán vâ cấc
àiïìu kiïån khđ hêåu
G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i
89

 Àûúâng sấ vâ sûå tưí chûác khưng gian.
Trong cấc nûúác phất triïín thåc nïìn kinh tïë tûå do, sûå phất
triïín àư thõ hoấ vâ sûå sûã dng xe húi lâ khưng thïí tấch rúâi.
Vâo nhûäng nùm 1960, ngûúâi ta nhêån thêëy sûå suy thoấi ca cấc
phûúng tiïån giao thưng cưng cưång úã àẩi àa sưë cấc thânh phưë
lúán trong khi sûå lûu thưng bùçng xe ư tư hay trïn cấ
c tuën
àûúâng nhanh lẩi àùåc biïåt phất triïín. Nhûäng ngûúâi dên thânh
thõ ngây câng úã xa cấc khu trung têm trong nhûäng vng ngoẩi
ư rưång lúán vâ hổ cố xu hûúáng lûåa chổn xe cấc cấ nhên. Hún
40% ngûúâi M sưëng úã vng ngoẩi ư do vêåy xe húi trúã thânh
mưåt nhu cêìu thiïët ëu ca hổ. Thânh phưë Los Angeles àûúåc
bao quanh búãi mưåt ma
ång lûúái xa lưå, phên chia cấc khu phưë ca
mònh trïn hún 100km tûâ Àưng sang Têy. 7 triïåu ư tư lûu thưng
àïìu àùån trïn cấc tuën àûúâng nây vâ 2/3 khưng gian àư thõ bõ
chi phưëi búãi xe húi (hïå thưëng giao thưng trẩm dûâng xe). Khưng
thïí ph nhêån rùçng loẩi hònh giao thưng nây lâ ngun nhên
gêy chđnh gêy ư nhiïỵm mưi trûúâng. Côn cấc nûúác phûúng Têy,
sûå àư thõ hoấ cấc vng nưng thưn búãi sûå cấc ngưi lâng múái, sûå
tùng nhanh ca cấc khu nhâ nghó ca dên tha
ânh thõ àang diïỵn
ra vúái tưëc àưå chống mùåt. Cấc khu trung têm phẫi chõu nhûäng
sûå ấch tùỉc giao thưng liïn tc. Mưỵi ngây úã àêy lûúång tiïëp nhêån
mưåt lûúång rêët lúán ngûúâi lao àưång vâ khấch hâng mưåt cấch àïìu
àùån. Nhû vêåy, cấc khu trung têm nây (thûúâng àậ quấ c)
khưng thïí àấp ûáng àûúåc sûå lûu thưng quấ tẫi nhû thïë. Nhû
äng
sûå tùỉc àûúâng vâ ư nhiïỵm àậ lâm ngẩt thúã cấc trung têm àư thõ
nây mâ ngun nhên chđnh khưng thïí chưëi cậi àûúåc lâ sûå gia

tùng mûác sưë xe húi trong thânh phưë.
Giao thưng àûúâng bưå cng thu ht cấc ngânh cưng nghiïåp
nhể búãi cấc ngânh nây chó thđch húåp vúái sûå àẫm bẫo giao thưng
vêån chuín bùçng xe tẫi. Mùåt khấc, cấc nhâ
mấy cưng nghiïåp
lẩi dûâng àûúåc xêy dûång xa cấc tuën àûúâng sùỉt. Do vêy, giao
thưng àûúâng bưå àống vai trô àùåc biïå quan trổng trong viïåc
phên bưë cưng nghiïåp. Cấc tuën àûúâng xa lưå xấc àõnh nhûäng
vng cưng nghiïåp múái. Tuën àûúâng 128 (Boston) àậ àẫm bẫo
giao thưng cho nhiïìu ngânh cưng nghiïåp mi nhổn cố sûå húåp
tấc vúái k thåt Massachusetts hay cấc cưng ty nghiïn cû
áu
ca Harvard. Nhûäng trung têm thûúng mẩi lúán, nhûäng têåp
G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i
90

àoân múái cng àûúåc chuín àïën gêìn cấc àêìu mưëi giao thưng
liïn lẩc. Sûå sûã dng rưång rậi ư tư ca cấc têìng lúáp dên cû tẩo
àâ cho sûå phất triïín du lõch úã vng ni hóåc trïn cấc búâ biïín
àûúåcnưëi liïìn vúái cấc thânh phưë lúán. Mưåt àiïím cỵi cng cêìn
ch khi àấnh gia
á vai trô ca giao thưng àûúâng bưå. Àố lâ cấc
phûúng tiïån giao thưng nây lâ mưåt cưng c tuåt vúâi àïí phấ
thïë cư lêåp. Viïåc múã rưång nhûäng tuën àûúâng trong vng
Amazưn àậ kếo theo mưåt sûå phất triïín rêët nhanh ca cấc khu
vûåc nưng nghiïåp hễo lấnh nhûng àưìng thúâi cng khai phấ ưì ẩt
cấc khu rûâng lúán.
 Giao thưng àûúâng sùỉt.
Àûúåc xêy dûång trong nhûäng nùm cëi ca thïë k 19 nhùçm
àẫm bẫo viïåc cêëp cho cấc vng cưng nghiïåp vâ khai thấc cấc

qëc gia "trễ", hïå thưëng àûúâng sùỉt trïn thïë giúái àậ phất triïín
mẩnh àïën nùm 1939 vâ ngây nay mẩng lûúái nây àậ vûúåt quấ
1. 500. 000km. Tuy nhiïn, ngânh àûúâng sùỉt àang bõ canh
tranh gay gùỉt búãi giao thưng àûú
âng bưå, àûúâng thu cng nhû
cấc hïå thưëng ưëng dêỵn. Thïm vâo àố lâ nhûäng phđ tưín lúán àêìu
tû cho cú súã hẩ têìng. Cấc cưng ty àûúâng sùỉt tû nhên lúán ln
phẫi àưëi àêìu vúái nhûäng khố khùn nghiïm trổng vïì tâi chđnh
àậ àûúåc chuín cho Nhâ nûúác quẫn l. úã chêu Êu cố cấc cưng
ty thåc qëc gia (nhû SNCF ca Phấp hay Bundesbahn ca
Àûác) àem lẩi nhûäng dõch v cưng cưång.
Cng vúái sûå phất triïín ca kinh tïë, khoa hổc, ngânh àûúâng
sùỉt cng àang tûâng bûúác chuín mònh. Sûå hiïån àẩi hốa cấc
àûúâng ray vâ cấc thiïët bõ (trang bõ mấy àiïzen, àiïån khđ hốa)
gốp phêìn lâm tùng khẫ nùng vêån chuín vâ vêån tưëc ca tâu.
Ngoâi ra, viïåc giẫm cưng nhên vâ hẩ
giấ vêån chuín. Nhúâ tđnh
àïìu àùån ca lõch trònh vâ khẫ nùng vâo trûåc tiïëp trong cấc
trung têm thânh phưë (nhûäng tuën àûúâng xun àư thõ vâ àùåc
biïåt lâ hïå thưëng tâu àiïån ngêìm cho phếp àẫm bẫo giao thưng
trong lông thânh phưë vâ nưëi vúái cấc vng ngoẩi ư), ngânh àûúâng
sùỉt vêỵn cố mưåt sưë lûúång khấ
ch hâng khưng nhỗ. Bïn cẩnh àố,
ngânh côn cố nhûäng chuën tâu àùåc biïåt chun chúã hâng nùång
- àêy lâ mưåt ûu thïë rộ rïåt ca giao thưng àûúâng sùỉt. Tuy vêy, sûå
phất triïín ca ngânh àûúâng sùỉt côn ph thåc vâo mûác àưå phất
G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i
91

triïín ca mưỵi qëc gia cng nhû nhûäng sûå lûåa chổn chđnh sấch

giao thưng vêån tẫi lâ theo àíi sûå àêìu tû trang bõ cho àûúâng sùỉt
côn trong cấc nûúác phất triïín giao thưng têåp trung trïn nhûäng
tuën sinh lúåi lúán nhêët (hâng khưng, giao thưng àûúâng bưå).
 Nhûäng vêën àïì ca giao thưng àûúâng sùỉt.
Tûâ nùm 1850 àïën 1914, giao thưng àûúâng sùỉt vêỵn tiïëp tc
phất triï
ín nhanh. Nhûng kïí tûâ khi nùm 1945, ngânh àûúâng sùỉt
liïn tc phất triïín phẫi àưëi àêìu vúái nhûäng sûå cẩnh tranh gay
gùỉt ca cấc ngânh giao thưng àûúâng bưå, àûúâng khưng vâ cấc hïå
thưëng ưëng dêỵn.
Viïåc xêy dûång àûúâng sùỉt àậ tẩo ra cún sưët thûåc sûå úã Chêu
Êu vâo thïë k 19 vâ nhûäng nùm àêìu thïë k 20. Àiïìu na
ây àûúåc
giẫi thđch búãi tđnh ûu viïåt ca giao thưng àûúâng sùỉt trong viïåc
vêån chuín hâng nùång rêët cêìn thiïët cho cåc cấch mẩng cưng
nghiïåp. Viïåc tuën àûúâng nây àẫm bẫo cung cêëp khoấng sẫn vâ
than cưëc cho cấc khu cưng nghiïåp mẩnh vâ múã ra cho hổ nhûäng
thõ trûúâng rưång lúán. Do cố têìm quan trổng nhû vêåy nïn ngânh
àûúâng sùỉ
t liïn tc àûúåc àêìu tû vâ phất triïín cho àïën Àẩi chiïën
thïë giúái lêìn thûá nhêët (1914). Trong cấc qëc gia "trễ", (àiïín
hònh lâ M) nhûäng tuën àûúâng xun lc àõa àậ cho phếp
chinh phc vâ cẫi tẩo nhûäng vng àêët thåc lậnh thưí. Côn úã
Chêu Êu, (chêu lc giâ nhêët) sûå lûu thưng trong trong cấc vng
nưng thưn àûúåc àẫm bẫo búã
i nhûäng tuën àûúâng ph. Ngây
nay, sûå xët hiïån ca cấc phûúng tiïån giao thưng àùåc biïåt
(nhûäng àûúâng ưëng dêỵn dêìu hay khđ àưët thiïn nhiïn) àậ lâm
mêët ûu thïë ca ngânh àûúâng sùỉt. Nhûäng phûúng tiïån giao
thưng àûúâng bưå rêët cú àưång lẩi khưng bêån têm àïën chi phđ vïì cú

súã hẩ têìng àậ phất triïín rêët nhanh àưìng thúâi gêy thiïåt hẩ
i
khưng nhỗ cho ngânh àûúâng sùỉt. Trïn thûåc tïë thò cấc cưng ty
àûúâng sùỉt phẫi bẫo dûúäng nhûäng àûúâng ray mâ hổ sûã dng tưëi
àa trong khi Nhâ nûúác lẩi tham gia vâo xêy dûång vâ tu bưí hïå
thưëng àûúâng bưå. Do nhûäng bêët lúåi trong viïåcvêån chuín trïn
nhûäng hânh trònh ngùỉn nïn ngânh àûúâng sùỉt àậ tòm cấch hẩn
chïë nhûäng tu
ën àûúâng ph khưng sinh lúåi (àûúåc xêy dûång
trûúác khi ư tư ra àúâi). Chđnh sấch àống cûãa nây xët hiïån àêìu
tiïn úã M vâ phẫi khố khùn hún múái àûúåc ấp dng úã chêu Êu dố
nhûäng quan niïåm vïì dõch v cưng cưång àậ ùn sêu vâo tiïìm thûác
G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i
92

mổi ngûúâi. Giao thưng àûúâng sùỉt nay têåp trung ch ëu trïn
cấc tuën àûúâng lúán (úã chêu Êu vâ M, àa sưë hâng hốa àûúåc
vêån chuín trïn 20 àïën 25% hïå thưëng àûúâng sùỉt).
Cấc cưng ty àûúâng sùỉt lúán thåc tû nhên àậ nhêån thêëy sûå
quẫn l ëu kếm ca mònh cng nhû khưng thïí cẩnh tranh
àûúåc àậ nhanh chống àûúåc chuín sang cho Nhâ
nûúác. Cấc xđ
nghiïåp nây àûúåc sất nhêåp lẩi vâ àûúåc qëc hûäu hoấ úã Phấp vâo
nùm 1938. Nhûng ngay tûâ thïë k19, cấc cưng ty tû nhên àậ
àûúåc Nhâ nûúác gip àúä rêët nhiïìu trong viïåc xêy dûång cú súã hẩ
têìng. úã M, cấc cưng ty nây vêỵn côn phưí biïën song àûúåc nhêån
trúå cêëp ca liïn bang búãi cấ
c cưng ty nây gùåp khố khùn lúán vïì
tâi chđnh hóåc bõ phấ sẫn sệ kếo theo sûå àònh trïå giao thưng
àûúâng sùỉt gêy thiïåt hẩi túái mưåt nûúác cưng nghiïåp nhû M.

Trong nhûäng nùm gêìn àêy, nhúâ cố sûå hiïån àẩi hoấ cấc thiïët
bõ vâ àûúâng ray, àùåc biïåt lâ sûå ra àúâi ca tâu tưëc hânh, ngânh
àûúâng sùỉt àậ khưi ph
c lẩi quìn lúåi ca mònh trong viïåc
chun chúã hânh khấch. Viïåc giẫm nhên cưng do sûå àưång hoấ
cng vúái sûå gia tùng khẫ nùng vêån chuín àậ lâm giẫm búát chi
phđ àêìu tû vâ gđa cẫ. Thïm vâo àố, nhûäng con tâu àùåc biïåt àêìy
à cấc trang thiïët bõ cho phếp hẩn chïë cấc thao tấc têåp húåp
kiïån hâng vâ chuín tẫ
i hâng hoấ. Búãi thïë, mùåc d cố tt hêåu
àưi cht so vúái cấc loẩi hònh giao thưng hiïån àẩi khấc song
àûúâng sùỉt vêỵn côn lâ mưåt phûúng tiïån phưí biïën trong cấc vng
cố mẩng lûúái giao thưng dây àùåc nhû chêu Êu. úã Phấp, àûúâng
sùỉt ln àống mưåt vai trô ch àẩo trong vêån chuín hâng hốa
(hún 50 t têën/km/nùm), sưë
hânh khấch giûä úã mûác ưín àõnh xêëp
xó 800 triïåu ngûúâi.
 Sûå chun mưn hoấ trong giao thưng.
Cẩnh tranh ca giao thưng àûúâng bưå àậ àùåt ra cấc u cêìu
chun mưn hoấ giao thưng àûúâng sùỉt trong viïåc vêån chuín
hâng nùång.
Mùåc d sûå canh tranh gay gùỉt ca giao thưng àûúâng bưå vâ
ngânh hâng khưng song ngânh àûúâng sùỉt vêỵn ln giûä àûúåc
mưåt phêìn chu
ã ëu trong chun chúã hânh khấch nhúâ cấc ûu
àiïím vïì àưå an toân, vêån tưëc cao, tònh àïìu àùån ca lõch trònh,
khẫ nùng vêån chuín cao vâ sûå ưín àõnh trong cấc àiïìu kiïån
G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i
93

thúâi tiïët xêëu. Chó cố giao thưng àûúâng sùỉt lâ cố thïí vêån chuín
àûúåc hâng nghòn ngûúâi trong vâi giúâ túái têån trung têm cấc
thânh phưë lúán, àấp ûáng dûúåc àôi hỗi ca thúâi àẩi cưng nghiïåp
hoấ. Chđnh vò àiïím nây mâ àûúâng sùỉt àûúåc coi lâ mưåt loẩi dõch
v cưng cưång. Trong viïåc lûu thưng trïn khoẫng cấch trung
bònh thò giao thưng àûúâng sùỉ
t àang phẫi àưëi àêìu vúái cåc cẩnh
tranh cấc phûúng tiïån cấ nhên thåc giao thưng àûúâng bưå
cng nhû sûå phất triïín ca nghânh hâng khưng. Tuy vêåy cấc
cưng ty àûúâng sùỉt àậ cưë gùỉng rêët nhiïìu àïí giûä àûúåc khấch
hâng. Vúái viïåc trang bõ tiïån nghi cho cấc toa tâu, cấc loẩi hònh
dõch v phc v hânh khấch phong ph vâ chêë
t lûúång cao, àùåc
biïåt lâ cho sûã dng tâu cao tưëc cố thïí àua tưëc àưå cng mấy bay
(tâu cao tưëc TGV ca Phấp hay hïå thưëng Shinkansen ca
Nhêåt), ngânh àûúâng sùỉt àậ cố nhûäng bûúác tiïën quan trổng
trong viïåc chinh phc cấc thûúång àïë ca mònh.
Àưëi vúái cấc lûu thưng hâng hoấ, nhûäng chuën tâu àẫm
bẫo vê
ån chuín ch ëu lâ hâng nùång túái cấc khu cưng nghiïåp
hóåc cấc bïën cẫng xët khêíu. Nhûäng con tâu chúã hâng àùåc
biïåt thûúâng xun vêån chuín mưåt lûúång hâng hoấ rêët lúán, cố
trổng tẫi hún 2000 têën (chêu Êu) vâ hún 10. 000 têën (M vâ
Nga), thêåm chđ nhûäng tâu mỗ ca c côn àẩt túái t
trổng tẫi
24. 000 têën. Ngoâi ra, ngânh côn trang bõ nhûäng chuën tâu
nhanh chúã hâng hoấ cấc loẩi vúái khưëi lûúång nhỗ hóåc trung
bònh trong cấc thânh phưë lúán.
 Sûå phất triïín ca k thåt trong giao thưng.
Trong cấc nûúác phất triïín sûå trang bõ mấy àiïzen vâ nhêët

lâ sûå àiïån khđ hoấ àậ àêíy li cấc àêìu ma
áy chẩy bùçng xe húi
nûúác.
Nïëu nhû úã cấc nûúác àang phất triïín, àêìu mấy xe lûãa chẩy
bùçng húi nûúác vêỵn côn àûúåc sûã dng thò chêu Êu, viïåc àiïån khđ
hoấ àa sưë cấc tuën àûúâng sùỉt vâ trang bõ àêìu mấy àiïzen cho
cấc tuën àûúâng côn lẩi àậ cho phếp xe lûãa chẩy vúái vêån tưëc cao
hún nhiïìu. Nhûäng con tâu cao tưë
c (hún 200-300km/h) ra àúâi àêìu
tiïn úã Nhêåt Bẫn (tuën àûúâng Tokaido tûâ Tokyo àïën Osaka) vâ
àang rêët phưí biïën úã chêu Êu (TGV-Phấp). Viïåc sûã dng tâu cao
tưëc àậ kếo theo sûå xêy dûång nhûäng cú súã hẩ têìng múái hay sûå múã
G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i
94

rưång cấc tuën àûúâng. Sûå tưìn tẩi nhûäng àûúâng ray duy nhêët àậ
lâm tï liïåt sûå trao àưíi thûúng mẩi trong nhiïìu qëc gia.
Khoẫng cấch ca àûúâng ray cố thïí lâm hẩn chïë nhûäng sûå
chuín tẫi hâng hốa àùỉt àỗ. úã chêu Êu vâ M, hêìu hïët cấc
àûúâng ray cấch nhau 1,435m cho phếp tùng khẫ nùng vêån
chuín c
a xe lûãa. Côn nhûäng tuën àûúâng hểp thûúâng àûúåc sûã
dng trong ngânh du lõch - giẫi trđ.
Nhûäng tuën àûúâng sùỉt phẫi trấnh nhûäng chưỵ dưëc lúán hún
hóåc nhûäng chưỵ ngóåt gêëp. Rêët nhiïìu cưng trònh àậ àûúåc xêy
dûång ën lẩi nhûäng àûúâng cong nhùçm àẫm bẫo giao thưng úã cấc
vng thung lng vâ miïìn ni (vđ d nhû nhûä
ng hêìm xe lûãa
xun dậy Anpú (Simplon, Sairt -Gothard) hay àûúâng hêìm
xun biïín Manche).

 Àûúâng sùỉt vâ sûå tưí chûác khưng gian.
Nhûäng tuën àûúâng sùỉt àống mưåt vai trô quan trổng trong
tưí chûác khưng gian àưìng thúâi lâm biïën àưíi sûå àõnh dên vâ cấc
hoẩt àưång ca khu vûåc mâ nố ài qua. Nhûäng tuën àûúâng nây
thûúâng cho phếp phất hiïån ra cấc v
ng àêët ngun sú àïí tiïën
hânh trưìng trổt vâ kếo theo viïåc sûã dng cấc phûúng tiïån giao
thưng cêìn thiïët cho viïåc vêån chuín cấc sẫn phêím nưng
nghiïåp. Ngûúâi ta nhêån thêëy sûå phất triïín ca chêu M
Ùnglưxùỉcxưng cng vúái sûå phất triïín ca giao thưng àûúâng
sùỉt, sûå dõch chuín biïn giúái vïì phđa Têy vúái nhûäng tuën
àûúâng sù
ỉt xun lc àõa. Giao thưng àûúâng sùỉt úã Liïn Xư àậ
àẫm bẫo liïn lẩc giûäa cấc trung têm mỗ vâ gốp phêìn múã rưång
cấc vng àêët trưìng trổt trïn cấc khu vûåc hễo lấnh ca Sibïri.
Trong nhûäng vng nưng thưn ca chêu Êu, cấc cưng ty àûúâng
sùỉt àậ ra sûác kđch thđch sûå biïën àưíi ca ngânh trưìng trổt vâ
cấc phûúng phấp sẫn xët. Nhûäng lõch trònh àï
ìu àùån cho
phếp tiïën hânh thu lûúåm hâng ngây cấc nưng sẫn thûåc phêím
dïỵ hû hỗng. Nhû vêåy, cấc vng nưng nghiïåp vâ thûúng mẩi
phất triïín àậ àûúåc hònh thânh, nhêët lâ trong khu vûåc phđa
Nam ca chêu Êu. Tẩi àêy, cấc sẫn phêím hoa quẫ sệ àûúåc
chuín àïën cung cêëp cho cấc thõ trûúâng phđa Bùỉc.
Sûå múã rưång ca hïå thưë
ng àûúâng sùỉt côn tẩo àiïìu kiïån
thån lúåi cho nhûäng cåc di dên, àùåc biïåt lâ di dên nưng thưn.
G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i
95

Ngoâi ra, giao thưng àûúâng sùỉt cng àẫm bẫo cho sûå phất
triïín ca ngânh du lõch trïn nhûäng vng búâ biïín Àõa Trung
Hẫi, nhêët lâ úã Cưte d’Azur. Nhûäng trc àûúâng sùỉt lúán àậ àõnh
hûúáng cho sûå phất triïín àư thõ. Viïåc mú rưång cấc nhâ ga, sûå
tùng lõch trònh cưång thïm sûå àõnh giấ húåp l cho phếp ngûúâi
dên cố thïí lâm viïåc trong thânh phưë vâ
sưëng úã vng ngoẩi ư xa
hún. Nhûäng ngoẩi ư àêìu tiïn àậ àûúåc múã rưång ra dổc theo
nhûäng àûúâng xe lûãa. Trong cấc trung têm àư thõ, lưëi kiïën trc
xêy dûång nhâ ga ch ëu vúái thếp vâ thu tinh àậ thc àêíy
mẩnh mệ cåc cấch mẩng cưng nghiïåp. Cấc dõch v thûúng
mẩi vâ cấc cưng ty mổc lïn san sất ú cấc trung têm nây núi
mưỵi ngây pha
ãi tiïëp àốn hâng nghòn ngûúâi tûâ cấc àõa àiïím khấc
àïën lao àưång hóåc giẫi trđ. Côn nhûäng thânh phưë khưng cố giao
thưng àûúâng sùỉt thò ngây câng bõ tt hêåu trong hïå thưëng cấc
àư thõ.
Cng phẫi nối thïm rùçng cấc mẩng lûúái àûúâng sùỉt àûúåc
phên bưë khưng àïìu trong cấc khu vûåc àõa l. úã cấc qëc gia cố
hïå thưë
ng dây àùåc nhû Têy Êu, cấc tuën àûúâng sùỉt vêỵn àẫm
bẫo ch ëu lûu thưng hâng hốa vâ cẫ hânh khấch. Giao thưng
àûúâng sùỉt àùåc biïåt phất triïín úã Nga do cấc àùåc àiïím vïì dõch
tđch rưång lúán vâ àiïìu kiïån khđ hêåu khùỉc nghiïåt nhêët lâ trong
vng Sibïri núi nhûäng dông sưng chẫy vïì phđa Bùỉc lẩi bõ àống
bùng túái 6 thấ
ng/nùm vâ giao thưng àûúâng bưå khưng thïí phất
huy àûúåc vâo thúâi àiïím bùng tan. Sûå àõnh cû àôi hỗi viïåc múã
rưång gêëp àưi tuën àûúâng xun Sibïri trïn 3000 km trong cấc
cng Baikal - Magistral. Trấi lẩi úã M, cc cẩnh tranh gay gùỉt

giûäa cấc loẩi hònh giao thưng àậ lâm tï liïåt ngânh àûúâng sùỉt
nhêët lâ trong vêån chuín ngûúâi. Trong cấc nûúác àang phất
triïín àậ khưng àûúå
c trang bõ vâo giai àoẩn cún sưët ca àûúâng
sùỉt (trûâ Trung Qëc, ÊËn Àưå lâ cố hïå thưëng àûúâng ray c), cấc
phûúng tiïån giao thưng àûúâng bưå vâ àûúâng khưng lâ phưí biïën
vò khưng àôi hỗi quấ nhiïìu sûå àêìu tû vâo cú súã hẩ têìng. Chó cố
mưåt vâi àoẩn àûúâng sùỉt chđnh àïí vêån chuín cấc khoấng sẫn
mỗ
hay nưng sẫn túái cấc cẫng xët khêíu (vđ d: Têy vâ Trung
Phi vúái cấc tuën àûúâng mỗ úã Mauritanie, Guiritanie, Ghinï
vâ Zaire).
G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i
96

 Ngânh hâng khưng
Xët phất nhû mưåt hònh thûác thïí thao vâo àêìu thïë k 20,
nhûäng chuën bay trïn khưng àậ trúã thânh mưåt phûúng tiïån
giao thưng vâ àùåc biïåt phất triïín tûâ sau Àẩi chiïën thïë giúái thûá
hai. Nhûäng tiïën bưå ca ngânh hâng khưng àûúåc giẫi thđch
bùçng nhûäng k tđch vïì k thåt cưng nghïå àậ cho phếp tùng
kha
ã nùng vêån chuín, kđch thûúác cng nhû têìm hoẩt àưång ca
mấy bay. Trong nhûäng nùm 1970, nhûäng chiïëc mấy bay 200
àïën 500 chưỵ ngưìi ra àúâi àậ cho phếp àẫm bẫo giao thưng lúán
vúái giấ cẫ hẩ hún trûúác àấng kïí. Thïm vâo àố sûå khấm phấ ra
sống rầa cng vúái nhûäng tiïën bưå ca ngânh viïỵn thưng câng
cng cưë thïm àưå an toa
ân vâ tđnh àïìu àùån ca nhûäng chuën
bay. Nhúâ nhûäng ûu thïë àùåc biïåt ca mònh, mấy bay quẫ thêåt

lâ khưng cố àưëi th cẩnh tranh trong viïåc chun chúã nhanh
hânh khấch trïn khoẫng cấch dâi. Hún nûäa. mùåc d nhûäng
àûúâng bay úã Bùỉc Àẩi Têy Dûúng àống vai trô ch àẩo trong
lûu thưng qëc tïë song giao thưng hâng khưng phẫi lâ mưåt àùåc
quì
n ca cấc nûúác giâu. Thêåt vêåy, sưë lûúång 33. 000 sên bay
trïn thïë giúái àậ chûáng minh sûå sûã dng phưí biïën ca mấy bay
trïn phẩm vi toân cêìu. Nhûäng tiïën bưå ca nghânh hâng khưng
àấnh dêëu mưåt sûå phất triïín ca loẩi hònh giao thưng nây. Tuy
nhiïn tûâ nhûäng nùm 1980, ngânh hâng khưng àậ phẫi àûúng
àêìu vúái nhûäng khố khùn lúá
n. Sûå suy giẫm ca viïåc lûu thưng
vâ nhûäng sûå phấ sẫn nưíi tiïëng lâ nhûäng dêëu hiïåu ca nhûäng
bêët lúõ ca ngânh hâng khưng. Trïn thûåc tïë, cåc chiïën tranh
vïì thụë khoấ àang àe doẩ sûå ưín àõnh tâi chđnh ca cấc hậng
hâng khưng nhûäng gấnh nùång nây câng lúán. Chi phđ quấ lúán
cho viïåc xêy dûång mưåt hẩ
m àưåi hâng khưng àậ khiïën cấc cưng
ty cố xu hûúáng têåp chung lẩi àïí phất huy sûcs mẩnh tưíng lûåc
vâ cng ài hỗi sûå can thiïåp cuar nhâ nûúác. Nhâ nûúác àậ tâi
trúåi cho phêìn lúán cấc cưng ty nây bùçng cấch nhêån xêy dûång
cấc cú súã hẩ têìng trïn mẩt àêët vâ kiïím soất cấc vng trúâi ca
që
c gia.
May bay àậ trúã thânh phûúng tiïån giao thưng chun chúã
hânh khấch trïn nhûäng khoẫng cấch lúán, gêy thiïåt hẩi khưng
nhúã cho cấcc tâu trrúã khấch. Sûå giẫm giấ vâ cẫ tưëc àưå nhanh àậ
gip mấy bay chinh phc ngây câng nhiïu ngûúâi sûã dng. Hún
G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i
97

nûäa, tđnh cú àưång mïìm dễo ca mấy bay côn ch phïëp tưí chûác
nhûäng dõch v vêån chuín theo u cêìu (nhûäng mấy bay cho
thụ riïng). Loẩi nhònh gia thưng nây ch ëu phc v cho cấc
khấch hâng mën ài du lõch qëc tïë hóåc thûåc hiïån cấc chuën
cưng tấc. Sûå tùng sưë chuën bay vïì cưng viïåc àậ múã ra sûå phất
triïín hâng khưng tû nhên, nhêët lâ
úã M. nhûäng chiïëc thu phi
cú àẫm bẫ giao thưng trong nhûäng vng khố xêm nhêåp vâ àưi
khi côn àẫm bẫo giao hâng trong cấc àư thõ. Nhûäng chuën bay
chúã cấc hâng hoấ cố giấ trõ cao cng ngây câng phất triïín.
Hïå thưëng hâng khưng gưìm nhiïìu àûúâng bay khấc nhau
nhùçm àấp ûáng nhûäng nhu cêìu ca khấch hâng. Nhûäng àûúâng
bay trïn khoa
ãng cấch lúán àûúåc gổi lâ nhûäng chuën bay àûúâng
dâi,àûúåc àẫm bẫo búãi hïå thưëng mấy hiïån àẩi cố têìm hoẩt àưång
trïn phẩm vi tưëi àa 6000 km do àẫm bẫo giao thưng xun
qëc gia -xun lc àõa. Nhûäng cưng ty Boeing EF Mc Donnell
-Douglas ca M chi phưëi sẫn lûúång vâ thõ trûúâng mấy bay
trïn thïë giúái. Mẩng lûúái àûúâng bay àûúâng trûúâng nưëi liïìn têë
t
cẫ cấc th àư trïn thïë giúái. Trong cấc nûúác cưng nghiïåp hoấ,
cấc tuën àûúâng bay dây àùåc vâ tuën bay Bùỉc Àẩi Têy Dûúng
chõu trấch nhiïåm àẫm bẫo phêìn lúán nhûäng sûå trao àưíi thûúng
mai. Hïå thưëng àûúâng bay Bêëc Thấi Bònh Dûúng (kếm thûúâng
xun hún) ngây câng phất triïín cng vúái nhhûäng bûúác nhẫy
vổt vïì kinh tïë ca ca
ác vng ven biïín. Tuy nhiïn úã àêy, nhûäng
vấn àïì vïì khoẫng cấch cng àôi hỗi phẫi cố trẩm tiïëp nhiïn
liïåu. Cấc chuën bay àûúâng dâi àûúåc thûåc hiïån trïn mưåt phẩm

vi lc àõa rưång lúán. Ngây nay, nhûäng sên bay lúán Anchorage (úã
Alaska) àẫm bẫo cấc cùn cûá tiïëp nhiïn liïåu k thêåt cho nhûäng
àûúâng bay xun cûåc rt ngùỉn (tûâ 700 àï
ën 3500 km) sûã dng
mưåt àoân mấy bay phong ph hún mưåt phêìn àûúåc cung cêëp búãi
cấc nhâ sêín xët Chêu Êu nhû cưng ty hâng khưng v tr
qëc gia SNIAS, British Aircraft hay Airbus Industue. Mẩng
lûúái cấc tuën bay trung bònh vâ khoẫng cấch ngùỉn àûúåc phên
bưë khưng àưng àïìu trïn thïë giúái. Trûúác tiïn lâ ph thåc vâo
àùåc àiïím àõa l ca cấc qëc gia: cấc nûúác rưång nhêë
t cố hïå
thưëng àûúâng bay dây àùåc. Nhûäng chuën lûu thưng hâng
khưng trong phẩm vi dûúái 700 km (úã M àậ chiïëm túái 40% giao
thưng thïë giúái). Mấy bay cố xu thïë chiïëm àưåc quìn trong
chun chúã khấch du lõch. Tuy nhiïn, sûå thûúâng xun ca
G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i
98

nhûäng chuën bay cng kếo theo sûå tùỉc nghện vng trúâi vâ
àùåt ra nhûäng vêën àïì an toân. Cưng ty Aerofloy ca Nga lâ
cưng ty hâng khưng àêìu tiïn trïn thïë giúái hiïån àang dêỵn àêìu
vïì hïå thưëng àûúâng bay ngùỉn úã Trung Qëc vâ Braxin vâ trong
cấc qëc gia trễ nhû Austrêylia, mấy bay lâ phûúng tiïån àẫm
bẫo giao thưng cho cấc vng thiïëu cấc cú súã hẩ têì
ng giao thưng
khấc. Thõ trûúâng hâng khưng úã cấc qëc gia nhỗ thåc Têy Êu
bõ hẩn chïë do phẫi chõu sûå cẩnh tranh ca cấc tâu cao tưëc vâ
cấc phûúng tiïån giao thưng àûúâng bưå. Àiïín hònh nhû úã Phấp,
cấc chuën Paris-Lyon, Paris-Strasbourg hay Paris-Bordeaux
àûúåc thûåc hiïån rïỵ râng hún nhiïìu bùçng ưtư, xe lûãa hóåc xe

àiïån ngêìm. Nối chung úã cấc nûúác àang phất triïín thûúâng chó
cố mưå
t sên bay qëc tïë duy nhêët. Mûác sưëng chûa cao àậ hẩn
chïë sûå phất triïín ca hâng khưng tuën bay ngùỉn úã cấc qëc
gia nây.
 Nhûäng k tđch k thåt trong ngânh hâng khưng.
Àưång cú phẫn lûåc, phẩm vi hoẩt àưång tùng vâ sûå àiïån khđ
hoấ àậ lâm biïën àưíi ngânh hânh khưng
Giûäa nhûäng nùm 1945 vâ 1970, hiïåu nùng ca giao thưng
hâng khưng àậ àûúåc nêng lïn nhúâ sûå tùng khẫ nùng vêån
chuín ca mấy bay gốp phêìn hẩ cûúác chi phđ vêån chuín. Tûâ
nùm 1942 àïën nùm 1969, vêån tưëc chuën bay àậ tùng rêët
nhanh. Thêåt vêåy, mưåt chiïëc Douglas DC-4 ra àúâi nùm 1942 vúái
42 chưỵ ngưìi cố thïí bay vúái vêån tưëc 333 km/h trong khi àố mưåt
chiïëc mấy bay Boeing 747 (1969) vúái 490 chưỵ ngưìi àậ àẩt túái
vêån tư
ëc 935km / h. Sûå tùng phẩm võ hoẩt àưång cho phếp giẫm
nhûäng trẩm tiïëp tïë nhiïn liïåu trung gian (trong nhûäng nùm
50, tuën àûúâng bay qua Àẩi Têy Dûúng phẫi cêìn 2 trẩm tiïëp
nhiïn liïåu). Chđnh sûå ra àúâi ca àưång cú phẫn lûåc trong nhûäng
nùm 1960 tẩo àiïìu kiïån cho mấy bay cố sûác chûáa 500 hânh
khấch vâ àẩt vêån tưëc ngây câng cao. Ngoâi ra, côn phẫi kïí àïën
nhûäng cẫi tiïën thiïët bõ, sûå giẫm tiïëng àưång, khđ àưång lûåc hổc,
nhûäng sûå tiïët kiïåm nhiïn liïåu vâ sûå àiïån khđ hoấ. Tuy nhiïn,
nhûäng tiïën bưå nây lẩi lâm cho giấ mấy bay tùng cao.
Viïåc lûu thưng hâng khưng vúái cûúâng àưå lúán kếo theo sûå ấch
tùỉc cấc vng trúâi gêìn cấc sên bay lúán. Mùåt khấc, sûå cêìn thiï
ët