Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại trường đại học phòng cháy chữa cháy bộ công an
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.39 MB, 104 trang )
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
HÀ ĐĂNG TUẤN
QUẢN LÝ CHI THƢỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC PHÒNG CHÁY CHỮA CHÁY
BỘ CÔNG AN
LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG
HÀ NỘI - 2020
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
HÀ ĐĂNG TUẤN
QUẢN LÝ CHI THƢỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC PHÒNG CHÁY CHỮA CHÁY
BỘ CÔNG AN
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60 34 04 10
LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
XÁC NHẬN CỦA
CÁN BỘ HƢỚNG DẪN
XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ
CHẤM LUẬN VĂN
HÀ NỘI - 2020
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn này là kết quả nghiên cứu của riêng tôi. Kết
quả nghiên cứu và các nội dung được nêu trong luận văn mang tính trung thực,
có nguồn gốc rõ ràng. Những kết luận của luận văn chưa được công bố dưới bất
kỳ hình thức nào.
TÁC GIẢ LUẬN VĂN
Hà Đăng Tuấn
LỜI CẢM ƠN
Qua hai năm học tập tại Trƣờng Đại học Kinh tế - ĐHQGHN, với sự nỗ
lực không ngừng của bản thân và sự hƣớng dẫn tận tình của các thầy cô trong
trƣờng, đến nay tôi đã hoàn thành xong luận văn Thạc sỹ với đề tài “Quản lý
chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc tại trƣờng Đại học Phòng cháy
chữa cháy Bộ Công an”.
Trƣớc hết, cho phép tôi đƣợc bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS
Phí Mạnh Hồng; ngƣời đã luôn tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá
trình nghiên cứu và hoàn thành Luận văn. Tôi cũng xin trân trọng cảm ơn tới
Ban Giám hiệu nhà trƣờng, các Phòng ban chức năng và tập thể giảng viên
khoa Kinh tế chính trị thuộc Trƣờng Đại học Kinh tế - ĐHQGHN đã giúp đỡ
tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu tại Trƣờng. Nhân dịp này cho
tôi xin chân thành cảm ơn tập thể đội ngũ cán bộ làm công tác nghiệp vụ chi
thƣờng xuyên NSNN tại trƣờng Đại học Phòng cháy chữa cháy Bộ Công an
đã nhiệt tình giúp đỡ và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi trong qua trình thu
thập số liệu, nắm tình hình thực tế tại đơn vị.
Cuối cùng, tôi xin chân thành cám ơn tập thể lớp QLKT2-K26, trƣờng
Đại học Kinh tế - ĐHQGHN, lãnh đạo, đồng nghiệp nơi tôi đang công tác, gia
đình và bạn bè đã tạo mọi điều kiện, động viên, khuyến khích và giúp đỡ tôi
suốt quá trình học tập nghiên cứu.
Mặc dù đã nỗ lực cố gắng song không tránh khỏi những thiếu sót. Kính
mong quý thầy, cô, các chuyên gia tiếp tục giúp đỡ, đóng góp ý kiến để Luận văn
đƣợc hoàn thiện hơn nữa nghiên cứu của mình cả về mặt thực tiễn và lý luận.
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................... i
DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................ ii
DANH MỤC SƠ ĐỒ ....................................................................................... iii
PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................... 1
CHƢƠNG 1TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN
VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHI THƢỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH
NHÀ NƢỚC TẠI CƠ SỞ GIÁO DỤC CÔNG LẬP THUỘC LỰC LƢỢNG
VŨ TRANG ...................................................... !Unexpected End of Formula
1.1. Tổng quan nghiên cứu............................................................................ 5
1.1.1. Công trình nghiên cứu đã công bố liên quan đến đề tài ................. 5
1.1.2. Nhận xét chung về các công trình cần nghiên cứu và khoản trống
cần nghiên cứu .......................................................................................... 7
1.2. Cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác quản lý chi thƣờng xuyên ngân
sách nhà nƣớc tại cơ sở giáo dục công lập thuộc lực lƣợng vũ trang ........... 7
1.2.1. Khái quát chung về cơ sở giáo dục công lập .................................. 7
1.2.2. Chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc ......................................... 11
1.2.3. Quản lý chi thƣờng xuyên NSNN tại cơ sở giáo dục công lập
thuộc lực lƣợng vũ trang ......................................................................... 12
1.2.4. Nội dung quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc tại cơ sở
giáo dục công lập thuộc lực lƣợng vũ trang............................................ 16
1.2.5. Các nhân tố ảnh hƣởng đến chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc
tại cơ sở giáo dục công lập thuộc lực lƣợng vũ trang ............................. 24
1.2.6. Tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách
nhà nƣớc tại cơ sở giáo dục công lập thuộc lực lƣợng vũ trang ............. 29
1.3. Kinh nghiệm quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc của một số
cơ sở đào tạo thuộc ngành Công an và bài học rút ra ................................. 32
1.3.1. Kinh nghiệm quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc của
Học viên An ninh, Bộ Công an ............................................................... 32
1.3.2. Kinh nghiệm quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc của
Học viện Cảnh sát nhân dân, Bộ Công an .............................................. 36
1.3.3. Bài học kinh nghiệm rút ra cho trƣờng Đại học Phòng cháy chữa
cháy ......................................................................................................... 40
CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................ 41
2.1. Phƣơng pháp thu thập số liệu ............................................................... 41
2.1.1. Thu thập số liệu sơ cấp ................................................................. 41
2.1.2. Thu thập số liệu thứ cấp ................................................................ 41
2.2. Phƣơng pháp xử lý dữ liệu ................................................................... 41
2.2.1. Phƣơng pháp phân tích.................................................................. 41
2.2.2. Phƣơng pháp thống kê, mô tả ....................................................... 42
2.2.3. Phƣơng pháp so sánh .................................................................... 42
2.2.4. Phƣơng pháp đánh giá ................................................................... 42
2.3. Địa điểm và thời gian thực hiện nghiên cứu ........................................ 43
CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI THƢỜNG
XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC PHÒNG
CHÁY CHỮA CHÁY..................................................................................... 44
3.1. Khái quát chung về trƣờng Đại học Phòng cháy chữa cháy ................ 44
3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển trƣờng Đại học Phòng cháy
chữa cháy ................................................................................................ 44
3.1.2. Chức năng, nhiệm vụ của trƣờng Đại học Phòng cháy chữa cháy46
3.1.3. Mô hình quản lý của Đại học Phòng cháy chữa ........................... 47
3.2. Hệ thống các văn bản pháp luật sử dụng trong công tác chi thƣờng
xuyên ngân sách nhà nƣớc tại trƣờng Đại học PCCC Bộ Công an ............ 49
3.3. Thực trạng về công tác quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc
tại trƣờng Đại học Phòng cháy chữa cháy .................................................. 51
3.3.1. Thực trạng công tác lập dự toán chi thƣờng xuyên ngân sách
nhà nƣớc ................................................................................................. 51
3.3.2. Thực trạng công tác chấp hành dự toán ........................................ 60
3.3.3. Thực trạng công tác quyết toán ..................................................... 64
3.4. Đánh giá chung quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc tại
Trƣờng Đại học Phòng cháy chữa cháy, Bộ Công an ................................. 68
3.4.1. Những thành công chính ............................................................... 68
3.4.2. Những hạn chế trong quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà
nƣớc ........................................................................................................ 70
CHƢƠNG 4: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG
TÁC QUẢN LÝ CHI THƢỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC PHÒNG CHÁY CHỮA CHÁY .................................. 75
4.1. Định hƣớng phát triển và phƣơng hƣớng hoàn thiện quản lý chi thƣờng
xuyên ngân sách nhà nƣớc tại trƣờng Đại học Phòng cháy chữa cháy....... 75
4.1.1. Dự báo bối cảnh mới có ảnh hƣởng đến quản lý chi thƣờng xuyên
ngân sách nhà nƣớc ở trƣờng Đại học Phòng cháy chữa cháy ............... 75
4.1.2. Định hƣớng phát triển của trƣờng Đại học Phòng cháy chữa cháy
đến năm 2030 .......................................................................................... 76
4.1.3. Những thuận lợi, khó khăn đối với quản lý chi thƣờng xuyên
ngân sách nhà nƣớc ở trƣờng Đại học Phòng cháy chữa cháy trong giai
đoạn mới ................................................................................................. 78
4.1.4. Phƣơng hƣớng hoàn thiện công tác quản lý chi thƣờng xuyên ngân
sách nhà nƣớc tại trƣờng Đại học phòng cháy chữa cháy ...................... 79
4.2. Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi thƣờng xuyên ngân
sách nhà nƣớc tại trƣờng Đại học Phòng cháy chữa cháy .......................... 80
4.2.1. Hoàn thiện công tác lập dự toán chi thƣờng xuyên ngân sách
nhà nƣớc ................................................................................................. 80
4.2.2. Hoàn thiện công tác chấp hành dự toán chi thƣờng xuyên ngân
sách nhà nƣớc .......................................................................................... 83
4.2.3. Hoàn thiện công tác quyết toán chi thƣờng xuyên ngân sách
nhà nƣớc ................................................................................................. 84
4.2.4. Hoàn thiện công tác thanh tra, kiểm tra, thực hành tiết kiệm, chống
lãng phí và thực hiện công khai tài chính, ngân sách nhà nƣớc ............. 85
4.2.5. Tiếp tục bồi dƣỡng, nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ quản lý
tài chính, mở rộng ứng dụng công nghệ vào quản lý.............................. 86
KẾT LUẬN ..................................................................................................... 88
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 90
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
ST
Nguyên nghĩa
Ký hiệu
1
ANND
An ninh nhân dân
2
CAND
Công an nhân dân
3
CNCH
Cứu nạn cứu hộ
4
CSGD
Cơ sở giáo dục
5
CSND
Cảnh sát nhân dân
6
CTX
Chi thƣờng xuyên
7
ĐHQGHN
Đại học Quốc gia Hà Nội
8
ĐVSN
Đơn vị sự nghiệp
9
LLVT
Lực lƣợng vũ trang
10
NSNN
Ngân sách nhà nƣớc
11
PCCC
Phòng cháy chữa cháy
i
DANH MỤC CÁC BẢNG
STT
Bảng
1
Bảng 3.1
Nội dung
Dự toán chi thƣờng xuyên dự kiến giao thực
hiện năm 2014-2019
Trang
51
Dự toán phân bổ chi tiết ngân sách chi thƣờng
2
Bảng 3.2 xuyên tại trƣờng Đại học PCCC, Bộ Công an từ
53
năm 2014-2019
3
Bảng 3.3 Kết quả khảo sát về lập dự toán
59
4
Bảng 3.4 Kết quả khảo sát một số nội dung về lập dự toán
60
Kết quả thực hiện chi kinh phí thƣờng xuyên tại
5
Bảng 3.5 trƣờng Đại học PCCC, Bộ Công an từ năm
61
2014 - 2019
6
Bảng 3.6 Kết quả khảo sát việc chấp hành dự toán
64
7
Bảng 3.7 Kết quả khảo sát công tác quyết toán
65
8
Bảng 3.8 Kết quả khảo sát công tác thanh tra kiểm tra
67
ii
DANH MỤC SƠ ĐỒ
STT
Sơ đồ
1
Sơ đồ 3.1
Nội dung
Trang
Bộ máy tổ chức trƣờng Đại học PCCC
47
Bộ Công an
iii
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trải qua 57 năm xây dựng và phát triển, tiền thân là Tổ Giáo dục Phòng
cháy chữa cháy, đến nay trƣờng Đại học Phòng cháy chữa cháy Bộ Công an đã
có bƣớc phát triển đào tạo vƣợt bậc về cả qui mô, chất lƣợng và các tiêu chí của
một trƣờng trọng điểm về đào tạo lực lƣợng cảnh sát phòng cháy chữa cháy và
cứu hộ cứu nạn của Bộ Công an. Những học viên tốt nghiệp ra trƣờng có năng
lực toàn diện về phẩm chất chính trị, tri thức và thể chất, là thành quả của quá
trình làm việc mang tính khoa học và kỷ luật cao của cả hệ thống đào tạo. Trong
đó, vai trò của ngƣời thầy là quyết định, nhƣng cũng không thể không kể đến
những đóng góp hết sức quan trọng của những cán bộ làm công tác quản lý chi
thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc.
Quản lý chi ngân sách nhà nƣớc luôn là công cụ hiệu quả đối với mỗi
quốc gia trong việc thực hiện các mục tiêu chiến lƣợc. Ở Việt Nam, để phục vụ
cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc, phát triển nền kinh tế thị
trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa thì công tác quản lý chi ngân sách nhà nƣớc
có vai trò quyết định trong hệ thống kinh tế. Việc thực hiện tốt Quản lý chi ngân
sách nhà nƣớc cũng nhƣ có sự điều chỉnh, giải pháp phù hợp với tình hình mới là
yêu cầu hết sức cần thiết và là mối quan tâm lớn của Đảng, Nhà nƣớc.
Trong nhiều năm qua, quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc
của trƣờng Đại học PCCC đã đạt đƣợc những kết quả quan trọng. Quản lý chi
thƣờng xuyên luôn bảo đảm tính minh bạch và rõ ràng, đúng chế độ. Điều đó
góp phần đảm bảo đảm nguồn tài chính của trƣờng đƣợc sử dụng hữu ích, góp
phần quan trọng vào nâng cao chất lƣợng đào tạo tại trƣờng Đại học Phòng
cháy chữa cháy.
Tuy nhiên, trong điều kiện nguồn kinh phí Bộ cấp hàng năm có hạn,
quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc của nhà trƣờng cũng còn nhiều
1
vƣớng mắc, khó khăn nhất định. Cơ cấu chi chƣa hợp lý, sử dụng kinh phí
chƣa thực sự hiệu quả, cơ sở vật chất còn chƣa đáp ứng đƣợc nhu cầu dạy và
học. Mặt khác, chất lƣợng lập kế hoạch tài chính chƣa cao, phối hợp giữa các
bộ phận trong lập kế hoạch tài chính chƣa thật tốt, một số quy định trong quy
chế chi tiêu chƣa thật hợp lý,..Thực tế đó đặt ra yêu cầu cần có sự nghiên cứu
một cách có hệ thống nhằm tìm ra giải pháp khắc phục những bất cập hiện
nay trong quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc tại trƣờng, bảo đảm
các nguồn chi thƣờng xuyên của trƣờng đƣợc sử dụng ngày càng hiệu quả
hơn, bảo đảm cho trƣờng thực hiện nhiệm vụ chính trị ngày càng tốt hơn.
Xuất phát từ lý do trên và nhận thức đƣợc tầm quan trọng của công tác
quản lý NSNN, tác giả chọn đề tài: “Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà
nước tại trường Đại học Phòng cháy chữa cháy Bộ Công an” làm đề tài luận
văn thạc sỹ chuyên ngành Quản lý kinh tế.
2. Câu hỏi nghiên cứu
Luận văn hƣớng tới việc trả lời các câu hỏi sau:
- Thực tiễn công tác quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc tại
trƣờng Đại học Phòng cháy chữa cháy giai đoạn 2014-2019?
- Hiệu quả và các yếu tố ảnh hƣởng đến công tác quản lý chi thƣờng
xuyên ngân sách nhà nƣớc tại trƣờng Đại học Phòng cháy chữa cháy giai
đoạn 2014-2019 trong tình hình hội nhập và phát triển của đất nƣớc?
- Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách tại
Trƣờng Đại học Phòng cháy chữa cháy?
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
3.1. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
Mục tiêu nghiên cứu: Trên cơ sở hệ thống hóa lý thuyết và phân tích
thực trạng về quản lý chi thƣờng xuyên NSNN tại trƣờng ĐH PCCC Bộ Công
2
an, đề xuất các giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi thƣờng
xuyên ngân sách nhà nƣớc tại cơ sở đào tạo này.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
Luận văn hƣớng tới việc trả lời các câu hỏi sau:
- Thực tiễn công tác quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc tại
trƣờng Đại học Phòng cháy chữa cháy giai đoạn 2014-2019?
- Có những hạn chế gì trong quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà
nƣớc tại trƣờng Đại học Phòng cháy chữa cháy giai đoạn 2014-2018?
- Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách tại
Trƣờng Đại học Phòng cháy chữa cháy?
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
4.1. Đối tượng nghiên cứu: Công tác quản lý chi thƣờng xuyên NSNN
tại Trƣờng Đại học Phòng cháy chữa cháy Bộ Công an.
4.2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài
Phạm vi về không gian, đề tài nghiên cứu chủ yếu tập trung làm rõ
những nội dung cơ bản của quản lý chi thƣờng xuyên NSNN theo chu
trình với chủ thể quản lý là Phòng Hậu cần - Đại học Phòng cháy chữa
cháy Bộ Công an.
Về nội dung, trong luận văn này chỉ nghiên cứu nội dung quản lý chi
thƣờng xuyên NSNN của trƣờng Đại học Phòng cháy chữa cháy; bộ máy và cán
bộ quản lý ngân sách nhà nƣớc đƣợc coi là nhân tố ảnh hƣởng.
Về thời gian, đề tài nghiên cứu thực trạng quản lý chi thƣờng xuyên
ngân sách nhà nƣớc tại trƣờng Đại học phòng cháy chữa cháy trong thời kỳ
2014-2019. Các giải pháp đƣợc đề xuất cho thời kỳ tới năm 2025.
5. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung
của luận văn gồm 4 chƣơng:
3
Chƣơng 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu, cơ sở lý luận và thực tiễn về
quản lý chi thƣờng xuyên NSNN tại CSGD công lập thuộc lực lƣợng vũ trang.
Chƣơng 2. Phƣơng pháp nghiên cứu
Chƣơng 3. Thực trạng công tác quản lý chi thƣờng xuyên NSNN tại
trƣờng Đại học Phòng cháy chữa cháy
Chƣơng 4. Phƣơng hƣớng và giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi
thƣờng xuyên NSNN tại trƣờng Đại học phòng cháy chữa cháy.
4
CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ
THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHI THƢỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH
NHÀ NƢỚC TẠI CƠ SỞ GIÁO DỤC CÔNG LẬP
THUỘC LỰC LƢỢNG VŨ TRANG
1.1. Tổng quan nghiên cứu
1.1.1. Công trình nghiên cứu đã công bố liên quan đến đề tài
Liên quan đến đề tài đã có không ít các công trình nghiên cứu, sách,
báo, luận án, luận văn xoay quanh vấn đề này thể hiện với nhiều khía cạnh và
phạm vi khác nhau nhƣ:
Phan Thị Phƣơng Thảo (2018) “Thực trạng chi tiêu công của Việt Nam
hiện nay và giải pháp cải thiện hiệu suất trong chi tiêu công”.
Trong bài viết này tác giả đã nêu thực trạng chi tiêu công của Việt Nam
trong thời gian từ 2011-2017, trong đó cũng đã chỉ ra các nguyên nhân cơ bản
dẫn đến sự kém hiệu quả trong chi tiêu công của Việt Nam nhƣ: Thiếu sự kết
nối giữa chi đầu tƣ và chi thƣờng xuyên cho vận hành và duy tu bảo dƣỡng;
bất cập giữa chỉ tiêu biên chế với trình độ và nhu cầu thực tế, đồng thời tác
giả cũng đƣa ra các gải pháp cụ thể để cải thiện hiệu xuất chi tiêu công.
Nguyễn Thùy Linh (2015) “Hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính tại Trường
Bồi dưỡng cán bộ tài chính”. Luận văn thạc sĩ kinh tế, Học viện Tài chính.
Luận văn đã trình bày một số lý luận chung về đơn vị sự nghiệp công
lập và cơ chế quản lý tài chính các đơn vị sự nghiệp công lập (SNCL); đã
phân tích đánh giá thực trạng cơ chế quản lý tài chính nói chung và quản lý
chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc nói riêng tại Trƣờng Bồi dƣỡng cán bộ
tài chính và đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện cơ chế quản lý
tài chính tại Trƣờng Bồi dƣỡng cán bộ tài chính.
5
Nguyễn Tấn Lƣợng (2011) “Hoàn thiện quản lý tài chính tại các
trường đại học công lập tự chủ tài chính trên địa bàn Thành phố Hồ Chí
Minh”. Luận văn thạc sĩ kinh tế, Học viện Tài chính
Luận văn đã đi sâu phân tích đánh giá và đƣa ra giải pháp để quản lý
tài chính của các trƣờng đại học công lập. Luận văn tập trung đi sâu vào phân
tích, đánh giá công tác quản lý các nguồn thu và quản lý chi.
Vũ Thị Thanh Thủy (2012) “Quản lý tài chính các trường Đại học Công
lập ở Việt Nam”. Luận án tiến sỹ kinh tế. Trƣờng Đại học Kinh tế quốc dân.
Luận án đã hệ thống hóa cơ bản về quản lý tài chính các trƣờng đại học
công lập ở Việt Nam đồng thời đƣa ra các giải pháp tối ƣu nhằm hoàn thiện cơ
chế quản lý tài chính đối với các trƣờng Đại học công lập ở Việt Nam hiện nay.
Tuy nhiên, điểm mạnh của luận án là đƣa ra các giải pháp đối với công tác
quản lý với vai trò của cơ quan quản lý, trong khi đó chƣa đề cập đến công tác
quản lý tại các trƣờng đại học với vai trò đơn vị thực hiện.
Phạm Văn Năm (2007) “Hoàn thiện quản lý tài chính ở trường đại học
Phòng cháy chữa cháy trong giai đoạn hiện nay”. Luận văn thạc sỹ kinh tế,
Học Viện chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh.
Luận văn nghiên cứu làm rõ các vấn đề lý luận cơ bản về khái niệm, mô
hình, các hình thức, công cụ quản lý tài chính đối với đơn vị sự nghiệp nói chung
và thực tiễn quản lý tài chính của trƣờng Đại học Phòng cháy chữa cháy, phân tích
thực trạng quản lý tài chính tại đơn vị giai đoạn 2003-2005 và đề xuất các giải
pháp hoàn thiện quản lý tài chính tại trƣờng Đại học Phòng cháy chữa cháy.
Mai Thị Phƣơng Thúy (2015) “Tăng cường quản lý chi thường xuyên tại
trường đại học lao động xã hội – cơ sở Sơn Tây”. Luận văn thạc sỹ kinh doanh
và quản lý, trƣờng Đại học Thăng Long.
Trong luận văn này tác giả đã làm rõ vai trò trong việc thực hiện đúng các
nguyên tắc cơ bản trong việc quản lý các khoản chi thƣờng xuyên ngân sách nhà
6
nƣớc: Nguyên tắc quản lý theo dự toán – Nguyên tắc tiết kiệm, hiệu quả Nguyên tắc đảm bảo chi trả trực tiếp qua kho bạc nhà nƣớc, đồng thời thực hiện
đúng và đầy đủ nội dung công khai tài chính theo chế độ hiện hành. Việc công
khai tài chính đƣợc thực hiện ở các mảng thu - chi của trƣờng, phân bổ ngân
sách, báo cáo quyết toán và các chế độ chính sách.
1.1.2. Nhận xét chung về các công trình cần nghiên cứu và khoản trống
cần nghiên cứu
Nhƣ vậy qua tham khảo nội dung các công trình nghiên cứu nhận thấy:
mặc dù mặc dù có nhiều nghiên cứu đã trình bày khá cụ thể và chi tiết nội
dung về mặt lý thuyết căn bản, những chỉ tiêu phản ánh thực trạng công tác
quản lý tài chính, quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách nhà nƣớc của đơn vị cụ
thể, với nhiều ý tƣởng hay có thể kế thừa.
Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu hoặc không phù hợp về thời gian
nghiên cứu, hoặc mới chỉ đƣa ra các giải pháp chung và các giải pháp cho đơn
vị cụ thể, chƣa đề cập đến những nét đặc thù của quản lý chi thƣờng xuyên
ngân sách nhà nƣớc tại các trƣờng đại học thuộc lực lƣợng vũ trang (Quân đội
và Công an), đặc biệt là cơ sở giáo dục trong lực lƣợng Công an nhân dân cụ
thể là trƣờng Đại học Phòng cháy chữa cháy Bộ Công an.
Vì vậy, việc tác giả đi sâu nghiên cứu công tác quản lý chi thƣờng xuyên
NSNN thông qua quá trình lập dự toán, chấp hành dự toán, quyết toán và kiểm
soát chi thƣờng xuyên NSNN tại trƣờng Đại học Phòng cháy chữa cháy Bộ
Công an là không trùng lặp với các công trình nghiên cứu đi trƣớc.
1.2. Cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác quản lý chi thƣờng xuyên ngân
sách nhà nƣớc tại cơ sở giáo dục công lập thuộc lực lƣợng vũ trang
1.2.1. Khái quát chung về cơ sở giáo dục công lập
1.2.1.1. Những khái niệm cơ bản
Đơn vị sự nghiệp là loại hình tổ chức dịch vụ công đƣợc nhà nƣớc lập
7
hoặc cho phép thành lập nhằm thực hiện chức năng có tổng các dịch vụ sự
nghiệp công cho xã hội.
Đơn vị sự nghiệp công lập là tổ chức do cơ quan có thẩm quyền của
Nhà nƣớc, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội thành lập theo quy định
của pháp luật, có tƣ cách pháp nhân, cung cấp dịch vụ công, phục vụ quản lý
nhà nƣớc (Điều 9, Luật Viên chức năm 2019).
Lực lượng vũ trang nhân dân gồm Quân đội nhân dân, Công an nhân
dân và Dân quân tự vệ. Lực lƣợng vũ trang nhân dân có nhiệm vụ sẵn sàng
chiến đấu, chiến đấu, phục vụ chiến đấu, bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống
nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội;
bảo vệ Nhân dân, Đảng, Nhà nƣớc, chế độ xã hội chủ nghĩa, thành quả cách
mạng; cùng toàn dân xây dựng đất nƣớc và thực hiện nghĩa vụ quốc tế (Điều 23
Luật Quốc phòng năm 2018)
Cơ sở giáo dục công lập là tổ chức thực hiện hoạt động giáo dục trong
hệ thống giáo dục quốc dân, do cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền quyết định
thành lập và nhà nƣớc trực tiếp tổ chức quản lý. Nguồn kinh phí cho các
nhiệm vụ chi thƣờng xuyên và đầu tƣ xây dựng cơ sở vật chất chủ yếu do
ngân sách nhà nƣớc bảo đảm.
Cơ sở giáo dục công lập thuộc lực lượng vũ trang là đơn vị sự nghiệp
công lập do Bộ Quốc phòng, Bộ Công an thành lập, có chức năng chính là
cung cấp các dịch vụ giáo dục, đào tạo phục vụ lực lƣợng vũ trang. Ngoài ra,
các đơn vị này còn có chức năng cung cấp các dịch vụ giáo dục, đào tạo phục
vụ toàn xã hội.
1.2.1.2. Phân loại các đơn vị sự nghiệp công lập
Có rất nhiều tiêu thức để phân loại đơn vị sự nghiệp công lập. Nghiên
cứu sẽ tiến hành phân loại dựa vào các tiêu thức sau:
* Theo Luật Viên chức số 26/VBHN-VPQH ngày 16 tháng 12 năm
2019, Đơn vị sự nghiệp công lập gồm:
8
- Đơn vị sự nghiệp công lập đƣợc giao quyền tự chủ hoàn toàn về thực
hiện nhiệm vụ, tài chính, tổ chức bộ máy, nhân sự (gọi là đơn vị sự nghiệp
công lập đƣợc giao quyền tự chủ);
- Đơn vị sự nghiệp công lập chƣa đƣợc giao quyền tự chủ hoàn toàn về
thực hiện nhiệm vụ, tài chính, tổ chức bộ máy, nhân sự (gọi là đơn vị sự
nghiệp công lập chƣa đƣợc giao quyền tự chủ).
* Căn cứ vào cấp quản lý, ĐVSN công lập được phân loại thành:
- ĐVSN ở Trung ƣơng là những ĐVSN trực thuộc Chính phủ nhƣ
TTXVN, Đài Phát thanh Việt Nam, Đài Truyền hình Việt Nam, các bệnh
viện, trƣờng học, các nhà xuất bản quốc gia,…
- ĐVSN công lập ở các Bộ và địa phƣơng nhƣ đài phát thanh truyền hình ở
địa phƣơng, các bệnh viện, trƣờng học, do các Bộ, địa phƣơng quản lý,...
* Theo tính chất dịch vụ giáo dục được cung ứng, có 2 loại đơn vị sự
nghiệp giáo dục công lập
Một là, cơ sở giáo dục công lập thuộc lực lƣợng vũ trang. Đây là đơn
vị sự nghiệp giáo dục công lập, có chức năng cung cấp các dịch vụ giáo dục,
đào tạo công có tính chất vũ trang, quân sự nhƣ cảnh sát, phòng cháy chữa
cháy, an ninh, quốc phòng,…
Hai là, cơ sở giáo dục công lập thuộc dân sự. Đây là đơn vị sự
nghiệp giáo dục có chức năng cung cấp các dịch vụ giáo dục, đào tạo có tính
chất dân sự.
1.2.1.3. Đặc điểm của cơ sở giáo dục công lập thuộc lực lượng vũ trang
Cơ sở giáo dục công lập thuộc lực lƣợng vũ trang có các đặc điểm cơ
bản của các đơn vị sự nghiệp giáo dục công lập nói chung, đồng thời có đặc
điểm riêng của các đơn vị sự nghiệp công lập thuộc lực lƣợng vũ trang.
Một là, hoạt động có tính đặc thù, không vì mục tiêu sinh lời.
Điểm đặc thù của hoạt động của các đơn vị này chủ yếu là đào tạo học
9
viên là chiến sỹ quân đội và công an nhân dân trở thành lực lƣợng bảo vệ chủ
quyền, an ninh quốc gia và giữ gìn trật tự an toàn xã hội. Hoạt động đào tạo
của các đơn vị này có tính đặc thù ở chỗ nội dung đào tạo theo qui chế đặc thù
của Bộ Quốc phòng hoặc Bộ Công an. Học viên đƣợc đào tạo trong trƣờng
theo nội dung chƣơng trình riêng mà các cơ sở đào tạo dân sự không có. Các
hoạt động này không nhằm mục tiêu sinh lời.
Hai là, nguồn tài chính phục vụ các hoạt động của các đơn vị sự nghiệp
công lập thuộc lực lƣợng vũ trang đƣợc hình thành từ nhiều nguồn.
Tài chính của các cơ sở giáo dục công lập thuộc lực lƣợng vũ trang chủ
yếu đƣợc hình thành từ nguồn NSNN cấp. Bên cạnh đó, các đơn vị này đƣợc
phép thu một số loại phí, lệ phí từ cá nhân, tập thể sử dụng các dịch vụ giáo dục
đào tạo do đơn vị cung cấp. Do vậy, nguồn kinh phí hoạt động của các đơn vị
này còn có nguồn thu từ hoạt động sự nghiệp.
Ba là, các đơn vị sự nghiệp công lập thuộc lực lƣợng vũ trang chịu sự
quản lý đồng thời của nhiều cơ quan.
Các cơ sở giáo dục công lập thuộc lực lƣợng vũ trang trực tiếp chịu sự
quản lý của cơ quan chủ quản nhƣ Bộ Quốc Phòng hoặc Bộ Công an. Việc đào
tạo lực lƣợng chính qui của CSGD công lập thuộc lực lƣợng vũ trang do Bộ
Quốc phòng và Bộ Công an quản lý về nội dung chuyên môn. Chỉ tiêu học
viên, sinh viên của các đơn vị này do Bộ Quốc phòng hoặc Bộ Công an quy
định, không phụ thuộc vào chỉ tiêu của Bộ Giáo dục – Đào tạo. Đồng thời, các
đơn vị này còn chịu sự quản lý Nhà nƣớc của Bộ Giáo dục và Đào tạo về lĩnh
vực sự nghiệp giáo dục đào tạo, sự quản lý hành chính nhà nƣớc của chính
quyền địa phƣơng, nơi đơn vị đóng trụ sở và hoạt động. Nhƣ vậy, hoạt động của
các CSGD công lập thuộc lực lƣợng vũ trang chịu sự quản lý của nhiều cơ quan,
thuộc nhiều cấp quản lý và có mối quan hệ đan xen, phức tạp.
10
1.2.2. Chi thường xuyên ngân sách nhà nước
1.2.2.1. Khái niệm ngân sách nhà nước và chi thường xuyên ngân sách nhà nước
Ngân sách nhà nước
Là toàn bộ các khoản thu, chi của nhà nƣớc đƣợc dự toán và thực hiện
trong khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền quyết
định để đảm bảo thực hiện chức năng nhiệm vụ của nhà nƣớc (Điều 4 Luật
NSNN năm 2015)
Chi thường xuyên NSNN
Chi thƣờng xuyên là nhiệm vụ chi của NSNN nhằm đảm bảo hoạt động
của bộ máy nhà nƣớc, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, hỗ trợ hoạt
động của các tổ chức khác và thực hiện nhiệm vụ thƣờng xuyên của nhà nƣớc
về phát triển kinh tế - xã hội đảm bảo quốc phòng, an ninh (Điều 4, Luật
NSNN năm 2015)
1.2.2.2. Các khoản chi thường xuyên NSNN tại cở sở giáo dục công lập thuộc
lực lượng vũ trang
Chi thƣờng xuyên tại các CSGD công lập thuộc lực lƣợng vũ trang bao
gồm 4 nhóm cụ thể nhƣ sau:
* Chi cho con ngƣời
* Chi nghiệp vụ chuyên môn
* Chi mua sắm, sửa chữa
* Nhóm các khoản chi thƣờng xuyên khác.
Chi cho con ngƣời: Là các khoản chi để bảo đời sống sinh hoạt của
cán bộ, giảng viên trong nhà trƣờng, nhằm duy trì những hoạt động bình
thƣờng của nhà trƣờng. Khoản chi này thƣờng chiếm tỷ trọng cao trong tổng
chi của các trƣờng, bao gồm các khoản chi:
+ Lƣơng, phụ cấp lƣơng.
+ Bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế.
11
+ Tiền thƣởng.
+ Phúc lợi tập thể cho giáo viên, cán bộ công nhân viên chức...
Chi nghiệp vụ chuyên môn: Tùy theo nhu cầu thực tế của các trƣờng,
bao gồm những khoản chi để đảm bảo cho công tác giảng dạy, học tập nhƣ:
+ Giáo trình, tài liệu, sách.
+ Tài liệu tham khảo cho giáo viên.
+ Đồ dùng học tập, phấn viết bảng, vật tƣ văn phòng.
+ Vật liệu, hóa chất, mẫu vật phục vụ hoá chất thí nghiệm.
+ Chi hội nghị, chi đoàn ra, đoàn vào, …
Khoản chi này nhằm đáp ứng các phƣơng tiện phục vụ việc đào tạo,
giảng dạy, giúp cho giảng viên truyền đạt kiến thức một cách hiệu quả, nâng
cao chất lƣợng giảng dạy của đội ngũ giáo viên, giảng viên.
Chi mua sắm trang thiết bị, sửa chữa tài sản. Hàng năm do hoạt động, sự
xuống cấp tất yếu của các tài sản dùng cho hoạt động hành chính, giảng dạy tại
các CSGD nên thƣờng phát sinh nhu cầu kinh phí cần có để mua sắm thêm trang
thiết bị hoặc sửa chữa, phục hồi lại giá trị sử dụng cho những tài sản đã bị xuống
cấp. Các khoản chi mua sắm, sửa chữa, nâng cấp tài sản trang thiết bị, trƣờng, lớp,
bàn ghế, thiết bị học cụ trong lớp nhằm đảm bảo điều kiện cơ sở vật chất cho việc
giảng dạy và học tập. Vì vậy, cần phải xác định nhu cầu kinh phí đáp ứng cho mua
sắm, sửa chữa tài sản trong dự toán kinh phí hàng năm của mỗi đơn vị để làm cơ
sở lập dự toán chi NSNN cho sự nghiệp giáo dục.
Các khoản chi thường xuyên khác: Thuộc phạm vi các khoản chi khác
nằm trong cơ cấu chi thƣờng xuyên của NSNN, là những khoản chi có thời
hạn tác động ngắn nhƣng chƣa đƣợc đề cập tới ở 3 nhóm mục trên.
1.2.3. Quản lý chi thường xuyên NSNN tại cơ sở giáo dục công lập thuộc lực
lượng vũ trang
1.2.3.1. Khái niệm
Quản lý chi thƣờng xuyên NSNN là sự tác động của chủ thể quản lý tới
12
hoạt động tài chính của tổ chức, đơn vị nhằm thực hiện mục tiêu bảo đảm nguồn
chi thƣờng xuyên đƣợc sử dụng tiết kiệm, hiệu quả, đáp ứng đƣợc các hoạt động
của tổ chức và đơn vị.
Quản lý chi thường xuyên NSNN tại CSGD công lập thuộc lực
lượng vũ trang
Quản lý chi thƣờng xuyên NSNN tại CSGD công lập thuộc lực lƣợng vũ
trang là quá trình sử dụng các công cụ và biện pháp quản lý nhằm thực hiện
mục tiêu đảm bảo nguồn chi thƣờng xuyên cho lĩnh vực an ninh quốc phòng
đƣợc sử dụng tiết kiệm, hiệu quả, đáp ứng công tác bảo vệ an ninh quốc gia,
giữ gìn trật tự an toàn xã hội.
Quản lý chi thƣờng xuyên NSNN tại CSGD công lập thuộc lực lƣợng
vũ trang là một nội dung trọng yếu của quản lý chi ngân sách, quản lý tài
chính nói riêng và quản lý nhà nƣớc nói chung, đƣợc điều hành bởi bộ máy
cấp nhà trƣờng và là một mắt xích quan trọng của quá trình quản lý kinh tế xã hội.
1.2.3.2. Đặc điểm quản lý chi thường xuyên NSNN tại cơ sở giáo dục công
lập thuộc lực lượng vũ trang
Quản lý chi thƣờng xuyên NSNN tại CSGD công lập thuộc lực lƣợng vũ
trang cũng giống nhƣ Quản lý chi thƣờng xuyên NSNN tại đơn vị sự nghiệp
công lập nói chung. Đó là sự tác động có chủ đích của chủ thể quản lý tới hoạt
động tài chính của đơn vị nhằm đạt đƣợc những mục tiêu của quản lý chi
thƣờng xuyên NSNN của đơn vị đáp ứng các yêu cầu, mục tiêu giáo dục đào
tạo của đơn vị trong từng thời kỳ nhất định.
Mục đích của công tác này là thông qua các cách thức, công cụ và
phƣơng pháp nhất định để tác động đến sự vận động của đồng tiền nhằm đạt
đƣợc những mục tiêu của giáo dục đào tạo và đƣợc thực hiện thông qua quá
trình lập, chấp hành và quyết toán chi tài chính của các trƣờng thuộc lực
13
lƣợng vũ trang.
Chủ thể quản lý là CSGD công lập thuộc lực lƣợng vũ trang. Trong đó,
có bộ phận trực tiếp thực hiện chức năng quản lý tài chính của đơn vị, thông
thƣờng là phòng tài vụ/ phòng tài chính/ phòng hậu cần của đơn vị.
Đối tượng quản lý là hoạt động tài chính và các bộ phận sử dụng tài
chính thuộc CSGD công lập thuộc lực lƣợng vũ trang.
Mục tiêu quản lý chi thƣờng xuyên NSNN là bảo đảm chi thƣờng xuyên
NSNN đƣợc sử dụng tiết kiệm, hiệu quả, bảo đảm đơn vị có thể cung ứng dịch
vụ công tốt nhất với chi phí thấp nhất.
Cơ chế quản lý chi thường xuyên NSNN tại CSGD công lập thuộc lực
lƣợng vũ trang là các qui định của Nhà nƣớc nhƣ Quốc hội, Chính phủ, của
các cơ quan quản lý tài chính cấp trên trực tiếp nhƣ Bộ Tài chính, Bộ Quốc
phòng hoặc Bộ Công an, là các quy định trong qui chế chi tiêu nội bộ của đơn
vị... CSGD công lập thuộc lực lƣợng vũ trang thực hiện dựa trên các quy định
liên quan đến quản lý chi thƣờng xuyên NSNN nhƣ Luật NSNN, Luật Đầu tƣ
công, các quy định về chi tiêu NSNN do Chính phủ, Bộ Tài chính, Bộ Công
an, Bộ Quốc phòng..., các quy định của CSGD công lập về tài chính (quy chế
chi tiêu nội bộ).
1.2.3.3. Nguyên tắc quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại cơ sở
giáo dục công lập thuộc lực lượng vũ trang
Thứ nhất, nguyên tắc quản lý theo dự toán
Lập dự toán là khâu mở đầu của một chu trình NSNN. Những khoản
CTX một khi đã đƣợc ghi vào dự toán chi và đã đƣợc cơ quan quyền lực Nhà
nƣớc xét duyệt đƣợc coi là chỉ tiêu pháp lệnh. Xét trên góc độ quản lý, số
CTX đã đƣợc ghi trong dự toán thể hiện sự cam kết của các cơ quan chức
năng về quản lý tài chính công với các đơn vị thụ hƣởng NSNN. Từ đó, làm
nảy sinh nguyên tắc quản lý chi thƣờng xuyên của NSNN theo dự toán.
14
