Luận văn QUẢN lý HOẠT ĐỘNG GIÁO dục TRUYỀN THỐNG LỊCH sử địa PHƯƠNG ở các TRƯỜNG TIỂU học

THÁI NGUYÊN - 2016


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

ĐẶNG THỊ KIM THANH

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG Ở
CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẢI DƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2016


THÁI NGUYÊN - 2016


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

ĐẶNG THỊ KIM THANH

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG Ở
CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẢI DƯƠNG
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Huyền

THÁI NGUYÊN - 2016


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu này là của riêng tôi, những số liệu và
kết quả nghiên cứu trong luận văn là hoàn toàn trung thực, chưa hề được sử dụng và
công bố ở bất kỳ một công trình nghiên cứu nào khác.
Thái Nguyên, tháng 6 năm 2016
Tác giả

Đặng Thị Kim Thanh

i


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

LỜI CẢM ƠN
Bằng tấm lòng biết ơn sâu sắc, em xin gửi đến lãnh đạo trường Đại học sư
phạm Thái Nguyên, các thầy giáo, cô giáo Phòng Đào tạo, Khoa Tâm lý - Giáo dục,
các nhà khoa học, các thầy giáo, cô giáo trong và ngoài Trường Đại học sư phạm Thái
Nguyên đã giảng dạy và hướng dẫn em trong suốt quá trình học tập.
Đặc biệt, em xin trân trọng cảm ơn PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Huyền, người
đã trực tiếp, tận tình hướng dẫn khoa học, giúp đỡ em hoàn thành luận văn này.

Tác giả luận văn xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ, tạo điều kiện của Phòng
Giáo dục và Đào tạo thành phố Hải Dương, các trường tiểu học trên địa bàn Thành
phố Hải Dương cảm ơn các đồng chí, đồng nghiệp, đã tận tình giúp đỡ và cung cấp số
liệu, đóng góp ý kiến để việc điều tra nghiên cứu và hoàn thành luận văn được thuận
lợi.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng, nhưng luận văn không tránh khỏi những hạn chế,
thiếu sót. Tác giả xin trân trọng tiếp thu những ý kiến chỉ bảo, góp ý xây dựng của các
nhà khoa học, các thầy giáo, cô giáo và đồng chí, đồng nghiệp để tiếp tục hoàn thiện
luận văn.
Tác giả

Đặng Thị Kim Thanh

11


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN........................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN.............................................................................................................ii
MỤC LỤC.................................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT...........................................................iv
DANH MỤC CÁC BẢNG..........................................................................................v
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ...................................................................................vii
MỞ ĐẦU..................................................................................................................... 1
1. Lí do chọn đề tài....................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu............................................................................................2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu......................................................................2
4. Nhiệm vụ nghiên cứu.............................................................................................3

5. Giả thuyết khoa học...............................................................................................3
6.

Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài.........................................................3

7. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................................4
8. Cấu trúc của luận văn............................................................................................5
Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC
TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC.......6
1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề.................................................................6
1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới............................................................................6
1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam............................................................................9
1.2.

Một số khái niệm cơ bản của đề tài.................................................................11

1.2.1. Quản lý...........................................................................................................11
1.2.2. Quản lý hoạt động giáo dục............................................................................13
1.2.3. Giáo dục truyền thống lịch sử địa phương......................................................14
1.2.4. Quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở trường
tiểu học...........................................................................................................15
1.3. Một số vấn đề cơ bản về hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở
trường Tiểu học..............................................................................................17

iii


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

1.3.1. Vị trí, nhiệm vụ và quyền hạn của trường tiểu học trong hệ thống

giáo dục quốc dân..........................................................................................17
1.3.2. Các nguyên tắc tổ chức hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa
phương cho học sinh tiểu học........................................................................18
1.3.3. Mục tiêu của hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở
trường tiểu học...............................................................................................19
1.3.4. Nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở trường tiểu học .. 19
1.3.5. Phương pháp giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh
các trường tiểu học.........................................................................................21
1.3.6. Các con đường giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học
sinh ở trường tiểu học.....................................................................................25
1.4. Quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở trường tiểu học27
1.4.1. Lập kế hoạch hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương...............27
1.4.2. Tổ chức thực hiện nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương.. 29
1.4.3. Chỉ đạo triển khai thực hiện giáo dục truyền thống lịch sử địa phương........30
1.4.4. Kiểm tra, đanh gia hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương......31
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục truyền thống
lịch sử địa phương ở tiểu học.........................................................................33
1.5.1. Các yếu tố chủ quan........................................................................................33
1.5.2. Các yếu tố khách quan.................................................................................34
Kết luận chương

1.................................................................................................36

Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC
TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC
THÀNH PHỐ HẢI DƯƠNG...............................................................37
2.1. Khái quát về giáo dục tiểu học Thành phố Hải Dương....................................37
2.1.1. Khái quát về khảo sát thực trạng....................................................................38
2.1.2. Tổ chức khảo sát...........................................................................................39
2.2.

Thực trạng hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các
trường tiểu học Thành phố Hải Dương..........................................................41

2.2.1. Thực trạng thực hiện nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

phương ở các trường tiểu học thành phố Hải Dương.....................................41
2.2.2. Thực trạng phương pháp giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở
các tiểu học thành phố Hải Dương.................................................................45
2.2.3. Thực trạng con đường giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở
các tiểu học thành phố Hải Dương.................................................................46
2.2.4. Thực trạng về kết quả giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các
tiểu học thành phố Hải Dương.......................................................................49
2.3. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở trường
tiểu học..........................................................................................................51
2.3.1. Thực trạng lập kế hoạch hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương...
51
2.3.2. Thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử
địa phương của các trường tiểu học Thành phố Hải Dương...........................52
2.3.3. Thực trạng chỉ đạo triển khai hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử
địa phương ở các trường tiểu học thành phố Hải Dương...............................55
2.3.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục truyền thống lịch
sử địa phương.................................................................................................59
2.3.5. Đánh giá chung thực trạng quản lý hoạt động giáo dục truyền thống
lịch sử địa phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương...................61
2.3.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục truyền thống
lịch sử địa phương ở các trường tiểu học thành phố Hải Dương....................62

Kết luận chương 2.....................................................................................................64
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC TRUYỀN
THỐNG LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC
THÀNH PHỐ HẢI DƯƠNG.........................................................................65
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp...........................................................................65
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn.................................................................65
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống.................................................................65
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi....................................................................66
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ..................................................................66


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

3.2. Các biện pháp quản lý......................................................................................66
3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức của CBQL và GV về vai trò của hoạt
động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho HS Tiểu học..................66
3.2.2. Biện pháp 2: Phát triển chương trình giáo dục theo hướng lồng ghép nội dung
giáo dục truyền thống lịch sử địa phương vào các môn học.... 69
3.2.3. Biện pháp 3: Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động giáo dục truyền
thống lịch sử địa phương cho giáo viên.........................................................71
3.2.4. Biện pháp 4: Đa dạng hóa các phương pháp, hình thức tổ chức hoạt
động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương theo hướng phát huy tính tích
cực chủ động, sáng tạo của học sinh....................................................73
3.2.5. Biện pháp 5: Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất phục vụ hoạt động
giáo dục truyền thống lịch sử địa phương......................................................76
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp.......................................................................78
3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp.............................79
3.4.1. Quy trình khảo nghiệm...................................................................................80
3.4.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi và tính cấp thiết của các biện pháp quản
lý hoạt động hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương.................81

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ............................................................................83
1. Kết luận................................................................................................................ 83
2. Khuyến nghị........................................................................................................85
TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................88
PHỤ LỤC


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT

CBQL :

Cán bộ quản lý

DH :

Dạy học

GD :

Giáo dục

GDĐT :

Giáo dục đào tạo

GDTH :

Giáo dục tiểu học

GV :

Giáo viên

HĐ GD :

Hoạt động giáo dục

HĐ QL :

Hoạt động quản lý

HS :

Học sinh

KQ HĐGD:

Kết quả hoạt động giáo dục

LSĐP :

Lịch sử địa phương

PCGD :

Phổ cập giáo dục

QL HĐGD:

Quản lý hoạt động giáo dục

QL :

Quản lý

TP :

Thành phố

THCS :

Trung học cơ sở

THPT :

Trung học phổ thông
DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Quy mô phát triển cấp học T iểu học.........................................................38
Bảng 2.2. Thực trạng nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương
ở các trường tiểu học TP Hải Dương....................................................43
Bảng 2.3. Thực trạng phương pháp giáo dục truyền thống lịch sử địa
phương ở các tiểu học thành phố Hải Dương.......................................45

iv


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

Bảng 2.4. Thực trạng các con đường giáo dục truyền thống lịch sử địa
phương của các trường tiểu học Thành phố Hải Dương.......................46
Bảng 2.5. Đánh giá của Cán bộ quản lý và Giáo viên trường Tiểu học về mức độ
đạt được của hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử
địa phương...........................................................................................49
Bảng 2.6. hực trạng mức độ hứng thú của học sinh các trường tiểu học thành phố
Hải Dương khi tham gia hoạt động giáo dục truyền
thống lịch sử địa phương......................................................................50
Bảng 2.7. Thực trạng lập kế hoạch hoạt động giáo dục truyền thống lịch
sử địa phương của các trường tiểu học Thành phố Hải Dương............51
Bảng 2.8. Thực trạng tổ chức thực hiện giáo dục truyền thống lịch sử địa
phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương..........................54
Bang 2.9. Đánh giá của CBQL và GV các trường Tiểu học thành phố Hải Dương
về kết qua chỉ đạo triển khai hoạt động giáo dục truyền
thống lịch sử địa phương cho học sinh.................................................57
Bảng 2.10. Thực trạng kiểm tra đanh gia kết qua hoạt động giáo dục truyền thống
lịch sử địa phương cua học sinh tiểu học Thành
phố Hải Dương.....................................................................................60
Bảng 2.11. Các yếu tố ảnh hưởng đến QL hoạt động GD truyền thống lịch
sử địa phương ở trường tiểu học Thành phố Hải Dương......................62
Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết của các biện pháp QL
hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương............................81
Bang 3.2. Ket qua khao nghiêm vê tính kha thi cua cac biên phap QL
hoạt động GD truyền thống lịch sử địa phương...................................82

v


UAlipaĨĨŨỊ•.7.//MI.U.U :dm/

MIHQ - nHl 3ỏH M°l Sutuj wq DOiị og


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1.

Thực trạng lập kế hoạch hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử
địa phương của các trường tiểu học Thành phố Hải Dương.............52

Biểu đồ 2.2. Thực trạng tổ chức thực hiện giáo dục truyền thống lịch sử
địa phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương................55
Biểu đồ 2.3. Đánh giá của CBQL và GV các trường Tiểu học thành phố Hải
Dương về kết qua chỉ đạo triển khai hoạt động giáo dục
truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh.................................58
Biểu đồ 2.4. Thực trạng kiểm tra đánh gia kết qua hoạt động giáo dục truyền
thống lịch sử địa phương cua học sinh tiểu học Thành phố Hải
Dương
.......................................................................................................
61

vii


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài

Quán triệt và thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XI, đặc biệt Nghị
quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 Hội nghị lần thứ VIII Ban Chấp hành Trung
ương Đảng (khóa XI) về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng
yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng
xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”. Để phát triển toàn diện nhân cách cho học sinh
trong môi trường giáo dục thì vai trò của bậc giáo dục tiểu học đặc biệt quan trọng,
“Giáo dục tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát
triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản
để học sinh tiếp tục học trung học cơ sở” (Điều 27 - Luật Giáo dục 2005). Chính vì
vậy, việc lựa chọn các nội dung giáo dục tiểu học, có vai trò rất quan trọng trong quá
trình xây dựng và định hình những nét nhân cách cơ bản của trẻ. “Giáo dục tiểu học
phải bảo đảm cho học sinh có hiểu biết đơn giản, cần thiết về tự nhiên, xã hội và con
người... " (Điều 28 - Luật Giáo dục 2005) [25].
Xuất phát từ những quan điểm trên nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa
phương được xác định là rất cần thiết, đặc biệt đối với bậc tiểu học bởi:
Hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương nhằm mục đích cung cấp
những kiến thức về lịch sử đấu tranh và xây dựng vùng đất quê hương, giúp học sinh
hiểu biết về văn hoá, phong tục tập quán, con người bản địa. Từ đó, hình thành tình
yêu gia đình, yêu quê hương, phát triển lòng tự hào và định hình lối sống có trách
nhiệm cho các em. Nói cách khác, nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương
có vai trò duy trì và phát huy “cốt cách dân tộc" của mỗi cá nhân. Ngược lại, chính
những nét tính cách dân tộc đó đã tạo nên những trang sử vẻ vang, bất khuất của tổ
quốc và vẫn mãi còn giá trị đối với công cuộc bảo vệ và phát triển đất nước trong
tương lai.
Nội dung giáo dục lịch sử truyền thống địa phương cần phải được đưa vào bậc
1


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

tiểu học bởi đây là giai đoạn phát triển nền tảng của nhân cách, có nghĩa nếu hình
thành cho học sinh một nền tảng tri thức và đạo đức vững vàng, đúng đắn thì quá trình
phát triển tiếp theo của các em sẽ thuận lợi cũng như giúp các em biết đánh giá, nhìn
nhận những quan điểm, tư tưởng, hành vi trong những hoàn cảnh khác nhau để xác
định thái độ và hành vi phù hợp.
Bên cạnh đó, đưa nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương vào giảng
dạy cho học sinh tiểu học không chỉ phù hợp với mục tiêu giáo dục mà còn là một
công cụ hữu hiệu để thực hiện quan điểm của Đảng, Nhà nước về “phát triển nền giáo
dục tiên tiến mang đậm đà bản sắc dân tộc”.
Trong những năm qua việc giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học
sinh tiểu học ở thành phố Hải Dương đã được quán triệt và thực hiện, nhưng thực tế
hoạt động này vẫn chưa được quan tâm và thực hiện một cách đầy đủ trong các nhà
trường tiểu học. Nội dung kiến thức của hoạt động còn sơ sài, giáo viên chưa có sự đầu
tư thích đáng cho hoạt động này, vì vậy, hiệu quả giáo dục chưa đáp ứng yêu cầu thực
tiễn. Xuất phát từ những lý do nêu trên tô chọn lựa đề tài: “Quản lý hoạt động giáo
dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường Tiểu học Thành phố Hải Dương
” cho công trình nghiên cứu của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động giáo dục truyền
thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương, đề tài đề xuất
các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương, nhằm giáo
dục học sinh có hiểu biết về truyền thống quê hương đất nước, từ đó giáo dục lòng yêu
nước cho học sinh, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học Thành phố Hải
Dương.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể: Hoạt động giáo dục học sinh tiểu học.
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch
sử địa phương ở các trường Tiểu học Thành phố Hải Dương.

2

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Xây dựng cơ sở lý luận về QL hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa
phương ở trường tiểu học.
- Thực trạng QL hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các
trường tiểu học Thành phố Hải Dương.
- Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa
phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương.
5. Giả thuyết khoa học
Hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học
Thành phố Hải Dương trong những năm qua đã được quan tâm thực hiện nhưng vẫn
còn tồn tại hạn chế, bất cập, nhiều học sinh hoàn thành chương trình tiểu học nhưng
chưa có được những hiểu biết căn bản về truyền thống lịch sử địa phương mình, điều
này do nhiều nguyên nhân trong đó có nguyên nhân từ công tác QL. Nếu nghiên cứu
đề xuất được các biện pháp QL hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương
một cách khoa học, phù hợp với điều kiện thực tiễn các trường tiểu học thành phố Hải
Dương thì sẽ nâng cao chất lượng giáo dục truyền thống lịch sử địa phương, góp phần
nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài
6.1. Giới hạn về nội dung
Đề tài tập trung nghiên cứu và đề xuất các biện pháp QL hoạt động giáo dục
truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương từ năm
học 2013-2014 đến nay.
6.2. Giới hạn đối tượng khảo sát
Đề tài tiến khảo sát tại 10 trường tiểu học bao gồm:
- Trường Tiểu học Lý Tự Trọng.
- Trường TH Nguyễn Trãi.

- Trường TH Bạch Đằng.
- Trường TH Bình Minh.
3


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

- Trường TH Trần Quốc Tuấn.
- Trường TH Chu Văn An.
- Trường TH Tô Hiệu.
- Trường TH Tứ Minh.
- Trường TH Nhị Châu.
- Trường TH Kim Đồng.
Với 50 cán bộ quản lý (Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, Tổ trưởng chuyên môn)
và 100 giáo viên, 300 Học sinh lớp 4, 5.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, suy luận, so sánh, hệ thống hóa,
khái quát hóa các tài liệu, văn bản, vận dụng các quan điểm, khái niệm nhằm xây dựng
cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương trường
tiểu học.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp điều tra
Sử dụng các phiếu điều tra để tìm hiểu ý kiến đánh giá của của CBQL, GV, HS
để thu thập thông tin về thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục truyền thống
lịch sử địa phương ở các trường Tiểu học Thành phố Hải Dương.
7.2.2. Phương pháp quan sát
Quan sát hoạt động giáo dục của các giáo viên và học sinh các trường tiểu học
thành phố Hải Dương nhằm thu thập thông tin liên quan đến đề tài.
7.2.3. Phương pháp nghiên cứu sản pham hoạt động

Nghiên cứu hồ sơ, giáo án của giáo viên; nghiên cứu kế hoạch tổ chức hoạt
động GD truyền thống lịch sử địa phương theo chương trình của nhà trường; tổ chuyên
môn,... từ đó, rút ra được những nhận xét về thực trạng quản lý hoạt động của các
trường.
4


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

7.2.4. Phương pháp phỏng vấn
Trực tiếp phỏng vấn cán bộ quản lý, giáo viên và những người có liên quan đến
hoạt động ở trường để thu thập thông tin phù hợp với nội dung nghiên cứu.
7.2.5. Phương pháp chuyên gia
Lấy ý kiến của các chuyên gia trong lĩnh vực quản lý hoạt động giáo dục truyền
thống lịch sử địa phương ở bậc tiểu học để làm sáng tỏ những thêm những những vấn
đề lý luận và thực tiễn của đề tài.
7.3. Nhóm các phương pháp bổ trợ
Sử dụng thống kê toán học và một số phần mềm tin học để xử lý các kết quả
điều tra, khảo sát thu được.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị, Danh mục tài liệu tham khảo,
Phụ lục, luận văn được trình bày trong 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa
phương ở trường Tiểu học.
Chương 2. Thực trạng QL hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương
ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương.
Chương 3. Biện pháp QL hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở
các trường tiểu học tại Thành phố Hải Dương.
Chương 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC

TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC
Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề
Các nghiên cứu trên thế giới
Ở các nước phát triển, công tác nghiên cứu lịch sử địa phương rất được chú
trọng và là cơ sở đáng tin cậy để hoạch định những chính sách phát triển kinh tế - xã
hội của từng địa phương trong chiến lược tổng thể của quốc gia. Ở nhiều nước, đặc

5


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

biệt các nước Đông Nam á, việc nghiên cứu lịch sử địa phương gắn chặt với sự phát
triển của ngành du lịch. Sau đó, nhiều tổ chức, cơ quan quản lí, nghiên cứu, phổ biến
LSĐP lần lượt ra đời, như “Hội bảo tàng địa phương”, “Hội bảo vệ các di tích lịch sử
và văn hóa” [25]. Vào những năm 80 của thế kỷ XX, có các công trình: “Lịch sử địa
phương” do G.N Matixin chủ biên (1980), “Phương pháp công tác lịch sử địa phương”
do N.X. Bôrixôp chủ biên (1982)... Trong các công trình nghiên này, các tác giả đã chỉ
rõ tầm quan trọng của việc nghiên cứu, biên soạn và dạy học lịch sử địa phương, trong
đó đặc biệt nhấn mạnh “phải làm cho học sinh hứng thú trong quá trình nhận thức lịch
sử địa phương mình” [dẫn theo 26].
Ở một số nước thuộc Đông Âu trước đây, công tác nghiên cứu và giảng dạy địa
phương cũng được chú trọng. Tại Hungary, nhà trường kết hợp với các cơ quan chuyên
môn tổ chức cho học sinh sưu tầm tài liệu, hiện vật, thành lập “làng bảo tàng”. Năm
1996, nghị viện Châu Âu thông qua bản “Khuyến nghị số 1283, liên quan đến lịch sử
và việc học tập lịch sử ở Châu Âu " trong đó có nêu: Lịch sử địa phương cũng như lịch
sử dân tộc (nhưng không phải là lịch sử theo quan điểm dân tộc chủ nghĩa) phải được
giảng dạy, cũng như lịch sử các tộc người thiểu số [dẫn theo 26]. Năm 2009, dự án:
"Kết nối trung tâm châu Âu thông qua dạy học lịch sử địa phương” - một cách tiếp cận
mới trong giáo dục lịch sử, đã được thực hiện bởi các nhà giáo dục, các nhà khoa học

tới từ Ba Lan, Đức, Cộng hòa Séc - Slovakia, Hungary và Ucraina. Dự án thực hiện
trong thời gian từ tháng 9/2009 đến tháng 8 năm 2010. Mục tiêu của dự án nhằm phát
triển các tài liệu giáo dục lịch sử về những chủ đề phổ biến trong lịch sử Trung Âu
thông qua cách tiếp cận từ những tư liệu lịch sử địa phương như: lịch sử cuộc sống
hàng ngày của người dân, lễ kỉ niệm, không gian công cộng và di tích... từ đó các nhà
giáo dục chia sẻ kinh nghiệm và tìm tiếng nói chung trong việc lựa chọn tư liệu giảng
dạy LSĐP trong nhà trường phổ thông [38].
Ở nước Anh, công tác nghiên cứu và giảng dạy LSĐP được quan tâm, phát
triển. Năm 1908, Hội đồng giáo dục Anh đã kêu gọi các trường học nên chú ý tới “lịch
sử của thị trấn và huyện trên địa bàn của trường học”. Năm 1952, Bộ Giáo dục Anh đề
6


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

nghị các trường học nên sử dụng những tư liệu địa phương để minh họa cho các chủ đề
giáo dục quốc gia. Ngày 30/9/1982, Hiệp hội LSĐP nước Anh (BALH) được thành lập
nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của giáo dục cộng đồng thông qua nghiên cứu LSĐP. Hiệp
hội cũng tích cực vận động Hội đồng chương trình Quốc gia tăng số tiết giảng dạy
LSĐP trong trường học, chuẩn bị các khóa học, ấn phẩm về LSĐP dành cho GV [36].
Ở Mĩ và Canada, việc dạy học về địa phương đặc biệt được chú trọng, học sinh
ngay từ tiểu học đã được học về lịch sử và địa lí của bang, của tỉnh mình đang sống.
Trong chương trình giảng dạy của các cấp học phổ thông ở Mỹ và Canada, môn Lịch
sử được đưa vào giảng dạy từ khá sớm, thậm chí từ các lớp học tiền phổ thông (các lớp
mẫu giáo). Những yêu cầu đặt ra đối với mỗi cấp học được quy định rõ ràng trong
Chuẩn quốc gia môn Lịch sử. Ngay từ các lớp mẫu giáo, những kiến thức lịch sử đã
được lồng ghép trong các bài giảng của giáo viên theo phương pháp “chơi mà học”,
“học mà chơi”. Theo đó, HS các lớp mẫu giáo được bước đầu làm quen với những kiến
thức sơ đẳng về lịch sử và địa lý, về mối quan hệ giữa thế giới hôm nay với thế giới
ngày xưa thông qua các câu chuyện lịch sử, các nhân vật lịch sử, địa danh lịch sử... ở

cộng đồng, địa phương mình đang sống. Đối với HS Tiểu học (Elementary School),
yêu cầu đặt ra đối với bộ môn Lịch sử là cho HS bước đầu làm quen với những nhân
vật lịch sử, những tấm gương yêu nước của lịch sử nước Mỹ và thế giới thông qua
những câu chuyện lịch sử, truyền thuyết dân gian... Từ đó xây dựng cho HS niềm tin
vào tính cách, bản lĩnh của những nhân vật lịch sử, của những con người có thật trong
lịch sử, bước đầu hiểu được tác động và ảnh hưởng của họ đối với lịch sử phát triển
của dân tộc, của bang và địa phương. Đồng thời, HS nhận biết và giải thích được
những biểu tượng của lịch sử dân tộc, lịch sử của bang, của địa phương như quốc huy,
cờ liên bang, cờ của bang, cờ của cộng đồng [38].
Ở Nhật Bản, LSĐP trước đây được dạy học trong bộ môn “Hương thổ học”, về
sau bộ môn này được mở rộng thành “Lịch sử khu vực”, trong đó học sinh được học
lịch sử, địa lí, lịch sử các thành phố, làng mạc nơi mình đang sống. Phương pháp dạy
học LSĐP ở Nhật cũng rất đa dạng, phong phú, chủ yếu hướng tới phát huy tính tích
7


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

cực chủ động của học sinh, để các em được hoạt động, được trải nghiệm. Giáo sư
Kimata Kiyohiro đã nghiên cứu vấn đề này một cách hệ thống và năm 2007 đã xuất
bản cuốn sách “Cơ sở của việc xây dựng trường học gắn liền địa phương. Giáo dục
hương thổ ở trường tiểu học Shima, tỉnh Shiga”. Tác giả đã đề cập về sự ra đời và phát
triển của giáo dục hương thổ, tài liệu học tập, thực tiễn việc giáo dục hương thổ, nội
dung giáo dục và các phương pháp giáo dục hương thổ qua một trường hợp cụ thể là
trường tiểu học Shima, tỉnh Shiga, đồng thời có đối chiếu với một số địa phương khác
[dẫn theo 1]. Điều đáng chú ý ở đây là việc giáo dục hương thổ rất được coi trọng, nội
dung giáo dục đa dạng, từ lịch sử, địa lý, kinh tế nông nghiệp, giáo dục công việc gia
đình... mang đặc trưng của địa phương. Điều mà Việt Nam có thể học tập được là nội
dung giáo dục địa phương đa dạng, phong phú, phương pháp dạy học rất tích cực, chú
trọng tới hứng thú, cảm nhận và tính tích cực chủ động của học sinh, đồng thời phương

châm “học đi đôi với hành” được thể hiện rất rõ.
Các nghiên cứu ở Việt Nam
Trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay, vấn đề làm thế nào để gìn giữ và phát
huy những truyền thống tốt đẹp của con người và dân tộc Việt Nam trở nên vô cùng
cấp bách. Nhiều tác giả đã tìm ra mối liên hệ trực tiếp giữa hoạt động giáo dục truyền
thống lịch sử với việc duy trì, kế thừa và phát triển bản sắc văn hóa dân tộc.
Nguyễn Cảnh Minh chủ biên cuốn “Giáo trình lịch sử địa phương” cung cấp cơ
sở lý luận và nguyên tắc biên soạn bài học lịch sử địa phương bằng cả hình thức nội
khóa và ngoại khóa cũng như phương pháp hướng dẫn thực hành cho học sinh [26].
Trong tác phẩm “Phương pháp giảng dạy lịch sử”; “Công tác ngoại khóa lịch sử
ở Trường phổ thông cấp II, III” của Phan Ngọc Liên, Trần Văn Trị đã nhấn mạnh vai
trò của việc giảng dạy lịch sử địa phương cũng như nghiên cứu các phương pháp tổ
chức hoạt động dạy và học lịch sử địa phương cho học sinh THCS và THPT [22].
Tác giả Đào Tố Uyên và Nguyễn Công Khanh (1993) có bài “Góp thêm ý kiến
về việc nghiên cứu, biên soạn và giảng dạy lịch sử địa phương” trong đó, các tác giả
nêu bật những thành tựu và khó khăn trong việc giảng dạy lịch sử địa phương. Từ đó,
8


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

đề xuất giải pháp phải đổi mới nhận thức về phương pháp luận nghiên cứu và giảng
dạy để nâng cao chất lượng dạy và học lịch sử địa phương [31].
Năm 2008, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức một Hội nghị tập huấn về
“Đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá kết quả học tập Lịch sử và giảng
dạy lịch sử địa phương ở trường phổ thông ” với sự tham gia của các nhà giáo dục
lịch sử có uy tín trong nước như Nguyễn Hải Châu, Nghiêm Đình Vỳ, Phan Ngọc Liên,
Trịnh Đình Tùng, Nguyễn Thị Côi, Nguyễn Xuân Trường... Vấn đề nghiên cứu biên
soạn bài giảng LSĐP cũng như hình thức tổ chức dạy học LSĐP đã được nhiều nhà
giáo dục đề cập tới trong khi giảng dạy LSĐP, như tăng cường sử dụng tài liệu LSĐP

trong dạy học LSDT, nâng cao năng lực nghiên cứu khoa học, nghiên cứu LSĐP của
giáo viên lịch sử [5].
Năm 2012, tác giả Nguyễn Thị Côi và Vũ Ngọc Anh đã cho ra mắt cuốn “Tài
liệu hướng dân địa phương biên soạn tài liệu nội dung địa phương môn Lịch sử”. Các
tác giả đã đi từ tầm quan trọng của việc dạy học LSĐP đến hướng dẫn lựa chọn nội
dung lịch sử để biên soạn và dạy học LSĐP, đồng thời cũng giới thiệu những hình
thức, phương pháp tiến hành dạy học LSĐP ở trường THCS [12].
Gần đây nhất, năm 2013, Đại học Vinh đã tổ chức Hội thảo khoa học “Nghiên
cứu, biên soạn và giảng dạy lịch sử, văn hóa địa phương”. Các báo cáo tại Hội thảo
tập trung vào hai mảng chính: một là, công bố các kết quả nghiên cứu mới về lịch sử,
văn hóa địa phương; hai là, làm rõ thực trạng và đề xuất các giải pháp nâng cao chất
lượng giảng dạy lịch sử, văn hóa địa phương. Hội thảo đã góp phần khẳng định vai trò,
ý nghĩa của công tác dạy học LSĐP, đồng thời cũng đề xuất một số giải pháp nâng cao
chất lượng dạy học LSĐP trong nhà trường [32].
Bên cạnh đó, các biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng dạy học lịch sử
địa phương ở trường phổ thông nói chung và trường tiểu học nói riêng cũng được bàn
đến qua hai bài báo của tác giả Nguyễn Thị Côi: “Nâng cao hiệu quả việc dạy học lịch
sử địa phương ở trường phổ thông”, (Tạp chí khoa học, trường ĐHSP Hà Nội, (Số 6),

9


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

2002) và “Các con đường, biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học lịch sử ở trường phổ
thông” (Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội, 2006).
Năm 2008, đề tài nghiên cứu khoa học trọng điểm cấp Bộ “Những giải pháp
chủ yếu nâng cao chất lượng dạy học Lịch sử Việt Nam ở trường phổ thông hiện nay"
do Nguyễn Thị Côi chủ trì đã hoàn thành. Công trình nghiên cứu đã chỉ ra thực trạng
của việc dạy học Lịch sử hiện nay trong các trường phổ thông trên cả nước chưa đáp

ứng yêu cầu đặt ra là nâng cao ý thức gìn giữ và phát huy truyền thống lịch sử của dân
tộc. Trước thực tế đó, nhóm tác giả đã đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng dạy
học lịch sử Việt Nam ở trường phổ thông. Những nhóm giải pháp mà công trình
nghiên cứu đưa ra có tính khả thi cao, có khả năng vận dụng để nâng cao chất lượng
dạy học Lịch sử Việt Nam [12].
Năm 2012, Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức Hội thoả khoa học Quốc gia về dạy
học lịch sử ở trường phổ thông Việt Nam, trong đó, thực trạng và các biện pháp quản
lý hoạt động dạy học lịch sử được bàn đến một cách sâu sắc.
Tác giả Trần Vân Anh cũng phân tích thực trạng và đề xuất các giải pháp quản
lý dạy lịch sử địa phương trong luận án tiến sỹ “Nâng cao chất lượng dạy lịch sử địa
phương ở các trường THPT Tỉnh Phú Thọ” thực hiện năm 2013.
Các công trình nghiên cứu nói trên đã khái quát quá trình hình thành và phát
triển của hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương qua các thời kì lịch sử.
Bên cạnh đó, các tác phẩm cũng đề cập đến những khía cạnh khác nhau về lý luận
cũng như thực trạng hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường
phổ thông nói chung.
Tuy nhiên, hiện nay chưa có đề tài nào nghiên cứu về quản lý hoạt động giáo
dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học gắn với một địa bàn cụ thể,
xuất phát từ lý do đó chúng tôi lựa chọn nghiên cứu đề tài này.
Một số khái niệm cơ bản của đề tài

10


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

Quản lý
QL là một hiện tượng xã hội, là yếu tố cấu thành sự tồn tại và phát của loài
người. Loài người đã trải qua nhiều thời kỳ phát triển với nhiều hình thái xã hội khác
nhau nên cũng trải qua nhiều hình thức QL khác nhau. Các triết gia, các nhà chính trị

từ thời cổ đại đến nay đều rất coi trọng vai trò của QL trong sự ổn định và phát triển
của xã hội. QL là một phạm trù khách quan là một tất yếu lịch sử. Nhiều nhà nghiên
cứu đã đưa ra khái niệm về QL dưới góc độ khác nhau.
Theo C.Mác: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung nào tiến
hành trên quy mô tương đối lớn, thì ít nhiều cũng cần đến một sự chỉ đạo để điều hòa
những HĐ cá nhân và thực hiện những chức năng chung phát sinh từ vận động của
toàn bộ cơ thể khác với sự vận động của những khí quan độc lập của nó. Một người
độc tấu vĩ cầm tự điều khiển lấy mình, còn một dàn nhạc thì cần phải có một nhạc
trường ” [dẫn theo 15].
F.W. Taylor được coi là cha đẻ của thuyết QL khoa học đã cho rằng cốt lõi
trong QL là: “Mỗi loại công việc dù nhỏ nhất đều phải chuyên môn hóa và phải QL
chặt chẽ”, “QL là nghệ thuật biết rõ ràng, chính xác cái gì cần làm và cái đó thế nào
bằng phương pháp tốt nhất và rẻ nhất" [dẫn theo 8].
Henri Fayol thì xuất phát từ các loại hình HĐ QL khi cho rằng: “QL là quá
trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng các HĐ (chức năng) kế hoạch
hóa, tổ chức. chỉ đạo, và kiểm tra” [dẫn theo 8].
Theo các tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc: HĐ QL là: “Tác
động có định hướng, có chủ đích của chủ thể QL (người QL) đến khách thể QL (người
bị QL) - trong một tổ chức - nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của
tổ chức ” [8].
Từ các quan niệm trên, ta thấy bản chất chung của khái niệm QL là một quá
trình tác động có ý thức, có định hướng và có tổ chức của chủ thể QL đến khách thể
QL nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra một cách hiệu quả nhất trong điều kiện biến động
của môi trường. QL tồn tại trong mọi quá trình HĐ của xã hội và là điều kiện quan
11