Quản lý hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ở các trường trung học cơ sở huyện hiệp hòa tỉnh bắc giang

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN THI HUYỀN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TRẢI
NGHIỆM THEO CHỦ ĐỀ GIÁO
DỤC
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN HIỆP HÒA TỈNH BẮC
GIANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN THI HUYỀN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TRẢI
NGHIỆM THEO CHỦ ĐỀ GIÁO
DỤC
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN HIỆP HÒA TỈNH BẮC
GIANG
Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thi Tính


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết
quả nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình
nào khác.
Thái Nguyên, tháng 9 năm 2020
Tác giả luận văn

Nguyễn Thi Huyền

i


LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, em xin bày tỏ lòng biết ơn và sự kính trọng tới
Lãnh đạo trường Đại học sư phạm - Đại học Thái Nguyên, các Thầy giáo Cô
giáo đã tham gia giảng dạy và cung cấp những kiến thức cơ bản, sâu sắc, tạo
điều kiện giúp đỡ em trong quá trình học tập và nghiên cứu tại nhà trường.
Đặc biệt, với tấm lòng thành kính, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất
đến PGS.TS. Nguyễn Thi Tính, người đã trực tiếp hướng dẫn khoa học và tận
tình giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn Lãnh đạo các trường THCS của huyện
Hiệp Hòa cùng bạn bè, người thân đã tạo điều kiện cả về thời gian, vật chất,
tinh thần cho tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành
luận văn.
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, mặc dù bản
thân em đã luôn cố gắng nhưng chắc chắn không tránh khỏi những khiếm
khuyết. Kính mong được sự góp ý, chỉ dẫn của các Thầy, các Cô và các bạn

đồng nghiệp.
Em xin trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 9 năm 2020
Tác giả luận văn

Nguyễn Thi Huyền

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii
MỤC LỤC ................................................................................................................... iii
DANH MỤC CÁC TƯ VIẾT TẮT ............................................................................ vii
DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................ viii
MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 3
4. Giả thuyết nghiên cứu............................................................................................... 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu................................................................................................ 3
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu.................................................................................... 3
7. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 4
8. Cấu trúc luận văn ...................................................................................................... 5
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM
THEO CHỦ ĐỀ GIÁO DỤC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ............ 6
1.1.

Tổng quan vấn đề nghiên cứu............................................................................ 6

1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới............................................................................... 6
1.1.2. Các nghiên cứu ơ Việt Nam................................................................................ 9
1.2.

Một số khái niệm cơ bản.................................................................................. 12

1.2.1. Hoạt động trải nghiệm ...................................................................................... 12
1.2.2. Hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục .................................................... 12
1.2.3. Quản lý hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ....................................... 14
1.3.

Những vấn đề cơ bản của hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ơ
trường trung học cơ sơ ..................................................................................... 15

1.3.1. Vị trí, vai trò và mục tiêu của hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ơ
trường trung học cơ sơ trong chương trình giáo dục mới................................ 15
1.3.2. Nội dung và hình thức hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ơ
trường trung học cơ sơ ..................................................................................... 18

3


1.3.3. Các lực lượng tham gia trong tổ chức hoạt động trải nghiệm theo chủ đề
giáo dục cho học sinh ơ trường trung học cơ sở .............................................. 23
1.3.4. Quy trình tổ chức và đánh giá kết quả hoạt động trải nghiệm theo chủ đề
giáo dục ơ trường trung học cơ sở ................................................................... 24
1.4.

Quản lý hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ơ trường THCS ............ 25

1.4.1. Lập kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ................. 25
1.4.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục
cho học sinh ơ trường trung học cơ sở............................................................. 27
1.4.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo
dục cho học sinh ơ trường trung học cơ sở ...................................................... 29
1.4.4. Đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm theo
chủ đề giáo dục cho học sinh ơ trường trung học cơ sơ .................................. 30
1.5.

Những yếu tố ảnh hưởng tới quản lý hoạt động trải nghiệm theo chủ đề
giáo dục ơ trường trung học cơ sở ................................................................... 32

1.5.1. Các yếu tố chủ quan.......................................................................................... 32
1.5.2. Các yếu tố khách quan ...................................................................................... 33
Kết luận chương 1....................................................................................................... 35
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM
THEO CHỦ ĐỀ GIÁO DỤC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ
SỞ HUYỆN HIỆP HÒA, TỈNH BẮC GIANG ........................................... 36
2.1.

Một vài nét về khách thể khảo sát và tổ chức khảo sát.................................... 36

2.1.1. Đặc điểm về giáo dục THCS huyện Hiệp Hoà, tỉnh Bắc Giang....................... 36
2.1.2. Tổ chức khảo sát thực trạng.............................................................................. 39
2.2.

Thực trạng hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ơ các trường
THCS huyện Hiệp Hoà, tỉnh Bắc Giang.......................................................... 41

2.2.1. Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về hoạt động trải nghiệm ơ trường
trung học cơ sở ................................................................................................. 41
2.2.2. Thực trạng nội dung hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ơ các
trường trung học cơ sơ huyện Hiệp Hòa, Bắc Giang....................................... 45

4


2.2.3. Thực trạng hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục
ơ các trường trung học cơ sơ huyện Hiệp Hòa, Bắc Giang ............................. 49
2.2.4. Các lực lượng tham gia tổ chức hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo
dục ơ các trường trung học cơ sơ huyện Hiệp Hòa, Bắc Giang ...................... 53
2.2.5. Khó khăn khi tổ chức hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ơ các
trường trung học cơ sơ huyện Hiệp Hòa, Bắc Giang....................................... 55
2.3.

Thực trạng quản lý hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ơ các
trường trung học cơ sơ huyện Hiệp Hòa, Bắc Giang....................................... 56

2.3.1. Lập kế hoạch quản lý hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ơ các
trường trung học cơ sơ huyện Hiệp Hòa, Bắc Giang....................................... 56
2.3.2. Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động trải nghiệm theo chủ đề
giáo dục ơ các trường trung học cơ sơ huyện Hiệp Hòa, Bắc Giang .............. 58
2.3.3. Thực trạng chỉ đạo thực hiện kế hoạch hoạt động trải nghiệm theo chủ đề
giáo dục ơ các trường trung học cơ sơ huyện Hiệp Hòa, Bắc Giang .............. 61
2.3.4. Thực trạng đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch tổ chức hoạt động trải
nghiệm ơ các trường trung học cơ sơ huyện Hiệp Hòa, Bắc Giang ................ 62
2.3.5. Các yếu tố ảnh hương tới quản lý hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo
dục ơ các trường trung học cơ sơ huyện Hiệp Hòa, Bắc Giang ...................... 64
2.4.

Đánh giá chung về thực trạng .......................................................................... 66

Kết luận chương 2....................................................................................................... 68
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM THEO
CHỦ ĐỀ GIÁO DỤC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN HIỆP HÒA, TỈNH BẮC GIANG.................................................. 69
3.1.

Các nguyên tắc xây dựng biện pháp ................................................................ 69

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ................................................................... 69
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu ................................................................... 69
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ................................................................... 70
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ................................................................... 70
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính cần thiết và tính khả thi ........................................... 71

5


3.2.

Các biện pháp quản lý hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ơ các
trường THCS.................................................................................................... 71

3.2.1. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao nhận thức và năng lực cho đội ngũ cán bộ
quản lý, giáo viên về hoạt động trải nghiệm và quản lý hoạt động trải
nghiệm theo chủ đề giáo dục ơ trường trung học cơ sở ................................... 71
3.2.2. Xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm theo
chủ đề giáo dục đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới ............

76
3.2.3. Quản lý huy động các lực lượng giáo dục tham gia tổ chức hoạt động trải
nghiệm theo chủ đề giáo dục đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ
thông mới ......................................................................................................... 80
3.2.4. Chỉ đạo thực hiện cụ thể hóa, đa dạng hóa hình thức hoạt động trải nghiệm
theo chủ đề giáo dục ........................................................................................ 83
3.2.5. Xây dựng cơ chế kiểm tra, giám sát thực hiện nội dung chương trình hoạt
động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ơ trường trung học cơ sở ................... 87
3.3.

Mối quan hệ giữa các biện pháp ...................................................................... 90

3.4.

Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ........................ 90

3.4.1. Những vấn đề chung về khảo nghiệm .............................................................. 90

3.4.2. Phân tích kết quả khảo nghiệm................................................................92
Kết luận chương 3....................................................................................................... 95
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................... 96

1. Kết luận..........................................................................................................96
2. Khuyến nghị...................................................................................................98
TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................... 100
PHỤ LỤC

6

DANH MỤC CÁC TƯ VIẾT TẮT
CBQL

Cán bộ quản lí

GD&ĐT

Giáo dục & Đào tạo

GV

Giáo viên

HS

Học sinh

HS THCS

Học sinh THCS

vii


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Quy mô trường lớp các trường THCS 36huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc
Giang ................................................................................................36
Bảng 2.2. Thống kế chất lượng Hạnh kiểm các trường THCS huyện Hiệp
Hòa, tỉnh Bắc Giang ........................................................................39
Bảng 2.3. Thống kế chất lượng Học lực các trường THCS huyện Hiệp Hòa, tỉnh

Bắc Giang..........................................................................................39
Bảng 2.4. Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về hoạt động trải
nghiệm theo chủ đề giáo dục ơ trường trung học cơ sở ..................41
Bảng 2.5. Nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh về ý nghĩa
của hoạt động trải nghiệm ơ trường THCS .....................................43
Bảng 2.6. Thực trạng nội dung hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục
ơ các trường trung học cơ sơ huyện Hiệp Hòa, Bắc Giang ............45
Bảng 2.7. Thực trạng nội dung hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục
ơ các trường trung học cơ sơ huyện Hiệp Hòa, Bắc Giang ............47
Bảng 2.8. Thực trạng hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm theo chủ đề
giáo dục ơ các trường trung học cơ sơ huyện Hiệp Hòa, Bắc Giang
...49
Bảng 2.9. Mức độ tham gia của HS các hình thức tổ chức hoạt động trải
nghiệm theo chủ đề giáo dục ơ các trường trung học cơ sơ
huyện Hiệp Hòa, Bắc Giang............................................................52
Bảng 2.10. Mức độ tham gia của các lực lượng giáo dục đối với hoạt động trải
nghiệm theo chủ đề giáo dục ơ các trường trung học cơ sơ huyện
Hiệp Hòa, Bắc Giang............................................................54
Bảng 2.11. Khó khăn khi tổ chức hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo
dục ơ các trường trung học cơ sơ huyện Hiệp Hòa, Bắc Giang......55
Bảng 2.12. Lập kế hoạch quản lý hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo
dục ơ các trường trung học cơ sơ huyện Hiệp Hòa, Bắc Giang......57
Bảng 2.13. Tổ chức thực hiện hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ơ
các trường trung học cơ sơ huyện Hiệp Hòa, Bắc Giang................59

8


Bảng 2.14. Chỉ đạo thực hiện hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ơ
các trường trung học cơ sơ huyện Hiệp Hòa, Bắc Giang................61

Bảng 2.15. Đánh giá kết quả thực hiện hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo
dục ơ các trường trung học cơ sơ huyện Hiệp Hòa, Bắc Giang..........
63
Bảng 2.16. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo
dục ơ các trường trung học cơ sơ huyện Hiệp Hòa, Bắc Giang..........
65
Bảng 3.1. Khảo nghiệm tính cần thiết của biện pháp quản lý hoạt động
trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ơ các trường THCS huyện Hiệp
Hòa,
tỉnh Bắc Giang........................................................................................ 92
Bảng 3.2. Khảo nghiệm tính khả thi của biện pháp quản lý hoạt động
trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ơ các trường THCS huyện Hiệp
Hòa,
tỉnh Bắc Giang........................................................................................ 93

9


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Hoạt động trải nghiệm ơ trường THCS là hoạt động giúp học sinh học,
rèn luyện, tu dưỡng thông qua môi trường thực tế, chính trong các môi trường
đó học sinh có cơ hội chia sẻ, bày tỏ quan điểm của mình và rèn luyện thói
quen, kỹ năng hành vi. Hoạt động giáo dục trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ơ
trường THCS là hoạt động được quy định trong chương trình giáo dục mới có
mục tiêu, nội dung hướng tới phát triển toàn diện nhân cách học sinh. Hoạt
động trải nghiệm giúp học sinh hình thành và phát triển năng lực thích ứng với
cuộc sống, năng lực thiết kế và tổ chức hoạt động, năng lực định hướng nghề
nghiệp thông qua các chủ đề hoạt động gắn với những nội dung cụ thể về bản
thân, quê hương, đất nước, con người.

Hoạt động trải nghiệm giúp học sinh có cơ hội khám phá bản thân và thế
giới xung quanh, phát triển đời sống tâm hồn phong phú, biết rung cảm trước
cái đẹp của thiên nhiên và tình người, có quan niệm sống và ứng xử nhân văn;
bồi dưỡng cho học sinh tình yêu đối với quê hương, đất nước, ý thức về cội
nguồn và bản sắc của dân tộc để góp phần giữ gìn, phát triển các giá trị tốt đẹp
của con người Việt Nam. Hoạt động trải nghiệm thực hiện mục tiêu hình thành
các phẩm chất, thói quen, kĩ năng sống,... thông qua việc tham gia sinh hoạt tập
thể, câu lạc bộ, dự án học tập, hoạt động lao động, hoạt động xã hội và phục vụ
cộng đồng,... Bằng hoạt động trải nghiệm của bản thân, mỗi học sinh vừa tham
gia vừa thiết kế và tổ chức các hoạt động cho chính mình, qua đó tự khám phá,
điều chỉnh bản thân, điều chỉnh cách tổ chức hoạt động để sống và làm việc
hiệu quả. Thông qua hoạt động trải nghiệm học sinh hình thành phát triển các
năng lực tự học, tự rèn luyện, giải quyết vấn đề, giao tiếp và nhiều năng lực
khác đồng thời hoàn thiện các phẩm chất nhân cách đã được hình thành ơ tiểu
học đó là: Yêu nước, nhân ái, trung thực, chăm chỉ, trách nhiệm với bản thân,
công việc và người khác.

1


Hoạt động trải nghiệm của học sinh trong những năm gần đây đã được các
trường THCS triển khai tương đối đa dạng, tuy nhiên chưa có những định
hướng nội dung cụ thể mà phần lớn thiên về hoạt động tham quan, dã ngoại,
chưa thực hiện theo nội dung chương trình một cách bài bản tạo nên những
hiệu ứng chưa cao mặt khác công tác quản lý hoạt động trải nghiệm của học
sinh ơ trường THCS chưa được cán bộ quản lý quan tâm đúng mức chưa huy
động được các nguồn lực để tổ chức một cách hiệu quả, dẫn tới việc triển khai
mang tính chưa thống nhất, chưa đồng bộ giữa các khối lớp hoặc giữa các lớp
trong cùng một khối nên đem lại hiệu quả chưa cao. Khắc phục tình trạng nêu
trên, ngày 26 tháng 12 năm 2018, Bộ Giáo dục - Đào tạo đã ban hành chương

trình giáo dục phổ thông mới trong đó có chương trình hoạt động trải nghiệm
cho học sinh THCS nhằm hướng dẫn các trường, giáo viên tổ chức có hiệu quả
hoạt động giáo dục học sinh.
Vì vậy tổ chức nghiên cứu về hoạt động trải nghiệm và quản lý hoạt
động trải nghiệm của học sinh ơ cấp THCS và khảo sát đánh giá thực trạng trên
để tìm ra những hạn chế trên cơ sơ đó đề xuất các biện pháp quản lý và tổ chức
hoạt động trải nghiệm cho học sinh THCS nhằm nâng cao chất lượng thực hiện
chương trình giáo dục phổ thông mới và chất lượng giáo dục toàn diện học sinh
là việc làm có ý nghĩa thiết thực hiện nay. Chính vì lý do trên, tác giả luận văn
chọn đề tài: “Quản lý hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ở các
trường THCS huyện Hiệp Hoà, tỉnh Bắc Giang” làm đề tài nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sơ nghiên cứu lý luận và thực trạng hoạt động trải nghiệm và
quản lý hoạt động trải nghiệm của học sinh ơ trường THCS, tác giả luận văn đề
xuất các biện pháp quản lý của Hiệu trưởng trường THCS đối với hoạt động
trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ơ các trường THCS huyện Hiệp Hoà - tỉnh
Bắc Giang nhằm thực hiện có hiệu quả chương trình giáo dục phổ thông 2018
và góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh THCS.

2


3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ơ các trường THCS.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Các biện pháp quản lý hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục ơ các
trường THCS huyện Hiệp Hoà - tỉnh Bắc Giang.
4. Giả thuyết nghiên cứu
Công tác quản lý hoạt động trải nghiệm ơ các trường THCS huyện Hiệp

Hoà, tỉnh Bắc Giang trong những năm gần đây đã đạt được những kết quả nhất
định song vẫn còn những hạn chế, bất cập so với yêu cầu đặt ra của chương
trình giáo dục phổ thông mới. Nếu đề xuất được các biện pháp quản lý hoạt
động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục mang tính đồng bộ đáp ứng yêu cầu
chương trình GDPT mới một cách hiệu quả thì sẽ góp phần nâng cao chất
lượng giáo dục toàn diện trong các trường THCS thuộc huyện Hiệp Hoà- tỉnh
Bắc Giang.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sơ lý luận về hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo
dục cho học sinh ơ trường trung học cơ sơ.
5.2. Nghiên cứu thực trạng quản lí hoạt động trải nghiệm theo chủ đề
giáo dục cho học sinh ơ các trường trung học cơ sơ huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc
Giang.
5.3. Đề xuất các biện pháp quản lí hoạt động trải nghiệm theo chủ đề
giáo dục cho học sinh ơ các trường trung học cơ sơ huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc
Giang.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
- Nội dung nghiên cứu: Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu đề xuất các Biện
pháp quản lý của hiệu trưởng đối với hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo
dục ơ các trường THCS huyện Hiệp Hoà, tỉnh Bắc Giang.
- Thời gian khảo sát: từ tháng 10/2019 đến tháng 5/2020.
- Địa bàn nghiên cứu: Các trường THCS huyện Hiệp Hoà, tỉnh Bắc
3


Giang: trường THCS Thị Trấn Thắng, trường THCS Danh Thắng, trường

4

THCS Thường Thắng, trường THCS Bắc Lý, trường THCS Lương Phong,
trường THCS Đức Thắng, trường THCS Đoan Bái, trường THCS Châu Minh,
trường THCS Thanh Vân, trường THCS Hoàng An.
- Khách thể khảo sát: 115 CBQL, giáo viên, 200 học sinh ơ các trường
THCS huyện Hiệp Hoà, tỉnh Bắc Giang.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Các phương pháp nghiên cứu lí luận
Sử dụng các phương pháp: Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa và khái
quát hóa các vấn đề về lý luận, nghiên cứu tài liệu như các công trình nghiên
cứu về hoạt động trải nghiệm và quản lý hoạt động trải nghiệm; phân tích
chương trình hoạt động trải nghiệm 2018; hệ thống các văn bản hướng dẫn thực
hiện chương trình,... phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa những nội dung liên
quan nhằm xây dựng cơ sơ lý luận của đề tài.
7.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Phương pháp quan sát: Đối với hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo
dục, người nghiên cứu quan sát để đánh giá về việc thực hiện chương trình hoạt
động trải nghiệm theo chủ đề và hiệu quả của nội dung hoạt động trải nghiệm
theo chủ đề.
Phương pháp điều tra viết: Xây dựng các phiếu điều tra để thu thập các ý
kiến đánh giá từ các đối tượng cần khảo sát.
Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn các CBQL, giáo viên, học sinh
nhằm mục đích thu thập thông tin về các biện pháp quản lý hoạt động trải
nghiệm theo chủ đề giáo dục.
Phương pháp chuyên gia: Trao đổi trực tiếp hoặc thông qua phỏng vấn
để các chuyên gia tư vấn, góp ý các nội dung liên quan đến đề tài nghiên cứu.
Phương pháp khảo nghiệm: Tiến hành khảo nghiệm nhằm kiểm tra mức
độ cần thiết và tính khả thi của một số biện pháp quản lý mà đề tài đề xuất.
7.3. Phương pháp xử lý số liệu
Dùng thống kê toán học để xử lý các kết quả nghiên cứu.

5


8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mơ đầu, kết luận và khuyến nghị, nội dung luận văn có cấu
trúc như sau:
Chương 1: Cơ sơ lý luận của quản lý hoạt động trải nghiệm theo chủ đề
giáo dục ơ trường trung học cơ sơ.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo
dục ơ trường trung học cơ sơ huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang.
Chương 3: Các biện pháp quản lý hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo
dục ơ trường trung học cơ sơ huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang.

6


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM
THEO CHỦ ĐỀ GIÁO DỤC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu
1.1.1. Các nghiên cứu trên thê giới
Tại Mĩ, năm 1902, “Câu lạc bộ trồng ngô” đầu tiên dành cho trẻ em được
thành lập, câu lạc bộ này có mục đích dạy học sinh thực hành trồng ngô, ứng
dụng khoa học kĩ thuật vào nông nghiệp thông qua các công việc nhà nông thực
tế. Hơn 100 năm sau, hệ thống các câu lạc bộ này trơ thành tổ chức phát triển
thanh thiếu niên lớn nhất của Mĩ, tiên phong trong ứng dụng học tập qua lao
động, trải nghiệm. Năm 1907, một viên tướng trong quân đội Anh đã tổ chức
một cuộc cắm trại hướng đạo đầu tiên. Hoạt động này sau phát triển thành
phong trào hướng đạo sinh rộng khắp toàn cầu. Hướng đạo là một loại hình
giáo dục trải nghiệm, chú ý đặc biệt vào các hoạt động thực hành ngoài trời,

bao gồm: cắm trại, kĩ năng sống trong rừng, kĩ năng sinh tồn, lửa trại, các trò
chơi tập thể và các môn thể thao [dẫn theo 10].
Cho đến năm 1977, với sự thành lập của “Hiệp hội Giáo dục trải nghiệm”
(Association for Experiential Education - AEE), “Giáo dục trải nghiệm” đã
chính thức được thừa nhận bằng văn bản và được tuyên bố rộng rãi. Tại Hội
nghị thượng đỉnh Liên Hiệp quốc về phát triển bền vững (2002), chương trình
“Dạy và học vì một tương lai bền vững” đã được UNESCO thông qua, trong đó
có học phần quan trọng về “Giáo dục trải nghiệm” được giới thiệu, phổ biến và
phát triển sâu rộng. Quan điểm học qua trải nghiệm đã trơ thành tư tưởng giáo
dục chính thống khi gắn liền với các nhà tâm lí học, giáo dục học như John
Dewey, Kurt Lewin, Jean Piaget, Lev Vygotsky, David Kolb, William James,
Carl Jung, Paulo Freire, Carl Rogers… và hiện nay, tư tưởng “Học thông qua
làm, học qua trải nghiệm” vẫn là một trong triết lí giáo dục điển hình của nước
Mĩ [dẫn theo 11].
7


Ở Hàn Quốc hoạt động trải nghiệm được coi là hoạt động được tiến hành
đồng thời với hoạt động dạy học các môn học. Hoạt động này được tiến hành
xuyên suốt từ tiểu học đến trung học phổ thông theo tỉ lệ từng cấp tiểu học,
THCS, THPT là 13,4%, 9,1%, 11,8% so với thời lượng các môn học. Tuy nhiên,
quan điểm của Hàn Quốc sau mỗi giờ ơ lớp học, học sinh cần được trải nghiệm
trong các giờ học ngoại khóa, các hoạt động ngoại khóa này giúp cung cấp kiến
thức bổ trợ cho các giờ học chính khóa; hướng tới sự phát triển học sinh
một cách toàn diện, vừa có tri thức để học sinh áp dụng vào thực tiễn cuộc sống,
học sinh có năng lực làm chủ kiến thức và quan tâm, chia sẻ với cộng đồng.
Nội dung chương trình của hoạt động trải nghiệm lấy cơ sơ là đặc điểm hoạt
động chủ đạo của từng lứa tuổi tiểu học, THCS, THPT. Trong đó, học sinh có ý
tưởng sáng tạo là mục tiêu của cấp Tiểu học và cấp Trung học, học sinh lĩnh hội
kiến thức qua trải nghiệm để trơ thành công dân toàn cầu với năng lực sáng

tạo là mục tiêu của cấp Trung học phổ thông [dẫn theo 11].
Chương trình giáo dục trải nghiệm của Hàn Quốc gồm bốn nhóm hoạt
động chính: Hoạt động độc lập, hoạt động câu lạc bộ, hoạt động tình nguyện,
hoạt động định hướng. Về hoạt động cụ thể trong từng nhóm, các trường ơ Hàn
Quốc lựa chọn và tổ chức thực hiện một cách linh hoạt để phù hợp với HS từng
cấp học và điều kiện kinh tế - xã hội. Trong đó, hoạt động trải nghiệm coi trọng
các hoạt động thực tiễn mang tính tự chủ của HS, do vậy, ơ Hàn Quốc, khi GV
và HS cùng tham gia bàn bạc và nêu ý kiến hoặc tự HS xây dựng kế hoạch và
phân chia công việc.
Tại Anh, trong “Chương trình giáo dục phổ thông Anh Quốc” năm 2013,
trung tâm Widehorizon thành lập năm 2004 như là niềm hi vọng của giáo dục
ngoài trời, trong đó dạy học phiêu lưu - mạo hiểm là một hình thức của trải
nghiệm sáng tạo. Tầm nhìn sứ mệnh của tổ chức này đơn giản là: “Chúng tôi
tin rằng mỗi đứa trẻ đều có cơ hội trải nghiệm những tri thức về phiêu lưu mạo
hiểm như là một phần được giáo dục trong cuộc đời chúng” Đó cũng chính là
một thức của tổ chức các hoạt động sáng tạo cho trẻ em (dẫn theo [1].

8


Ở Australia, hoạt động giáo dục ngoài trời (outdoor education activities)
được coi là một môn học trong chương trình giáo dục, thực hiện xuyên suốt từ
bậc mẫu giáo đến hết lớp 12. Hoạt động giáo dục ngoài trời kết hợp mục tiêu
học tập của các môn học khác như Giáo dục thể chất và sức khỏe, Địa lí, Lịch
sử, Khoa học, Toán, Tiếng Anh và Nghệ thuật để học sinh được phát triển về
tinh thần tự lực, sự phụ thuộc lẫn nhau và sự lãnh đạo, sự phát triển của tinh
thần phiêu lưu mạo hiểm, quản lí những rủi ro cá nhân, hành trình an toàn trong
tự nhiên,… Bên cạnh đó, hoạt động ngoại khóa (extracurricular activities) là
hoạt động được thực hiện song song với các môn học trong nhà trường. Học
sinh có thể lựa chọn để tham gia vào một số hoạt động ngoài chương trình giảng

dạy bắt buộc. Chúng được thiết kế để hỗ trợ học tập và phát triển [dẫn theo 8].
UNESCO cũng nhìn nhận giáo dục trải nghiệm như là một triển vọng
tương lai tươi sáng cho giáo dục toàn cầu trong các thập kỉ tới. Giáo dục trải
nghiệm là một phạm trù bao hàm nhiều phương pháp trong đó người dạy
khuyến khích người học tham gia trải nghiệm thực tế, sau đó phản ánh, tổng kết
lại để tăng cường hiểu biết, phát triển kĩ năng, định hình các giá trị sống và phát
triển tiềm năng bản thân, tiến tới đóng góp tích cực cho cộng đồng và xã hội.
Người dạy ơ đây có thể là: giáo viên, tình nguyện viên, hướng dẫn viên, huấn
luyện viên, bác sỹ tâm lí... Điều này thể hiện tính đơn giản, đa dạng, phổ biến
và ứng dụng của giáo dục trải nghiệm [dẫn theo 14].
Theo John Dewey, học tập qua trải nghiệm được thừa nhận là phương
pháp cốt lõi của giáo dục trải nghiệm. Học tập qua trải nghiệm xảy ra khi một
người sau khi tham gia trải nghiệm nhìn lại và đánh giá, xác định cái gì là hữu
ích hoặc quan trọng cần nhớ và sử dụng những điều này để thực hiện các hoạt
động khác trong tương lai. Học tập qua trải nghiệm diễn ra theo mô hình 5 bước
như sau:
Bước 1) Trải nghiệm: Người học làm, thực hiện một hoạt động tuân
theo các hướng dẫn cơ bản về an toàn, tổ chức hoặc quy định về thời gian, học
sinh làm trước khi được chỉ dẫn cụ thể về cách làm.
9


Bước 2) Chia sẻ: Người học chia sẻ lại các kết quả, các chú ý và những
điều quan sát, cảm nhận được trong phần hoạt động đã thực hiện của mình. Học
sinh học cách diễn đạt và mô tả lại rõ ràng nhất các kết quả của trải nghiệm và
mối tương quan của chúng.
Bước 3) Phân tích: Người học cùng thảo luận, nhìn lại cả quá trình trải
nghiệm, phân tích và phản ánh lại. Họ sẽ liên hệ trải nghiệm với chủ đề của hoạt
động và các kĩ năng sống mà người học thu lượm được.
Bước 4) Tổng quát: Liên hệ những kết quả và điều học được từ trải nghiệm

với các ví dụ trong cuộc sống thực tế. Bước này thúc đẩy người học suy nghĩ về
việc có thể áp dụng những điều học được vào các tình huống khác như thế nào.
Bước 5) Áp dụng: Sử dụng những kĩ năng, hiểu biết mới vào cuộc sống thực tế,
người học trực tiếp áp dụng những điều học được vào tình huống tương tự hoặc
các tình huống khác - thực hành [dẫn theo 13].
Như vậy, các công trình nghiên cứu trên thế giới đã nhấn mạnh hoạt động
trải nghiệm đã hướng tới sự phát triển học sinh một cách toàn diện, vừa có tri
thức để học sinh áp dụng vào thực tiễn cuộc sống, học sinh có năng lực làm chủ
kiến thức và quan tâm, chia sẻ với cộng đồng; hoạt động trải nghiệm coi trọng
các hoạt động thực tiễn mang tính tự chủ của HS và phát triển kĩ năng, định
hình các giá trị sống và phát triển tiềm năng bản thân, tiến tới đóng góp tích
cực cho cộng đồng và xã hội.
1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam
Các nghiên cứu về hoạt động trải nghiệm
Năm 2011, lần đầu tiên khoa Quốc tế - Đại học Quốc gia Hà Nội liên kết
với Đại học Keuka, Mỹ sinh viên thuộc chương trình đào tạo Cử nhân khoa học
ngành Quản lí, được tiếp cận với môn học “Giáo dục trải nghiệm”. Môn học
nhằm giúp sinh viên gần gũi hơn với cuộc sống, với xã hội và có thêm được
những trải nghiệm thực tế trong cuộc sống [10].
Năm 2013, tác giả Nguyễn Thị Tính nghiên cứu về Giáo dục ky năng sống
và giá tri sống cho học sinh trung học phổ thông, đã chỉ rõ kỹ năng sống của
học
10


sinh chỉ được hình thành và phát triển thông qua hoạt động trải nghiệm và
bằng hoạt động trải nghiệm của người học [12].
Các nghiên cứu về quản lý hoạt động trải nghiệm
Chương trình giáo dục phổ thông: Hoạt động trải nghiệm và hoạt động
trải nghiệm, hướng nghiệp Ban hành kèm theo Thông tư số 32/2018/TTBGDĐT ngày 26 tháng 12 năm 2018 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo

[2], đã nhấn mạnh hoạt động trải nghiệm và hoạt động trải nghiệm, hướng
nghiệp là hoạt động giáo dục do nhà giáo dục định hướng, thiết kế và hướng
dẫn thực hiện, tạo cơ hội cho học sinh tiếp cận thực tế, thể nghiệm các cảm xúc
tích cực, khai thác những kinh nghiệm đã có và huy động tổng hợp kiến thức,
kĩ năng của các môn học để thực hiện những nhiệm vụ được giao hoặc giải
quyết những vấn đề của thực tiễn đời sống nhà trường, gia đình, xã hội phù hợp
với lứa tuổi; thông qua đó, chuyển hoá những kinh nghiệm đã trải qua thành tri
thức mới, hiểu biết mới, kĩ năng mới góp phần phát huy tiềm năng sáng tạo và
khả năng thích ứng với cuộc sống, môi trường và nghề nghiệp tương lai.
Tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường Tiểu học thành
phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên do tác giả Trần Thị Thanh Thủy thực hiện
đã phân tích một số vấn đề lý luận cơ bản ơ trường tiểu học như: Mục tiêu; Vị
trí, vai trò; Nội dung, hình thức của hoạt động trải nghiệm. Trong tổ chức hoạt
động trải nghiệm cho học sinh ơ các trường Tiểu học, tác giả đã đề cập đến quy
trình quản lý gồm: Lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, chí đạo thực hiện và kiểm
tra, đánh giá tổ chức hoạt động trải nghiệm. Tác giả đã đề xuất một số biện
pháp như: Nâng cao nhận thức cho GV và CBQL về hoạt động trải nghiệm và
tổ chức HĐTN cho học sinh trong nhà trường tiểu học; Bồi dưỡng cho giáo
viên tiểu học về kỹ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh; Kế hoạch
hóa tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh phù hợp với điều kiện của nhà
trường; Phối hợp với các lực lượng giáo dục ngoài nhà trường trong tổ chức
HĐTN cho HS tiểu học; Hoàn thiện các điều kiện phục vụ tổ chức HĐTN cho
HS tiểu học [14].

11


Các nghiên cứu về quản lý hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục
Theo Nguyễn Thị Minh Nguyệt với đề tài Quản ly hoạt động trải nghiệm
sáng tạo theo chu đề giáo dục ở trường trung học phổ thông Thái Nguyên, tỉnh

Thái Nguyên đã đề cập đến một số biện pháp như: Nâng cao nhận thức cho
CBQL, GV, các lực lượng giáo dục về tầm quan trọng của tổ chức hoạt động
trải nghiệm sáng tạo theo chủ đề giáo dục đối với HS ơ trường trunh học phổ
thông Thái Nguyên; Phát triển chương trình hoạt động trải nghiệm sáng tạo phù
hợp với điều kiện của nhà trường; Bồi dưỡng nghiệp vụ, chuyên môn cho
CBQL, GV theo chủ đề giáo dục với nội dung, chương trình, kế hoạch đã xây
dựng; Chỉ đạo GV đa dạng hóa các hình thức hoạt động trải nghiệm sáng tạo
phù hợp với điều kiện của nhà trường... [11].
Nguyễn Thị Thế Bình trong bài viết “Tổ chức hoạt động trải nghiệm theo
chu đề trong dạy học lịch sử ở trường phố thông” đã nhấn mạnh tầm quan
trọng của việc tổ chức hoạt động trải nghiệm theo chủ đề lịch sử trong môn
Lịch sử, tác giả đưa ra quy thiết kế hoạt động trải nghiệm theo chủ đề trong dạy
học Lịch sử gồm các bước: Lập kế hoạch, thiết kế hoạt động trải nghiệm, tổ
chức HĐTN và đánh giá HĐTN, tác giả đi đến kết luận “Để HĐTN trong dạy
học Lịch sử đạt hiệu quả tốt, đòi hỏi GV bộ môn phải không ngừng trau dồi
kiến thức chuyên môn sâu, rộng, có nghiệp vụ sư phạm vững vàng, biết vận
dụng linh hoạt và sáng tạo các phương pháp, phương tiện, kĩ thuật dạy học” [7].
Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu trên chỉ đề cập đến từng mặt giáo
dục, chưa có công trình nghiên cứu nào về quản lý hoạt động trải nghiệm theo
chủ đề giáo dục cho HS các trường THCS. Vì vậy, nhằm nâng cao chất lượng
hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục cho HS các trường THCS, tác giả
chọn đề tài Quản lý hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục cho HS các
trường THCS huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang làm đề tài nghiên cứu luận
văn thạc sĩ.

12


1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Hoạt động trải nghiệm

Theo từ điển Bách khoa Việt Nam "trải nghiệm theo nghĩa chung nhất là
bất kì một trạng thái có màu sắc xúc cảm nào được chu thể cảm nhận, trải qua,
đọng lại thành bộ phận (cùng với tri thức, y thức…) trong đời sống tâm lí của
từng người. Theo nghĩa hẹp hơn, chuyên biệt hơn của tâm lí học, là những tín
hiệu bên trong, nhờ đó nghĩa của các sự kiện đang diễn ra đối với cá nhân
được y thức, chuyển thành y riêng của cá nhân, góp phần lựa chọn tự giác các
động cơ cần thiết, điều chỉnh hành vi của cá nhân” [9].
“Hoạt động trải nghiệm là hoạt động giáo dục, trong đó, dưới sự hướng
dẫn và tổ chức của nhà giáo dục, từng cá nhân HS được trực tiếp hoạt động
thực tiễn trong nhà trường hoặc xã hội, qua đó phát triển tình cảm, đạo đức,
phẩm chất nhân cách, các năng lực và tích lũy kinh nghiệm riêng cũng như phát
huy tiềm năng sáng tạo của mỗi cá nhân” [5, tr.9].
Theo Hiệp hội “Giáo dục trải nghiệm” quốc tế: “hoạt động trải nghiệm là
một phạm trù bao hàm nhiều phương pháp trong đó người dạy khuyến khích
người học tham gia các trải nghiệm thực tế, sau đó phản ánh, tổng kết lại để
tăng cường hiểu biết, phát triển kĩ năng, định hình các giá trị sống và phát triển
các năng lực bản thân, tiến tới đóng góp tích cực cho cộng đồng và xã hội”[4].
Theo tác giả luận văn, hoạt động trải nghiệm là các hoạt động giáo dục
trong đó với vai tro hướng dẫn chu đạo của GV, học sinh trải nghiệm đời sống
thực tiễn để tiếp thu, tổng hợp kiến thức và ky năng, thái độ, qua đó hình thành
những phẩm chất chu yếu, năng lực chung và một số năng lực đặc thù cho HS.
1.2.2. Hoạt động trải nghiệm theo chủ đề giáo dục
Theo Thông tư 12/2011/TT-BGDĐT, Điều lệ trường trung học cơ sơ,
trường trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học, tại Điều 26.
Các hoạt động giáo dục, mục 1 quy định: Các hoạt động giáo dục bao gồm

13


hoạt động trong giờ lên lớp và hoạt động ngoài giờ lên lớp nhằm giúp học sinh

phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm my và các ky năng cơ
bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, xây dựng tư cách
và trách nhiệm công dân; chuẩn bi cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào
cuộc sống lao động [3].
Hoạt động giáo dục theo nghĩa rộng là “những hoạt động có chu đích, có
kế hoạch, có sự định hướng của nhà giáo dục, được thực hiện thông qua những
cách thức phù hợp để chuyển tải nội dung giáo dục đến người học nhằm thực
hiện mục tiêu giáo dục [11, tr.14].
Hoạt động giáo dục theo nghĩa hẹp dùng để chỉ các hoạt động giáo dục
được tổ chức ngoài giờ dạy các môn học gồm: Hoạt động tập thể (sinh hoạt lớp,
sinh hoạt trường, sinh hoạt Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh, sinh hoạt
Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh); Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
được tổ chức theo các chủ đề giáo dục; Hoạt động giáo dục hướng nghiệp (cấp
trung học cơ sơ và cấp trung học phổ thông) giúp HS tìm hiểu để định hướng
tiếp tục học tập và định hướng nghề nghiệp; Hoạt động giáo dục nghề nghiệp
phổ thông (cấp trung học phổ thông).
Theo Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể do Bộ GD&ĐT ban
hành thì hoạt động giáo dục (nghĩa rộng) ơ tường phổ thông bao gồm hoạt động
dạy học và hoạt động trải nghiệm.
Chu đề giáo dục là những nội dung giáo dục được tích hợp theo một lĩnh
vực cụ thể hoặc một nội dung giáo dục gắn với mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể có tác
dụng hình thành phát triển năng lực HS đáp ứng chuẩn đầu ra của chương
trình giáo dục [11, tr.16].
Theo những phân tích trên, theo chúng tôi: Hoạt động trải nghiệm theo
chu đề giáo dục cho HSTHCS là hoạt động được tổ chức, thiết kế theo chu đề
giáo dục giúp HS có nhiều cơ hội trải nghiệm thực tế cuộc sống lao động, học
tập phát triển bản thân và phát triển cộng đồng.

14