Bài giảng Tư tưởng Hồ Chí Minh: Bài 4 - ThS. Nguyễn Thị Bích Thủy

BÀI 4
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ
ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM

Giảng viên: ThS. Nguyễn Hồng Sơn
Trường Đại học Kinh tế quốc dân

v1.0013103218

1


TÌNH HUỐNG KHỞI ĐỘNG
Tháng 11 năm 1924, Nguyễn Ái Quốc từ Liên Xô về Quảng Châu, Trung Quốc với mục
tiêu và nhiệm vụ cơ bản là gì? Tổ chức Việt Nam Cách mạng thanh niên do Nguyễn Ái
Quốc thành lập là tổ chức gì? Vai trị, ý nghĩa của tổ chức đó?
Tại sao Hồ Chí Minh khẳng định: ngày 3/2/1930 là ngày “vui sướng nhất trong cuộc đời
hoạt động cách mạng chuyên nghiệp” của mình?
Sự lãnh đạo của Đảng là điều kiện quyết định đảm bảo thắng lợi của cách mạng Việt
Nam. Trong sự nghiệp đổi mới hiện nay, Đảng ta xác định nhiệm vụ xây dựng kinh tế là
trọng tâm, xây dựng đảng là vấn đề then chốt. Tại sao vậy?

Nắm vững nội dung chương này sẽ giúp chúng ta lý giải đúng đắn những vấn
đề trên.

v1.0013103218

2


MỤC TIÊU

•

Luận giải tính tất yếu thành lập Đảng cộng sản và vai trị, tính sáng tạo của Hồ Chí Minh
trong việc tổ chức thành lập Đảng cộng sản Việt Nam;

•
•

Nắm vững quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò, bản chất của Đảng;
Nắm vững quan điểm của Hồ Chí Minh về Đảng cầm quyền, mối quan hệ gắn bó giữa
Đảng và Dân;

•

Hiểu và liên hệ thực tiễn những vấn đề cơ bản trong quan điểm của Hồ Chí Minh về vấn
đề xây dựng chỉnh đốn Đảng trong điều kiện hiện nay.

v1.0013103218

3


NỘI DUNG

Quan niệm của Hồ Chí Minh về vai trị, bản chất của Đảng cộng sản Việt Nam

Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng cộng sản Việt Nam trong sạch, vững mạnh

v1.0013103218

4


1. QUAN NIỆM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ VAI TRỊ, BẢN CHẤT CỦA ĐCSVN

1.1. Sự ra đời của Đảng cộng sản Việt Nam

1.2. Quan điểm của Hồ Chí minh về vai trò của Đảng cộng sản Việt Nam

1.3. Bản chất của Đảng cộng sản Việt Nam

1.4. Quan niệm của Hồ Chí Minh về Đảng cộng sản Việt Nam cầm quyền

v1.0013103218

5


1.1. SỰ RA ĐỜI CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM

Quan điểm của Lênin:
•

Đảng cộng sản là sản phẩm của sự
kết hợp giữa Chủ nghĩa Mác với
phong trào công nhân.

v1.0013103218

6


1.1. SỰ RA ĐỜI CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM

Quan điểm của Hồ Chí Minh:
Đảng cộng sản Việt Nam ra đời
là sản phẩm của sự kết hợp
giữa chủ nghĩa Mác – Lênin với
phong

trào

công

nhân

và

phong trào yêu nước.

Hội nghị hợp nhất thành lập
Đảng cộng sản Việt Nam
v1.0013103218

7


1.2. QUAN ĐIỂM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ VAI TRỊ CỦA ĐCSVN
Đảng cộng sản là nhân tố quyết định thắng lợi của sự nghiệp cách mạng.

“Cách mệnh trước hết cần
phải có gì? Phải có đảng cách
mệnh, để trong thì vận động
và tổ chức quần chúng, ngồi
thì liên lạc với dân tộc bị áp
bức và vô sản giai cấp ở mọi
nơi. Đảng có vững cách
mệnh mới thành cơng, cũng
như người cầm lái có vững
thì thuyền mới chạy”.
Hồ Chí Minh tồn tập, tập 2, tr.267-268

v1.0013103218

8


BÀI TẬP TỰ NGHIÊN CỨU
Tính thống nhất và khác biệt giữa chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về sự thành lập Đảng cộng sản?
Gợi ý trả lời:
•

Quan điểm của Mác – Ăngghen về sự thành lập Đảng: Sự hình thành Đảng là quy luật trong phong trào đấu tranh của giai cấp
công nhân; giai cấp cơng nhân chỉ có thể đấu tranh với tính cách là giai cấp khi họ hình thành Đảng.

•

Quan điểm của Lênin: Đảng cộng sản là sản phẩm của sự kết hợp giữa chủ nghĩa Mác với phong trào cơng nhân.

•

Hồ Chí Minh: Đảng cộng sản Việt Nam là sản phẩm của sự kêt hợp giữa chủ nghĩa Mác – Lênin với phong trào cơng nhân và
phong trào u nước

→ Tính thống nhất: Khẳng định sự lãnh đạo của Đảng là tất yếu khách quan, là điều kiện quyết định đảm bảo thắng lợi trong sự
nghiệp cách mạng của giai cấp cơng nhân.
→ Tính khác biệt: Chủ nghĩa Mác – Lênin cho rằng sự hình thành Đảng trước tiên vì lợi ích giai cấp cơng nhân, vì sự nghiệp giải
phóng giai cấp công nhân (Xuất phát từ thực tiễn các nước tư bản châu Âu).
•

Hồ Chí Minh khẳng định: Sự hình thành Đảng cộng sản Việt Nam trước tiên vì lợi ích dân tộc, vì sự sống cịn của dân tộc
(Xuất phát từ thực tiễn các nước thuộc địa).

•

Quan điểm chủ nghĩa Mác – Lênin: Đảng là sản phẩm của sự kết hợp giữa lý luận chủ nghĩa Mác với phong trào cơng nhân.

•

Hồ Chí Minh bổ sung thêm yếu tố cơ bản là phong trào yêu nước, Như vậy, có thể khẳng định, Hồ Chí Minh đã phát triển sáng
tạo học thuyết Mác – Lênin về Đảng cộng sản từ thực tiễn yêu cầu của cách mạng thuộc địa.

v1.0013103218

9


1.3. BẢN CHẤT CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM

v1.0013103218

10


1.3.1. ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM LÀ ĐẢNG CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN

v1.0013103218

11


1.3.2. ĐẢNG CỦA NHÂN DÂN LAO ĐỘNG VÀ CỦA CẢ DÂN TỘC
Trong Báo cáo chính trị đọc tại đại hội II của Đảng (2/1951), Hồ Chí Minh nêu rõ:

Hồ Chí Minh, Báo cáo chính trị đọc tại
Đại hội II của Đảng (2/1951)
v1.0013103218

12


1.4. QUAN NIỆM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ ĐCSVN CẦM QUYỀN

Khái niệm:
•

Đảng chính trị.

•

Đảng lãnh đạo.

•

Đảng chưa cầm quyền.

•

Đảng cầm quyền.

v1.0013103218

13


1.4. QUAN NIỆM CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ ĐCSVN CẦM QUYỀN (tiếp theo)
Đảng cầm quyền vừa là người lãnh đạo, vừa là người đầy tớ trung thành của nhân dân
Đảng vừa là người
lãnh đạo vừa là
đầy tớ trung thành
của nhân dân

Người lãnh đạo

Phải có
đạo đức cách
mạng
v1.0013103218

Phải có
tài năng, năng
lực

Người đầy tớ

Trung thành
với lợi ích
nhân dân

Tồn tâm,
tồn ý phục vụ
nhân dân
14


GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG
Tình huống 1:
•

Tháng 11 năm 1924, Nguyễn Ái Quốc về Quảng Châu, Trung Quốc với mục tiêu và
nhiệm vụ quan trọng nhât là xúc tiến thành lập Đảng trên cả 3 phương diện: Chính trị, tư
tưởng và tổ chức. Ở đây, Người có những hoạt động tiêu biểu là: Thành lập tổ chức Việt
Nam Cách mạng thanh niên, xuất bản báo Thanh Niên và mở các lớp huấn luyện, đào
tạo đội ngũ cán bộ tạo lực lượng nịng cốt cho Đảng và cách mạng Việt Nam.

•

Tổ chức Việt Nam Cách mạng Thanh niên do Nguyễn Ái Quốc thành lập (tháng 6/1925)
là tổ chức yêu nước hoạt động theo khuynh hướng cộng sản, với mục đích là: “làm cuộc

cách mạng dân tộc (đánh đuổi thực dân Pháp), sau đó làm cách thế giới (lật đổ chủ
nghĩa đế quốc, xây dựng chủ nghĩa cộng sản)”.

•

Đây là tổ chức giữ vai trị quan trọng trong việc giác ngộ tình thần yêu nước, đưa lý luận
chủ nghĩa Mác – Lênin vào quần chúng, vận động phong trào đấu tranh cách mạng trong
nước, tạo điều kiện hình thành Đảng cộng sản sau này.

•

v1.0013103218

15


BÀI TẬP TỰ NGHIÊN CỨU
•

Biện chứng giữa vấn đề dân tộc và giai cấp tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cộng sản?

•

Gợi ý trả lời:

•

Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, biện chứng giữa vấn đề dân tộc và giai cấp được thể hiện qua luận điểm:
“Đảng cộng sản Việt Nam – Đảng của giai cấp công nhân, của nhân dân lao động và của cả dân tộc Việt
Nam”.

•

Bản chất giai cấp công nhân của Đảng trực tiếp quy định vai trị, sức mạnh, bản lĩnh chính trị của Đảng,
khẳng định sự lãnh đạo của Đảng với giai cấp và dân tộc.

•

Tuy nhiên, bên cạnh bản chất giai cấp cơng nhân, Đảng cộng sản còn là đảng của nhân dân lao động và của
cả dân tộc. Đây là sự kế thừa và vận dụng sáng tạo quan điểm chủ nghĩa Mác – Lênin từ thực tiễn cách
mạng Việt Nam về Đảng cộng sản của Hồ Chí Minh:

•

Cơ sở của sự khẳng định này là:


Lợi ích của giai cấp cơng nhân và dân tộc là thống nhất, do vậy, mục tiêu đấu tranh của Đảng là mục
tiêu đấu tranh của giai cấp công nhân và nhân dân lao động.



Trong thành phần của mình, ngồi cơng nhân, Đảng cịn bao gồm những người ưu tú trong giai cấp
nơng dân, trí thức và các tầng lớp xã hội khác.



Từ vai trò, sự thống nhất giữa bản chât giai cấp và dân tộc, mọi người dân Việt Nam ln coi Đảng là
Đảng của mình, là Đảng dân tộc, Đảng Việt Nam, đây chính là sự thể hiện mối quan hệ gắn bó giữa
Đảng và Dân, là cơ sở, cội nguồn sức mạnh của Đảng.

v1.0013103218

16


2. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ XÂY DỰNG ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
TRONG SẠCH, VỮNG MẠNH
2.1. Xây dựng Đảng - quy luật tồn tại và phát triển của Đảng

2.2. Nội dung công tác xây dựng Đảng cộng sản Việt Nam

v1.0013103218

17


2.1. XÂY DỰNG ĐẢNG – QUY LUẬT TỒN TẠI VÀ PHÁT TRIỂN CỦA ĐẢNG
• “Việc cần làm trước tiên là chỉnh đốn lại
Đảng, làm cho mỗi cán bộ đảng viên, mỗi
đồn viên, mỗi chí bộ đều ra sức làm trong
nhiệm vụ Đảng giao phó cho mình, tồn tâm,
tồn ý phục vụ nhân dân”.
(Hồ Chí Minh tồn tập, tập 12, trang 503)
• “Một dân tộc, một đảng và mỗi con người,
ngày hơm qua là vĩ đại, có sức hấp dẫn lớn,
khơng nhất định hôm nay và mai sau vẫn
được mọi người u mến và ca ngợi, nếu
lịng dạ khơng trong sáng, nếu sa vào chủ
nghĩa cá nhân”.

(Hồ Chí Minh tồn tập, tập 12, trang 557, 558)

v1.0013103218

18


2.2. NỘI DUNG CÔNG TÁC XÂY DỰNG ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM

2.2.1. Xây dựng Đảng về lý luận

2.2.2. Xây dựng Đảng về chính trị

2.2.3. Xây dựng Đảng về tổ chức

2.2.4. Xây dựng Đảng về đạo đức

v1.0013103218

19


2.2.1. XÂY DỰNG ĐẢNG VỀ LÝ LUẬN

v1.0013103218

1

2

3

Đảng lấy chủ
nghĩa Mác –
Lênin làm nền
tảng lý luận,
kim chỉ nam
cho hành động

Bổ sung và
phát triển sáng
tạo lý luận chủ
nghĩa Mác Lênin

Đấu tranh bảo
vể sự trong
sáng của lý
luận chủ nghĩa
Mác - Lênin

20


2.2.2. XÂY DỰNG ĐẢNG VỀ CHÍNH TRỊ

v1.0013103218

21

2.2.3. XÂY DỰNG ĐẢNG VỀ TỔ CHỨC
•

Hệ thống tổ chức Đảng

•

Các ngun tắc tổ chức, sinh hoạt Đảng

•

Cơng tác cán bộ của Đảng

v1.0013103218

22


2.2.4. XÂY DỰNG ĐẢNG VỀ ĐẠO ĐỨC

•

Đạo đức tạo uy tín, sức mạnh lãnh đạo của Đảng.

•

Đạo đức của Đảng là đạo đức mới, đạo đức cộng sản, trong đó nịng cốt là chủ
nghĩa nhân đạo cộng sản.

•

Giáo dục đạo đức nhằm tu dưỡng, rèn luyện cán bộ đảng viên, chống lại chủ nghĩa
cá nhân dưới mọi hình thức.

v1.0013103218

23


GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG
Tình huống 2:
Ngày 3/2/1930 là ngày khai mạc Hội nghị hợp nhất thành lập Đảng cộng sản Việt Nam.
Hồ Chí Minh khẳng định “đây là ngày sung sướng nhất trong cuộc đời hoạt động cách
mạng chuyên nghiệp của mình” vì:
•

Hội nghị thành cơng đã qut định 5 vấn đề có ý nghĩa chiến lược của cách mạng
Việt Nam.

•

Lần đầu tiên, cách mạng Việt Nam được đặt dưới lãnh đạo của Đảng cộng sản –
Đảng Macxit, hoạt động trên cơ sở lý luận chủ nghĩa Mác – Lênin, đội tiên phong
của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc.

•

Hồ Chí Minh tin rằng, mặc dù mới ra đời còn non trẻ, nhưng Đảng cộng sản Việt
Nam sẽ đảm đương được sứ mệnh chèo lái con thuyền cách mạng Việt Nam vượt
qua phong ba, bão táp, cập bến vinh quang.

•

Sự hình thành Đảng cộng sản đã chấm dứt thời kỳ khủng hoảng, tạo sự thay đổi về
chất trong sự nghiệp cách mạng Việt Nam, đó là: từ tự phát thành tự giác, từ cảm
tính thành ý thức, từ thất bại đến thắng lợi.

v1.0013103218

24


GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG
Tình huống 3:
Hiện nay Đảng ta xác định nhiệm vụ cơ bản của thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa
là: Xây dựng kinh tế là trọng tâm, xây dựng Đảng là vấn đề then chốt:
•

Xây dựng kinh tế là trọng tâm nhằm giải phóng sức sản xuất, tạo dựng những cơ sở vật chất
chủ yếu cho CNXH, không ngừng nâng cao đời sống vật chất – kinh tế của nhân dân. Phát
trển kinh tế tạo tiền đề thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ trên các lĩnh vực khác của đời sống
xã hội.

•

Quán triệt quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trị quyết định của Đảng cộng sản đối với sự
thành công của sự nghiệp cách mạng, và đặc biệt là quan điểm của Người về công tác xây
dựng, chỉnh đốn Đảng – quy luật tồn tại và phát triển của Đảng, Đảng ta xác định, xây dựng
Đảng là then chốt. Đây là quan điểm phát triển đúng đắn và sáng suốt thể hiện tư tưởng biện
chứng, sáng tạo, phù hợp với yêu cấu của thực tiễn nhằm không ngừng nâng cao năng lực

lãnh đạo của Đảng, làm cho Đảng thật sự trong sạch, đạt đến tầm cao về đạo đức, trí tuệ,
bản lĩnh chính trị, vững vàng trước mọi thử thách của lịch sử.

•

Hiện nay, trong cơng tác xây dựng Đảng, bên cạnh những thành tựu to lớn đã đạt được,
chúng ta còn nhiều hạn chế, yếu kém, nhất là sự suy thoái về tư tưởng, đạo đức, lối sống của
một bộ phận cán bộ đảng viên chưa được ngăn chặn và đẩy lùi. Vì vậy, tiếp tục đẩy mạnh
cơng tác xây dựng chỉnh đốn Đảng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng.

v1.0013103218

25