Địa lý kinh tế Phần 6

G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i
202

xem xết trïn mûác àưå thïë giúái trong têët cẫ cấc lơnh vûåc thò hậng
nây vêỵn giûä àûúåc võ trđ thûá 7. Toshiba giûä võ trđ thûá 25 trïn
toân thïë giúái vâ Fujitsu giûä võ trđ thûá 42. Trong lơnh vûåc àiïån tûã
thò ngûúåc lẩi, giûä võ trđ sưë 11 trong lơnh vûåc nây, nhûng Daewoo
(Hân qëc) lẩi lâ doanh nghiïåp thûá 41 thïë giúái, vâ 3 cưng ty
àûáng àêìu trong lơnh vûåc nây lêìn lûúåt xïë
p thûá 19,10 vâ 12 trong
sưë cấc doanh nghiïåp lúán thïë giúái.
 Cấch mẩng àiïån tûã.
Àiïån tûã xêm nhêåp vâo têët cẫ cấc lơnh vûåc khấc nhau, nố
chđnh lâ ngìn gưëc ca nhiïìu àẫo lưån trong hoẩt àưång kinh tïë.
Àiïån tûã ra àúâi cấch àêy khoẫng hún mưåt thïë k, khi Bell vâo
nùm 1875 sûã dng cấc súåi dêy kim loẩi àï
í truìn tẫi cấc xung
àưåt phất ra tûâ mưåt microphưn (ngay lêåp tûác ngûúâi ta nối ngay
àïën “vư tuën àiïån”). Nhûng mậi àïën giûäa nhûäng nùm 30 thò
rêët nhiïìu khấm phấ trong nhûäng nùm trûúác àố múái àûúåc ấp
dng rưång rậi vâ múái cho ra àúâi mưåt nghânh cưng nghiïåp thûåc
th “côn gổi lâ cấc sẫn phêím trung gian”. Trong khoẫng thúâi
gian sau chiïën tranh thïë giúái thûá 2, tưëc àưå phất triïín chuín
sang bûúác múái bùỉt àêìu tûâ cấc trang thiïët bõ gia dng, trong sưë
àố phẫi kïí àïën tivi vâ “cấc àưì dng bấn dêỵn” (nhû mấy thu
thanh). Cấc vêåt dng nây nhanh chống khùèng àõnh võ trđ trong
àúâi sưëng. Ngây nay àiïån tûã àang cố xu hûúáng xêm nhêåp vâo
mưåt sưë lûúång lúá
n cấc sẫn phêím tiïu dng àẩi chng àang thay
thïë vâ kïí cẫ sûå bng nưí viàïư, têët cẫ cấc sẫn phêím nây àïìu sûã
dng dông tđch húåp àiïån tûã.

Àùåc tđnh ch ëu ca cấc ngânh cưng nghiïåp àiïån tûã, cho
phếp ngûúâi ta nối àïën mưåt cåc “cấch mẩng àiïån tûã” àố chđnh
lâ tưë
c àưå phất triïín ca cấc sẫn phêím àiïån tûã bùỉt ngìn tûâ
àưìng thúâi cẫ cấc tiïën bưå k thåt vâ tûâ cẫ cẩnh tranh, diïỵn ra
song song vúái nhau. Côn trong lơnh vûåc ch àẩo cấc thânh
phêìn àiïån tûã (cấc thânh phêìn hoẩt tđnh truìn tđn hiïåu nhû
àưì bấn dêỵn vâ cấc thânh phêìn thu
å tđnh nhû cấc loẩi t àiïån),
nhûäng àưíi múái cưng nghïå diïỵn ra rêët nhanh dûúâng nhû mưåt sưë
thânh phêìn lâ chòa khoấ trong cẫi tiïën cấc sẫn phêím sất
nhêåp, ngûúâi ta nhêån thêëy rùçng mưåt thânh phêìn àậ lưỵi thúâi thò
khưng thïí sất nhêåp vúái mưåt sẫn phêím àang bấn chẩy. Tûâ àố
ngûúâi ta ln ln tòm cấch cha
åy àua nghiïn cûáu àïí tung ra
G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i
203

thõ trûúâng nhûäng sẫn phêím ngây câng àûúåc cẫi tiïën hoân
thiïån hún. Vâ ngûúâi àûúåc lúåi úã àêy lâ khấch hâng tiïu dng
búãi tûâ sûå cẩnh tranh nây mâ giấ ca cấc sẫn phêím àiïån tûã sệ
ngây câng giẫm xëng.
Nhûng àiïån tûã khưng chó àûúåc ûáng dng trong cấc trang
thiïët bõ gia dng. Ngoâi ra nố
côn àûúåc ûáng dng vâo rêët
nhiïìu lơnh vûåc khấc nhû nố cố vai trô ch àẩo trong tin hổc,
trong giao thưng vêån tẫi (nhêët lâ hâng khưng) trong cưng nghïå
qn sûå, trong khấm phấ khưng gian hay trong liïn lẩc qua vïå
tinh. Sệ lâ thiïëu thưën nïëu khưng kïí àïën cấc trang thiïët bõ vùn
phông, tưíng húåp cấc thiïët bõ tin hổc àiïån tûã, thưng tin liïn lẩc

àûúåc ấp dng va
âo cấc hoẩt àưång quẫn l vùn phông. Vúái mûác
tùng trûúãng 20% vâo cëi nhûäng nùm 1980, àêy lâ mưåt trong
nhûäng thõ trûúâng tûúng lai cố phẩm vi toân thïë giúái. Tûâ àố àïën
nay mûác tùng trûúãng 20% vêỵn ưín àõnh, trïn thõ trûúâng nây
cẩnh tranh cng hïët sûác khùỉc nghiïåt, nïëu nhû cấc hậng àa
qëc gia chun sẫn xët cấc thiïët bõ vùn phông (mấy phư-tư,
mấ
y sao truìn tâi liïåu) rêët cêìn thiïët, thò bïn cẩnh àố cấc
hậng tin hổc cng sẫn xët cấc loẩi mấy tđnh úã khẫ nùng xûã l
nhanh cấc vùn bẫn.
 Sûå phất triïín ca cấc k thåt tin hổc vâ thưng tin liïn
lẩc.
Lâ tưíng húåp ca tin hổc vâ cấc phûúng tiïån viïỵn thưng,
Àiïån tûã viïỵn thưng àậ
tẩo ra nhiïìu vêën àïì vïì trêåt tûå xậ hưåi.
Thûåc hiïån liïn kïët cấc lơnh vûåc àưåc lêåp vúái nhau: tin hổc vâ
thưng tin liïn lẩc, àiïån tûã viïỵn thưng hònh thânh tûâ sûå kïët húåp
nhiïìu “thânh phêìn”: cấc thiïët bõ tin hổc (mấy tđnh ch, mấy
tđnh cấ nhên), cấc phûúng tiïån thưng tin (àûúâng àiïån thoẩi, vïå
tinh) vâ cấc ngên hâng dûä
liïåu vâ phêìn mïìm. Sûå kïët húåp cấc
thânh tưë khấc nhau nây cho phếp tiïën hânh cấc cåc liïn lẩc
khưng cêìn giúái hẩn thúâi gian vâ xoấ bỗ khoẫng cấch, giẫm búát
giấ àiïån thoẩi.
Cấc dõch v tûâ àiïån tûã viïỵn thưng, trong sưë àố cố mấy sao
truìn tâi liïåu hay mấy truy cêåp vùn bẫ
n thõ àiïìu, àậ minh
chûáng rùçng lúâi nối khưng côn duy nhêët lâ hònh thûác liïn lẩc
G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i

204

nhanh nhêët tûâ xa, mâ hiïån nay phẫi kïí àïën cẫ chûä viïët vâ
hònh ẫnh.
Tuy nhiïn sûå kïët húåp mưåt ngânh cưng nghiïåp côn non trễ
nhû tin hổc vúái mưåt lơnh vûåc àậ cố bïì dây phất triïín nhû
thưng tin liïn lẩc khưng phẫi lâ khưng àùåt ra nhûäng vêën àïì
cêìn xem xết. Mưåt mùåt, xết vïì phûúng diïån lõch sûã thò lơnh vûåc
thưng tin liïn lẩc àûú
åc cú cêëu trïn nïìn tẫng qëc gia, nhâ nûúác
àưåc chiïëm lơnh vûåc cưng nghiïåp nây (ngânh P. T. T úã Phấp,
ATT úã M thåc Nhâ nûúác), trong khi àố tin hổc lẩi lâ mưåt
lơnh vûåc àa qëc gia. Do àố sûå “gùåp gúä” giûäa hai lơnh vûåc nây
sệ lâm bng nưí nhûäng cưng ty àưåc quìn cưng cưång (sûå phên
chia ATT úã M nùm 1984), trûâ cấc àâi pha
át thanh àõa phûúng,
àưìng thúâi àùåt ra vêën àïì lâm rưëi loẩn thưng tin. Mùåt khấc àiïån
tûã viïỵn thưng cho phếp àem lẩi mûác lúåi nhån cao vâ àôi hỗi
phẫi xem xết lẩi mûác àưå viïåc lâm. Rêët nhiïìu hậng cưng
nghiïåp thưng tin liïn lẩc àậ phẫi giẫm qn sưë (hậng ATT àậ
phẫi giẫm búát 80. 000 nhên cưng tûâ 1984-1987). Mưåt àưång
thấi nhû thïë
nây sệ tẩo ra têm l lo lùỉng khi mâ trong rêët
nhiïìu nùm khu vûåc kinh tïë thûá 3 khưng tẩo ra àûúåc mưåt viïåc
lâm nâo thò cng chđnh khu vûåc nây lẩi sûã dng nhiïìu nhêët
cấc ûáng dng ca Àiïån tûã viïỵn thưng.
Tốm lẩi, khi mưåt cưng ty cố mûác sẫn lûúång cao ra àúâi thò sệ
kếo theo nhûäng thay àưíi trong quët àõnh àưëi vúái lao àưå
ng. Khi
lao àưång sûã dng toân bưå khoẫng thúâi gian sùén cố, thò nố lâ mưåt

trong nhûäng giấ trõ xêy dûång xậ hưåi. Nhûng kïí tûâ khi cấc
phûúng tiïån hiïån àẩi àûúåc sûã dng àïí hoân thânh cưng viïåc chó
trong mưåt vâi giêy thò vêën àïì àùåt ra lâ phẫi giẫm lao àưång vâ
sûã dng lao àưång lâm thúâi gian rẫnh rưỵi. Lâ
m giẫm lao àưång,
giẫm cưng viïåc cho têët cẫ mổi ngûúâi, àiïån tûã viïỵn thưng àậ àùåt
ra mưåt cêu hỗi nhûng nố lẩi khưng àûa ra cêu trẫ lúâi.
 Thưng tin liïn lẩc vâ nghe nhòn.
Thưng tin liïn lẩc vâ nghe nhòn ngây nay àậ trúã thânh hoẩt
àưång thûúâng nhêåt ca têët cẫ ngûúâi dên sưëng trong cấc qëc gia
phất triïín. Nùm 1947, mưåt àõnh nghơa chđnh thûác vïì thưng tin
liïn lẩc àậ ra àú
âi: “Têët cẫ àïìu àûúåc truìn ài - truìn hóåc
thu- tđn hiïåu, k hiïåu, chûä viïët hay hònh ẫnh, êm thanh hay
G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i
205

nhûäng chó dêỵn cấc loẩi qua àiïån thoẩi dêy, qua vư tuën àiïån,
qua cấp quang hay qua cấc hïå thưëng àiïån tûã khấc”. Vâ kïí tûâ
ngây nây, thưng tin liïn lẩc àậ phất triïín hïët sûác mẩnh mệ,
bùçng chûáng lâ sûå ra àúâi ca àiïån thoẩi (qua cấc tưíng àâi àiïån,
cấp quang thay thïë cho cấp àưìng trc, vâ sau àố lâ thï
ë hïå
mẩng sưë ca radio (ngây câng àûúåc thu nhỗ nhúâ bống bấn dêỵn)
hay ti-vi (àûúåc phất sống qua cấp, nghiïn cûáu cho chêët lûúång
hònh ẫnh tưët hún). Ngoâi ra côn rêët nhiïìu loẩi dõch v khấc
(telex, phư-tư-cốp-py hưåi thẫo qua viàiư) àïìu dûåa vâo mẩng
lûúái thưng tin liïn lẩc, ngây nay cấc dõch v nây àïìu sùén sâng
phc v cấ
nhên vâ doanh nghiïåp, vâ cëi cng lâ cấc trung

têm cung cêëp sệ cho phếp truy cêåp vâo cấc ngên hâng dûä liïåu.
Thưng tin liïn lẩc àûúåc cấc doanh nghiïåp rêët ch trổng, thêåm
chđ àûúåc xem nhû mưåt àiïìu kiïån àïí hoân thiïån, lâ hïå quẫ têët
ëu vâ ngìn lúåi nhån ca doanh nghiïåp. Sau cng lâ cấc
loẩi vïå tinh àûúå
c hònh thânh tẩo thån lúåi cho thưng tin liïn
lẩc giûäa cấc lc àõa, trấnh sûå giấn àoẩn ca cấc hïå thưëng liïn
lẩc.
Mc àđch ca cấc phûúng tiïån thưng tin liïn lẩc lâ tẩo ra sûå
liïn kïët giûäa cấc khu vûåc kinh tïë vâ àúâi sưëng xậ hưåi, àưíi múái
cưng nghïå, nghiïn cûáu tòm cấch cho thưng tin àûúåc chuín tẫi
ài mưåt cấch nhanh nhêët d ú
ã mổi khoẫng cấch. Sûå phất triïín
ca thưng tin liïn lẩc àậ tẩo ra sûå àưåt biïën sêu sùỉc trong cấch
thûác vêån hânh ca cấc xậ hưåi chng ta. Hún nûäa àêy lẩi lâ
mưåt trong nhûäng lơnh vûåc phất triïín nhêët. Do àố thưng tin
liïn lẩc lẩi thûúâng nùçm trong khu vûåc cưng cưång, tûác Nhâ nûúác
trûåc tiïëp quẫn l lơnh vûåc na
ây vâ thûúâng giao cho mưåt bưå
ngânh riïng (nhû tẩi Phấp) hóåc nố cng cố thïí do mưåt cưng ty
tû nhên quẫn l nhû (ATT úã M). Àêy rộ râng lâ mưåt thõ
trûúâng àống vúái cú cêëu àưåc quìn vâ vúái sûå têåp trung cao àư.
Nhûng, tûâ àêìu nhûäng nùm 1980, ngûúâi ta àậ chûáng kiïën sûå
phấ vúä quy chïë úã diïån rưång, àùåc biïåt ta
åi 3 nûúác: M, Anh vâ
Nhêåt.
Trong lơnh vûåc nghe nhòn, thûúâng thò Nhâ nûúác ln can
thiïåp (dûúái danh nghơa ngun tùỉc dõch v cưng cưång) vâo viïåc
thânh lêåp vâ hoẩt àưång ca cấc cưng ty nghe nhòn (ti-vi, vư
G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i

206

tuën truìn thanh), sûå àưåc quìn hoấ trong lơnh vûåc nây
xët hiïån úã hêìu hïët cấc qëc gia.
Ngây nay, khi cẩnh tranh àûúåc múã ra, ngânh cưng nghiïåp
viïỵn thưng àang phẫi àûúng àêìu vúái nhûäng khoẫn àêìu tû tưën
kếm trong lơnh vûåc àiïån tûã vâ tin hổc. Nhiïìu àưíi múái àïìu hûúáng
vâo múã rưång thõ trûúâng trong àố cấc giúái hẩ
n vêỵn côn chûa àûúåc
àõnh rộ, nhûäng khẫ nùng nưëi kïët giûäa cấc k thåt khấc nhau
(tin hổc vâ àiïån tûã) liïn tiïëp bõ bỗ xa.
 Tấc àưång ca àưíi múái cưng nghïå.
Quấ trònh àưíi múái trong lơnh vûåc thưng tin liïn lẩc lẩi cố
tấc àưång trûåc tiïëp àïën hoẩt àưång ca cấc doanh nghiïåp vâ con
ngûúâi. Trong àố phûúng phấp lao àư
ång phẫi àûúåc phất triïín.
Hoẩt àưång kinh tïë bõ ẫnh hûúãng búãi nhûäng àưíi múái ca
thưng tin liïn lẩc, nố tẩo thån lúåi cho quấ trònh thưng tin
trong doanh nghiïåp vâ giûäa cấc doanh nghiïåp. Àêy lâ mưåt
thanh thấch thûác àưëi vúái con ngûúâi vâ cưng nghiïåp.
Tẩi Phấp, àêìu nhûäng nùm 80, Michel chđnh lâ vếc-tú phất
triïín ca thưng tin liïn lẩc cưng cưång. Àêy lâ mưå
t chiïëc mấy
liïn lẩc (trao àưíi thưng tin), nố cho phếp truy cêåp vâo cấc trung
têm cung cêëp vâ vâo cẫ cấc dõch v khấc nhau ca doanh
nghiïåp. Chđnh nhúâ àùåc àiïím nây mâ Minitel àậ trúã thânh mưåt
tấc nhên kinh tïë.
Trong nhûäng nùm 1990, k thåt mẩng sưë truy cêåp cấc dõch
v ra àúâi àậ àûa nghânh viïỵn thưng tiïën xa hún mưåt bûúác. Àêy
thûåc chêët lâ

sûå sưë hoấ mẩng thưng tin (mậ sưë dûúái dẩng nhõ
ngun) vâ nố cng cho phếp xûã l bùçng tay thưng tin dûúái têët
cẫ cấc dẩng (lúâi nối, dûä liïåu hiïån thõ, hay tin hổc). Àưìng thúâi sûå
sưë hoấ cng cho phếp truy cêåp vâo têët cẫ cấc dõch v cêìn thiïët
trong hoẩt àưång ca mưåt doanh nghiïåp (àiïån thoẩi, chu
ín tin
tûâ xa, mấy vi tđnh). Câng nhiïìu mấy vi tđnh truy cêåp vâo
mẩng sưë ca doanh nghiïåp thò doanh nghiïåp câng cố nhiïìu
húnkhấch hâng câng liïn hïå àûúåc nhiïìu hún giûäa doanh
nghiïåp vúái àưëi tấc, vâ vúái ngûúâi tiïu dng. Viïåc sûã dng cấc
loẩi vïå tinh (TDF1) sệ cho phếp múã rưång hún phẩm vi thưng
tin liïn lẩc qëc tïë.
G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i
207

Viïåc truìn tin thưng qua cấc phûúng tiïån thưng tin liïn lẩc
sệ kếo theo sûå giẫm sûã dng giêëy. Vâ ngûúâi ta àậ àïì cêåp àïën
mưåt dẩng “tâi liïåu àiïån tûã”.
Nhûäng thay àưíi nây båc cấc tấc nhên trong nïìn kinh tïë
phẫi tòm cấch thđch ûáng. Cấc doanh nghiïåp phẫi àêìu tû nhiïìu
hún vâo cấc thiïët bõ àùỉt tiïìn, àâo tẩo nhên cưng àïí
cố thïí tr
vûäng trûúác nhûäng biïën àưíi. Tuy nhiïn ngûúâi sûã dng ln hi
vổng sệ thu àûúåc nhiïìu lúåi nhån sẫn xët hún. Àưëi vúái cấc
ngânh cưng nghiïåp viïỵn thưng thò cấc triïín vổng phất triïín rêët
rộ râng. Cêìn phẫi lưi cën nhiïìu ngûúâi sûã dng hún. Song
cng cêìn phẫi vûún ra cấc thõ trûúâng nûúác ngoâi vâ
chưëng lẩi
ấp lûåc ca cẩnh tranh qëc tïë àang gia tùng do sûå phấ vúä cấc
quy chïë.

 Sûå phấ vúä quy chïë àưåc quìn trong thưng tin liïn lẩc.
Thưng tin liïn lẩc trong àa sưë cấc qëc gia lâ mưåt ngânh
àưåc quìn ca nhâ nûúác. Song trong nhûäng nùm 1890, cú cêëu
àưåc quìn nây àậ bõ phấ vúä. Cưng ty nây àûúåc Bell thânh lêåp
nùm 1877, vûâa chun sẫ
n xët thiïët bõ àiïån thoẩi vâ àûúåc
quìn khai thấc mẩng lûúái àiïån thoẩi M. Àưíi lẩi, mổi hoẩt
àưång trong cấc lơnh vûåc khấc àiïån thoẩi àïìu bõ cêëm àưëi vúái
cưng ty nây. Àïën nùm 1983, sau lúâi båc tưåi ca thêím phấn
Harold Greene, àïën 1984, cưng ty nây àậ bõ tấch ra thânh cưng
ty nhỗ vâ khưng côn àûúåc àưåc quìn khai thấc. Ngûúå
c lẩi ATT
lẩi cố thïí phất triïín trong cấc lơnh vûåc khấc: tin hổc, k thåt
thưng tin, mẩng lûúái dõch v cố giấ trõ gia tùng cao. Ngay sau
khi phấ vúä quy chïë, cung cưng nghïå múái bûúác vâo cẩnh tranh
do àố ngûúâi ta sûã dng khưng cố thïí àấnh giấ àûúåc hiïåu quẫ
thûåc tïë ca cấc thiïët bõ.
Tẩi Anh nùm 1984 quy chïë àưåc quìn cng bõ phấ vú
ä, cưng
ty qëc gia Brctish Telecom àûúåc tû nhên hoấ vâo thấng 7. Vâ
tûâ àố cưng ty nây cố thïm mưåt àưëi th cẩnh tranh lâ cưng ty
Mercury, chun vïì lơnh vûåc liïn kïët giûäa cấc hïå thưëng tin
hổc, cưng ty nây cng cố cấc gian hïå tâi chđnh vúái ATT M. Vò
thïë British Telecom phẫi phất triïín rưång hún trïn trûúâng qëc
tïë.
G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i
208

Tẩi Nhêåt, ngânh Bûu chđnh viïỵn thưng Nhêåt cng bõ tû
nhên hoấ cng nùm 1984. Sûå phấ vúä quy chïë àưåc quìn nây àậ

cho phếp cấc cưng ty Nhêåt vưën rêët phất triïín trong lơnh vûåc
tin hổc, kïët húåp vúái thưng tin liïn lẩc vûún ra thõ trûúâng thïë
giúái tòm kiïëm àưëi tấc vâ lúåi nhån.
Dûúái ấp lûåc ca sûå tû nhên hoấ, xu hûúáng liïn kïët àậ tùng
lïn. Nùm 1993, British Telecom àa
ä mua lẩi 20% vưën cưng ty
MCI (cưng ty àûáng thûá 2 trong lơnh vûåc viïỵn thưng M). Trong
khi àố France Tếlếcom vâ Deutsche Telecom (cưng ty bûu
chđnh Phấp vâ Àûác) àậ liïn kïët vúái nhau theo tûâng giai àoẩn
(thay àưíi cố bấo trûúác quy chïë nùm 1995 tham gia vưën sẫn
xët nùm 1996, sất nhêåp qëc tïë nùm1998.
 Nhûäng àưåt biïën trong ngânh cưng nghiïåp thiïët bõ àiïån
thoẩi.
Sûå phấ vúä quy chïë àưåc quì
n àậ múã àûúâng cho ngânh cưng
nghiïåp thiïët bõ àiïån thoẩi bûúác vâo cẩnh tranh. Àêy lâ ngânh
cưng nghiïåp bêëp bïnh búãi nố phẫi chõu sûå cẩnh tranh ca lơnh
vûåc àiïån tûã.
Cho túái têån cëi nhûäng nùm 1970, ngânh cưng nghiïåp thiïët
bõ àiïån thoẩi vêỵn côn rêët têåp trung. Tûác úã àêy mën nối àïën
mưåt thõ trûúâng rêët àûúåc bẫo vï
å, úã àố chó mưåt sưë têåp àoân lúán
(ATT, ITT ca M, NTT ca Nhêåt, British Telecom ca Anh,
Alcatel ca Phấp) àûúåc hûúãng quy chïë àưåc quìn vâ àûúåc
chđnh quìn bẫo vïå. Sûå phấ vúä quy chïë àưåc quìn àậ múã
àûúâng cho sûå phên chia slẩi cấc doanh nghiïåp. Cấc hậng lúán
dêåm chên tẩi chưỵ trïn thõ trûúâng, búãi bïn cẩnh chng co
ân mổc
lïn nhiïìu àưëi th cẩnh tranh khấc.
Ngânh thưng tin liïn lẩc lâ mưåt lơnh vûåc trong àố nhûäng

nhu cêìu trang bõ vïì thiïët bõ cố mûác tùng bïìn vûäng. Do àố àôi
hỗi phẫi cố nhûäng giẫi phấp k thåt múái. Mẩng sưë truy cêåp
dõch v àûúåc àûa vâo sûã dng dêìn dêìn tẩi Phấp tûâ nùm 1988
lâ mưåt trong cấ
c giẫi phấp àố. Thûåc tïë, sưë hoấ lâ mưåt àiïìu kiïån
têët ëu cho viïåc múã rưång cấc mẩng lûúái, vâ cho phếp cấc mẩng
nây thđch ûáng vúái cấc dõch v ngây câng nhiïìu thưng tin hún.
G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i
209

Sûå àưíi múái cấc trang thiïët bõ àẫm bẫo cho cấc ngânh cưng
nghiïåp cố thõ trûúâng ưín àõnh. Sau sûå phấ vúä quy chïë àưåc
quìn trong nhûäng nùm 1983-1984, cấc lơnh vûåc nhâ nûúác
phẫi àûúng àêìu vúái cẩnh tranh trïn toân thïë giúái vâ dûúâng
nhû lơnh vûåc nây khưng à khẫ nùng àïí chổi lẩi nhûäng cưng ty
khưíng lưì (ca M vâ Nhêåt) trong lơnh vûå
c tin hổc vâ àiïån tûã
àang trïn àûúâng tòm kiïëm nhûäng thõ trûúâng múái. Do àố viïåc àa
dẩng hoấ cấc hoẩt àưång lâ rêët cêìn thiïët. Tuy nhiïn nhûäng khẫ
nùng múã rưång thõ trûúâng úã M cng thån lúåi nhû úã cấc nûúác
àang phất triïín. Song tònh hònh cẩnh tranh rêët mẩnh.
Sûå hiïån àẩi hoấ àôi hỗi nhu cêìu rêët lúán vïì
thiïët bõ àiïån tûã.
Nhêåt vâ M lâ hai nûúác phất triïín trong lơnh vûåc nây do àố ra
sûác kiïím soất cú súã cưng nghiïåp àiïån thoẩi. Àïí bẫo vïå ngânh
cưng nghiïåp àiïån thoẩi qëc gia ca hổ, cấc cú súã nây phẫi bẫo
àẫm lâm ch sẫn xët cấc thiïët bõ àiïån tûã.
 Truìn thưng úã chêu Êu vâ
úã M.
Sûå àưỵ vúä ca cấc cú cêëu àưåc quìn nhâ nûúác trong lơnh vûåc

thưng tin liïn lẩc, thõ trûúâng nghe nhòn ca chêu Êu vâ cẫ ca
M bûúác vâo xu thïë cẩnh tranh khùỉc nghiïåt.
Truìn hònh àûúåc phất triïín sau chiïën tranh thïë giúái thûá 2
tẩi M vâ Anh, vâ tûâ cëi nhûäng nùm 1950 phất triïín mẩnh úã
chêu Êu. Cấch thûác qua
ãn l giûäa cấc vng rêët khấc nhau.
Trong hïå thưëng truìn hònh ca M, cấc mẩng lûúái lâ cấc cưng
ty tû nhên, truìn ài nhûäng chûúng trònh àûúåc biïn têåp riïng
cho cấc trẩm ca hổ (ph sống trïn toân bưå lậnh thưí) vâ bấn
cấc chûúng trònh phất sống cho cấc trẩm truìn hònh tû ca
àõa phûúng. Tònh hònh cẩnh tranh rêët mẩnh giûäa ba mẩng
phất sống lú
án, CBS, NBC vâ ABC. Vưën tâi chđnh ca mưỵi hậng
nây vâo khoẫng 25 t frùng (lúán gêëp 10 lêìn so vúái kïnh truìn
hònh Phấp). Trûúác nhûäng hậng khưíng lưì nây, cấc hïå thưëng
dõch v thưng tin cng cưë sûác chiïëm mưåt thõ phêìn bùçng cấch
tung ra mưåt sẫn phêím khấc. Tâi khoẫn tâi chđnh thu àûúåc ch
ëu dûåa vâo dõch v qua
ãng cấo. Cấc kïnh thu phđ cng àûúåc
tung ra tûâ cấc dõch v quẫng cấo nây.
G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i
210

Tẩi chêu Êu, quy chïë truìn hònh àûúåc thiïët lêåp tûâ nhûäng
nùm 1980, trïn ngun tùỉc àưåc quìn cho dõch v cưng cưång.
Anh cng theo quy chïë nây, hậng cưng (BBC) trong àố Nhâ
nûúác can thiïåp đt, cng tưìn tẩi bïn tûâ 1954 vúái mưåt mẩng phất
sống tû (ITV) àûúåc àùåt dûúái sûå kiïím soất ca mưåt cú quan cưng
cưång IBA. Tẩi truìn hònh phất triïín cố “vễ vư chđnh ph”
hún: ca

ác trẩm truìn hònh tû nhên àõa phûúng phất triïín
(theo quët àõnh tûâ 1974) mùåc d bïn cẩnh àố vêỵn tưìn tẩi sûå
àưåc quìn ca hậng truìn hònh (RAI) vâ mưåt quy chïë tưí
chûác cẩnh tranh giûäa cấc lơnh vûåc cưng cưång vâ tû nhên 1985.
Trong thúâi gian àố, cấc mẩng truìn hònh tû àậ bõ têåp àôan
Berlusconi mua lẩi.
Tẩi Phấp sûå àưåc quìn ca Nhâ
nûúác trong lơnh vûåc nghe
nhòn trong nhiïìu nùm àậ khiïën ngûúâi ta nghơ àïën lơnh vûåc nây
nhû mưåt cưng c truìn hònh (TF1, A2, FR3, SFP àïí sẫn xët)
thò nhâ nûúác vêỵn duy trò kiïím soất hoẩt àưång. Sûå àưåc quìn
lêåp chûúng trònh phất sống ca nhâ nûúác àậ bõ àẩo låt thấng
7 nùm 1982 xoấ bỗ. Cấc kïnh truìn hònh tû nhû Canal àậ
àûúåc thânh lêåp nùm 1984, kïnh 5 nùm 1985 vâ kïnh TF1 àûúåc
tû nhên hoấ nùm 1987.
Viï
åc Nhâ nûúác cho phếp cấc dõch v nghe nhòn àõa phûúng
phất sống qua dêy cấp nùm 1982 vâ viïåc sûã dng cấc cưng
nghïå múái (dêy cấp quang) dûúâng nhû àậ múã ra nhûäng triïín
vổng cho truìn hònh phất triïín. Nhûng xung àưåt lúåi nhån
giûäa cấc nhâ àêìu tû (Nhâ nûúác chi vâo cẩnh tranh 50 t quan)
vâ cấc nhâ khai thấc àậ lâm giẫm mûác lúåi nhån àûú
åc.
Nhùçm múã rưång nhûäng thõ trûúâng àậ bậo hoâ, cấc nhâ sẫn
xët trang thiïët bõ àậ tung ra nhûäng sẫn phêím múái: vư tuën
cố nhiïìu sưë dông quết, mân ẫnh rưång. Song thõ trûúâng thiïët
bõ nghe nhòn lẩi rêët trúá trïu: nghiïn cûáu chêët lûúång ca cấc
thiïët bõ ph húåp vúái nhu cêìu trang thiïët bõ quấ mûác vâ nố
khưng ài cng vúái nhûäng nghiïn cûáu vïì chêët lûúång chûúng
trònh phất sống.

G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i
211

 Cưng nghïå sinh hổc
Àêy lâ lơnh vûåc côn khấ huìn bđ àưëi vúái giúái “phâm tc”, cấc
cưng nghïå àậ bùỉt àêìu hònh thânh mưåt ngânh cưng nghiïåp trûúác
khi cấc phûúng tiïån thưng tin àẩi chng nối àïën chng. Cưng
nghïå sinh hổc àậ cố mùåt trong mưi trûúâng sưëng hùçng ngây ca
chng ta dûúái cấc dẩng k thåt cố tûâ
hâng ngân nùm nay, sûã
dng cấc loẩi nêëm hay vi khín àïí sẫn xët thûåc phêím (bấnh
mò, pho mất, àưì ëng). Cấc cưng nghïå nây àậ trúã nïn tinh tïë
hún nhúâ cấc nghiïn cûáu ûáng dng. Ngûúâi ta àõnh nghơa cấc
cưng nghïå sinh hổc theo nghơa rưång, àố lâ nhûäng k thåt sûã
dng cấc àùåc tđnh ca cú thïí sưëng vâo cấc m
c àđch ûáng dng
vâ cưng nghïå. Sûå khai thấc cú thïí sưëng nây mùåt khấc àưëi vúái
nhiïìu ngûúâi àưi khi hổ lẩi nhòn nhêån dûúái gốc àưå tiïu cûåc ca
cấc cưng nghïå sinh hổc. Lơnh vûåc nưíi bêåt nhêët ca cưng nghïå
sinh hổc lâ lơnh vûåc gen. Bùçng cấc tấc àưång vâo chêët liïåu di
truìn ca vi sinh vêåt, ngûúâi ta ấp d
ng cưng nghïå sinh hổc àïí
tẩo ra cấc húåp chêët àùåc biïåt, rêët àûúåc cấc nghânh y hổc hay
nưng -thûåc phêím nghiïn cûáu trong àố tđnh phûác tẩp ca cấc
húåp chêët nây khưng thïí tẩo ra àûúåc bùçng phûúng phấp hốa
tưíng húåp vúái phûúng diïån hiïån nay hóåc giẫ sệ cûåc k tưën kếm.
Ngânh nưng phêím àậ ấp d
ng cấc cưng nghïå sinh hổc vâo sẫn
xët vâ nêng cao sẫn lûúång vâ chêët lûúång nưng phêím (kïí cẫ
trong viïåc chổn giưëng cêy trưìng vâ giưëng vêåt ni). Trong lơnh

vûåc y dûúåc, cấc cưng nghïå nây cng àûúåc phất triïín mẩnh.
Ngûúâi ta cố thïí xấc àõnh thúâi àiïím khúãi àêìu ca phất triïín
cưng nghïå sinh hổc lâ vâo nûã
a sau nhûäng nùm 70, tûác cưng
nghïå sinh hổc phất triïín trong bưëi cẫnh khng hoẫng trïn thõ
trûúâng ngun liïåu (kïí cẫ dêìu lûãa). Cấc cưng nghïå sinh hổc
múã ra mưåt hy vổng k diïåu: àố lâ hy vổng vûúåt qua cấc phûúng
thûác truìn thưng trong sẫn xët nùng lûúång (bùçng viïåc khai
thấc sinh khưëi) hóåc qua trung gian hoấ sinh (nhúâ vâo cấc
chêët xc tấc enzim). Sûå x
ët hiïån ca cấc cưng nghïå sinh hổc
vûâa ngêỵu nhiïn vâ rêët quan trổng. Cấc qëc gia dûúâng nhû
nùỉm bùỉt àûúåc trô chúi mưåt mêët mưåt côn nây. Vđ d nhû nûúác
Phấp àậ thânh lêåp “foug 2000” nhùçm phất triïín nghiïn cûáu cú
bẫn trong cấc lơnh vûåc cưng nghïå sinh hổc dûúái sûå chó àẩo ca
viïån nghiïn cûáu ûáng dng qëc gia Phấp (I. N. R. A). Tuy
nhiïn vêỵn côn mưåt bûác bònh phong ca cấc xđ nghiïåp vûâa vâ
G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i
212

nhỗ chun vïì nhûäng ûáng dng mi nhổn. Cấc cưng ty àa qëc
gia cng thûác àûúåc nhûäng triïín vổng ca cưng nghïå sinh hổc
vâ àêìu tû ưì ẩt vâo lơnh vûåc nây vúái tham vổng sệ chinh phc
àûúåc nhûäng thõ trûúâng múái hế múã.
 Cấc thõ trûúâng cưng nghïå sinh hổc.
Cố tấc àưång àïën cấc lơnh vûåc sưë
ng côn ca nïìn kinh tïë, cấc
cưng nghïå sinh hổc lâ mưåt thõ trûúâng côn rêët tiïìm tâng, song
nhûäng nghiïn cûáu khưng phẫi lc nâo cng cho ra àûúåc nhûäng
sẫn phêím thûúng mẩi hoấ.

Nhûäng ûáng dng àa dẩng ca cưng nghïå sinh hổc (vâo
trong cấc chun ngânh y hổc, dûúåc phêím, nưng phêím, nùng
lûúång) àậ múã ra nhûäng triïín vổng ca ca
ác thõ trûúâng lúán. Nưíi
bêåt trong y hổc lâ viïåc sẫn xët ra cấc hoốc mưn sinh trûúãng.
Àïí àiïìu trõ cấc cùn bïånh do thiïëu hoốc-mưn, cho túái nay, y hổc
vêỵn chó cố cấc hoốc-mưn àưång vêåt (trûúâng húåp insulin) hóåc
chiïët sët tûâ cấc mư ngûúâi. Bùçng cấc thao tấc gien vi khín,
tûâ àêìu nhûäng nùm 1980, ngûúâi ta àậ cố thïí sẫn xët vú
ái khưëi
lûúång lúán hoốc-mưn sinh trûúãng ca ngûúâi. Cấc k thåt phất
triïín cho phếp sẫn xët thûåc sûå sûã dng phûúng phấp trõ liïåu
vâ tûâ àố múã ra thõ trûúâng dûúåc phêím. Nhiïìu triïín vổng cng
múã ra cho viïåc hiïåu chónh cấc trùỉc nghiïåm khấm phấ vâ cấc
vac-xin múái. Thõ trûúâng chó cố giúái hẩn trong kha
ã nùng thanh
toấn ca ngûúâi tiïu dng. Cấc k thåt nưng phêím cng nhêët
thiïët sûã dng cấc vi sinh vêåt (men nêëm), cêëy tïë bâo thûåc vêåt
(hưì dấn, nûúác hoa) vâ thûåc phêím tưíng húåp. Têët cẫ cấc húåp chêët
nây hâm chûáa nhûäng thõ trûúâng àêìy triïín vổng mâ cấc cưng
nghïå sinh hổc cố thï
í thïí hiïån nhûäng ûu àiïím vïì cấc k thåt
sẫn xët, chêët lûúång vâ kïí cẫ giấ thânh.
Viïåc sẫn xët ngun liïåu cng vêåy, rêët cêìn àïën cấc cưng
nghïå sinh hổc. Nhúâ vâo cấc vi khín tấc lổc, ngûúâi ta cố thïí
chiïët xët vâ chổn lổc ra cấc kim loẩi hiïån cố trong cấ
c mỗ khố
khai thấc vâ viïåc nây khưng cêìn phẫi cố sûå can thiïåp trûåc tiïëp
ca con ngûúâi. Do àố cấc mỗ khố khai thấc nây vêỵn cố thïí tiïën
hânh khai thấc àûúåc. Viïåc sẫn xët nùng lûúång bùçng phûúng

phấp chuín àưíi sinh hổc trûåc tiïëp nùng lûúång mùåt trúâi lâ àưëi
tûúång ca rêët nhiïì
u nghiïn cûáu; sûå khai thấc sinh khưëi (bùçng
G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i
213

phûúng phấp lïn men rấc thẫi) àậ àûúåc tiïën hânh. Cấc ngìn
nùng lûúång lâ thânh tưë ch ëu ca nïìn kinh tïë, do àố nhiïìu
triïín vổng àậ múã ra trong lơnh vûåc nây.
Do cố nhiïìu ûáng dng thûåc tiïỵn, cưng nghïå sinh hổc àậ
vûún lïn chiïëm mưåt thõ phêìn quan trổng ca cấc thõ trûúâng
sưëng côn ca cấc nïìn kinh tïë
qëc gia. Tuy nhiïn chiïën lûúåc
ca cấc doanh nghiïåp nhùçm chinh phc cấc thõ trûúâng phẫi
àûúåc xấc àõnh c thïí. Sûå khúãi àưång nây cng nùng àưång khưng
kếm nhûäng nghiïn cûáu riïng mâ nhúâ àố doanh nghiïåp tẩo ra
thõ trûúâng. Tuy nhiïn sai sốt vêỵn lâ àiïìu khố trấnh khỗi, búãi
giai àoẩn nghiïn cûáu - phất triïín khưng phẫi bao giúâ cng tẩo
ra àûúåc mư
åt sẫn phêím cố thïí trûåc tiïëp khai thấc trïn thõ
trûúâng.
 Cấc doanh nghiïåp cưng nghïå sinh hổc.
Cấc nhâ mấy cưng nghïå cưng nghiïåp sinh hổc àûúåc hònh
thânh ch ëu lâ cấc doanh nghiïåp vûâa vâ nhỗ, rêët nùng àưång
vâ cố quan hïå mêåt thiïët vúái cấc hậng lúán, xêm nhêåp vâo lơnh
vûåc nây mån hún.
Sûå bu
âng nưí ca cưng nghïå sinh hổc àậ kếo theo sûå phất
triïín ca mưåt loẩt cấc doanh nghiïåp vûâa vâ nhỗ. Cấc doanh
nghiïåp nây ch ëu àûúåc thânh lêåp úã M xët phất tûâ mong

mën ca cấc nhâ nghiïn cûáu, hổ mën khai thấc thânh quẫ
lao àưång trong cưng viïåc nghiïn cûáu ca hổ nhúâ vâo mưë
i quan
hïå tâi chđnh chiïët khêëu ra úã mưåt mûác lúåi nhån cao. Tûúng lai
ca lơnh vûåc nây ph thåc chùåt chệ vâo viïåc chổn lûåa cấc
chiïën lûúåc, sai lêìm úã àêy thûúâng mang tđnh àõnh mïånh (vò cấc
khoẫn àêìu tû trong lơnh vûåc nây thûúâng tưën kếm mâ kïët quẫ
thu àûúåc khưng chùỉc chùỉn vâ khố bẫo vïå cấc bùçng sấ
ng chïë).
Bûác tranh ngânh cưng nghiïåp cưng nghïå sinh hổc àûúåc cấc
doanh nghiïåp vûâa vâ nhỗ, cấc doanh nghiïåp lúán cng tòm cấch
têån dng, lúåi nhån ca cấc sẫn phêím thåc thïë hïå thûá hai
(cấc sẫn phêím nây thûúâng àấng tin cêåy vâ đt tưën kếm hún).
Chiïën lûúåc ca cấc doanh nghiïåp vûâa vâ nhỗ vâ
cấc hậng
lúán dûúâng nhû cố thïí bưí trúå cho nhau. Cấc doanh nghiïåp vûâa
vâ nhỗ mong mën àûúåc hûúãng khẫ nùng tâi trúå vưën cao hún,
G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i
214

côn cấc têåp àoân lúán lẩi hy vổng sệ tđch lu àûúåc nhiïìu kiïën
thûác cưng nghïå. Võ thïë ca cấc doanh nghiïåp vûâa vâ nhỗ lâ hïët
sûác bêëp bïnh búãi cấc doanh nghiïåp nây cố nguy cú àấnh mêët
sûå àưåc quìn ca mònh khi k kïët quấ nhiïìu húåp àưìng húåp tấc
vâ khưng thïí tûå mònh phất triï
ín sẫn xët àûúåc nhûäng sẫn
phêím múái. Mùåt khấc, àiïìu nây lẩi ph húåp vúái mc àđch ca
cấc têåp àoân lúán, ln mong mën kiïím soất hoân toân cưng
nghïå sẫn xët vâ võ thïë ca cấc doanh nghiïåp vûâa vâ nhỗ.
Cẩnh tranh ln rònh rêåp vâ nố diïỵn ra úã mổi cêëp àưå. Cấc

doanh nghiï
åp vûâa vâ nhỗ do phẫi phên tấn vưën nïn phẫi ph
thåc thûúâng xun vâo sûå trúå giấ ca Nhâ nûúác. Vò vêåy
nhûäng thõ phêìn àem lẩi lúåi nhån trong thúâi k ngùỉn hẩn bõ
thu hểp lẩi, cấc doanh nghiïåp nây phẫi lûåa chổn thêåt chđnh
xấc lơnh vûåc hoẩt àưång ca mònh. Cấc doanh nghiïåp cố thïí
thưng qua mưåt hóåc nhiï
ìu chiïën lûúåc trong 3 chiïën lûúåc sau
àêy: lûåa chổn vâ têåp trung trong thúâi k ngùỉn hẩn vâo nhûäng
nưỵ lûåc nghiïn cûáu vâ phất triïín trïn cấc ûáng dng àún giẫn vâ
nhanh chống àem lẩi lúåi nhån (nhû: vấc-xin, trùỉc nghiïåm),
nhùçm thoẫ mận cấc nhâ àêìu tû vâ tẩo nhu cêìu àêìu tû. Àêy lâ
chiïën lûúåc chung ca rêët nhiï
ìu doanh nghiïåp vò thïë hûúáng ài
nây gùåp nhiïìu cẩnh tranh. Lûåa chổn cho thúâi k dâi hẩn mưåt
chiïën lûúåc tinh tïë hún, búãi doanh nghiïåp cêìn phẫi àẫm àûúng
cẫ chi phđ nghiïn cûáu vâ phất triïín cấc sẫn phêím thåc thïë hïå
thûá nhêët. Vò vêåy doanh nghiïåp phẫi thiïët lêåp mưåt võ thïë dêỵn
àêìu mưåt cấch bïìn vû
äng vâ à sûác cẩnh tranh. Cëi cng lâ
chổn mưåt chiïën lûúåc “chm cưng nghïå” bùçng cấch tấc àưång vâo
têët cẫ cấc lơnh vûåc, àiïìu nây sệ àẫm bẫo àûúåc tđnh mïìm dễo
nhêët so vúái cấc triïín vổng ca thõ trûúâng. Do àố mưëi nguy
hiïím lâ úã chưỵ doanh nghiïåp gấnh chõu cẫ chi phđ nghiïn cûáu
lê
ỵn chi phđ phất triïín sẫn xët trïn têët cẫ cấc lơnh vûåc vâ kïí
cẫ úã chưỵ doanh nghiïåp tiïën chêåm trong lơnh vûåc nây. Àưëi tấc
ca doanh nghiïåp cố thïí cố mưåt chiïën lûúåc bưí trúå, song anh ta
cố nguy cú sệ trúã thânh mưåt àưëi th cẩnh tranh tiïìm tâng.
Mưåt nghiïn cûáu vïì quët àõnh ca cấc doanh nghiïåp theo

nga
ânh àûúåc thûåc hiïån nùm 1987 àậ cho thêëy rùçng cấc xđ
nghiïåp dûúåc phêím àïìu àậ lûåa chổn chiïën lûúåc têën cưng vâo
lơnh vûåc cấc cưng nghïå sinh hổc. Cấc xđ nghiïåp nây cố cấch
G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i
215

thûác àïí tẩo giấ trõ tûâ nhûäng nghiïn cûáu ca hổ nïëu nhû hổ
thânh cưng trong viïåc thûúng mẩi hốa cấc sẫn phêím múái vâ
giẫi quët àûúåc vêën àïì giẫm biïn lúåi nhån. Cấc têåp àoân hoấ
hổc mùåc d cố gùỉn bố mêåt thiïët vúái lơnh vûåc nây lẩi lûåa chổn
chiïën lûúåc ru
át lui: cấc cưng nghïå sinh hổc chó gip hổ nhiïìu
nhêët trong viïåc bẫo vïå cấc thõ trûúâng mâ hổ thiïët lêåp àûúåc.
Têët cẫ nhûäng thânh tưë nïu trïn àậ lâm xët hiïån mưåt loẩi
hònh doanh nghiïåp múái: nhûäng doanh nghiïåp cưng nghïå sinh
hổc (N. E. B) àûúåc thânh lêåp àïí àưëi phố vúái cấc doanh nghiïåp
lúán hún do àố mưåt sûå tê
åp trung thûåc sûå sệ cho phếp sûã dng
àêìy à hún nhûäng tiïìm nùng trong nhiïìu lơnh vûåc. Vò vêåy cấc
doanh nghiïåp cưng nghïå sinh hổc phẫi cố tđnh nùng thđch ûáng
nhanh vúái têët cẫ cấc tấc nhên kinh tïë sệ cho phếp múã rưång
thïm cấc thõ trûúâng. Cấc doanh nghiïåp nây cố sûå vêån hânh
gêìn nhû àang tiïën sất àïën cấch thûác vêån hânh cu
ãa mưåt cú thïí
sưëng, chng vêỵn àang trong thúâi k hổc hỗi kinh nghiïåm. Àêy
cố lệ sệ lâ nhûäng doanh nghiïåp ca thïë k 21.
 Cấc qëc gia vâ cưng nghïå sinh hổc.
Cưng nghïå sinh hổc lâ mưåt ngânh cố têìm quan trổng sưëng
côn, song cấc qëc gia cng chó múái can dûå vâo lơnh vûåc nây

trong khoẫng thúâi gian ngùỉn.
Do tđnh àa da
ång trong cấc lơnh vûåc ûáng dng vâ tđnh bêëp
bïnh ca cấc nghiïn cûáu (chi phđ bao nhiïu vâ liïåu ngûúâi ta cố
thïí thu àûúåc mưåt kïët quẫ cố khẫ nùng thûúng mẩi hoấ khưng?),
dûúâng nhû cưng nghïå sinh hổc ln gùåp nhûäng trúã lûåc tûâ cấc
qu àêìu tû cưng cưång. Cấc Nhâ nûúác cng chó múái bùỉt àêu xêm
nhêåp vâo lơnh vûåc nây tûâ àêìu nhûäng nùm 80. Mư
åt àiïìu àấng
ngẩc nhiïn lâ nhûäng nghiïn cûáu rêët bêëp bïnh vâ cng rêët khố
cố thïí àêìu tû àûúåc búãi khu vûåc tû nhên lẩi khưng àûúåc Nhâ
nûúác hưỵ trúå súám hún. Nhûäng chiïën lûúåc mâ cấc nhâ nûúác àậ
phất triïín cho nhûäng dûå ấn lúán vïì khưng gian hay àiïån tûã thò
khưng thïí lêåp lẩi àûúåc nûäa. Thiï
ëu mưåt àõnh hûúáng c thïí (cấc
dûä liïåu thûúâng nùçm trong lơnh vûåc qn sûå) vâ thúâi k àêìu ca
phất triïín (khưng àûúåc hûúãng sûå hưỵ trúå ca cấc chđnh sấch cưng
cưång) lâ nhûäng ëu tưë àưëi lêåp vúái vai trô cưí àiïín ca Nhâ nûúác
trong quan niïåm vïì sẫn xët vâ tiïu dng.
G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i
216

Chó cố úã M, Nhâ nûúác múái cố tấc àưång mẩnh vâo cưng nghïå
sinh hổc, song sûå can thiïåp ca Nhâ nûúác khưng àûúåc àùåc
trûng búãi mưåt nïìn kinh tïë chó huy thấi quấ mâ nhúâ vâo cấc
qy cưng cưång. Nhâ nûúác àống vai trô nhû tấc nhên trong viïåc
xêy dûång nhûäng mư hònh chung cho lơnh vûåc tû nhên, cho cấc
trûúâng àẩi hổc vâ cho viïåc thâ
nh lêåp cấc tưí chûác sẫn xët. Àêy
lâ mưåt chđnh sấch dânh cho têët cẫ mổi ngûúâi. Mưåt con sưë minh

chûáng cho àiïìu nây: nùm 1988 60% cấc nhâ cưng nghïå sinh
hổc lâm viïåc tẩi M.
Nhêåt Bẫn lâ tấc nhên thûá 2. Nhêån thûác àûúåc têìm quan
trổng ca cấc cưng nghïå sinh hổc, nhâ nûúác Nhêåt àậ quët
àõnh kïí tû
â nhûäng nùm 1981 vûâa xêy dûång cấc cú cêëu thđch ûáng
àưëi vúái sûå phất triïín ca cưng nghïå vûâa tẩo ra mưi trûúâng àưíi
múái. Tuy nhiïn cêìn phẫi cưng nhêån lâ àêìu tû vâo lơnh vûåc nây
lẩi àïën tûâ cấc ngânh cưng nghiïåp ca Nhêåt chûá khưng phẫi tûâ
vưën cưng cưång. Nhêåt Bẫn do khưng cố cưng nghïå sinh hổc, nïn
Nhâ nûúác àậ ta
åo àiïìu kiïån thån lúåi cho viïåc k kïët húåp àưìng
qëc tïë àùåc biïåt vúái M trong àâo tẩo cấc nhâ nghiïn cûáu.
Chêu Êu phất triïín mưåt cấch phên tấn. Nhâ nûúác Anh
àống vai trô lâ àưång lûåc, tẩo àiïìu kiïån cho khu vûåc tû nhên
phất triïín vâ xđch cấc trûúâng àẩi hổc lẩi gêìn vúái cấc doanh
nghiï
åp cưng nghiïåp. Cưng hoâ liïn bang Àûác vúái tiïìm lûåc cưng
nghiïåp hoấ ca mònh sệ phất triïín võ thïë ca mònh trong lơnh
vûåc nây trong nhûäng nùm túái. Phấp mùåc d àậ cố chđnh sấch
àêìu tû vưën trûåc tiïëp nhûng vêỵn giûä võ trđ khiïm tưën. Duy nhêët
chó cố mưåt sưë hậng cưng nghiïåp hoấ (nhû Rhưne - Poulene,
Roussel- Velof, Sanofi) lâ cho thêëy lúåi nhån thûåc tïë.
Mûác lúåi nhå
n ëu mâ chêu Êu thu àûúåc tûâ cấc cưng nghïå
sinh hổc cố thïí thay àưíi cấc mưëi quan hïå vïì lûåc trïn têìm cúä
thïë giúái trong thúâi k dâi hẩn, búãi mưåt sưë nûúác ngây nay àưåc
lêåp trïn ngìn lúåi nưng phêím hay khoấng sẫn àang liïn tiïëp
dânh thïë ch àưång trïn trûúâng qëc tïë.
 Quan hïå giûäa nghiïn cûáu vâ

cưng nghiïåp.
Cấc hậng ln tòm cấch bưí sung nhûäng thiïëu ht ca mònh
bùçng cấch tẩo ra nhûäng mưëi quan hïå gùỉn bố hún giûäa mưi
trûúâng àẩi hổc hóåc thu ht cấc cưng nghïå sinh hổc cao cêëp.
G−¬ng mỈt thÕ giíi hiƯn ®¹i
217

Mưåt trong nhûäng hổc thuët mâ cấc hậng àậ tiïën hânh àïí
àưëi phố vúái nhûäng thûã thấch ca cấc cưng nghïå sinh hổc lâ tẩo
ra nhiïìu quan hïå hún giûäa mưi trûúâng àẩi hổc vâ cưng nghiïåp.
Cấc trûúâng àẩi hổc hổc thò mën àûúåc cêëp tâi chđnh, cấc doanh
nghiïåp lẩi cêìn cố nhûäng phất minh. Song cấc ly
á do côn khấc
nhau: cấc trûúâng àẩi hổc vúái bẫn chêët ca mònh lâ quan têm
nhiïìu àïën nghiïn cûáu cú bẫn hún lâ nghiïn cûáu ûáng dng. Vò
thïë nguy cú ca cấc trûúâng àẩi hổc àố lâ sûå “ûá àổng” ca cấc
vùn bùçng sấng chïë mâ àng ra chng phẫi lâ àưång lûåc trong
phất triïín tûúng lai ca àưëi tấc. Do ào
á mưëi quan hïå hiïån nay
mang tđnh nhêåp nhùçng, tûúng ûáng vúái chiïën lûúåc ca cấc hậng
vêỵn côn trong võ thïë ëu kếm, mong mën àẫo ngûúåc tònh thïë.
Sûå thiïëu ht cấc cưng nghïå sinh hổc cao cêëp àang lâ mưåt
vêën àïì nhûác nhưëi, “cấi ao ni cấ” ca cấc trûúâng àẩi hổc, àûúåc
cấc hậng khai thấc, àưíi lẩi ca
ác hậng tẩo àiïìu kiïån thån lúåi
cho cưng tấc nghiïn cûáu ca cấc chun gia. Vò thïë úã àêy ngûúâi
ta nhêån thêëy mưåt sûå thiïëu ht vïì chêët xấm cho mưi trûúâng àẩi
hổc bõ ngânh cưng nghiïåp “nghiïìn nhỗ”.
Nïëu nhû sûå thiïët lêåp cấc mưëi quan hïå giûäa Trûúâng àẩi hổc
vâ cưng nghiïåp tỗ ra lâ mưåt têët ëu va

â thêåm chđ cố dûå àõnh, thò
cng khưng nïn vò thïë mâ tất cẩn ài ngìn tri thûác mâ trûúâng
Àẩi hổc xêy dûång àûúåc, cấc hậng sệ cố thïí hưëi tiïëc vïì chiïën
sấch thiïín cêån ca hổ.
 Cấc vêåt liïåu múái.
Mưåt vêåt liïåu (thiïët bõ) lâ mưåt sẫn phêím trung gian giûäa
ngun liïåu vâ sẫ
n phêím tiïu dng cëi cng. Nố cng phẫi
chõu tấc àưång ca nhiïìu biïën àưíi nhûng nố khưng trûåc tiïëp sûã
dng àûúåc nïëu khưng thưng qua mưåt quấ trònh sẫn xët bùçng
“mưåt vêåt liïåu múái” mâ ngûúâi ta thûúâng nghe nối àïën, mưåt vêåt
liïåu mâ viïåc hiïåu chónh nố phẫi dûåa vâo nhûäng cưng nghïå tinh
vi. Trong sưë cấ
c vêåt liïåu múái àố phẫi kïí àïën cấc thiïët bõ bấn
dêỵn: silic tưíng húåp (àa kïët tinh), cấc loẩi húåp chêët po-ly-me,
cấc húåp chêët, cấc vêåt liïåu sinh hổc, àưì gưëm. Àêy lâ cấc vêåt liïåu
àang trong thúâi k phất triïín mẩnh vâ àậ vûúåt qua cẫ t lïå
tùng trûúãng trung bònh ca cấc nïìn kinh tïë Têy Êu, tûác 3%.