Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Công tác xã hội: Công tác xã hội đối với nhóm trẻ em khuyết tật vận động trên địa bàn xã Hà Hồi, huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội

B ăGIÁOăD CăVĨă ĨOăT O
TR

NGă

IăH CăTH NGăLONG

T ăTH ăDUYểNă- C00848

CỌNGăTÁCăXĩăH Iă IăV IăNHịMăTR ăEM
KHUY TăT TăV Nă NGăTRểNă AăBĨNăXĩă
HĨăH I,ăHUY NăTH
NGăăTệN,ăTHĨNHăPH ăHĨăN I

TịMăT TăLU NăV NăTH CăS ă
NGĨNHăCỌNGăTÁCăXĩăH I

HĨăN I - N M 2018


PH N I: M ă

U

1.Lýădoăch n đ ătƠi:
Tr em là t

ng lai c a đ t n

c, tr khuy t t t v n đ ng là tr khuy t t t b

gi m ho c m t ch c n ng c đ ng đ u, c , chân, tay, thân mình d n đ n h n ch
trong v n đ ng di chuy n, g p khó kh n trong các v n đ v cu c s ng.

ây là

nhóm tr thi t thòi g p nhi u khó kh n trong cu c s ng. Công tác xã h i đ i v i
tr em khuy t t t v n đ ng là m t ho t đ ng chuyên nghi p c a công tác xã h i
nh m tr giúp tr em khuy t t t v n đ ng gi i quy t các v n đ khó kh n mà các
em đang g p ph i t đó giúp các em ph c h i, phòng ng a hay nâng cao n ng
l c đ t ng c

ng ch c n ng xã h i, t o ra nh ng thay đ i v vai trò, v trí c a

các em đ giúp các em hòa nh p xã h i, đ ng th i thúc đ y các đi u ki n xã h i
đ các em ti p c n đ

c v i chính sách, v n đ ng k t n i ngu n l c và ho t

đ ng tuyên truy n, h tr tâm lỦ- xã h i nh m đáp ng nh ng nhu c u c b n và
quy n c a các em đ góp ph n đ m b o an sinh xã h i.
Là con ng

i ai c ng có nhu c u, m i ng

i đ u có nh ng nhu c u v v t

ch t, nhu c u v tinh th n. Các nhu c u c a con ng
phong phú và phát tri n. Nhu c u con ng

i th

ng r t đa d ng,

i ph n ánh mong mu n ch quan

ho c khách quan tùy theo hoàn c nh s ng, y u t v n hóa, nh n th c v trí xã h i
c a h . Tr em khuy t t t v n đ ng c ng v y các em c ng có nhu c u nh
nh ng tr em bình th

ng khác.

t n t i con ng

nhu c u thi t y u c b n c n cho s s ng nh

i c n ph i đ

n, m c, nhà

Tr em khuy t t t v n đ ng c ng v y các em c ng c n đ
giúp đ , c n đ

c đ n tr

và ch m sóc y t …
c vui ch i, c n đ

c

ng h c và tham gia các hình th c h c t p. Không

nh ng th các em còn c n đ
n a các em c ng c n đ

c đáp ng các

c tôn tr ng, có b n bè và đ

c yêu th

ng. H n

c tham gia vào các ho t đ ng c a c ng đ ng. Tr em là

h nh phúc gia đình, là m m non t

ng lai c a đ t n

c, là l p ng

ik t cs

nghi p xây d ng và b o v T qu c.
Trong nhi u th p k qua, m c dù đ t n
ng, Nhà n

c còn nhi u khó kh n, nh ng

c v n luôn quan tâm u tiên ngu n l c và th c hi n nhi u ch
1

tr

ng, chính sách tr giúp xã h i, b o đ m các quy n c a ng

thúc đ y s tham gia c a ng

i khuy t t t và

i khuy t t t vào đ i s ng xã h i. Rõ nh t là h

th ng lu t pháp, chính sách đ i v i ng

i khuy t t t ngày càng đ

ngày 17 tháng 6 n m 2010, Qu c h i đã thông qua Lu t Ng

c hoàn thi n,

i khuy t t t và có

hi u l c thi hành t ngày 01/01/2011, các v n b n c a Chính ph đã quy đ nh
chi ti t và h

ng d n th hành m t s đi u c a lu t ng

i khuy t t t g m Ngh

đ nh s 28/2012/N -CP ngày 10 tháng 04 n m 2012 c a Chính ph quy đ nh

chi ti t và h

ng d n thi hành c a m t s đi u c a Lu t ng

i khuy t t t, Ngh

đ nh s 136/2013/N -CP ngày 21 tháng 10 n m 2013 c a Chính ph quy đ nh
chính sách tr giúp xã h i đ i v i đ i t

ng b o tr xã h i. Các c p y

Chính quy n, M t tr n T qu c t i đ a ph

ng và đ n v th

ng,

ng xuyên quan

tâm, t o thu n l i đ phát huy n ng l c và h tr tr em khuy t t t, tr m côi
cùng v i s chung tay góp s c c a toàn xã h i, s s chia, giúp đ c a bè b n
qu c t . Tuy nhiên, v n còn r t nhi u tr khuy t t t đang s ng trong m c c m và
g p nh ng tr ng i không nh trong cu c s ng.
đ

c nh ng c h i, đi u ki n thu n l i đ v

i u mà h mong mu n là có

n lên s ng Ủ ngh a và có ích cho

xã h i.
Các nhà khoa h c và các c quan nghiên c u đã ti n hành nghiên c u v
v n đ tr giúp cho tr em khuy t t t nh ng các nghiên c u đó m i ch t p trung
vào đ i t

ng là tr em khuy t t t chung, khung pháp lỦ cho tr em khuy t t t,

h tr d ch v xã h i cho tr em khuy t t t… ch ch a làm rõ đ
kh n, nhu c u th c ch t c a t ng lo i khuy t t t, vi c h
nh ng k n ng, ph

c nh ng khó

ng d n và v n d ng

ng pháp làm vi c cá nhân trong công tác xã h i đ tr giúp

cho tr em khuy t t t v n đ ng.
Tuy nhiên, trên th c t vi c ch m sóc tr em khuy t t t v n đ ng t i xã Hà
H i còn g p m t s
tinh th n. Tr

khó kh n b t c p v ch m sóc đ i s ng v t ch t và

c th c tr ng trên, trong nh ng n m g n đây chính quy n,

ng

b các c p và nhân dân trên đ a bàn xã đã có nhi u c g ng trong vi c quan tâm,

ch m lo m i m t đ i s ng v t ch t và tinh th n đ i v i ng
2

i khuy t t t đ c bi t


là tr em khuy t t t v n đ ng và gia đình c a h b ng nhi u vi c làm thi t th c
nh giúp gia đình h vay v n đ phát tri n kinh t , ph u thu t mi n phí, ch m
sóc s c kh e…và nh ng vi c làm này b

c đ u nó đã mang màu s c c a công

tác xã h i. Song, v i đi u ki n kinh t xã h i còn nhi u khó kh n, c ng thêm
vào đó là các ho t đ ng tr giúp tr em khuy t t t v n đ ng còn mang n ng tính
hình th c. B i v y, vi c ch m sóc, giúp đ tr em khuy t t t v n đ ng m i ch
có th đáp ng đ

c nh ng nhu c u thi t y u c a h mà ch a th đáp ng nh ng

nhu c u đa d ng khác. T đó, ta nh n th y r ng đ i s ng c a tr em khuy t t t
v n đ ng còn nhi u khó kh n mà các ho t đ ng công tác xã h i v n ch a h
t iđ

ng

c vì v y chúng ta c n ph i nghiên c u đ đ a ho t đ ng công tác xã h i

đ i v i tr em khuy t t t v n đ ng vào đ a ph
đ ng này t i đ a ph

ng đ

ng, đ ng th i thúc đ y ho t

c t t h n. T nh ng lỦ do trên tôi ch n đ tài:

“Công tác xã h i nhóm đ i v i tr em khuy t t t v n đ ng trên đ a bàn xã Hà
H i- huy n Th

ng Tín – thành ph Hà N i” làm lu n v n t t nghi p th c s

c a tôi.
2. M căđíchăvƠănhi măv ănghiênăc u:
2.1. M c đích:

Nghiên c u lí lu n, tìm hi u th c tr ng tr em khuy t t t v n đ ng và th c
tr ng công tác xã h i v i tr em khuy t t t v n đ ng. Ti n hành áp d ng công
tác xã h i nhóm đ i v i tr em khuy t t t v n đ ng t i xã Hà H i, huy n
Th

ng Tín, thành ph Hà N i.

xu t m t s bi n pháp nh m nâng cao hi u

qu công tác xã h i đ i v i nhóm tr em khuy t t t v n đ ng t th c ti n trên
đ a bàn xã Hà H i, huy n Th

ng Tín, thành ph Hà N i.

2.2. Nhi m v :

i m lu n nh ng công trình nghiên c u liên quan v tr em khuy t t t, tr
khuy t t t v n đ ng, công tác xã h i v i tr khuy t t t v n đ ng đ làm c s
cho nghiên c u đ tài.
Phân tích, đánh giá th c tr ng và các y u t

nh h

ng đ n ho t đ ng công

tác xã h i đ i v i tr em khuy t t t v n đ ng t th c ti n trên đ a bàn xã Hà H i,
3


huy n Th

ng Tín, thành ph Hà N i.

Ti n hành áp d ng công tác xã h i nhóm đ i v i nhóm tr em khuy t t t
v n đ ng trên đ a bàn xã Hà H i, huy n Th

ng Tín, thành ph Hà N i.

T th c tr ng đ a ra m t s bi n pháp nâng cao hi u qu công tác xã h i
đ i v i nhóm tr em khuy t t t v n đ ng t th c ti n trên đ a bàn xã Hà H i.
3.ăT ngăquan v năđ nghiênăc u
3.1. Nghiên c u qu c t
Hi n nay, trên th gi i nói chung và t i Vi t Nam nói riêng đã có nhi u
công trình nghiên c u, nhi u n ph m đ

c đ c p trên các báo, lu n án, lu n

v n th c s , khóa lu n t t nghi p đ c p đ n v n đ h tr cho ng

i khuy t t t.

Social work with disabled people (Thomas, 2012) – Công tác xã h i v i
ng

i khuy t t t. Trong tài li u này, tác gi đã trình bày nh ng v n đ t ng quan

v ng

i khuy t t t c ng nh nh ng mô hình và ph

c a công tác xã h i trong vi c h tr ng
là các d ng khuy t t t đ

ng pháp can thi p hi u qu

i khuy t t t. M t đi m hay c a tài li u

c trình bày rõ ràng k t h p v i nh ng ph

ng pháp

công tác xã h i phù h p t đó mang l i hi u qu rõ nét h n v i t ng nhóm
ng

i khuy t t t trong đó có tr khuy t t t v n đ ng [35].

Social Work with Disabled Children – Công tác xã h i v i tr em khuy t

t t (Kelly, 2005). Nh ng phát tri n m i v khuy t t t có Ủ ngh a quan tr ng v
m t lỦ lu n và th c ti n trong l nh v c công tác xã h i. Nh ng phát tri n lỦ
thuy t này đã nh n m nh nh ng gi đ nh cá nhân và ngh nghi p v khuy t t t
có Ủ ngh a quan tr ng t i các nhà cung c p d ch v công tác xã h i trong vi c ra
các quy t đ nh nh h

ng đ n cu c s ng c a tr khuy t t t. Nghiên c u d a trên

k t qu t m t nghiên c u v các d ch v h tr gia đình cho tr em khuy t t t
B c Ailen đ minh ho các v n đ v Ủ ngh a và t m quan tr ng c a công tác xã
h i trong vi c can thi p và h tr tr khuy t t t. [36]
Families with Children with Disabilities - Inequalities and the Social
work Model – Gia đình tr khuy t t t – S b t bình đ ng và mô hình can thi p
công tác xã h i (Monica, 2010). Nghiên c u cho th y r ng các gia đình có tr
4


khuy t t t tr i qua hàng lo t nh ng b t bình đ ng mà các gia đình có con không
b khuy t t t không b
nh ng gia đình này th

nh h

ng. K t qu nghiên c u cho th y cu c s ng c a

ng có nh ng khó kh n v tài chính, c ng th ng và lo

l ng do các rào c n xã h i, thành ki n và cung c p d ch v kém. Mô hình công

tác xã h i v ng

i khuy t t t th

ng đ

c rút ra đ minh h a cho cách t ch c

và h tr các gia đình c a tr khuy t t t m t cách toàn di n. B ng cách áp d ng
mô hình này, nh ng cách th c m i đ t o ra các th c ti n và chính sách cho
nh ng gia đình này có th đ

c phát tri n, k t h p quan đi m c a h vào quá

trình ho ch đ nh chính sách [37].
Synnove Karvinen – Niinikoski, tác ph m “Nhân quy n, quy n xã h i
công dân và ph

ng pháp cá nhân cùng tham gia trong công tác xã h i v i

i khuy t t t” [38], đã vi t các cách th c c a công tác xã h i đ i v i ng

ng

khuy t t t có trong các tuyên b nhân quy n ho c đ

c đ a vào các ch

trình chính sách khuy t t t c a Ph n Lan. Tuy nhiên, trên th c t ng

i
ng

i khuy t

t t không th th c hi n các quy n và t do c a h ho c th c hi n đ y đ trách
nhi m c a mình.
Brenda Gannon and Brian Nolan (2011), Nghiên c u khuy t t t hòa nh p
xã h i

Ieland, Brenda Gannon and Brian Nolan đã xem xét ng

i khuy t t t có

hoàn c nh khó kh n khi hòa nh p xã h i, trong nghiên c u đã thu th p trình đ
h c v n, kinh t và tham gia xã h i…
trong nh ng y u t c n tr ng
s ng hàng ngày.

ng th i ch ra m c c m t ti là m t

i khuy t t t tham gia hòa nh p xã h i và cu c

ây chính là s khác bi t gi a ng

i khuy t t t và ng

i bình

th

ng trong vi c tham gia hòa nh p c ng đ ng. Th ng kê các s li u thu th p

đ

c đ đánh giá m c đ nghèo, s tham gia vào giáo d c, y t , vi c làm… c a

ng
h

i khuy t t t. Nghiên c u còn nh n m nh t i y u t ng

i khuy t t t nh

ng t i đ i s ng c a mình, thi t k n i làm vi c không phù h p, s k th c a

c ng đ ng, s ti p c n các ph

ng ti n đi l i gây khó kh n cho ng

i khuy t t t

[39].
N m 2012, Benjamin Dieffenbach nghiên c u v
5

“Developmental


Disabilities and Independent Living: A Systematic Literature Review (Khuy t t t

Phát tri n và s ng đ c l p: T ng quan tài li u)”. Nghiên c u này cho tác gi
th y đ

c ng

i khuy t t t v i cu c s ng bán đ c l p s có nh ng tr i nghi m

so v i nh ng ng
thêm đ

i khuy t t t s ng t i nhà theo cách truy n th ng. Tác gi bi t

c nh ng l i ích mà cu c s ng bán đ c l p đem l i cho ng

là r t nhi u v

i khuy t t t

t xa so v i vi c ph thu c vào gia đình [40].

N m 2014, đ tài nghiên c u c a nhóm tác gi : Natasha Ann Layton Master of Health Science v : “Assistive technology solutions as mediators of
equal outcomes for people living with disability”(Các gi i pháp công ngh giúp
đ ng
ng

i khuy t t t). Qua bài nghiên c u tác gi th y đ

c s bình đ ng c a

i khuy t t t Úc qua đó có cái nhìn khách quan h n v bình đ ng c a ng

i

khuy t t t trong xã h i. [41]
Trong ph m vi đi m lu n các nghiên c u, tôi nh n th y nh ng nghiên
c u

trên ch y u nghiên c u v nh ng v n đ nh ng khó kh n, nh ng chính

sách, nh ng h tr tài chính, h tr hoà nh p c ng đ ng tránh k th …..cho
ng

i khuy t t t.

ây là nh ng nghiên c u h tr h

ng nghiên c u lu n v n

khi làm vi c v i tr khuy t t t t i xã Hà H i.
3.2. Tài li u nghiên c u trong n

c

Th c hi n chính sách an sinh xã h i đ i v i nhóm tr em khuy t t t
trong nhi u th p niên qua,
trinh sách và t ng c
b

ng nhà n

c luôn quan tâm, có nhi u ch ch

ng

ng công tác qu n lỦ ch đ o t ch c th c hi n nh m t ng

c nâng cao đ i s ng cho tr em khuy t t t. Các ngành, các c p luôn xem đây

là nhi m v chính tr quan tr ng, th
c a đ a ph

ng xuyên xây d ng tri n khai các k ho ch

ng và các gi i pháp có tính lâu dài c ng nh tr

c m t. Công tác xã

h i đ i v i nhóm tr em khuy t t t v n đ ng là m t v n đ đ
giúp cho các em có đ

c đi u ki n t t nh t đáp ng nhu c u sinh ho t, h c t p,

nâng cao n ng l c và phát huy đ
t ti đ v

c th m nh c a b n thân, v

n lên trong cu c s ng cho nên v n đ này đ

tâm nghiên c u

c quan tâm nh m
t qua m c c m

c r t nhi u ng

i quan

nhi u khía c nh khác nhau. Tuy nhiên, trong các khâu xây
6


d ng, tri n khai thì l i ch a g n đ

c các ho t đ ng tr giúp c a công tác xã h i

đ i v i nhóm tr em khuy t t t v n đ ng vào th c ti n
N m 2003, B Lao đ ng – Th

ng binh – Xã h i ph i h p v i Q y nhi

đ ng Liên h p qu c (UNICEF). đã ti n hành m t cu c kh o sát ch n m u t i
Vi t Nam v tình hình tr em khuy t t t

Vi t Nam. Cu c nghiên c u kh o sát

c ng đã cung c p s li u v tr em khuy t t t, t l ph bi n c a khuy t t t t i
các vùng mi n, đ i s ng, vi c làm c a các tr em khuy t t t … Qua nh ng thông
tin trên, cu c kh o sát đã có cái nhìn khá c th và đ y đ v tình hình tr em
khuy t t t t i Vi t Nam [1].

Theo tác gi Nguy n Th Hoàng Y n (2005), “V n đ đào t o và phát tri n
ngu n nhân l c cho Giáo d c hòa nh p
nghiên c u này tác gi đã phân tích đ
phát tri n và giáo d c hòa nh p

Vi t Nam”, T p chí Giáo d c. Trong

c nh ng v n đ v ngu n nhân l c trong

Vi t Nam đ i v i m t s nhóm đ i t

ng đ c

thù trong đó có tr em khuy t t t [34];
Tác gi Nguy n Th B o (2007), “Hoàn thi n pháp lu t v quy n c a
ng

i khuy t t t

Vi t Nam hi n nay”, H c vi n Chính tr Qu c gia H Chí

Minh. Nghiên c u đã ch ra nh ng h n ch v quy n c a ng

i khuy t t t trong

m t s khía c nh mà chính sách đang có. Nghiên c u c ng đ xu t đ

c nh ng

gi i pháp nh m b sung nh ng n i dung v lu t pháp trong vi c th c hi n quy n

c a ng

i khuy t t t [06];

Nghiên c u c a Lê V n T c (2007), “Giáo d c hòa nh p cho ng
t t”, Vi n Chi n l

c và Ch

các v n đ v hòa nh p c a ng

i khuy t

ng trình giáo d c. Tác gi đã t p trung phân tích
i khuy t t t hi n nay. Tác gi ch ra đ

c ng

i

khuy t t t đang g p nhi u h n ch trong vi c hòa nh p khi xã h i còn nh ng
nh n đ nh ch a đúng đ n v ng
ng

i khuy t t t và quan tr ng h n là b n thân

i khuy t t t c ng còn t k th mình khi n h ch a ch đ ng tham gia vào

quá trình hòa nh p [31] ;
Nguy n Ng c To n (2009). Tr giúp xã h i cho cá nhân và h gia đình

nh m đ m b o an sinh xã h i cho ng

i khuy t t t. T p chí Lao đ ng và Xã h i.
7


Tác gi đã đánh giá và đ a ra đ

c nh ng khuy n ngh v các n i dung tr giúp

xã h i đ i v i cá nhân và các gia đình ng

i khuy t t t. Nghiên c u ch ra vi c

tr giúp xã h i c n ph i toàn di n và đ t ng

i khuy t t t làm tr ng tâm trong

các ho t đ ng tr giúp h [29];
ng Th M Ph

ng (2012), “D y h c tr khi m thính ti u h c theo ti p

c n cá nhân đ h c hòa nh p”, Vi n Khoa h c Giáo d c Vi t Nam. Lu n án đã
ch ra nh ng ho t đ ng tr giúp cho tr em khi m thính theo cách ti p c n cá
nhân đ có th hòa nh p t t h n trong quá trình h c t p và phát tri n [21];
Ngày 18/7/2015, H c vi n Khoa h c xã h i đã t ch c bu i sinh ho t khoa
h c v i ch đ : “C s lý lu n và th c ti n ngành công tác xã h i v i ng

i

khuy t t t” do tác gi Hà Th Th trình bày. Trong bài thuy t trình c a mình,
di n gi đã phân tích vai trò c a nhân viên xã h i trong tr giúp ng
t t, c th : nhân viên xã h i có th tham gia các ch
ng

i khuy t t t; ch

ng trình giúp ng

i khuy t

ng trình can thi p s m cho

i khuy t t t trong hòa nh p giáo d c;

tham gia vào vi c ph c h i ch c n ng cho ng

i khuy t t t d a vào c ng đ ng

[28].
Tác gi

Th Liên, Công tác xã h i đ i v i ng

i khuy t t t t th c ti n

thành ph Thanh Hóa, H c vi n Khoa h c xã h i. Lu n v n đã đánh giá th c
tr ng h tr ng
giúp cho ng

i khuy t t t t i thành ph Thanh Hóa và đ a nh ng d ch v tr
i khuy t t t t i đây, đ ng th i tác gi c ng đã đ a ra nh ng đ

xu t nh ng gi i pháp phù h p đ th c hi n quá trình tr giúp cho ng

i khuy t

t t [14].
Trong nghiên c u c a Bùi Th Hu , (2011), “Vai trò c a nhân viên công tác
xã h i trong vi c gi i quy t v n đ c a ng

i khuy t t t”. K t qu nghiên c u ch

ra nhân viên công tác xã h i có vai trò h t s c thi t th c và c th h tr tr c

ti p can thi p giúp ng

i khuy t t t ph c h i ch c n ng.

công tác xã h i chính là c u n i đ ng

i khuy t t t có th ti p c n đ

chính sách và ngu n l c h tr t xã h i. H tr ng
ng

ng th i, nhân viên
c các

i khuy t t t, gia đình

i khuy t t t gi i quy t các v n đ khó kh n c a h thông qua vi c tìm ki m
8


cung c p d ch v c n thi t cho ng
tâm lỦ c a ng
ng

i khuy t t t. H tr v m t tâm lỦ (hi u đ

i khuy t t t, nh h

c

ng c a s khuy t t t đ i v i gia đình c a

i khuy t t t, tác đ ng c a s khuy t t t đ n vai trò và m i quan h c a các

thành viên trong gia đình, và c nh ng r c r i cá nhân hay v n đ xã h i khác).
Ph i h p, V n đ ng tìm ngu n l c, ngu n tài nguyên h tr cho ng
t t, gia đình ng

i khuy t

i khuy t t t [13].

N m 2016, tác gi Nguy n Th Thu đã th c hi n 1 nghiên c u v i ch đ
“Công tác xã h i nhóm đ i v i tr khuy t t t v n đ ng t th c ti n trung tâm

ph c h i ch c n ng và tr giúp tr tàn t t t i thành ph H Chí Minh”. Nghiên
c u đã đánh giá đ

c nh ng v n đ c b n v th c tr ng tr khuy t t t v n đ ng

và các ho t đ ng nhóm trong vi c h tr tr khuy t t t v n đ ng. K t qu cho
th y n u l a ch n các ho t đ ng công tác xã h i nhóm phù h p thì hi u qu đ t
đ

c là r t tích c c [27]
Các công trình nghiên c u trên ít nhi u đã đ c p đ n v n đ h tr , giáo

d c cho ng

i khuy t t t d

i các góc đ khác nhau c v lỦ lu n và th c ti n,

nh ng ch a có công trình nào đ c p c th đ n v n đ tr giúp tr c ti p cho tr
em khuy t t t v n đ ng d

i góc nhìn c a m t ngh , m t khoa h c v công tác

xã h i đ i v i vi c tr giúp cho tr em khuy t t t v n đ ng. Nh ng công trình
c ng ch a ch ra đ

c vai trò, t m quan tr ng c a công tác xã h i nhóm trong

v n đ tr giúp cho tr em khuy t t t v n đ ng.
M t đi u đ c bi t quan tr ng là hi n nay c ng ch a có tài li u nghiên c u

nào thu c l nh v c công tác xã h i nhóm trong vi c tr giúp cho tr em khuy t
t t v n đ ng trên đ a bàn xã Hà h i, vì v y, đ tài mà tôi l a ch n ngoài vi c k
th a, ch n l c t các thành t u đã có, đ tài đi sâu vào vi c tìm hi u ho t đ ng
tr giúp cho tr em khuy t t t v n đ ng t i

y ban nhân dân xã Hà H i d

i

góc nhìn công tác xã h i. T đó, đ tài nh n m nh đ n vai trò c a công tác xã
h i trong vi c h tr tr em khuy t t t v n đ ng trong sinh ho t, lao đ ng và
h c t p.
4.ă óngăgópăm iăc aăkhóaălu n
9


Lu n v n đã đi m lu n các công trình nghiên c u trong và ngoài n

cv

v n đ tr khuy t t t v n đ ng. Lu n v n đã tìm hi u th c tr ng th c hi n chính
sách hi n hành đ i v i tr em khuy t t t

c p xã hi n nay, nh m phân tích, d

báo nhu c u tr giúp xã h i v i nhóm đ i t

ng này. Lu n v n đã t ng h p,

phân tích và đánh giá th c tr ng v hi u qu , b t c p hi n nay. Lu n v n đã xác

đ nh các nhân t

nh h

ng vi c th c hi n các chính sách tr giúp đ n ng

khuy t t t, tr em khuy t t t.
đ nh c a

ng, Nhà n

ng th i, ki m ch ng s t

ng quan gi a quy

c v i th c ti n v n d ng th c hi n

c p xã. Lu n v n

đ xu t các gi i pháp nâng cao hi u qu th c hi n các chính sách tr giúp ng
khuy t t t, tr em khuy t t t v n đ ng

c p xã.

5.ăụăngh aăkhoaăh căvƠăýăngh aăth căti n
5.1. Ý ngh a khoa h c
Lu n v n là nghiên c u đ u tiên

xã Hà H i nghiên c u v ho t đ ng

công tác xã h i đ i v i nhóm tr em khuy t t t v n đ ng và có nh ng đóng
góp m i sau đây:
-

i m lu n các nghiên c u và phân tích th c tr ng ho t đ ng công tác

xã h i t i xã Hà H i.
- Ti n hành công tác xã h i v i m t nhóm tr khuy t t t v n đ ng.
-

xu t nh ng quan đi m và gi i pháp c b n góp ph n hoàn thi n

công tác xã h i và t đó nâng cao nh n th c c xã h i đ i v i tr em khuy t
t t v n đ ng.
-

5.2. ụăngh aăth căti n
K t qu nghiên c u c a lu n v n s góp ph n nh vào các nghiên c u
v công tác xã h i v i tr b khuy t t t, làm tài li u tham kh o tham kh o
cho các nghiên c u sau này v l nh v c tr em khuy t t t, nhóm tr em
khuy t t t v n đ ng và chính sách ch m sóc s c kh e cho tr em khuy t t t,
khuy t t t v n đ ng
6.

iăt

i

Vi t Nam nói chung, xã Hà H i nói riêng.

ngănghiênăc u
10

i


Công tác xã h i nhóm đ i v i nhóm tr em khuy t t t v n đ ng trên đ a bàn
xã Hà H i.
7.ăKháchăth ănghiênăc u
- Làm nhóm v i 05 tr b khuy t t t v n đ ng t 6 đ n đ n 16 tu i.
l a tu i các em c p sách t i tr

ây là

ng đang ph thu c vào gia đình. Do c th có

nhi u khi m khuy t, nên vi c đáp ng, t đáp ng nhu c u c a tr em khuy t t t
v n đ ng đang g p r t nhi u khó kh n. B i hi n t i tr em khuy t t t v n đ ng
r t khó kh n v nhi u m t trong đó có h c t p, vi c làm, k th …
- Ph ng v n đi u tra 05 Cán b chính quy n đ a ph

ng g m các ban

ngành đoàn th , cán b chính sách và cán b thôn, xóm.
- Ph ng v n đi u tra 05 giáo viên

các Tr

05 gia đình tr em thu c nghiên c u, 05 ng

ng có các em khuy t t t h c,
i s ng xung quanh nh ng em

khuy t t t c n đi u tra.
8.ăCơuăh iănghiênăc u
- Th c tr ng tr em khuy t t t hi n nay

Hà H i nh th nào? Th c tr ng

công tác xã h i v i tr em khuy t t t v n đ ng hi n nay nh th nào và t i xã Hà
H i ra sao?
- Công tác xã h i v i nhóm tr em khuy t t t v n đ ng t i xã Hà H i đ

c

tri n khai nh th nào?
- Nh ng bi n pháp nào s h tr cho ho t đ ng công tác xã h i t i Hà H i
đ

c hi u qu ?
9.ăGi ăthuy tănghiênăc u
Tr em khuy t t t v n đ ng g p r t nhi u khó kh n trong cu c s ng sinh

ho t và h c t p. Ho t đ ng công tác xã h i đ i v i tr em khuy t t t v n đ ng
còn ch a rõ nét. N u đ

c áp d ng công tác xã h i chuyên nghi p t i xã Hà H i

thì vi c h tr cho tr em khuy t t t v n đ ng s đ

c hi u qu h n.

10. Ph m vi nghiên c u
- N i dung: Công tác xã h i nhóm đ i v i tr em khuy t t t v n đ ng.
-

a bàn: t i xã Hà H i, Th

ng Tín, Hà N i
11


- Th i gian: T tháng 04/2018 đ n 10/2018
11. Ph

ngăphápănghiênăc u

Nghiên c u trên c s duy v t bi n ch ng: t nh ng đánh giá th c tr ng v
đ i s ng c a tr em khuy t t t v n đ ng, th c tr ng c a công tác xã h i đ i v i
tr em khuy t t t v n đ ng trên đ a bàn rút ra đ

c nh ng lỦ lu n và đ a ra đ

c

nh ng đ xu t v bi n pháp đ nâng cao hi u qu công tác xã h i đ i v i tr em
khuy t t t v n đ ng trên đ a bàn xã.
Nghiên c u v n đ lỦ lu n trong h th ng ti p c n ch nh th : nghiên c u h
th ng nh ng lỦ thuy t có liên quan tr c ti p đ n đ tài, h th ng các y u t có
liên quan nh d ch v h tr c a công tác xã h i đ i v i tr em khuy t t t v n

đ ng, h th ng chính sách đ i v i tr em khuy t t t v n đ ng...
11.1. Ph
Là ph

ngăphápăphơnătíchătƠiăli u

ng pháp s d ng các k thu t chuyên môn nh m thu th p thông tin,

s li u, tài li u t các ngu n tài li u đã đ

c công b ho c rút ra t các ngu n tài

li u nh ng thông tin c n thi t ph c v cho quá trình nghiên c u. Trong quá trình
nghiên c u tôi s d ng ph
-

ng pháp phân tích tài li u:

c và tìm hi u các giáo trình, tài li u có liên quan đ n công tác xã h i

nh : Nh p môn công tác xã h i, Phát tri n c ng đ ng, LỦ thuy t công tác xã
h i…
-

c, tìm hi u và phân tích, đánh giá các tài li u liên quan đ n chính sách

h tr đ i v i tr em khuy t t t v n đ ng và các bi n pháp can thi p, h tr ,
giúp đ các em trên đ a bàn xã Hà H i.
11.2.ăPh
Là ph

so n th o tr

ngăphápăđi uătraăxưăh iăh c

ng pháp d a trên hình th c h i đáp d a trên b ng các câu h i đ
c, đi u tra viên ti n hành ph ng v n tr c ti p, h

nh t cách tr l i các câu h i, ng

iđ

c

ng d n th ng

c h i t đ c các câu h i trong b ng h i

r i ghi cách tr l i c a mình vào phi u h i r i g i l i cho các đi u tra viên.
V i ph

ng pháp này, đ tài s phát b ng h i dành cho 10 tr em t i xã Hà

H i đ tìm hi u, thu th p thông tin chung v th c tr ng đ i s ng c a tr em
12


khuy t t t v n đ ng nh đi u ki n v nhà , kinh t gia đình, các nhu c u c a tr
em khuy t t t v n đ ng …, tìm hi u v th c tr ng ho t đ ng công tác xã h i đ i
v i tr em khuy t t t v n đ ng nh các ho t đ ng h tr xã h i, h tr các
ngu n l c, ho t đ ng tuyên truy n… c a cán b công tác xã h i đ i v i tr em

khuy t t t v n đ ng.
11.3. Ph
Là ph

ngăphápăcôngătácăxưăh i

ng pháp thu th p thông tin qua h i đáp. Ph

ng pháp này đ

cs

d ng đ tìm hi u sâu s c v các ph n ng, suy ngh , thái đ tình c m, đ ng c ,
quan đi m, chính ki n c a các đ i t

ng đ

c ph ng v n đ i v i các v n đ liên

quan.
Trong nghiên c u, tác gi s d ng ph ng v n sâu đ tìm hi u v đ i s ng,
tâm t nguy n v ng c ng nh nhu c u c a tr em khuy t t t v n đ ng và thu n
l i, khó kh n g p ph i c a đ i ng cán b khi th c hi n chính sách tr giúp tr
em khuy t t t v n đ ng t i xã Hà H i c th ph ng v n 01 cán b làm vi c v i
tr em khuy t t t v n đ ng, 02 cán b lãnh đ o

đ a ph

ng, 05 tr em khuy t

t t v n đ ng.
Quan sát thu th p thông tin c a nghiên c u thông qua các tri giác nh nghe,
nhìn, …đ thu th p các thông tin t th c t xã h i nh m đáp ng m c tiêu
nghiên c u c a đ tài.
Trong nghiên c u này, tác gi s d ng ph

ng pháp quan sát đ tìm hi u

sâu h n v th c tr ng đ i s ng c a tr em khuy t t t v n đ ng t i xã Hà H i.

13


PH NăII:ăN IăDUNG
Ch

ngă1: PH

NGăPHÁPăLU NăVĨăLụăTHUY TăÁPăD NG

TRONG CÔNG TÁCăXĩăH Iă

IăV IăNHÓM TR ăEMăKHUY Tă

T TăV Nă

NG.

1.ăKháiăni mănghiênăc u:
1.1. Khái ni m tr em:

Theo quan đi m c a m t s t ch c qu c t tr c thu c Liên hi p qu c nh
Qu Dân s (UNFPA), T ch c Lao đ ng Qu c t (ILO), T ch c Giáo d c,
Khoa h c và V n hóa (UNESCO) xác đ nh tr em là ng
Công

i 15 tu i.

c Qu c t v Quy n tr em c a Liên hi p qu c công b n m 1989

xác đ nh “Trong ph m vi công
tr

id

c này, tr em có ngh a là d

i 18 tu i, tr

ng h p lu t pháp áp d ng v i tr em đó quy đ nh tu i s m h n”.
Trong ph m vi c a đ tài, chúng tôi v n d ng khái ni m tr em theo Lu t

Tr em v a đ

c k h p th 11, Qu c h i khóa XIII thông qua ngày 5/4/2016

và có hi u l c t ngày 1 tháng 6 n m 2017. T i đi u 1 c a Lu t tr đ nh ngh a
r ng “Tr em là ng

i 16 tu i” (Lu t tr em, 2016).

id

1.2. Khái ni m Ng
- Theo Công

i khuy t t t:

c Qu c t v các quy n c a ng

Liên h p qu c, 2006 nêu rõ “ ng
g m nh ng ng

i khuy t t t,

i h i đ ng

i khuy t t t (people with disabilities) bao

i có nh ng khi m khuy t lâu dài v th ch t, trí tu , th n kinh

ho c giác quan mà khi t

ng tác v i các rào c n khác nhau có th c n tr s

tham gia đ y đ và hi u qu c a h trong xã h i trên m t n n t ng công b ng
nh nh ng ng

i khác trong xã h i”;

- Theo Lu t ng
17/6/2010 “ng

i khuy t t t đ

i khuy t t t là ng

th ho c b suy gi m ch c n ng đ

c Qu c h i Vi t Nam thông qua ngày

i b khi m khuy t m t ho c vài b ph n c
c bi u hi n d

i d ng t t khi n cho lao

đ ng, sinh ho t, h c t p g p khó kh n”.
- Khái ni m “ng

i khuy t t t v n đ ng”: Là nh ng ng
14

i b khuy t t t


c quan v n đ ng (c , x
làm cho ng

ng, kh p, th n kinh ngo i vi) nh ng khuy t t t trên

i khuy t t t khó kh n trong vi c đi đ ng làm vi c nh :

+ M t đo n, bi n d ng, l ch tr c chi th sau ch n th

ng, v t th

ng.

+ Dính kh p, bi n d ng kh p do di ch ng các b nh lý kh p.
+ D d ng b m sinh: bàn chân khèo, tr t kh p hang b m sinh, gai đôi….
+ B i, Li t trong di ch ng b i não, b i li t, li t dây th n kinh ngo i vi, viêm
não màng não, t y s ng, tai bi n m ch não.
+ Teo c , c ng kh p

nh ng b nh nhân b b nh mãn tính ph i n m lâu

m t t th .

ngày

1.3. Khái ni m “Tr em khuy t t t”:
Theo

i u 2 c a lu t ng

i khuy t t t thông qua ngày 17/06/2010, Tr em

khuyêt t t là tr có khi m khuy t v c u trúc, sai l ch v ch c n ng d n đ n g p
khó kh n nh t đ nh trong ho t đ ng cá nhân, ho t đ ng xã h i và h c t p theo
ch

ng trình giáo d c ph thông. S thi u h t v c u trúc và h n ch v ch c

n ng

tr khuy t t t bi u hi n

nhi u m c đ khác nhau;

1.4. Khái ni m Tr em khuy t t t v n đ ng
Tr khuy t t t v n đ ng là nh ng tr do các nguyên nhân khác nhau gây ra
s t n th t các ch c n ng v n đ ng làm c n tr đ n vi c di chuy n, sinh ho t và
h c t p. Tr khuy t t t v n đ ng có th phân ra làm hai d ng:
- Tr b h i ch ng não n ng d n đ n khuy t t t v n đ ng. Nh ng tr thu c
lo i này th

ng là tr g p r t nhi u khó kh n trong h c t p.

- Tr khuy t t t v n đ ng do ch n th

ng nh hay do bênh b i li t gây ra

làm khoèo, li t chân, tay,... nh ng não b c a tr v n bình th
t p t t, ch c n giúp tr các ph

ng ti n t i tr

ng, tr v n h c

ng. Ngay t lúc nh n u tr đ

c

rèn luy n và phát tri n các ch c n ng v n đ ng v n có th cho k t qu ph c h i
nhanh chóng.
1.4.1.
*

c đi m tâm lỦ và nhu c u c a tr em khuy t t t v n đ ng
c đi m tâm lý c a tr em khuy t t t v n đ ng:

Tâm lỦ c a khá đông tr em khuy t t t nói chung và tr em khuy t t t v n
15


đ ng nói riêng là m c c m, t đánh giá th p b n thân mình so v i nh ng ng
bình th

i

ng khác.

* Nhu c u c a tr khuy t t t v n đ ng:
M i ng

i đ u có nhu c u nh t đ nh đ t n t i và phát tri n.

nhu c u v v t ch t và tinh th n, nó đ

ó là nh ng

c phát sinh b i nhi u y u t , kích thích.

Các nhân t kích thích nhu c u đó là đòi h i nh ng cá nhân v nh ng cái c n
thi t đ t n t i và phát tri n. Ch ng h n nh c m giác đói khát mu n có cái gì đó
đ

n m c ho c gi m b t đi c n khát. Nhu c u có th tr thành đ ng c thúc đ y

con ng

i hành đ ng các kích thích bên ngoài.

M i tr em khuy t t t v n đ ng l n lên c ng có nh ng nhu c u gi ng nh
nh ng đ a tr khác. Tr em khuy t t t v n đ ng c ng có nhu c u n, m c, , vui
ch i h c hành… tr khuy t t t v n đ ng và tr bình th
c u nh nhau: nhu c u c a loài ng

ng đ u có nh ng nhu

i.

1.4.2. M t s đi m c n chú Ủ khi làm vi c và tr giúp cho tr em khuy t t t
v n đ ng:
Khi làm vi c hay tr giúp tr em khuy t t t v n đ ng c n chú Ủ nói chuy n
m t cách tôn tr ng v i nh ng tr em khuy t t t nói chung hay tr em khuy t t t
v n đ ng nói riêng, vi c tránh dùng nh ng l i l mi t th là r t quan tr ng. Tr
em khuy t t t v n đ ng c ng có c m xúc, c ng mu n đ
th

c vui ch i, đ

c yêu

ng gia đình, c ng có s thích c a riêng mình. B ng cách này, các em s c m

th y mình và ng

i đó c ng gi ng nhau, không mang tâm lỦ b kì th , phân bi t.

Tr em khuy t t t v n đ ng c n nhi u s h tr t các ph
nh xe l n, xe l c, n ng và c ng

ng ti n tr giúp

i tr giúp đ i v i tr em khuy t t t n ng. V i

tr em khuy t t t v n đ ng d ng nh , khuy t t t tay, m t bên chân… các em có
th t mình di chuy n ch m v i s h tr c a n ng, các d ng c t ch hay b t
k th gì có th giúp h di chuy n đ
l n, xe đi n. V i nh ng em li t n a ng
c n có m t ng

c. Nh ng em li t hai chân thì c n đ n xe
i, th m chí là toàn thân, ngoài xe l n thì

i tr giúp luôn túc tr c đ giúp các em gi i quy t các v n đ , k

c v sinh cá nhân trong quá trình h c t p, giao l u, hòa nh p.
16

ây là m t v n


đ quan tr ng đ khi giao ti p v i tr em khuy t t t v n đ ng c n có thái đ g n
g i, c i m , l ng nghe, tôn tr ng và ch p nh n đ i t

ng.

V i tr em b khuy t t t v n đ ng b m sinh, ng
n n, r t c n đ

i b khuy t t t do tai

c can thi p v y h c, ph c h i ch c n ng mang tính chuyên khoa

sâu, đ ng b và lâu dài và b t đ u s m. Vì v y c n ph i xác đ nh m c tiêu trong
công tác xã h i v i tr em khuy t t t v n đ ng và gia đình các em trong vi c
ch m sóc, ph c h i ch c n ng, h tr tâm lỦ, v n đ ng và k t n i ngu n l c, h
tr ti p c n chính sách cho tr em khuy t t t v n đ ng.
1.5. Khái ni m công tác xã h i
Có nhi u khái ni m v công tác xã h i đ

c đ a ra

Hi p h i công tác xã h i qu c t và các tr

các góc đ khác nhau:

ng đào t o công tác xã h i qu c

t (2011) th ng nh t m t đ nh ngh a v công tác xã h i nh sau: Công tác xã h i
là ngh nghi p tham gia vào gi i quy t v n đ liên quan t i m i quan h c a con
ng

i và thúc đ y s thay đ i xã h i, t ng c

quy n l c nh m nâng cao ch t l

ng s ng c a con ng

d ng các h c thuy t v hành vi con ng
thi p s t

ng tác c a con ng

ng s trao quy n và gi i phóng
i. công tác xã h i s

i và lỦ lu n v h th ng xã h i vào can

i v i môi tr

ng s ng.

Theo IFSW (Hi p h i nhân viên công tác xã h i Qu c t ), Tháng 07/2000,
Montreal, Canada: "Công tác xã h i chuyên nghi p thúc đ y s thay đ i xã h i,
vi c gi i quy t các v n đ trong các m i quan h con ng
l c và gi i phóng ng

i và s t ng quy n

i dân nh m giúp cho cu c s ng c a h ngày càng tho i

mái, d ch u. V n d ng các lý thuy t v hành vi con ng
công tác xã h i can thi p

các đi m t

i và h th ng xã h i,

ng tác gi a con ng

i và môi tr

ng

c a h . Nhân quy n và công b ng xã h i là các nguyên t c c n b n c a ngh ".
Theo t đi n Bách khoa ngành công tác xã h i (1995) có ghi “Công tác xã
h i là m t khoa h c ng d ng nh m t ng c
ng

ng hi u qu ho t đ ng c a con

i, t o ra nh ng chuy n bi n xã h i và đem l i n n an sinh cho ng

i dân

trong xã h i”.
Công tác xã h i

Vi t Nam c ng đ
17

c các tác gi xem xét t nh ng khía


c nh khác nhau đi n hình có tác gi Nguy n Th Oanh cho r ng: “Công tác xã
h i là ho t đ ng th c ti n, mang tính t ng h p đ
các nguyên t c, ph

c th c hi n và chi ph i b i

ng pháp h tr cá nhân, nhóm và c ng đ ng gi i quy t v n

đ . Công tác xã h i theo đu i m c tiêu vì phúc l i, h nh phúc con ng

i và ti n

b xã h i”.
Công tác xã h i t i Vi t Nam c ng đ
thuy t khoa h c v hành vi con ng

c xem nh là s v n d ng các lỦ

i, v h th ng xã h i nh m khôi ph c l i

các ch c n ng xã h i và thúc đ y s thay đ i vai trò c a cá nhân, nhóm, c ng
đ ng ng

i y u th h

ng t i bình đ ng và ti n b xã h i.

ây là l nh v c cung

c p các d ch v chuyên môn góp ph n gi i quy t nh ng v n đ xã h i liên quan
t i con ng

i đ th a mãn nh ng nhu c u c n b n, m t khác góp ph n giúp cá

nhân t nh n th c v v trí, vai trò xã h i c a mình.Và nh v y ta có th hi u
m t cách chung nh t theo nh đ nh ngh a c a tác gi Bùi Th Xuân Mai:“Công
tác xã h i là m t ngh , m t ho t đ ng chuyên nghi p nh m tr giúp các cá
nhân, gia đình và c ng đ ng nâng cao n ng l c đáp ng nhu c u và t ng c
ch c n ng xã h i, đ ng th i thúc đ y môi tr

ng

ng xã h i v chính sách, ngu n

l c và d ch v nh m giúp cá nhân, gia đình và c ng đ ng gi i quy t và phòng
ng a các v n đ xã h i, góp ph n đ m b o an sinh xã h i”.
1.6. Công tác xã h i nhóm

Theo các tác gi Toseland và Rivas (1998) có nhi u cách ti p c n v i công
tác xã h i nhóm và m i cách ti p c n có nh ng đi m m nh và nh ng ng d ng
th c hành c th . Vì v y, các tác gi này đ a ra m t đ nh ngh a bao quát đ

c

b n ch t c a công tác xã h i nhóm và t ng h p nh ng đi m riêng bi t c a các
cách ti p c n v i công tác xã h i nhóm nh sau: “công tác xã h i nhóm là ho t
đ ng có m c đích v i các nhóm nhi m v và tr li u nh nh m đáp ng nhu c u
v tình c m xã h i và hoàn thành nhi m v . Ho t đ ng này h

ng tr c ti p t i

cá nhân các thành viên trong nhóm và t i toàn th nhóm trong m t h th ng
cung c p d ch v ”. Ho t đ ng có m c đích đ
ho t đ ng có k ho ch đúng tr t t , h

c các tác gi này nh n m nh là

ng t i nhi u m c đích khác nhau, ví d
18


nh đ h tr hay giáo d c nhóm giúp các thành viên trong nhóm giao ti p và
phát tri n cá nhân.

nh ngh a này c ng nh n m nh ho t đ ng có đ nh h

ng

không ch v i cá nhân thành viên trong nhóm mà v i c toàn th nhóm.
Trong t đi n công tác xã h i c a Barker (1995), công tác xã h i nhóm
đ

c đ nh ngh a là: “M t đ nh h

ng và ph

ng pháp can thi p công tác xã h i,

trong đó các thành viên chia s nh ng m i quan tâm và nh ng v n đ chung h p
m t th

ng xuyên và tham gia vào các ho t đ ng đ a ra nh m đ t đ

m c tiêu c th .

c nh ng

i l p v i tr li u tâm lỦ nhóm, m c tiêu công tác xã h i nhóm

không ch là tr li u nh ng v n đ v tâm lỦ, tình c m mà còn là trao đ i thông
tin, phát tri n k n ng xã h i và lao đ ng, thay đ i các đ nh h

ng giá tr và làm

chuy n bi n các hành vi ch ng l i xã h i thành các ngu n l c hi u qu . Các k
thu t can thi p đ u đ

c đ a vào quá trình công tác xã h i nhóm nh ng không

h n ch ki m soát nh ng trao đ i v tr li u”.
Tác gi Nguy n Th Oanh (1998) đ a ra khái ni m tr li u nhóm mô t rõ
nét h n thân ch và yêu c u c a cán b chuyên môn trong tr li u nhóm. Theo
tác gi , tr li u nhóm nh m tr li u cá nhân các b nh tâm th n, nh ng ng

r i lo n, c ch tâm lỦ khá sâu. M i t

ng tác gi a b nh nhân đ

ib

c dùng đ h

tr quá trình tr li u, nh ng công tác này đòi h i ki n th c chuyên sâu v tâm lỦ,
tâm lỦ tr li u và tâm th n h c.
Theo tác gi Nguy n Th Thái Lan (2008), công tác xã h i nhóm t p trung
vào m t nhóm thân ch không ch là cá nhân thân ch . Ph

ng th c và cách ti p

c n c a công tác xã h i nhóm là làm vi c v i thân ch khác v i làm vi c cho
thân ch . Các ho t đ ng t p th th hi n trong ti n trình Công tác xã h i nhóm
khác v i nhân viên xã h i làm vi c theo ph

ng th c m t - m t v i cá nhân.

Công tác xã h i nhóm đ t tr ng tâm vào s phát tri n c a cá nhân và xã h i, đ c
bi t là nh ng đóng góp c a xã h i v i các thân ch . Nhìn chung, cách ti p c n
này đ

c nhìn nh n trên quan đi m m h n, mang tính h th ng và theo quan

đi m sinh thái h n, không ch t p trung vào nh ng v n đ c a cá nhân.
V y, Công tác xã h i nhóm là ph
19

ng pháp trong Công tác xã h i nh m


giúp t ng c

ng, c ng c ch c n ng xã h i c a cá nhân thông qua các ho t đ ng

nhóm và kh n ng ng phó v i các v n đ c a cá nhân, có ngh a là:

ng d ng

nh ng ki n th c, k n ng liên quan đ n tâm lỦ nhóm; Nhóm nh thân ch có
cùng v n đ gi ng nhau ho c liên quan đ n v n đ ; Các m c tiêu xã h i đ

c

thi t l p b i nhân viên xã h i trong k ho ch h tr thân ch thay đ i hành vi,
thái đ , ni m tin nh m giúp thân ch t ng c

ng n ng l c đ i phó, ch c n ng xã

h i thông qua các kinh nghi m c a nhóm có m c đích nh m đ gi i quy t v n
đ c a mình và th a mãn nhu c u.
1.7. Khái ni m công tác xã h i đ i v i tr em khuy t t t v n đ ng

Hi n nay, công tác xã h i trên th gi i ch y u h
nh ng

i nghèo, ng

ng đ n các đ i t

ng

i cao tu i, tr em có hoàn c nh đ c bi t khó kh n, ng

nhi m HIV/AIDS, m i dâm… Tuy nhiên, còn m t nhóm đ i t

i

ng quan tr ng

n a c a công tác xã h i đó là tr em khuy t t t nói chung và tr em khuy t t t
v n đ ng nói riêng mà trong nhóm này đ i t

ng chi m ph n khá l n trong tr

em khuy t t t.

ây là nhóm đ i t

ng c ng luôn c n s tr giúp c a công tác xã

h i.V iđ it

ng này công tác xã h i không ch can thi p gi i quy t v n đ cá

nhân do nh ng h n ch v s c kho th ch t, tinh th n mà còn có th cung c p,
k t n i h ti p c n nh ng ngu n l c nh m gi i quy t nh ng v n đ khó kh n

trong cu c s ng. Nh ng tr giúp c a nhân viên công tác xã h i đ
b ng các ph

c th c hi n

ng pháp chuyên môn nh công tác xã h i cá nhân, công tác xã h i

nhóm hay công tác xã h i v i c ng đ ng cùng v i các k n ng nh : giao ti p,
tham v n, vãng gia, đánh giá v n đ , bi n h , can thi p kh ng ho ng, k t n i,
truy n thông…
Nh v y chúng ta có th hi u m t cách ng n g n nh t là “Công tác xã h i
đ i v i tr em khuy t t t v n đ ng là m t ho t đ ng chuyên nghi p c a công tác
xã h i nh m tr giúp tr em khuy t t t v n đ ng gi i quy t các v n đ khó kh n
mà các em đang g p ph i t đó giúp các em ph c h i, phòng ng a hay nâng cao
n ng l c đ t ng c

ng ch c n ng xã h i, t o ra nh ng thay đ i v vai trò, v trí

c a các em đ giúp các em hòa nh p xã h i, đ ng th i thúc đ y các đi u ki n xã
20


h i đ các em ti p c n đ

c v i chính sách, v n đ ng k t n i ngu n l c và ho t

đ ng tuyên truy n, h tr tâm lý- xã h i nh m đáp ng nh ng nhu c u c b n và
quy n c a các em đ góp ph n đ m b o an sinh xã h i”. Trong ph m vi c a
nghiên c u, tôi v n d ng cách hi u chung nh t v công tác xã h i đ i v i tr em
khuy t t t v n đ ng nh trên đ ph c v cho nghiên c u ho t đ ng công tác xã

h i đ i v i tr em khuy t t t trên đ a bàn xã Hà H i.
2.ăPh
2.1. Ph

Ph

ngăphápălu n
ng pháp duy v t bi n ch ng:

ng pháp duy v t bi n ch ng hay ch ngh a duy v t bi n ch ng là m t

b ph n c a h c thuy t tri t h c do Karl Marx đ x

ng.

pháp duy v t bi n ch ng là coi m t s v t hay m t hi n t

c tr ng c a ph

ng

ng trong tr ng thái

luôn phát tri n và xem xét nó trong m i quan h v i các s v t và hi n t

ng

khác. C t lõi c a ch ngh a duy v t bi n ch ng là ch ngh a duy v t k t h p v i
phép bi n ch ng.
Marx đã k th a t t

ng v ph

ng pháp bi n ch ng c a Georg Wilhelm

Friedrich Hegel và lỦ lu n v ch ngh a duy v t c a Ludwig Andreas von
Feuerbach và phát tri n nên ph
Lenin cho r ng ph
t

ng pháp lu n này. Các nhà tri t h c Marx-

ng pháp duy v t bi n ch ng là c s tri t h c cho h t

ng c a h .
Theo ph

ng pháp này thì trong quá trình nghiên c u ph i đ t v trí c a

công tác xã h i trong vi c tr giúp nh ng tr em khuy t t t có m i quan h
t

ng tác khách quan đ i v i các y u t khác nh nh ng ng

tr khuy t t t, gia đình, nhà tr

i s ng xung quanh

ng và chính c nhân viên công tác xã h i trrong

vi c h tr và k t n i ngu n l c nh m giúp tr khuy t t t hoà nh p c ng đ ng
nh nh ng tr em khác.
2.2.Ch ngh a duy v t l ch s

Ch ngh a duy v t l ch s là h th ng quan đi m duy v t bi n ch ng v xã
h i c a tri t h c Mác-Lênin, là k t qu c a s v n d ng ph
21

ng pháp lu n c a


ch ngh a duy v t bi n ch ng và phép bi n ch ng duy v t vào vi c nghiên c u
đ i s ng xã h i và l ch s nhân lo i. Ch ngh a duy v t l ch s là m t trong ba
b ph n h p thành tri t h c Marxist. Ch ngh a duy v t l ch s lỦ gi i s ti n
hóa c a xã h i loài ng

i b ng s phát tri n c a trình đ s n xu t. Trình đ s n

xu t thay đ i khi n quan h s n xu t c ng thay đ i d n đ n nh ng m i quan h
xã h i thích ng v i nh ng quan h s n xu t đó cùng v i nh ng t t

ng n y

sinh ra t nh ng quan h xã h i đó c ng thay đ i kéo theo s thay đ i h th ng
pháp lỦ và chính tr . Ch ngh a duy v t l ch s c a Marx tr thành ph

ng pháp

lu n c a nhi u nhà nghiên c u trong các b môn nh s h c, xã h i h c...
Hi n nay vai trò c a công tác xã h i trong tr giúp nh ng ng

ngày càng đ

c th y rõ h n, không ch h tr nh ng ng

i y u th

i y u th tr

cm t

mà h còn tr giúp lâu dài giúp h có công vi c, cu c s ng n đ nh h th y
mình có ích cho xã h i, không còn t ty t mình v
3.ăH

n lên.

ngăti păc nănghiênăc u

Trong đ tài nghiên c u này h c viên s s d ng các ph

ng pháp ti p c n

nghiên c u t nh ng ngành có liên quan nh : xã h i h c và tâm lỦ h c đ
nghiên c u có chi u sâu và đa d ng h n.
3.1. Ph

ng pháp ti p c n c a ngành Công tác xã h i

V cách ti p c n liên quan t i vi c “làm” công tác xã h i, đ o đ c, giá tr
và các nguyên t c cung c p n n t ng c n thi t đ nhân viên công tác xã h i có

th th c hi n công vi c c a mình. D a trên n n t ng này, khái ni m ph i h p và
h p tác đóng vai trò quan tr ng trong vi c cung c p các d ch v phù h p, hi u
qu và c n thi t cho thân ch . Trong nhi u tr
h i có th là nh ng ng

ng h p, nhân viên công tác xã

i có b ng c p khác nhau, tuy nhiên, h v n có th h p

tác nh m phân tích, đánh giá và tri n khai vi c cung c p d ch v đ đáp ng t t
nh t các nhu c u cùa thân ch cho dù thân ch c a h có th là: tr em, ng
khuy t t t hay ng
nh ng ng

i

i nhi m HIV/AIDS,... N u các nhân viên công tác xã h i là

i cung c p nhi u d ch v khác nhau giao ti p và h p tác hiêu qu
22


đáp ng các nhu c u c a thân ch thì có kh n ng các nhu c u đa d ng c a thân
ch s đ

c đáp ng, t y t cho t i giáo d c, vi c làm, cá nhân, tình c m v.v.

Nhân viên công tác xã h i và các nhà qu n lỦ ca có th can thi p vào các h
th ng d ch v đ đi u ph i và h tr các d ch v hi n có và c i thi n ti p c n t i
các d ch v c n thi t thay m t cho thân ch c a h (NASW).

Vai trò c a nhân viên công tác xã h i và nhân viên ch m sóc thông th

ng

là đ đ m b o h (và các t ch c c a h ) thúc đ y s tham gia đ y đ c a nh ng
ng

i s d ng d ch v trong b t k chu trình nào liên quan t i phúc l i, quy n

và b o h . Nhân viên công tác xã h i còn có trách nhi m kêu g i s cân b ng v
quy n l c khi đàm phán các k ho ch ch m sóc và các chi n l
đ m b o đ i s ng cho ng

c khác nh m

i s d ng d ch v . Chúng ta c n ph i ghi nh r ng đ

công vi c c a chúng ta tuân th các nguyên t c đinh h

ng c a công tác xã h i,

chúng ta ph i c g ng: (1) Tham v n đ y đ . (2) Tránh đ n ph

ng ra quy t

đ nh tr khi th c s c n thi t (ví d nh đ i v i tr em thu c đ i t

ng b o tr ).

(3) Duy trì nguyên t c ph i h p và h p tác. (4) Nguyên t c tham gia đ y đ

đóng vai trò s ng còn

c p đ i di n (ho c cá nhân) đ i v i vi c l p k ho ch,

xây d ng chính sách và đào t o.
3.2. Ph

Ph

ng pháp ti p c n Xã h i h c

ng pháp này đ

c s d ng đ đi u tra, đánh giá vai trò c a nhân viên

công tác xã h i trong vi c h tr cho tr b khuy t t t, gia đình có tr khuy t t t
trong vi c th c hi n các quá trình h tr v ch m sóc s c kh e, h c t p, vi c
làm và k t n i các t ch c, c nhân có kh n ng giúp h . Vi c s d ng b ng h i
và ph ng v n sâu s giúp h c viên thu th p đ
ph c v trong nghiên c u đ tài và có nh ng ph

c nh ng thông tin c n thi t đ
ng án giúp đ tr khuy t t t

và gia đình h .
3.3. Ph

ng pháp ti p c n Tâm lý h c

Tâm lỦ h c là khoa h c nghiên c u s x lỦ thông tin và bi u hi n hành vi

con ng

i. Trong lúc làm rõ b n ch t c a con ng
23

i, tâm lỦ h c đi sâu vào


m i ngõ ngách c a đ i s ng. T kinh t , chính tr , xã h i, v n hóa giáo d c, y
h c, tri t h c…không đâu là tâm lỦ h c không lu n lách t i. Rõ ràng, khoa h c
tâm lỦ đóng vai trò quan tr ng trong vi c h
ng

i.
Tâm lỦ h c ngày nay đ

quan h gi a ng
là

ng d n và ph c v đ i s ng con

i v i ng

c phát tri n và ng d ng r ng rãi,
i, gi a ng

i và t nhiên, gi a ng

đâu có m i
i và máy móc

đó có tâm lỦ h c.
Giáo d c và y t có l là hai ngành liên quan m t thi t nh t v i tâm lỦ h c.

Con ng

i phát tri n nh th nào? C n d y d ra sao? Tr em tr

c tiên c n

ph i h c cái gì? ó là nh ng v n đ tâm lỦ h c s ph m quan tâm. Tr b khuy t
t t không đ

c phát tri n nh nh ng tr khác v m t t t

ta s hãi, t ty không giám đ i m t v i m i ng

ng th

ng làm chúng

i xung quanh. Tâm lỦ nh ng

đ a tr đó có gì l ch l c? Làm th nào u n n n nh ng sai l c y?

đây tâm lỦ

h c có trách nhi m góp ph n vào ph m vi r ng l n.
Hi n nay, vai trò c a tâm lỦ h c ngày càng l n. Ch ng trách nh ng nhà
khoa h c nh n đ nh r ng, th k XXI là th k c a tâm lỦ h c. Nh ng không ch

th k XXI, mà c th k XXX c ng s nh v y?
4. Cácăthuy tăv năd ngătrongălu năv n
4.1. Lý thuy t h th ng sinh thái
Lýăthuy tăh ăth ngăsinhăthái là các nghiên c u liên ngành c a h th ng nói
chung, v i m c đích khám phá các mô hình và nguyên t c có th đ
vi c làm sáng t , và áp d ng cho t t c các lo i h th ng

c th y rõ t

t t c các c p làm t

trong t t c các l nh v c nghiên c u. LỦ thuy t h th ng h p lỦ có th đ

c coi là

m t chuyên môn c a t duy h th ng ho c là đ u ra m c tiêu c a h th ng khoa
h c và k thu t h th ng, v i s nh n m nh v tính t ng quát h u ích trên m t
ph m vi r ng các h th ng.

Theo Barker “h th ng là m t s k t h p các y u t có tính trao đ i, t
24

ng