Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở trường THCS đồng thịnh huyện sông lô, tỉnh vĩnh phúc đáp ứng nhu cầu đổi mới giáo dục

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

TRẦN THẾ ANH

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN
Ở

TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐỒNG THỊNH
- HUYỆN SÔNG LÔ - TỈNH VĨNH PHÚC
ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2017


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

TRẦN THẾ ANH

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN
Ở

TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐỒNG THỊNH
- HUYỆN SÔNG LÔ - TỈNH VĨNH PHÚC
ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60 14 01 14

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS Trần Trung

HÀ NỘI - 2017


LỜI CẢM ƠN

Tác giả luận văn chân thành cảm ơn Ban giám hiệu Trường Đại học Giáo
dục, Đại học Quốc gia Hà nội đã tạo điều kiện thuận lợi để tác giả hoàn thành
chương trình cao học Quản lý giáo dục và hoàn thành luận văn này.
Tác giả bày tỏ lòng tri ân đến quý thầy, cô trường Đại học Giáo dục, Đại
học Quốc gia Hà nội đã tận tình truyền đạt kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm và
hướng dẫn cách thức nghiên cứu, tìm kiếm tri thức khoa học.
Đặc biệt, tác giả xin gửi đến PGS. TS Trần Trung lòng biết ơn sâu sắc về sự
hướng dẫn tận tình, trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Tác giả trân trọng cảm ơn lãnh đạo Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Sông
Lô, trường THCS Đồng Thịnh đã tạo điều kiện để tác giả học xong chương
trình khóa học.
Trong quá trình khảo sát, thu thập số liệu, tác giả trân trọng cảm ơn lãnh
trường THCS Yên Thạch, trường THCS Đức Bác, trường THCS Tứ Yên,
trường THCS Sông Lô, trường THCS Cao Phong, huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh
Phúc đã cung cấp thông tin, hỗ trợ tận tình, tạo điều kiện để tác giả hoàn thành
luận văn.
Mặc dù đã cố gắng rất nhiều nhưng luận văn không thể tránh khỏi những
thiếu sót. Kính mong nhận được sự chỉ bảo của quý thầy cô, sự góp ý của bạn
bè đồng nghiệp và những người quan tâm để luận văn được hoàn thiện hơn.
Tác giả rất mong muốn sau khi luận văn hoàn thiện góp phần giúp công tác

quản lý tổ chuyên môn ở trường THCS Đồng Thịnh đạt hiệu quả cao hơn.
Xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội, tháng ........
Tác giả

Trần Thế Anh
i


CÁC CHỮ CÁI VIẾT TẮT

Viết tắt

Nguyên gốc

BGH

Ban Giám hiệu

CBQL

Cán bộ quản lý

CSVC

Cơ sở vật chất

CNTT

Công nghệ thông tin

ĐHSP

Đại học sư phạm

DH

Dạy học

ĐDDH

Đồ dùng dạy học

GD&ĐT

Giáo dục & Đào tạo

GV

Giáo viên

HT-PHT

Hiệu trưởng - Phó hiệu trưởng

HS

Học sinh

KHTN

Khoa học tự nhiên

KHXH

Khoa học xã hội

KTĐG

Kiểm tra đánh giá

KT-XH

Kinh tế - Xã hội

NCBH

Nghiên cứu bài học

NCKHKT

Nghiên cứu khoa học kỹ thuật

NXB

Nhà xuất bản

PHT

Phó Hiệu trưởng

PP-PPDH

Phương pháp – Phương pháp dạy học

QLGD

Quản lý giáo dục

QLNT

Quản lý nhà trường

SGK

Sách giáo khoa

SHCM

Sinh hoạt chuyên môn

TCM

Tổ chuyên môn

TTCM

Tổ trưởng chuyên môn

TB

Trung bình

THCS

Trung học cơ sở
ii


MỤC LỤC
Lời cảm ơn.............................................................................................................i
Các chữ cái viết tắt................................................................................................ii
Danh mục bảng....................................................................................................iv
Danh mục biểu đồ, sơ đồ.......................................................................................v
MỞ ĐẦU..............................................................................................................1
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA
TỔ CHUYÊN MÔN TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRONG BỐI
CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC............................................................................8
1.1. Tổng quan nghiên cứu về quản lý hoạt động của tổ chuyên môn
trong bối cảnh đổi mới giáo dục.........................................................................8
1.1.1. Một số quan điểm theo các tài liệu nước ngoài..................................8
1.1.2. Nghiên cứu trong nước........................................................................9
1.2. Một số khái niệm cơ bản............................................................................11
1.2.1. Quản lý giáo dục...............................................................................11
1.2.2. Tổ chuyên môn..................................................................................12
1.2.3. Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn..............................................13
1.3. Hoạt động của tổ chuyên môn ở trƣờng THCS trong bối cảnh đổi mới
.............................................................................................................................14
1.3.1. Tổ chuyên môn ở trường THCS trong bối cảnh đổi mới giáo dục....14

1.3.2. Các nội dung hoạt động của tổ chuyên môn ở trường THCS
trong bối cảnh đổi mới................................................................................15
1.4. Các nội dung quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở trƣờng THCS. 19
1.4.1. Triển khai các chức năng quản lý trong quản lý hoạt động của
tổ chuyên môn............................................................................................. 19
1.4.2. Các biện pháp quản lý tổ chuyên môn đã áp dụng...........................22
1.4.3. Các yêu cầu quản lý tổ chuyên môn..................................................23
1.5. Phân cấp quản lý giáo dục.........................................................................29
1.5.1. Nguyên tắc quy định trách nhiệm quản lý nhà nước về giáo dục.....29
1.5.2. Trách nhiệm quản lý nhà nước về giáo dục của các cấp..................29
1.6. Những yếu tố tác động tới hoạt động của tổ chuyên môn trƣờng
THCS của bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay.............................................. 33


1.6.1. Chủ trương đổi mới nhà trường của các cấp quản lý.......................33
1.6.2. Bộ chương trình giáo dục tổng thể (dự thảo)................................... 36
Kết luận chƣơng 1............................................................................................ 40
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
CỦA TỔ CHUYÊN MÔN Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐỒNG
THỊNH VÀ MỘT SỐ TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRONG HUYỆN
SÔNG LÔ – TỈNH VĨNH PHÚC............................................................................................. 41
2.1. Khái quát về huyện Sông Lô..................................................................... 41
2.2. Khái quát về Giáo dục và đào tạo huyện Sông Lô..................................41
2.3. Khái quát về đặc điểm KT-XH xã Đồng Thịnh, huyện Sông Lô,
tỉnh Vĩnh Phúc...................................................................................................43
2.4. Sơ lƣợc về trƣờng THCS Đồng Thịnh huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc
.............................................................................................................................44
2.4.1. Đội ngũ giáo viên, đội ngũ cán bộ quản lý.......................................45
2.4.2. Quy mô trường lớp............................................................................45
2.4.3. Nhu cầu học tập của học sinh...........................................................45

2.4.4. Chất lượng giáo dục..........................................................................46
2.5. Thực trạng hoạt động của tổ chuyên môn ở trƣờng THCS Đồng
Thịnh và một số trƣờng THCS huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc trong
những năm gần đây...........................................................................................47
2.5.1. Nhận thức của GV và CBQL về vai trò của tổ chuyên môn ở
trường THCS...............................................................................................47
2.5.2. Thực trạng các hoạt động của tổ chuyên môn ở một số trường
THCS huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc trong những năm gần đây..............48
2.6. Thực trạng công tác quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở
trƣờng THCS Đồng Thịnh, và một số trƣờng THCS huyện Sông Lô,
tỉnh Vĩnh Phúc trong bối cảnh đổi mới giáo dục............................................59
2.6.1. Thực trạng nhận thức tầm quan trọng về công tác quản lý hoạt
động tổ chuyên môn ở trường THCS trong bối cảnh đổi mới.....................59
2.6.2. Thực trạng vấn đề thực hiện các chức năng quản lí hoạt động
của tổ chuyên môn ở trường THCS Đồng Thịnh và một số trường
THCS huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc........................................................61

ii


2.6.3. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động hoạt động
của tổ chuyên môn ở trường THCS Đồng Thịnh và một sô trường
THCS huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc........................................................61
Kết luận chƣơng 2............................................................................................ 64
CHƢƠNG 3: CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ
CHUYÊN MÔN Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐỒNG THỊNH
– HUYỆN SÔNG LÔ – TỈNH VĨNH PHÚC.................................................................... 65
3.1. Yêu cầu việc đề xuất các biện pháp.......................................................... 65
3.2. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp............................................................ 65
3.2.1. Đảm bảo tính hệ thống cấu trúc........................................................66

3.2.2. Đảm bảo tính thực tiễn......................................................................66
3.2.3. Đảm bảo tính hiệu quả......................................................................66
3.2.4. Đảm bảo tính kế thừa........................................................................67
3.3. Những biện pháp quản lý đƣợc đề xuất nhằm nâng cao chất lƣợng
hoạt động tổ chuyên môn ở

trƣờng THCS Đồng Thịnh đáp ứng yêu

cầu đổi mới giáo dục......................................................................................... 67
3.3.1. Biện pháp 1: Quản lý chất lượng đội ngũ giáo viên, lực lượng
đóng vai trò quyết định nâng cao chất lượng giáo dục.............................. 67
3.3.2. Biện pháp 2: Quản lý việc xây dựng kế hoạch hoạt động của tổ
chuyên môn................................................................................................. 69
3.3.3. Biện pháp 3: Quản lý nề nếp, nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn....71
3.3.4. Biện pháp 4: Kiểm tra các hoạt động của tổ chuyên môn................73
3.3.5. Biện pháp 5: Quản lý việc kiểm tra, đánh giá học sinh....................75
3.3.6. Biện pháp 6: Kiểm tra việc thực hiện chương trình giảng dạy.........77
3.3.7. Biện pháp 7: Quản lý công tác tự bồi dưỡng của giáo viên.............79
3.3.8. Biện pháp 8: Quản lý cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học.........80
3.4. Kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết, khả thi của các biện pháp.......82
3.5. Phân cấp chủ thể quản lý cho các biện pháp...........................................87
Kết luận chƣơng 3............................................................................................ 88
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ...................................................................89
TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................92
PHỤ LỤC...........................................................................................................94
iii


DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1.

Số lượng CB, GV trường THCS Đồng Thịnh...............................45

Bảng 2.2.

Quy mô trường lớp trường THCS Đồng Thịnh.............................45

Bảng 2.3.

Chất lượng giáo dục...................................................................... 46

Bảng 2.4.

Thống kê xếp loại giờ dạy và hồ sơ chuyên môn của 5 trường
THCS (Số liệu kiểm tra, đánh giá của phòng Giáo dục trong 5
trường THCS cụm phía nam huyện Sông lô)................................55

Bảng 2.5.

Thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của quản lý hoạt động tổ
chuyên môn...................................................................................59

Bảng 2.6.

Vai trò quản lý hoạt động tổ chuyên môn của hiệu trưởng...........60

Bảng 3.1.

Tính cấp thiết, khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động của tổ
chuyên môn...................................................................................83

Bảng 3.2.

Thống kê kết quả khảo sát mức độ cần thiết và mức độ khả thi của
8 biện pháp đề xuất....................................................................... 86

Bảng 3.3.

Phân cấp chủ thể quản lý cho các biện pháp................................. 87

iv


DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ

Biểu đồ 3.1. Tương quan giữa mức độ cấp thiết và tính khả thi của các biện
pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn........................................ 85
Sơ đồ 1.1.

Mối quan hệ giữa các chức năng trong chu trình quản lí..............21

v


MỞ ĐẦU
1.

Lý do chọn đề tài
Với yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, đặc biệt là yêu

cầu chuyển mô hình phát triển nền kinh tế từ chiều rộng sang chiều sâu, cơ cấu
lại nền kinh tế theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả, đủ sức cạnh tranh,
từng bước đi vào nền kinh tế tri thức, vươn lên sánh vai cùng các nước tiên tiến
trên thế giới, nếu không có những chủ nhân xứng đáng, không có nguồn nhân
lực đông đảo với chất lượng cao, sẽ khó thực hiện được mục tiêu đề ra.
Đảng ta đã xác định: gắn kết chặt chẽ phát triển nguồn nhân lực với phát triển
và ứng dụng khoa học, công nghệ, giáo dục và đào tạo là một trong ba khâu đột
phá để đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào
năm 2020, tạo tiền đề vững chắc cho phát triển cao hơn trong giai đoạn tiếp theo.
Như vậy cũng có thể nói rằng, đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là
một trong những nhân tố quan trọng quyết định sự thành công của công nghiệp
hóa, hiện đại hóa và thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công
bằng, văn minh.
Trong quá trình toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, thực chất
cạnh tranh giữa các quốc gia hiện nay là cạnh tranh về chất lượng nguồn nhân
lực. Chính vì vậy, đổi mới giáo dục đang là một xu thế tất yếu mang tính toàn
cầu. Nước nào không đổi mới, hoặc cải cách giáo dục không thành công, nước
đó sẽ mất khả năng cạnh tranh trên trường quốc tế và sẽ bị tụt hậu xa hơn. Nhiều
quốc gia đã và đang tiến hành cải cách để hướng tới một nền giáo dục hiện đại.
Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là để góp phần bồi đắp, xây
dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trong điều kiện
phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế,
tạo nền tảng tinh thần vững chắc cho sự phát triển nhanh, bền vững của đất
nước, theo đúng tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã
khẳng định: sứ mệnh của giáo dục và đào tạo là nâng cao dân trí, phát triển
nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan trọng xây dựng đất nước,
xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam; trong đó cần phát triển nhanh
1

nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao, tập trung vào việc đổi
mới căn bản và toàn diện nền giáo dục quốc dân. Đất nước ta phải tiến hành đổi
mới căn bản, toàn diện nền giáo dục là một tất yếu khách quan.
Ngày ngày 04 tháng 11 năm 2013 Hội nghị Trung ương 8 khóa XI đã ban
hành nghị quyết Số: 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào
tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, nghị quyết đã khẳng
định: Thực trạng lĩnh vực giáo dục và đào tạo nước ta đã đạt được những thành
tựu quan trọng, góp phần to lớn vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Cụ
thể là: Đã xây dựng được hệ thống giáo dục và đào tạo tương đối hoàn chỉnh từ
mầm non đến đại học. Cơ sở vật chất, thiết bị giáo dục, đào tạo được cải thiện rõ
rệt và từng bước hiện đại hóa. Số lượng học sinh, sinh viên tăng nhanh, nhất là ở
giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp. Chất lượng giáo dục và đào tạo có
tiến bộ, đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục phát triển cả về số lượng và
chất lượng, với cơ cấu ngày càng hợp lý. Chi ngân sách cho giáo dục và đào tạo
đạt mức 20% tổng chi ngân sách nhà nước. Xã hội hóa giáo dục được đẩy mạnh;
hệ thống giáo dục và đào tạo ngoài công lập góp phần đáng kể vào phát triển
giáo dục và đào tạo chung của toàn xã hội. Công tác quản lý giáo dục và đào tạo
có bước chuyển biến nhất định. Cơ hội tiếp cận giáo dục có nhiều tiến bộ, nhất là
đối với đồng bào dân tộc thiểu số và các đối tượng chính sách; cơ bản bảo đảm
bình đẳng giới trong giáo dục và đào tạo.
Tuy nhiên, chất lượng, hiệu quả giáo dục và đào tạo còn thấp so với yêu cầu,
nhất là giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp. Hệ thống giáo dục và đào tạo
thiếu liên thông giữa các trình độ và giữa các phương thức giáo dục, đào tạo; còn
nặng lý thuyết, nhẹ thực hành. Đào tạo thiếu gắn kết với nghiên cứu khoa học,
sản xuất, kinh doanh và nhu cầu của thị trường lao động; chưa chú trọng đúng
mức việc giáo dục đạo đức, lối sống và kỹ năng làm việc. Phương pháp giáo
dục, việc thi, kiểm tra và đánh giá kết quả còn lạc hậu, thiếu thực chất.
Quản lý giáo dục và đào tạo còn nhiều yếu kém. Đội ngũ nhà giáo và cán bộ
quản lý giáo dục bất cập về chất lượng, số lượng và cơ cấu; một bộ phận chưa theo

2


kịp yêu cầu đổi mới và phát triển giáo dục, thiếu tâm huyết, thậm chí vi phạm
đạo đức nghề nghiệp [5;80]. Để khắc phục những vấn đề yếu kém bất cập trên,
cần thực hiện tốt định hướng đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo.
Thực hiện theo nghị quyết này Bộ Giáo dục và Đào tạo đã xác định xu hướng
đổi mới toàn diện giáo dục, trong đó có sự cần thiết của hoạt động TCM, nên đã
chỉ đạo nhiều bước cải cách quan trọng nhằm nâng cao chất lượng dạy và học.
Đó là việc đưa vào giảng dạy thử nghiệm sách giáo khoa mới với hình thức, nội
dung và phương pháp giảng dạy theo hướng lấy học sinh làm trung tâm, học
sinh được phát triển năng lực và phẩm chất, chú trọng sự phối hợp các kỹ năng,
đặc biệt là kỹ năng tự khám phá, kỹ năng hoạt động tập thể, điều này đòi hỏi các
tổ nhóm chuyên môn phải đổi mới hoạt động. Ở các nhà trường cũng đã xác
định đổi mới hoạt động của TCM hiện nay không thể chỉ là phong trào, mà phải
là một yêu cầu bắt buộc với mọi giáo viên. Tuy nhiên, việc thực hiện đổi mới
hoạt động của TCM ở các trường THCS chưa phải là nhiều, và còn mang tính
hình thức, chiếu lệ do chưa có những biện pháp quản lý phù hợp và hiệu quả.
Trong nhà trường THCS, TCM là một bộ phận cấu thành trong bộ máy tổ
chức, quản lý. Các tổ, nhóm chuyên môn có mối quan hệ hợp tác chặt chẽ với
nhau, phối hợp cùng các bộ phận nghiệp vụ khác và các tổ chức Đảng, Đoàn thể
trong nhà trường nhằm thực hiện chiến lược phát triển của nhà trường, chương
trình giáo dục và các hoạt động khác nhằm hoàn thành các mục tiêu giáo dục
hướng tới mục đích giáo dục. Hoạt động của TCM là thiết yếu, chủ lực, góp
phần đáng kể vào việc nâng cao chất lượng giáo dục. Mọi công tác chuyên môn
được bàn bạc, thống nhất và đi đến việc thực hiện đều phải qua các cuộc thảo
luận giữa các thành viên trong tổ nhằm đảm bảo hiệu quả đúng theo mọi tiến độ
của kế hoạch năm học đã được xây dựng.
TCM có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc xây dựng kế hoạch hoạt động,

xây dựng chương trình giảng dạy bộ môn, quản lý giáo viên trong tổ một cách
cụ thể, theo sát các lớp học, người học, cập nhật tình hình chất lượng học sinh
cũng như trình độ, năng lực của giáo viên trong công tác giảng dạy và giáo dục ở
nhà trường.
3


Mặt khác, đổi mới hoạt động của TCM không thể là hoạt động ngày một ngày
hai, cần có sự kiên trì và cần có sự đầu tư về mọi mặt; vì vậy cần phải có cách
nhìn nhận đổi mới hoạt động TCM trong tư duy hệ thống và phải có sự tác động
của nhiều yếu tố. Những vấn đề đặt ra trong thực hiện đổi mới hoạt động TCM,
những cản trở quan sát được trong thực tế sẽ khó được giải quyết nếu chỉ dựa
vào sự tự giác, điều kiện chủ quan của giáo viên mà bỏ qua nhiều yếu tố khác
thuộc các cấp độ khác nhau, như hệ thống quản lí từ TCM đến nhà trường và các
cấp quản lí ngành.
Xuất phát từ những yêu cầu cả về mặt lý luận và thực tiễn trên, vừa là người
quản lý nhà trường, vừa là quản lí TCM và trực tiếp đứng lớp, tác giả băn khoăn
về chất lượng hoạt động TCM và mối quan hệ với công tác quản lý, chỉ đạo hoạt
động của TCM trường THCS Đồng Thịnh, huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc hiện
nay, để đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện trong giáo dục thì phải
nhìn nhận ở những góc độ nào, lựa chọn những phương pháp hoạt động nào,
công tác quản lý ra sao để TCM hoạt động có hiệu quả nhất?
Để đi tìm câu trả lời cho các câu hỏi trên, tác giả chọn đề tài nghiên cứu là:
“Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở trường Trung học cơ sở Đồng
Thịnh - huyện Sông Lô - tỉnh Vĩnh Phúc đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục”
2.

Mục đích nghiên cứu
Nâng cao hiệu quả hoạt động của TCM trường THCS Đồng Thịnh nói riêng

và một số trường THCS trong huyện Sông Lô nói chung, thông qua một số biện
pháp quản lý.
3.

Khách thể, đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu: Hoạt động tổ chuyên môn ở trường THCS
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường THCS

Đồng Thịnh, huyện Sông, tỉnh Vĩnh Phúc trong bối cảnh đổi mới giáo dục.
3.3. Phạm vi nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng hoạt động TCM và công tác quản lý
hoạt động TCM ở trường THCS Đồng Thịnh. Tuy nhiên để có được sự so sánh
và các giải pháp quản lý hiệu quả, đề tài mở rộng tìm hiểu, nghiên cứu thêm ở
một số trường THCS trong huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc.
4


Thời gian khảo sát từ năm 2012 đến năm 2016
4. Câu hỏi nghiên cứu
Các nội dung hoạt động và các biện pháp quản lý hoạt động của tổ chuyên
môn trước đây không thể đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Để đáp ứng yêu cầu
đổi mới giáo dục hiện nay, thì hoạt động của tổ chuyên môn và quản lý hoạt
động của tổ chuyên môn cần có những biện pháp gì?
5.

Giả thuyết khoa học
Công tác chuyên môn là hoạt động chủ yếu, quyết định sự tồn tại và phát triển

của nhà trường. TCM là một bộ phận cấu thành, nơi thực thi trực tiếp nhiệm vụ
dạy học và giáo dục HS. Một nhà trường chỉ có thể thay đổi, phát triển bằng

chính nội lực của mình. Đối với trường THCS động lực quan trọng để phát triển
chính là do yếu tố tăng trưởng chất lượng giáo dục của đơn vị tổ quyết định.
Nhưng trong thực tế, vì nhiều lý do khách quan và chủ quan, nên công tác này
chưa được quan tâm đúng mức; chính vì vậy hoạt động của TCM không thực sự
phát huy hết sức mạnh nội lực vốn có của mình để tạo ra những sản phẩm giáo
dục nhiều về quy mô và tốt về chất lượng cho xã hội.
Hoạt động của TCM ở trường THCS Đồng Thịnh và một số trường THCS
trong huyện Sông Lô nếu chú trọng tìm và áp dụng một số biện pháp quản lý
phù hợp từ lập kế hoạch, tổ chức chỉ đạo và kiểm tra đánh giá, thì sẽ góp phần
nâng cao chất lượng hoạt động đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục .
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
-

Nghiên cứu cơ sở lý luận về hoạt động của TCM ở bậc THCS, công tác

quản lý hoạt động TCM ở trường THCS
-

Khảo sát thực trạng hoạt động và công tác quản lý TCM ở trường THCS

Đồng Thịnh, huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc
-

Trên cơ sở phân tích thực trạng và nguyên nhân, đề xuất một số biện pháp

quản lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động công tác quản lý ở trường THCS
Đồng Thịnh, huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc.
7.

Các nhóm phƣơng pháp nghiên cứu

7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết
-

Phân tích, tổng hợp những tư liệu, tài liệu lý luận về quản lý hoạt động của

TCM ở trường THCS để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài.
5


Phân tích lịch sử, lô gic các kết quả nghiên cứu lý luận và những kết quả

-

khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động của TCM ở trường THCS để xác
lập cơ sở lý luận và thực tiễn của việc xác định các biện pháp quản lý hoạt động
của TCM ở trường THCS Đồng Thịnh, huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Phương pháp điều tra: Điều tra khảo sát, lấy ý kiến của các nhà quản lý, các

-

nhà giáo dục, giáo viên THCS để tìm hiểu thực trạng quản lý hoạt động của
TCM ở trường THCS Đồng Thịnh, huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc.
-

Phương pháp quan sát sư phạm: Quan sát hoạt động của cán bộ quản lý, giáo

viên và học sinh trong trường nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động của
TCM ở trường THCS Đồng Thịnh, huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc.
Phương pháp đàm thoại: Phỏng vấn sâu các cán bộ quản lý quản lý, các giáo

-

viên cốt cán tại các trường THCS về thực trạng và hiệu quả của các biện pháp
quản lý hoạt động của TCM ở trường THCS Đồng Thịnh - huyện Sông Lô tỉnh Vĩnh Phúc.
-

Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia: Thu thập, lấy ý kiến của các chuyên gia,

các cán bộ quản lý có kinh nghiệm, về quản lý hoạt động của TCM ở trường
THCS để định hướng cho việc xây dựng cơ sở lý luận của đề tài và nghiên cứu
thực trạng, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động của TCM ở trường THCS
Đồng Thịnh, huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc.
-

Phương pháp khảo nghiệm: Tổ chức khảo nghiệm về sự cần thiết và tính khả

thi của các biện quản lý hoạt động của TCM ở trường THCS Đồng Thịnh, huyện
Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc.
7.

3. Nhóm phương pháp xử lý số liệu

Tác giả sử dụng một số phương pháp toán học như: Toán thống kê, tính trung
bình cộng, tính tỷ lệ phần trăm...để xử lý số liệu thu được nhằm đảm bảo độ tin
cậy và tính khách quan của kết quả nghiên cứu.
8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
8.1. Ý nghĩa lý luận
Tổng kết lý luận về công tác quản lý hoạt động TCM hiện nay ở các trường
6

THCS, chỉ ra những thành công và mặt hạn chế, cung cấp cơ sở khoa học để xây
dựng một số phương pháp quản lý hiệu qủa cho hoạt động này để đáp ứng yêu
cầu đổi mới.
8.2. Ý nghĩa thực tiễn
Kết quả nghiên cứu có thể được áp dụng cho công tác quản lý hoạt động của
TCM ở các trường THCS huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc trong bối cảnh đổi
mới căn bản và toàn diện giáo dục.
9.

Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, luận văn được trình bày theo 3

chương
Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trường
trung học cơ sở trong bối cảnh đổi mới giáo dục.
Chương 2. Thực trạng công tác quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở
trường trung học cơ sở Đồng Thịnh và một số trường trung học cơ sở trong
huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc.
Chương 3. Các biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ
chuyên môn ở trường trung học cơ sở Đồng Thịnh, đáp ứng yêu cầu đổi mới.
Luận văn có danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục kèm theo.

7


CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN
TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRONG

BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC
1.1. Tổng quan nghiên cứu về quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trong
bối cảnh đổi mới giáo dục
1.1.1. Một số quan điểm theo các tài liệu nước ngoài
Nghiên cứu biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn nhằm nâng cao chất
lượng dạy học của giáo viên THCS là một vấn đề tưởng như đơn giản nhưng lại
rất khó khăn, phức tạp và cơ bản. Vì thực chất công tác quản lý hoạt động
chuyên môn có mục tiêu cuối cùng là nâng cao chất lượng dạy học của giáo viên
THCS.
Việc nâng cao chất lượng dạy học trong các nhà trường nói chung và nhà
trường THCS nói riêng từ lâu đã trở thành vấn đề quan tâm của các nước trên
thế giới. Nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển Giáo dục và Đào tạo của xã hội, nâng
cao chất lượng giảng dạy, vai trò đóng góp của các biện pháp là hết sức quan
trọng. Đây là vấn đề luôn luôn được các nhà khoa học trong và ngoài nước quan
tâm. Họ nghiên cứu thực tiễn các nhà trường để tìm ra biện pháp quản lý hoạt
động tổ chuyên môn sao cho có hiệu quả nhất.
Các nghiên cứu quản lý giáo dục Xô Viết đã cho rằng: “ Kết quả toàn bộ hoạt
động của nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và hợp lý
công tác hoạt động của đội ngũ giáo viên” với kinh nghiệm 26 năm làm hiệu
trưởng VAXukhomlin xiki (VA.Xukhomilinki - Một số kinh nghiệm lãnh đạo
của hiệu trưởng trường THPT) đã tổng kết được những thành công cũng như thất
bại của mình. Cùng với nhiều tác giả khác ông đã đưa ra một số biện pháp quản
lý ở nhà trường như: Việc phân công công việc hợp lý qua các thành viên trong
BGH, hiệu trưởng và phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn; tổ trưởng chuyên
môn hay việc phân cấp quản lý rõ rãng. Tác giả nhấn mạnh đến sự phối hợp chặt
chẽ, sự thống nhất quản lý giữa hiệu trưởng và phó hiệu trưởng và tổ trưởng
chuyên môn để đạt mục tiêu đề ra.
8

Trong những trang viết của mình,V.A.Xukhomlinki cũng như các tác giả
V.PXtrezicodin, Gigoocscaia, Zakhonôp... đều cho rằng một trong những chức
năng quản lý nhà trường là phải xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, phát
huy được tính chủ động, sáng tạo trong lao động và tạo ra khả năng ngày càng
hoàn thiện tay nghề sư phạm của họ. Muốn xây dựng đội ngũ giáo viên có trình
độ chuyên môn, tâm huyết với nghề, người quản lý phải có quyền lựa chọn đội
ngũ giáo viên cho trường mình, đó là những người yêu trẻ, phải biết giao tiếp
với trẻ, nắm vững chuyên môn giảng dạy, nắm vững các khoa học có liên quan
các môn trong nhà trường, vận dụng linh hoạt lý luận dạy học, lý luận giao tiếp,
tâm lý học...[1, tr. 18]
Người quản lý phải biết đề ra yêu cầu nâng cao trình độ chuyên môn của từng
giáo viên trong trường, từ đó có nội dung, hình thức tổ chức bồi dưỡng cho phù
hợp. Những biện pháp bồi dưỡng có hiệu quả được các tác giả đề cập đến là tổ
chức cho giáo viên học tập có hệ thống về triết học, kinh tế chính trị học, với các
hình thức phong phú và hấp dẫn, trao đổi thông tin, triển lãm khoa học, giao lưu
với giáo viên dạy giỏi... nhằm mục đích: Nâng cao nhận thức của giáo viên về
chủ nghĩa Mác - Lê nin, nâng cao trình độ về bộ môn mình dạy, đồng thời cũng
hoàn thiện tay nghề sư phạm của mình.
1.1.2. Nghiên cứu trong nước
Ở

Việt Nam đã có nhiều công trình nghiên cứu chủ yếu về mặt lý luận như

quản lý và chức năng quản lý, về tiêu chuẩn và phẩm chất cần có của người quản
lý, vai trò của người quản lý ở trường THCS, về sự liên hệ giữa khoa học quản
lý và khoa học khác. Các công trình nghiên cứu riêng về chân dung người quản
lý ở trường học, có thể kể đến các tác giả: Nguyễn Ngọc Quang, Hà Sỹ Hồ, Lê
Tuấn, Nguyễn Văn Lê...
Trong các công trình đó, các tác giả đã nhấn mạnh vai trò của quản lý trong
việc thực hiện mục tiêu giáo dục. Đặc biệt với sự tâm huyết của mình với công

tác giáo dục các tác giả đã nhấn mạnh: người quản lý phải là người “luôn luôn
biết kết hợp một cách hữu cơ sự quản lý dạy và học (theo nghĩa rộng) với sự
quản lý của quá trình bộ phận, hoạt động dạy và học các môn và hoạt động khác
9


bổ trợ cho hoạt động dạy và học nhằm làm cho tác động giáo dục được hoàn
chỉnh, trọn vẹn”.
Biện pháp giáo dục chính trị tư tưởng cho giáo viên và bồi dưỡng chuyên môn
nghiệp vụ để xây dựng tiềm lực chuyên môn cho đội ngũ giáo viên cũng là biện
pháp không thể thiếu được mà phải làm thường xuyên liên tục. Công tác thi đua
và khen thưởng trong quá trình quản lý là vấn đề rất quan trọng. Bởi vì thi đua là
động lực cho mọi thành viên phát huy hết khả năng, trí tuệ, động viên lẫn nhau
dạy thật tốt, học thật tốt, làm cho chất lượng và hiệu quả giáo dục ngày một nâng
cao hơn.
Về vai trò công tác quản lý trong việc nâng cao chất lượng giáo dục, phải
không ngừng cải tiến nâng cao chất lượng, điều hành và quản lý của mình để qua
đó tác động có hiệu quả vào quá trình cải tiến chất lượng ở các khâu, các bộ
phận của hệ thống giáo dục cấp vi mô cũng như cấp vĩ mô. Các công trình khoa
học này với tầm vóc quy mô cũng như ý nghĩa, lý luận và thực tiễn nhất định
trong quản lý giáo dục, quản lý trường học. Vấn đề bức xúc trong chiến lược và
phát triển giáo dục mà nước ta cần: Đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương pháp và
quản lý Giáo dục và Đào tạo. Gần đây một số luận văn thạc sỹ khoa học giáo
dục chuyên ngành quản lý giáo dục bước đầu tổ chức nghiên cứu thực trạng và
hệ thống được một số vấn đề về quản lý cũng như đề xuất một số biện pháp quản
lý như các đề tài:
-

Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở trường THPT Yên Mỹ tỉnh Hưng

Yên, của Luyện Ngọc Thắng, năm 2014.
-

Quản lý hoạt động nghiên cứu bài học tại tổ chuyên môn của hiệu trưởng

trường tiểu học Phương Mai quận Đống Đa thành phố Hà Nội, của Trần Thúy
Hòa, năm 2015.
-

Biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn của hiệu trưởng trường THCS

huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh, của Nguyễn Thị Thu Hà, năm 2010
-

Quản lý hoạt động tổ chuyên môn của hiệu trưởng trường phổ thông dân tộc

nội trú tỉnh Hà Giang, của Triệu Thị Chính, năm 2010.
-

Biện pháp quản lý chuyên môn của Hiệu trưởng trường THPT Ngô Gia Tự

tỉnh Bắc Ninh, của Nguyễn Hữu Hùng, năm 2010.
10


Các nghiên cứu trên nhìn chung đã bàn một số các biện pháp quản lý trên cơ
sở quản lý hoạt động DH, TCM trong nhà trường. Tuy nhiên, các tác giả chưa đề
cập đến nhiều các các biện pháp để phát huy được vai trò, khả năng, năng lực tự
chủ của TCM, các giải pháp xây dựng TCM.
Vấn đề quản lý hoạt động TCM là một vấn đề khó khăn, phức tạp nhưng có ý

nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc nâng cao chất lượng DH và chất GD trong
nhà trường. Tuy nhiên, việc nghiên cứu quản lý hoạt động TCM trên địa bàn tỉnh
Vĩnh Phúc có rất ít tác giả đưa ra các đề tài nghiên cứu. Để góp phần nâng cao
hiệu quả hoạt động TCM ở trường THCS, cần có một nghiên cứu hệ thống và cụ
thể.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý giáo dục
Theo M.Mecchitizade: QLGD là tập hợp những biện pháp (tổ chức, phương
pháp, cán bộ giáo dục, kế hoạch hóa, tài chính…), nhằm đảm bảo sự vận hành
bình thường của các cơ quan trong hệ thống giáo dục, đảm bảo sự tiếp tục phát
triển và mở rộng cả về mặt số lượng cũng như chất lượng.
Theo P.V.Khuđôminxky: QLGD là tác động có hệ thống, có kế hoạch, có ý
thức và có mục đích của các chủ thể quản lý ở các cấp khác nhau đến tất cả các
khâu của hệ thống (Bộ Giáo dục và Đào tạo, các địa phương, đến nhà trường)
nhằn mục đích đảm bảo việc giáo dục cho thế hệ trẻ, đảm bảo sự phát triển toàn
diện, hài hòa của họ.
Theo tác giả Đặng Quốc Bảo: QLGD theo nghĩa tổng quát là hoạt động điều
hành, phối hợp các lực lượng xã hội nhằm thúc đẩy công tác đào tạo thế hệ trẻ
theo yêu cầu của xã hội.
Theo tác giả Nguyễn Kỳ, Bùi Trọng Tuân: QLGD được hiểu là những tác
động tự giác (có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật)
của chủ thể quản lý đến tất cả các mắt xích của hệ thống (từ cấp cao nhất đến các
cơ sở giáo dục là nhà trường) nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục
tiêu phát triển giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu của xã hội.
Tác giả Trần Kiểm cho rằng: QLGD là hoạt động tự giác của chủ thể quản lý
11


nhằm huy động, tổ chức, điều phối điều chỉnh, giám sát,…một cách có hiệu quả
các nguồn lực giáo dục, đáp ứng yêu cầu phát triển KT - XH.

Từ những quan điểm và khái niệm trên, có thể hiểu: QLGD là hệ thống những
tác động có tổ chức có định hướng của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý
nhằm đưa hoạt động giáo dục của từng cơ sở và của toàn bộ hệ thống giáo dục
đạt mục tiêu đã đề ra [22, tr.61]
1.2.2. Tổ chuyên môn
TCM được quy định tại khoản 1 Điều 16 Chương II của Điều lệ Trường THCS,
trường THPT và trường phổ thông có nhiều cấp học như sau: Hiệu trưởng, các Phó
Hiệu trưởng, giáo viên, viên chức làm công tác thư viện, thiết bị giáo dục, cán bộ
làm công tác tư vấn cho học sinh của trường trung học được tổ chức thành tổ
chuyên môn theo môn học, nhóm môn học hoặc nhóm các hoạt động ở từng cấp
học THCS, THPT. Mỗi tổ chuyên môn có tổ trưởng, từ 1 đến 2 tổ phó chịu sự quản
lý chỉ đạo của Hiệu trưởng, do Hiệu trưởng bổ nhiệm trên cơ sở giới thiệu của tổ
chuyên môn và giao nhiệm vụ vào đầu năm học.[25, tr. 12]

TCM trong các nhà trường được kiện toàn sau mỗi năm học. Căn cứ vào tình
hình cụ thể của nhà trường mà HT quyết định thành lập TCM cho phù hợp. Có
những TCM gồm hai hoặc ba nhóm chuyên môn sinh hoạt với nội dung giảng
dạy khác nhau (như Sinh - Kỹ, Thể dục - Quốc phòng.... ) có những TCM chỉ
hoạt động dạy trên một chuyên môn duy nhất. Đặc điểm nổi bật của TCM trong
các nhà trường THCS là hầu hết các thành viên trong tổ đều được đào tạo ở trình
độ chuyên môn có bằng cấp đạt chuẩn và trên chuẩn theo quy định, tuy tay nghề
và thâm niên công tác có thể khác nhau, song tất cả các thành viên trong TCM
đều có thể hoạt động chuyên môn trên cùng đối tượng, nội dung chương trình
như nhau.
-

TCM là nơi thực hiện mọi chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà

nước, của Bộ, Sở, địa phương và của nhà trường về giáo dục.
-

TCM chịu trách nhiệm trực tiếp thực hiện quá trình đổi mới PP để nâng

cao chất lượng dạy và học trong nhà trường.
-

Hoạt động của TCM là hoạt động chuyên môn, hoạt động chính là hoạt động
12


giảng dạy trên phân môn chính mà các thành viên của tổ đã được đào tạo theo
chương trình đào tạo ở trường đại học theo quy định hiện hành của Bộ GD&ĐT.
Hoạt động chuyên môn là hoạt động quan trọng nhất trong các nhà trường, hoạt
động này có vai trò quyết định đến chất lượng giáo dục của nhà trường. Hoạt
động của TCM phải bám sát nội dung chương trình dạy học theo quy định của
Bộ giáo dục, Sở giáo dục và của nhà trường.
Hoạt động của TCM trong nhà trường bao gồm:
-

Hoạt động giảng dạy của các GV ở trên lớp theo phân phối chương trình;

hoạt động kiểm tra, đánh giá HS theo quy định của Bộ GD&ĐT.
-

Hoạt động bồi dưỡng, nâng cao năng lực học tập cho HS khá giỏi và phụ

đạo cho HS yếu kém theo kế hoạch của nhà trường.
-

Hoạt động tự học, tự bồi dưỡng theo chuyên đề bồi dưỡng GV theo chu kỳ

hàng năm của Bộ GD&ĐT.
-

Hoạt động nghiên cứu khoa học, viết sáng kiến kinh nghiệm và tổ chức các

hoạt động giáo dục, hoạt động ngoại khóa khác.
-

Ngoài các hoạt động trên, các thành viên trong TCM còn phải tham gia các

công tác khác như: Công tác Đảng, công tác đoàn thể, công tác hội chữ thập đỏ,
công tác chủ nhiệm…khi được nhà trường giao nhiệm vụ.
Như vậy, với chức năng nhiệm vụ nêu trên cho thấy TCM là đơn vị tế bào, là
đơn vị thi công một hạng mục nhất định trong quá trình hoạt động giáo dục của
nhà trường THCS. TCM có cấu trúc nhân sự và cấu trúc này có tính chỉnh thể,
vừa là một đơn vị cơ bản liên quan đến các đơn vị khác trong
chỉnh thể nhà trường.
1.2.3. Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn
Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường THCS là các thao tác, hành động
quản lý ở bậc THCS của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý nhằm thực hiện
các hoạt động chuyên môn của tổ khối chuyên môn. Đây là các hoạt động được
quy định cụ thể trong luật giáo dục, trong điều lệ trường phổ thông và trong các
văn bản dưới luật của Bộ Giáo dục và Sở Giáo dục.
Các biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn được thực hiện song song
13


với các hoạt động chuyên môn của tổ khối, là sự hỗ trợ tích cực trong việc nâng
cao chất lượng hoạt động tổ khối chuyên môn, gián tiếp góp phần nâng cao chất

lượng giáo dục của nhà trường.
1.3. Hoạt động của tổ chuyên môn ở trƣờng THCS trong bối cảnh đổi mới
1.3.1. Tổ chuyên môn ở trường THCS trong bối cảnh đổi mới giáo dục
Tổ chuyên môn có chức năng, nhiệm vụ, vai trò rất quan trọng trong việc triển
khai, thực hiện các nhiệm vụ giáo dục của nhà trường. Có thể khẳng định hoạt
động của tổ chuyên môn tốt, thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ như điều lệ trường
trung học đã qui định sẽ góp phần tích cực, quyết định đến việc nâng cao chất
lượng giáo dục toàn diện, đáp ứng được những yêu cầu trong quá trình đổi mới
giáo dục. Chất lượng hoạt động của tổ chuyên môn phụ thuộc nhiều vào kế
hoạch, hoạt động của nhà trường, vào sự lãnh đạo của Ban giám hiệu.
Trong các năm trước hoạt động của tổ chuyên môn của trường THCS chưa đi
vào thực chất để nâng cao chất lượng dạy học, sinh hoạt tổ chuyên môn còn
nặng về giải quyết sự vụ, thi đua ... Họp tổ chuyên môn chưa đều, còn mang tính
hình thức, nội dung họp chưa phù hợp sát thực với yêu cầu thực tiễn đặt ra, tổ
trưởng còn lúng túng trong điều hành, chỉ đạo, chưa phát huy vai trò tích cực của
các thành viên trong tổ...
Trước tình hình thực tế của trường, trước các đòi hỏi bức bách phải nâng cao
hơn nữa chất lượng giáo dục nhằm đáp ứng được những yêu cầu trong quá trình
đổi mới, và thực hiện tốt cuộc vận động hai không của Bộ GD&ĐT: “Nói không
với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục, chống ngồi nhằm
lớp, không vi phạm đạo đức nhà giáo ”.
Trong các văn bản hướng dẫn nhiệm vụ năm học của Sở giáo dục đào tạo
Vĩnh Phúc và của Phòng GD & ĐT huyện Sông Lô hàng năm chỉ đạo cho các
đơn vị trường học làm tốt công việc cải tiến nội dung, nâng cao chất lượng sinh
hoạt tổ chuyên môn, coi đây là một trong những nhiệm vụ cơ bản, thiết thực để
nâng cao chất lượng dạy - học, thực hiện đổi mới giáo dục.
Người làm công tác quản lý trường THCS thì phải cùng tập thể cán bộ, giáo
viên của trường không ngừng tìm tòi, cải tiến để nâng cao chất lượng hoạt động
14

của các tổ chuyên môn góp phần trong việc nâng cao chất lượng dạy và học.
1.3.2. Các nội dung hoạt động của tổ chuyên môn ở trường THCS trong bối
cảnh đổi mới
1.3.2.1. Tổ chức cho đội ngũ giáo viên học tập nắm vững mục tiêu, nội dung,
chương trình dạy học và giáo dục
* Về mục đích:
Tổ chức cho đội ngũ giáo viên học tập nắm vững mục tiêu, nội dung, chương
trình dạy học và giáo dục để giáo viên căn cứ vào đó xây dựng kế hoạch thực
hiện nhiệm vụ dạy học và giáo dục của cá nhân đúng hướng theo các quy định.
Nội dung, chương trình dạy học và giáo dục hầu như không có thay đổi lớn
trong các năm học, mục tiêu giáo dục được xây dựng theo từng giai đoạn. Việc
tổ chức cho giáo viên học tập nắm vững mục tiêu giáo dục ở đây là muốn nói
đến mục tiêu giáo dục của địa phương xây dựng phù hợp với tình hình và điều
kiện thực tế.
*Về nội dung
-

Phổ biến mục tiêu giáo dục của Bộ, Sở và Phòng giáo dục xây dựng theo

từng năm học.
-

Phổ biến nội dung chương trình dạy học và giáo dục của từng môn học cấp

học.(Những chỉ đạo mới của cấp trên)
-

Những yêu cầu về chuẩn kiến thức, chuẩn kỹ năng, và các yêu cầu về giáo

dục nhân cách học sinh.
-

Những thuận lợi và khó khăn của đơn vị trong việc thực hiện mục tiêu, giải

pháp khắc phục.
* Về hình thức
Tổ chức theo hình thức hội nghị, hội thảo cho toàn thể cán bộ, giáo viên của
đơn vị để tập hợp các ý kiến tham vấn.
1.3.2.2. Tổ chức cho đội ngũ giáo viên học tập, bồi dưỡng về đổi mới phương
pháp dạy học
* Về mục đích
Việc nghiên cứu học tập một mặt nhằm trang bị những tri thức cần
15

thiết về


đổi mới phương pháp dạy học, làm cho mọi giáo viên, mọi bộ phận trong nhà
trường nâng cao nhận thức, thống nhất tư tưởng: đổi mới phương pháp dạy học
là yêu cầu cốt lõi của đổi mới giáo dục, điều kiện trực tiếp để nâng cao chất
lượng giáo dục, cơ hội phát triển của nhà trường và của mỗi giáo viên, là dịp thử
thách vươn lên của đội ngũ, thước đo chất lượng thực hiện chương trình SGK
mới của mỗi nhà trường; mặt khác tạo ra sự kích thích đội ngũ lao động, sáng
tạo trong việc thực hiện vận dụng phương pháp mới nhằm góp phần nâng cao
chất lượng học tập của học sinh.
* Về nội dung
Làm cho giáo viên nhận thức rõ:
-

Những định hướng cơ bản của đổi mới phương pháp dạy học hiện nay là

phát huy tính tích cực tự giác, chủ động sáng tạo của học sinh.
-

Những đặc trưng cơ bản của phương pháp tích cực là dạy học thông qua tổ

chức các hoạt động của học sinh.
-

Những yêu cầu và điều kiện để đổi mới phương pháp dạy học có hiệu quả là:

nâng cao trình độ giáo viên, giáo viên phải chủ động và sáng tạo trong việc khai
thác, phát huy vai trò của sách và thiết bị dạy học.
* Về hình thức
Bố trí chọn lựa, sắp xếp lực lượng giáo viên dạy lớp thay sách một cách hợp
lý, tổ chức cho giáo viên đi học các lớp bồi dưỡng hè do Bộ và Sở giáo dục tổ
chức. Tổ chức học tập, nghiên cứu thường xuyên các tài liệu nghiệp vụ tại tổ, tại
nhà trường. Tăng cường nghiên cứu, trao đổi thảo luận và vận dụng giải quyết
từng vấn đề theo yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học. Tổ chức các đợt bồi
dưỡng chuyên đề xen kẽ, lồng ghép vào các sinh hoạt chuyên môn của tổ hàng
tuần, hàng tháng hoặc lồng ghép vào các kỳ hội giảng, thi giáo viên giỏi.
* Chỉ đạo thực hiện
Chỉ đạo tổ/ nhóm chuyên môn chú trọng tất cả các khâu trong quy trình hoạt
động: xác định những yêu cầu đổi mới, bàn bạc, xây dựng thiết kế giáo án mẫu
theo hướng đổi mới, lần lượt cử giáo viên dạy thử nghiệm và tập thể dự giờ, trao
đổi, rút kinh nghiệm.
16