Quản lý hoạt động đánh giá giáo viên cấp trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp tại thành phố móng cái, tỉnh quảng ninh
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.44 MB, 115 trang )
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
PHẠM THANH HUYỀN
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ GIÁO VIÊN
CẤP TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP
TẠI THÀNH PHỐ MÓNG CÁI, TỈNH QUẢNG NINH
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THÁI NGUYÊN - 2020
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
PHẠM THANH HUYỀN
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ GIÁO VIÊN
CẤP TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP
TẠI THÀNH PHỐ MÓNG CÁI, TỈNH QUẢNG NINH
Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8140114
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Cán bộ hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Trần Thị Tuyết Oanh
THÁI NGUYÊN - 2020
LỜI CAM ĐOAN
Tác giả xin cam đoan: Luận văn với tiêu đề "Quản lý hoạt động đánh giá
giáo viên cấp trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp tại thành phố Móng Cái,
tỉnh Quảng Ninh” là sản phẩm nghiên cứu khoa học của bản thân. Mọi thông tin,
số liệu, trích dẫn, kết quả được sử dụng trong luận văn do tác giả sưu tầm được
nêu rõ nguồn gốc tài liệu tham khảo và là thông tin chính xác, được công bố.
Thái Nguyên, tháng 8 năm 2020
Tác giả luận văn
Phạm Thanh Huyền
i
LỜI CẢM ƠN
Sau 02 năm được học tập và hoàn thành chương trình Thạc sĩ Quản lí
giáo dục do trường Đại học sư phạm Thái Nguyên giảng dạy, tác giả lựa chọn
đề tài “Quản lí hoạt động đánh giá giáo viên cấp THCS theo chuẩn nghề nghiệp
tại thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh” để làm luận văn tốt nghiệp.
Trong quá trình học tập, nghiên cứu, ngoài sự nỗ lực, cố gắng của bản
thân tác giả còn nhận được sự quan tâm tạo điều kiện, giúp đỡ của các thầy cô
giáo trực tiếp giảng dạy, của Phòng đào tạo trường Đại học sư phạm Thái Nguyên,
của đồng nghiệp, người thân.
Tác giả trân trọng cảm ơn và biết ơn sâu sắc đối với PGS. TS Trần Thị
Tuyết Oanh, giáo viên hướng dẫn luận văn, Cô đã tận tâm, gần gũi và nhiệt
thành truyền đạt thêm những kiến thức, kĩ năng để hoàn thành luận văn của tác
giả từ giai đoạn ý tưởng đến đề cương và hoàn thành toàn bộ nội dung của luận
văn. Trong cả quá trình học tập, nghiên cứu đó tác giả cũng luôn nhận được sự
động viên, chỉ bảo chân thành của Cô để bản thân được tiếp cận và có thêm
phương pháp nghiên cứu khoa học không chỉ phục vụ để hoàn thành luận văn
mà phục vụ công tác sau này cho bản thân tác giả.
Tác giả cũng xin chân thành cám ơn các đồng chí trong Ban lãnh đạo,
chuyên viên Phòng GD&ĐT; đội ngũ CBQL và giáo viên các trường có cấp
THCS trên địa bàn thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh và người thân luôn
giúp đỡ, tạo điều kiện và động viên để tác giả hoàn thành luận văn.
Với sự nỗ lực, cố gắng rất nhiều nhưng chắc chắn luận văn còn nhiều hạn
chế. Tác giả mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp, phê bình, phản biện của
các nhà khoa học, các thầy, cô giáo, các đồng nghiệp để tác giả có thêm kiến
thức, kinh nghiệm phục vụ trong công tác.
Xin trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 8 năm 2020
Tác giả luận văn
Phạm Thanh Huyền
ii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii
MỤC LỤC ..........................................................................................................iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .......................................................................... iv
DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lý do lựa chọn đề tài ....................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3
3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu .................................................................... 3
4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 4
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 4
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu .......................................................................... 4
7. Các phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 4
8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 5
Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH
GIÁ GIÁO VIÊN CẤP TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO CHUẨN
NGHỀ NGHIỆP ...................................................................................... 6
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................... 6
1.1.1 Các nghiên cứu về đánh giá giáo viên ........................................................ 6
1.1.2. Các nghiên cứu về quản lý hoạt động đánh giá giáo viên THCS theo
chuẩn nghề nghiệp ..................................................................................... 8
1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài nghiên cứu ...................................... 10
1.2.1. Khái niệm Quản lý, Quản lý giáo dục ..................................................... 10
1.2.2. Khái niệm Chuẩn, Chuẩn nghề nghiệp giáo viên .................................... 12
1.2.3. Khái niệm đánh giá, đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp ........... 13
1.2.4. Khái niệm Quản lý đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp ............. 14
1.3. Đánh giá giáo viên THCS theo chuẩn nghề nghiệp ................................ 16
1.3.1. Nhiệm vụ của giáo viên THCS ................................................................ 16
1.3.2. Mục đích đánh giá giáo viên THCS theo chuẩn nghề nghiệp ................. 17
1.3.3. Nội dung đánh giá giáo viên THCS theo chuẩn nghề nghiệp ................. 18
1.3.4. Phương pháp đánh giá giáo viên cấp THCS theo chuẩn nghề nghiệp .... 18
iii
1.3.5. Hình thức và quy trình đánh giá giáo viên cấp THCS theo chuẩn
nghề nghiệp ............................................................................................. 19
1.3.6. Yêu cầu đối với đánh giá giáo viên cấp THCS theo chuẩn nghề nghiệp ....... 21
1.4. Quản lý của Phòng GD&ĐT đối với hoạt động đánh giá giáo viên
cấp THCS theo chuẩn nghề nghiệp ......................................................... 22
1.4.1. Vị trí, chức năng của Phòng GD&ĐT trong quản lí hoạt động đánh
giá giáo viên trường THCS theo chuẩn nghề nghiệp .............................. 22
1.4.2. Các nội dung quản lí hoạt động đánh giá giáo viên trường THCS theo
chuẩn nghề nghiệp của Phòng GD&ĐT .................................................. 23
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí hoạt động đánh giá giáo viên
trường THCS theo chuẩn nghề nghiệp .................................................... 29
1.5.1. Những yếu tố khách quan ........................................................................ 29
1.5.2. Những yếu tố chủ quan ............................................................................ 30
Kết luận chương 1.............................................................................................. 33
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ
GIÁO VIÊN CẤP THCS THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP TẠI
THÀNH PHỐ MÓNG CÁI, TỈNH QUẢNG NINH ........................... 34
2.1. Khái quát chung về cấp học THCS của thành phố Móng Cái ................ 34
2.1.1. Sơ lược về thành phố Móng Cái .............................................................. 34
2.1.2. Khái quát về giáo dục cấp THCS thành phố Móng Cái .......................... 35
2.2. Giới thiệu quá trình khảo sát ................................................................... 38
2.2.1. Mục đích, nội dung khảo sát.................................................................... 38
2.2.2. Đối tượng, địa bàn khảo sát ..................................................................... 39
2.2.3. Phương thức khảo sát .............................................................................. 40
2.2.4. Xử lý số liệu khảo sát .............................................................................. 41
2.3. Thực trạng đội ngũ giáo viên THCS và đánh giá giáo viên THCS
theo chuẩn nghề nghiệp ........................................................................... 43
2.3.1. Thực trạng đội ngũ giáo viên cấp THCS thành phố Móng Cái............... 43
2.3.2. Thực trạng đánh giá giáo viên cấp THCS theo chuẩn nghề nghiệp tại
thành phố Móng Cái ................................................................................ 45
2.4. Thực trạng quản lí hoạt động đánh giá giáo viên trường THCS theo
chuẩn nghề nghiệp ................................................................................... 51
2.4.1. Thực trạng việc xây dựng Kế hoạch đánh giá giáo viên theo chuẩn ...... 51
iv
2.4.2. Thực trạng công tác tổ chức thực hiện đánh giá giáo viên theo chuẩn ... 52
2.4.3. Thực trạng công tác chỉ đạo thực hiện đánh giá giáo viên theo chuẩn ... 54
2.4.4. Thực trạng công tác kiểm tra việc thực hiện đánh giá giáo viên theo chuẩn ... 56
2.4.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí hoạt động đánh giá giáo
viên theo chuẩn ........................................................................................ 58
2.5. Đánh giá chung về thực trạng Quản lí hoạt động đánh giá giáo
viên THCS theo chuẩn nghề nghiệp tại thành phố Móng Cái, tỉnh
Quảng Ninh ............................................................................................. 59
2.5.1. Những ưu điểm ........................................................................................ 59
2.5.2. Những hạn chế ......................................................................................... 60
2.5.3. Nguyên nhân của những hạn chế............................................................. 62
Kết luận chương 2.............................................................................................. 64
Chương 3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH
GIÁ GIÁO VIÊN CẤP TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO CHUẨN
NGHỀ NGHIỆP TẠI PHÒNG GD&ĐT THÀNH PHỐ MÓNG
CÁI, TỈNH QUẢNG NINH .................................................................. 65
3.1. Định hướng và nguyên tắc đề xuất biện pháp ......................................... 65
3.1.1. Các định hướng đề xuất biện pháp cụ thể ............................................... 65
3.1.2. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ................................................................. 67
3.2. Các biện pháp đánh giá giáo viên trường THCS theo chuẩn nghề
nghiệp tại thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh .................................. 70
3.2.1. Biện pháp 1: Tổ chức bồi dưỡng nâng cao nhận thức cho CBQL và
giáo viên về tầm quan trọng của đánh giá, xếp loại giáo viên THCS
theo chuẩn nghề nghiệp ........................................................................... 70
3.2.2. Biện pháp 2: Tổ chức bồi dưỡng năng lực đánh giá cho đội ngũ tham
gia đánh giá, xếp loại giáo viên THCS theo chuẩn nghề nghiệp. ........... 73
3.2.3. Biện pháp 3: Xây dựng qui chế dân chủ để công khai và phát huy quyền
làm chủ của lực lượng tham gia đánh giá giáo viên tại các nhà trường .......... 75
3.2.4. Biện pháp 4: Triển khai việc kiểm tra, giám sát hoạt động đánh giá giáo
viên THCS theo chuẩn nghề nghiệp phù hợp với đặc điểm địa phương ........ 78
3.2.5. Biện pháp 5: Tổ chức tổng hợp, phân tích kết quả đánh giá, xếp loại làm
căn cứ để xây dựng Kế hoạch bồi dưỡng, phát triển đội ngũ giáo viên ......... 80
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .............................................................. 83
v
3.4. Khảo sát tính cần thiết và khả thi của biện pháp đã đề xuất ................... 84
3.4.1. Mục đích khảo sát .................................................................................... 84
3.4.2. Nội dung và cách tiến hành ..................................................................... 84
3.4.3. Kết quả khảo sát ...................................................................................... 84
Kết luận chương 3.............................................................................................. 89
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 90
1. Kết luận .......................................................................................................... 90
2. Khuyến nghị................................................................................................... 91
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 94
PHỤ LỤC
vi
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Stt
Chữ viết tắt
Chữ viết đầy đủ
1
BCHTW
Ban chấp hành Trung ương
2
CBQL
Cán bộ quản lí
3
CLGD
Chất lượng giáo dục
4
CNH - HĐH
Công nghiệp hóa, hiện đại hóa
5
CNTT
Công nghệ thông tin
6
CSVC
Cơ sở vật chất
7
GD&ĐT
Giáo dục và đào tạo
8
GDNN-GDTX
Giáo dục nghề nghiệp và giáo dục thường xuyên
9
GV
Giáo viên
10
GV THCS
Giáo viên Trung học cơ sở
11
HĐND
Hội đồng nhân dân
12
HSG
Học sinh giỏi
13
KT - XH
Kinh tế - xã hội
14
KTĐG
Kiểm tra đánh giá
15
PPDH
Phương pháp dạy học
16
TH&THCS
Tiểu học và Trung học cơ sở
17
THCS
Trung học cơ sở
18
THCS&THPT
Trung học cơ sở và Trung học phổ thông
19
TW
Trung ương
20
UBND
Ủy ban nhân dân
iv
DANH MỤC CÁC BẢNG
Biểu 2.1:
Biểu 2.2:
Biểu 2.3:
Biểu 2.4:
Biểu 2.5:
Biểu 2.6:
Biểu 2.7:
Biểu 2.8:
Biểu 2.9:
Biểu 2.10:
Biểu 2.11:
Biểu 2.12:
Biểu 2.13:
Biểu 2.14:
Biểu 2.15:
Biểu 2.16:
Biểu 2.17:
Biểu 2.18:
Biểu 2.19:
Biểu 3.1:
Biểu 3.2:
Biểu 3.3:
Chất lượng hạnh kiểm cấp THCS ................................................. 36
Chất lượng học lực cấp THCS ...................................................... 37
Số học sinh đạt giải trong các kì thi chọn HSG cấp Thành phố ... 37
Số học sinh đạt giải trong các kì thi chọn HSG cấp Tỉnh ............. 38
Phân bổ số lượng/đối tượng phiếu khảo sát .................................. 40
Thống kê đội ngũ theo độ tuổi, giới tính ....................................... 43
Thống kê trình độ đào tạo ............................................................. 43
Số lượng biên chế, hợp đồng; đảng viên, trình độ chính trị .......... 44
Thống kê cơ cấu bộ môn năm học 2018-2019 .............................. 44
Thống kê kết quả đánh giá, xếp loại GV theo chuẩn nghề nghiệp ...... 45
Thực trạng về thực hiện qui trình và hiệu quả công tác đánh
giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp ........................................... 46
Thực trạng các bước thực hiện nội dung đánh giá giáo viên
theo chuẩn nghề nghiệp ................................................................. 47
Thực trạng thực hiện phương pháp đánh giá giáo viên theo
chuẩn nghề nghiệp ......................................................................... 49
Thực trạng thực hiện hình thức đánh giá giáo viên theo chuẩn
nghề nghiệp ................................................................................... 50
Thực trạng việc xây dựng Kế hoạch đánh giá giáo viên theo chuẩn.... 51
Thực trạng công tác tổ chức thực hiện đánh giá giáo viên theo chuẩn ......52
Thực trạng công tác chỉ đạo thực hiện đánh giá giáo viên theo chuẩn ......54
Thực trạng công tác kiểm tra việc thực hiện đánh giá giáo viên
theo chuẩn...................................................................................... 56
Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí hoạt động đánh
giá giáo viên theo chuẩn ................................................................ 58
Kết quả khảo sát tính cần thiết đối với biện pháp đề xuất ............ 85
Kết quả khảo sát tính khả thi của các biện pháp đề xuất .............. 86
Kết quả so sánh giữa tính cần thiết và tính khả thi của từng
biện pháp đề xuất........................................................................... 87
v
MỞ ĐẦU
1. Lý do lựa chọn đề tài
Trong bối cảnh đổi mới nền giáo dục Việt Nam theo tinh thần Nghị
quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về
"Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp
hoá, hiện đại hoá trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa và hội nhập quốc tế" [16] vai trò của người giáo viên trở nên quan trọng
hơn bao giờ hết và luôn là yếu tố quyết định đến chất lượng giáo dục và đào
tạo. Vì vậy, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên là vấn đề hết sức cấp thiết
hiện nay. Chất lượng đội ngũ nhà giáo được quyết định bởi nhiều yếu tố: phẩm
chất đạo đức, trình độ chuyên môn, năng lực dạy học và tổ chức các hoạt động
giáo dục… và được qui định theo 5 tiêu chuẩn tại Thông tư số 20/2018/TTBGDĐT ngày 22 tháng 8 năm 2018 của Bộ GD&ĐT. Mỗi giáo viên, CBQL
được đánh giá hàng năm (tự đánh giá và tham gia đánh giá đồng nghiệp), qua
hoạt động đánh giá để mỗi cá nhân tự nhận thấy những tiêu chuẩn của bản thân
đạt được, đồng thời được đồng nghiệp, CBQL góp ý làm căn cứ để có kế hoạch
tự bồi dưỡng và cũng trên cơ sở đánh giá được chất lượng đội ngũ phục vụ cho
thủ trưởng các đơn vị có kế hoạch bồi dưỡng đội ngũ một cách thiết thực để
nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo của mỗi đơn vị [5].
Thực hiện nghiêm túc Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 25/10/2017 về "Tiếp
tục đổi mới hệ thống tổ chức và quản lí, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt
động của các đơn vị sự nghiệp công lập" của Hội nghị lần thứ 6, BCHTW Đảng
lần thứ XII [17] được Bộ GD&ĐT cụ thể hóa bằng Thông tư 20/2018/TTBGDĐT ngày 22/8/2018, để kiểm nghiệm tính hiệu quả từ thực tiễn sau 01 năm
học thực hiện; thông qua đánh giá giúp nhà quản lí, giáo viên tự soi lại mình, căn
cứ kết quả đánh giá để các cấp quản lí bố trí sử dụng, đào tạo /đào tạo lại, bồi
dưỡng đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn thực hiện
chương trình giáo dục phổ thông mới cấp THCS từ năm học 2021-2022 [5].
1
Từ kết quả đánh giá về thực trạng của đội ngũ giáo viên theo Thông tư
30/2009/TT-BGDĐT ngày 22/10/2009 [4] nay được thay thế bằng thông tư
20/2018/TT-BGDĐT ngày 22/8/2018 của Bộ GD&ĐT là bước cụ thể hóa hơn
nữa sự chỉ đạo đến vấn đề quan trọng này. Với những chính sách đúng đắn và
sự nỗ lực của ngành giáo dục cùng sự quan tâm của toàn xã hội, sự nghiệp
GD&ĐT đã có những bước tiến khởi sắc về số lượng và chất lượng đội ngũ
giáo viên. Tuy nhiên, trong thời gian vừa qua vẫn còn nảy sinh nhiều bất cập,
hạn chế về chất lượng đội ngũ. Do đó chưa thực sự tạo được những chuyển
biến mạnh mẽ về chất lượng giáo dục, đặc biệt chưa đào tạo được một nguồn
nhân lực đáp ứng với xu thế toàn cầu hóa với nền kinh tế tri thức vào giai đoạn
công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước hiện nay.
Để thực hiện mục đích nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo đồng thời
cụ thể hóa các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, các chỉ đạo
hướng dẫn của Bộ, Sở GD&ĐT, những năm gần đây, Phòng Giáo dục và đào
tạo thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh đã quan tâm nhiều hơn đến chỉ đạo
công tác đánh giá, xếp loại giáo viên trung học cơ sở theo Chuẩn nghề nghiệp.
Thực tiễn của công tác quản lý và theo dõi kết quả đánh giá, xếp loại giáo viên
theo Chuẩn nghề nghiệp của các trường trung học cơ sở trên địa bàn thành phố
Móng Cái cho thấy đa số giáo viên về cơ bản đảm bảo các phẩm chất chính trị,
đạo đức, lối sống và có những năng lực đáp ứng được yêu cầu của nghề nghiệp;
công tác quản lý hoạt động này đã đạt kết quả nhất định. Tuy nhiên, trong quá
trình đánh giá giáo viên theo Chuẩn còn gặp khó khăn: bệnh thành tích, công
tác quản lí và hoạt động tự đánh giá chưa đồng bộ, thống nhất, nhận thức chưa
đầy đủ, sự đánh giá chưa có sự tích hợp với các văn bản đánh giá giáo viên
khác, một số tiêu chí chưa được hiểu một cách triệt để... Trong khi đó, xã hội
đang không ngừng phát triển đòi hỏi của xã hội về giáo dục ngày càng cao,
giáo dục phổ thông lại là nền tảng, là khởi đầu cung cấp kiến thức và kĩ năng
cơ bản để từ đó hình thành vốn tri thức của con người, khởi đầu cho việc học
2
tập suốt đời, có ảnh hưởng sâu sắc đến giai đoạn có tính quyết định đối với tiến
trình hình thành và phát triển nhân cách của mỗi cá nhân. Chính vì thế, giáo
viên phải luôn không ngừng tự học, tự bồi dưỡng về kiến thức, kĩ năng dạy học,
giáo dục học sinh để đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tiếp cận và phát
triển năng lực của học sinh. Trước yêu cầu đó, một vấn đề đặt ra là cần phải tổ
chức việc đánh giá đúng thực trạng đội ngũ giáo viên để có những giải pháp ưu
tiên cho công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên giúp họ đảm trách được
vai trò của người giáo viên thế kỉ XXI. Vì vậy, kết quả đánh giá giáo viên trung
học theo Chuẩn sẽ làm căn cứ để Phòng, Sở giáo dục và đào tạo thực hiện tốt
vai trò quản lý, trong đó có xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao
chất lượng đội ngũ giáo viên trong thời gian tới là rất cần thiết.
Trên cơ sở lý luận và thực tiễn như vậy, để đi tìm câu trả lời cho các vấn
đề đặt ra của công tác quản lý hoạt động đánh giá giáo viên THCS theo chuẩn
nghề nghiệp một cách bền vững, hiệu quả tác giả chọn đề tài nghiên cứu của
mình với tiêu đề: “Quản lý hoạt động đánh giá giáo viên cấp Trung học cơ sở
theo chuẩn nghề nghiệp tại thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh” làm
luận văn nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề tài đề xuất một số biện
pháp quản lý hoạt động đánh giá giáo viên cấp Trung học cơ sở theo chuẩn
nghề nghiệp tại thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh nhằm cao chất lượng
đội ngũ giáo viên THCS của thành phố Móng Cái, góp phần cao chất lượng
giáo dục THCS của thành phố.
3. Khách thể , đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu: Hoạt động đánh giá giáo viên cấp Trung học cơ sở
theo chuẩn nghề nghiệp.
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Quản lý hoạt động đánh giá giáo viên cấp Trung
học cơ sở của thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh theo chuẩn nghề nghiệp.
3
4. Giả thuyết khoa học
Trước những yêu cầu của chuẩn nghề nghiệp, quản lý hoạt động đánh giá
giáo viên THCS thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh còn nhiều bất cập. Nếu
xác định được nguyên nhân của thực trạng và đề xuất được các biện pháp quản
lý hoạt động đánh giá giáo viên phù hợp với đặc điểm đội ngũ giáo viên THCS
của thành phố và những yêu cầu đặt ra của Chuẩn nghề nghiệp giáo viên THCS
mới ban hành thì sẽ nâng cao được hiệu quả đánh giá giáo viên THCS trong toàn
thành phố theo chuẩn nghề nghiệp.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của quản lý hoạt động đánh giá giáo viên
cấp Trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp
5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động đánh giá giáo
viên cấp Trung học cơ sở tại thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh theo
chuẩn nghề nghiệp.
5.3. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động đánh giá giáo viên Trung học
cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp tại thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh và
khảo nghiệm tính cần thiết, khả thi của các biện pháp đã đề xuất.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
- Chủ thể trong quản lý hoạt động đánh giá giáo viên Trung học cơ sở
theo chuẩn nghề nghiệp là phòng GD&ĐT.
- Địa bàn khảo sát: thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh, tại 17 trường
có cấp THCS của thành phố.
- Các số liệu thống kê từ năm học 2016 - 2017 đến 2018 - 2019.
7. Các phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận
Thu thập các tài liệu liên quan hoạt động đánh giá giáo viên và quản lý
hoạt động đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp, đặc biệt về quản lý hoạt
động đánh giá giáo viên cấp Trung học cơ sở theo chuẩn nghề; phân tích, tổng
hợp, xác định các khái niệm cơ bản; khái quát hóa, hệ thống hóa các công trình
nghiên cứu có liên quan để hình thành cơ sở lý luận cho đề tài.
4
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Điều tra bằng bảng hỏi: Phiếu trưng cầu gồm các câu hỏi đóng/mở về
vấn đề chuẩn nghề nghiệp của giáo viên THCS và quản lý quản lý hoạt động
đánh giá giáo viên cấp Trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp nói chung và
quản lý hoạt động đánh giá giáo viên cấp Trung học cơ sở theo chuẩn nghề
nghiệp tại thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh nói riêng.
- Phỏng vấn: Kỹ thuật nghiên cứu này nhằm thu thập những thông tin
sâu về một số vấn đề cốt lõi của đề tài. Nhóm đối tượng phỏng vấn sẽ hạn chế
hơn và tập trung vào GV và CBQL.
7.3. Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng một số công thức thống kê để xử lý các kết quả nghiên cứu thực
tiễn để tính phần trăm, trung bình cộng,...
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ
lục, luận văn dự kiến được trình bày theo 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động đánh giá giáo viên cấp
Trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá giáo viên cấp Trung
học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp tại thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh.
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động đánh giá giáo viên cấp Trung
học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp tại thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh.
5
Chương 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ GIÁO VIÊN
CẤP TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1 Các nghiên cứu về đánh giá giáo viên
Với mỗi Quốc gia, mỗi ngành, công tác đánh giá, xếp loại chất lượng đội
ngũ luôn là “khâu” quan trọng trong thực hiện quy trình quản lí. Đánh giá đội
ngũ giáo viên, quản lí hoạt động đánh giá giáo viên được triển khai ở mỗi quốc
gia theo các cách khác nhau dựa trên các điều kiện, hoàn cảnh cụ thể và mục
tiêu giáo dục nói riêng, nhiệm vụ phát triển kinh tế- xã hội nói chung.
Mỹ đi đầu trong việc xây dựng chuẩn nghề nghiệp nhà giáo: năm 1989,
Ủy ban quốc gia về chuẩn nghề nghiệp nhà giáo (National board for
Professional Teaching Standards, NBPTS) ban hành văn bản về những điều mà
nhà giáo phải biết và có khả năng thực hiện, coi đó là hệ giá trị nền tảng để xây
dựng các chuẩn nghề nghiệp nhà giáo, đáp ứng yêu cầu cải cách giáo dục Mỹ
cho thế kỷ XXI. NBPTS xây dựng các chuẩn nâng cao của GV; trên cơ sở đó,
cơ quan quản lý giáo dục của một số bang xây dựng và ban hành các chuẩn
nghề nghiệp của giảng viên với quan điểm toàn diện và liên tục trong phát triển
nghề dạy học.
Tại Australia, từng bang đều có cơ quan do thống đốc ra quyết định
thành lập, cơ quan này chịu trách nhiệm xây dựng và ban hành chuẩn nhà giáo,
làm cơ sở cho việc đăng ký nhà giáo, tức là cấp giấy đăng ký cho nhà giáo đạt
chuẩn. Tổ chức Teaching Australia là cơ quan nghiên cứu độc lập của Australia, có
nhiệm vụ củng cố và phát triển nghề dạy học, cho rằng chuẩn nghề nghiệp của
giáo viên là sự phát biểu rõ ràng về những gì mà nhà giáo phải biết, có khả
năng thực hiện, trên cơ sở các giá trị của nghề dạy học, kinh nghiệm thành đạt
và kết quả nghiên cứu trong lĩnh vực dạy học. Trước đây chuẩn nghề nghiệp
nâng cao của nhà giáo được xây dựng bởi các hiệp hội nhà giáo theo chuyên
6
ngành, nhưng hiện nay trách nhiệm này thuộc Teaching Australia xây dựng để
đảm bảo tính tương thích và nhất quán. Chuẩn được xây dựng theo một khung
quốc gia về chuẩn nghề nghiệp và do Liên bộ Giáo dục, việc làm, đào tạo, và
Bộ Thanh niên ban hành.
Về vấn đề này, nhiều tác giả có nhiều công trình nghiên cứu và được
đăng trên các tạp chí, diễn đàn uy tín trong nước, cụ thể:
Tác giả Nguyễn Chung Bảo Nguyên có bài viết “Thực trạng đánh giá
giáo viên trường trung học theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học hiện
hành” đăng trên Tạp chí Quản lí giáo dục, số 08, năm 2018 [23]. Bài viết đưa ra
kết quả đánh giá giáo viên trường trung học theo Chuẩn nghề nghiệp giáo viên
trung học hiện hành thông qua số liệu báo cáo hàng năm của một số Sở Giáo
dục, Bộ Giáo dục và Đào tạo về đánh giá giáo viên trung học theo Chuẩn nghề
nghiệp và qua thu thập thông tin khảo sát từ một số cán bộ lãnh đạo sở/phòng,
Hiệu trưởng/phó Hiệu trưởng, và giáo viên Trung học cơ sở, Trung học phổ
thông ở các địa phương. Từ đó, bài viết chỉ ra một số nguyên nhân khiến Chuẩn
nghề nghiệp giáo viên hiện hành vẫn chưa có vị trí đúng với ý nghĩa của nó và
đưa ra một số kiến nghị để phát huy tác động tích cực của Chuẩn trong nhà
trường và trong công tác quản lý, đào tạo bồi dưỡng.
Các tác giả Nguyễn Quốc Anh, Cao Ngọc Châu, Phan Duy Nghĩa có bài
viết “Đa dạng hóa việc đánh giá CBQL trường học, giáo viên theo chuẩn năng
lực, đáp ứng yêu cầu đổi mới GD&ĐT” được đăng trên Tạp chí giáo dục, số
421, năm 2018 đã đưa ra nhóm năng lực: năng lực chung, năng lực chuyên môn
và năng lực quản lí tương ứng với 8 tiêu chuẩn, đó là: (1) Phẩm chất chính trị,
đạo đức, lối sống; (2) năng lực tìm hiểu đối tượng và môi trường giáo dục; (3)
năng lực dạy học; (4) năng lực kiến thức; (5) năng lực giáo dục; (6) năng lực
phát triển nghề nghiệp; (7) năng lực quản lí trong phạm vi nhà trường; (8) năng
lực tổ chức hoạt động chính trị, xã hội. [2]
Việc đưa ra các bộ tiêu chuẩn, tiêu chí để đánh giá giáo viên, CBQL xét
cho cùng thì cũng là để thúc đẩy đội ngũ tự bồi dưỡng và bồi dưỡng để đáp ứng
7
tiêu chuẩn theo yêu cầu nhiệm vụ từng thời kì. Tác giả Phạm Ngọc Anh với bài
viết “Một số giải pháp bồi dưỡng đội ngũ giáo viên THCS thành phố Hà Nội”
đăng trên Tạp chí giáo dục số 393, kì tháng 11/2016 chỉ ra những giải pháp
tương đối sát với thực tiễn và có tính khả thi cao, tác giả đề xuất 03 nhóm giải
pháp: (1) đổi mới, xây dựng kế hoạch bồi dưỡng GV theo chuẩn nghề nghiệp
đảm bảo tính khả thi, khoa học; (2) đổi mới nội dung, hình thức bồi dưỡng GV;
(3) phối hợp và phát huy tốt vai trò của các lực lượng trong bồi dưỡng GV theo
chuẩn nghề nghiệp [1].
Tác giả Lê Thị Lệ Hà có bài viết “Bồi dưỡng nhà giáo, CBQL giáo dục
đạt chuẩn chức danh nghề nghiệp đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ
thông mới và hội nhập quốc tế” đăng trên số đặc biệt, kì 2, tháng 5/2019 [19]
đưa ra nhiều luận điểm, nội dung cần quan tâm bồi dưỡng đội ngũ GV, CBQL
theo chuẩn, trong đó tác giả khẳng định: “việc đánh giá đội ngũ CBQL, GV
theo chuẩn nghề nghiệp là hoạt động nhằm khắc phục mặt hạn chế, phát huy
mặt tích cực, bổ sung những thiếu hụt, khiếm khuyết của mỗi nhà giáo, giúp họ
đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ trong quá trình đổi mới căn bản, toàn diện
GD&ĐT và hội nhập quốc tế hiện nay”.
Hoạt động đánh giá giáo viên theo chuẩn đã được các nước có nền giáo dục
phát triển quan tâm thực hiện từ nhiều thập kỉ trước, ở trong nước, từ khi chúng ta
ban hành thông tư 30/2009/TT-BGDĐT của Bộ GD&ĐT từ năm 2009, được triển
khai từ năm học 2010-2011 và mới đây là thông tư 20/2018/ TT-BGDĐT được áp
dụng từ năm học 2018-2019 đã có rất nhiều công trình nghiên cứu vấn đề này. Từ
thực tiễn tham khảo từ các nước và qua 10 năm học triển khai các tác giả đề xuất
các giải pháp, mục tiêu, yêu cầu nội dung đa dạng, phong phú cùng các đề xuất
phù hợp cho từng điều kiện địa phương, theo từng giai đoạn.
1.1.2. Các nghiên cứu về quản lý hoạt động đánh giá giáo viên THCS theo
chuẩn nghề nghiệp
Trong các nghiên cứu về lĩnh vực GD&ĐT thì nghiên cứu về hoạt động
quản lí đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp được nhiều học giả, học viên
8
các lớp Thạc sỹ quản lí giáo dục quan tâm chọn làm đề tài nghiên cứu. (cả với
đánh giá theo Thông tư 30 hay Thông tư 20 mới ban hành và mới vận dụng
trong 01 năm học 2018-2019).
Các đề tài nghiên cứu về quản lí đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề
nghiệp rất đa dạng, phong phú về nội dung, cách thức tiếp cận theo nhiều hoàn
cảnh thực tiễn vùng miền khác nhau và hầu hết các biện pháp tác giả đưa ra đều
rất sát thực tiễn, có tính hiện thực khả thi cao, đó là:
Tác giả Vũ Ngọc Tân với luận văn “Quản lí hoạt động đánh giá giáo viên
trường THCS theo chuẩn nghề nghiệp của Phòng GD&ĐT thành phố Yên Bái,
tỉnh Yên Bái” (Trường ĐH Giáo dục, ĐH Quốc gia Hà Nội, năm 2015) [25].
Đề tài được tác giả nghiên cứu và đề xuất 6 giải pháp nằm nâng cao hiệu quả
quản lí hoạt động đánh giá giáo viên trường THCS theo chuẩn nghề nghiệp,
trong đó tác giả có giải pháp: Tổ chức phân tích, tổng hợp kết quả đánh giá để
sử dụng và xác định phương hướng cho phát triển đội ngũ là giải pháp mang
tính thúc đẩy và thiết thực với công tác quản lí và triển khai thực hiện nhiệm vụ
đối với cơ quan QLNN về giáo dục và các cơ sở giáo dục.
Luận văn “Quản lí hoạt động đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp ở
các trường THCS thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh” (Trường ĐH Sư phạm,
ĐH Thái Nguyên, năm 2016) [3] của tác giả Phạm Văn Bình đánh giá thực trạng
về công tác quản lí đánh giá giáo viên theo chuẩn nghê nghiệp qui định tại
Thông tư 30, sau 01 năm thực hiện theo thông tư 20, tác giả đưa ra 06 nhóm giải
pháp để khắc phục những điểm yếu, trong đó nghiên cứu đề xuất giải pháp “Tổ
chức thực hiện các yêu cầu đúng qui trình và phương pháp đánh giá, xếp loại
giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp” được tác giả nghiên cứu đưa ra rất đúng với
thực tiễn, có tính chặt chẽ, khoa học, đảm bảo các qui định của Thông tư.
Bàn đến đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp thông qua đội ngũ
CBQL, tác giả Vũ Việt Trung có đề tài “Bồi dưỡng năng lực cho CBQL trường
THCS thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh” (năm 2017, Học viện Quản lí
9
giáo dục) có đề cập đến giải pháp bồi dưỡng, đánh giá CBQL bằng hiệu quả bồi
dưỡng đội ngũ và kết quả đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp là một
trong những giải pháp táo bạo và quyết liệt trong đề cao vai trò quyết định của
thủ trưởng cơ sở giáo dục đối với chất lượng đội ngũ và hiệu quả trong đánh
giá, sử dụng đội ngũ theo chuẩn nghề nghiệp [28].
Đề tài nghiên cứu “Biện pháp quản lí hoạt động đánh giá, xếp loại giáo
viên trường THCS huyện Mỹ Lộc, tỉnh Nam Định theo chuẩn nghề nghiệp” của
tác giả Nguyễn Thị Long Vân (năm 2014, ĐH Sư phạm Hà Nội) chỉ ra hệ
thống các quan điểm và giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đánh giá giáo viên
theo chuẩn nghề nghiệp và đưa ra 06 biện pháp. Tất cả các biện pháp được tác
giả đề xuất đều rất phù hợp và có tính khả thi cao trong tổ chức thực hiện, trong
đó biện pháp tổ chức tập huấn nghiệp vụ cho đội ngũ đánh giá giáo viên theo
chuẩn có những nét mới và yêu cầu chặt chẽ về tiêu chuẩn hóa cho đội ngũ
tham gia đánh giá [29].
Tác giả Hoàng Văn Đắc (năm 2019, Học viện Quản lí giáo dục) với Đề
tài nghiên cứu “Quản lí hoạt động đánh giá giáo viên các trường THCS huyện
Bình Giang, tỉnh Hải Dương”, đã đưa ra 05 biện pháp chính, trong đó biện pháp
kiểm tra hoạt động đánh giá giáo viên tại các trường THCS theo hướng tạo
dựng nền nếp, kỉ cương trong hoạt động đánh giá là một trong những biện pháp
tăng cường công tác chỉ đạo, quản lí cấp thiết phải triển khai nhằm lấp “lỗ
hổng” trong quản lí của công tác này đối với các trường THCS trực thuộc [18].
1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài nghiên cứu
1.2.1. Khái niệm Quản lý, Quản lý giáo dục
1.2.1.1. Khái niệm Quản lí
Theo bách khoa toàn thư thì quản lý là việc quản trị của một tổ chức, cho
dù đó là một doanh nghiệp, một tổ chức phi lợi nhuận hoặc cơ quan chính phủ.
Quản lý bao gồm các hoạt động thiết lập chiến lược của một tổ chức và điều
phối các nỗ lực của nhân viên (hoặc tình nguyện viên) để hoàn thành các mục
10
tiêu của mình thông qua việc áp dụng các nguồn lực sẵn có, như tài chính, tự
nhiên, công nghệ và nhân lực. Thuật ngữ "quản lý" cũng có thể chỉ những
người quản lý một tổ chức.
Theo tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đặng Quốc Bảo: “Quản lí là quá
trình gây tác động của chủ thể quản lí đến khách thể quản lí nhằm đạt mục tiêu
chung” [22].
Tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Nguyễn Quốc Chí cho rằng: “Quản lý là
tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể những
người lao động (nói chung là khách thể quản lý) nhằm thực hiện được những
mục tiêu dự kiến” [22].
Những quan niệm về quản lí của các tác giả trên tuy có khác nhau về
cách tiếp cận nhưng đều thể hiện một số điểm chung nhất về quản lí như sau:
Quản lí là một quá trình tác động gây ảnh hưởng của chủ thể quản lí lên khách
thể quản lí nhằm đạt mục tiêu chung.
1.2.1.2. Khái niệm Quản lí giáo dục
Khái niệm Quản lí giáo dục có nhiều cách giải thích khác nhau: Theo tác
giả M.I. Kondakov: “Quản lí giáo dục là tập hợp những biện pháp kế hoạch
hóa, nhằm đảm bảo sự vận hành bình thường của cơ quan trong hệ thống giáo
dục để tiếp tục phát triển, mở rộng hệ thống hệ thống cả về số lượng cũng như
chất lượng” [31].
Tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đặng Quốc Bảo khái quát: “Quản lí giáo
dục theo nghĩa tổng quát là hoạt động điều hành phối hợp của các lực lượng xã
hội nhằm thúc đẩy mạnh công tác đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu xã hội” [22].
Tác giả Phạm Minh Hạc cũng nhấn mạnh: “Quản lí giáo dục là hệ thống
tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp qui luật của chủ thể quản lí (hệ giáo
dục) nhằm làm cho hệ vận hành theo đường lối và nguyên lí giáo dục của
Đảng, thực hiện được các tính chất của nhà trường xã hội chủ nghĩa Việt Nam,
mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học - giáo dục thế hệ trẻ, đưa hệ thống
giáo dục tới mục tiêu dự kiến lên trạng thái mới về chất” [20].
11
Như vậy, quản lí giáo dục chính là quá trình tác động có định hướng của
nhà quản lí trong việc vận dụng nguyên lí, phương pháp chung nhất của kế
hoạch nhằm đạt được những mục tiêu đề ra. Những tác động này có tính khoa
học đến nhà trường làm cho nhà trường tổ chức một cách khoa học, có kế
hoạch trong việc dạy và học theo mục tiêu đào tạo chung.
1.2.2. Khái niệm Chuẩn, Chuẩn nghề nghiệp giáo viên
1.2.2.1. Khái niệm chuẩn
Từ điển Tiếng Việt nêu rõ: “Chuẩn được hiểu là cái được chọn làm mốc
để soi, rọi vào, để đối chiếu mà làm cho đúng. Cũng có khi chuẩn được hiểu là
vật chọn làm mẫu cho đơn vị đo lường, là cái được xem là đúng với qui định,
với quy chuẩn, thói quen của xã hội” [30].
Theo đó thì Chuẩn là những lí thuyết có tính chất nguyên tắc, tính công
khai và tính xã hội hóa, được đặt ra bằng quyền lực hành chính hoặc chuyên
môn, bao gồm những yêu cầu, tiêu chí, qui định kết hợp lô gic với nhau một
cách xác định, được dùng làm công cụ xác minh, làm thước đo đánh giá hoặc
so sánh các hoạt động, công việc, sản phẩm, dịch vụ... trong lĩnh vực nào đó...
1.2.2.2. Khái niệm chuẩn nghề nghiệp giáo viên
Căn cứ Điều 3, Thông tư 20/2018/TT-BGDĐT: Chuẩn nghề nghiệp giáo
viên là hệ thống phẩm chất, năng lực mà giáo viên cần đạt được để thực hiện
nhiệm vụ dạy học và giáo dục học sinh [5].
Cụ thể tại Chương II (từ điều 4 đến điều 8) thông tư 20 quy định chi tiết
5 tiêu chuẩn đối với giáo viên phổ thông, đó là: (1) Phẩm chất nhà giáo; (2)
phát triển chuyên môn, nghiệp vụ; (3) xây dựng môi trường giáo dục; (4) phát
triển mối quan hệ giữa nhà trường, gia đình và xã hội; (5) sử dụng ngoại ngữ
hoặc tiếng dân tộc, ứng dụng công nghệ thông tin, khai thác và sử dụng thiết bị
công nghệ trong dạy học và giáo dục. Trong mỗi Tiêu chuẩn được qui định
thành các tiêu chí (mỗi tiêu chuẩn có từ 02 đến 05 tiêu chí), trong mỗi tiêu chí
được cụ thể hóa bằng 03 mức độ đạt được: mức đạt, mức khá và mức tốt [5].
12
1.2.3. Khái niệm đánh giá, đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp
1.2.3.1. Khái niệm đánh giá
Đánh giá được đề cập ở nhiều khái niệm khác nhau, trong đó có thể kể
đến một số khái niệm như sau:
Đánh giá là quá trình thu thập thông tin, chứng cứ về đối tượng cần đánh
giá và đưa ra những phán xét, nhận định về mức độ đạt được theo các thang đo
hoặc các tiêu chí đưa ra trong các tiêu chuẩn hay chuẩn mực. Đánh giá có thể là
đánh giá định lượng dựa vào các con số hoặc định tính, các ý kiến và giá trị.
Theo Từ điển tiếng Việt: “Đánh giá được hiểu là nhận định giá trị” [30]
Trong lĩnh vực GD&ĐT, đánh giá có vai trò tích cực trong việc điều
chỉnh giáo dục, là cơ sở cho việc hoạch định chính sách thúc đẩy phát triển,
nâng cao chất lượng giáo dục. Theo một số học giả phương Tây “đánh giá có
nghĩa là thu thập một tập hợp thông tin đủ, thích hợp, có giá trị và đáng tin cậy
để xem xét mức độ phù hợp giữa tập thông tin này và một tập hợp tiêu chí phù
hợp với các mục tiêu định ra ban đầu hay điều chỉnh trong quá trình thu thập
thông tin nhằm ra một quyết định. Quá trình đánh giá chủ yếu là quá trình xác
định mức độ thực hiện được các mục tiêu trong các chương trình giáo dục.
Hoặc theo Trung tâm nghiên cứu về đánh giá của Đại học Melbourne,
Australia thì đánh giá là quá trình thu thập thông tin, chứng cứ về đối tượng
đánh giá và đưa ra những phán xét, nhận định về mức độ đạt được theo các tiêu
chí đã đưa ra trong các chuẩn hay kết quả học tập.
Theo các quan điểm, khái niệm trên đây thì đánh giá trong giáo dục được
hiểu là quá trình hoạt động được tiến hành có hệ thống, nhằm xác định mức độ
đạt được của đối tượng quản lí về mục tiêu đã định bao gồm cả sự miêu tả định
tính và định lượng kết quả đạt được thông qua nhận xét, so sánh với mục tiêu.
Đây là khâu quan trọng của quản lí giáo dục, không có đánh giá thì mọi hoạt
động quản lí chỉ đi theo một chiều, không có kênh thông tin phản ánh và chắc
chắn tác động rất lớn đến chất lượng giáo dục.
13
1.2.3.2. Khái niệm đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp
Nếu căn cứ Luật Viên chức ban hành ngày 15/11/2010 thì viên chức
được đánh giá dựa trên những Quy định về đạo đức nghề nghiệp, quy tắc ứng
xử của viên chức cùng các cam kết trong hợp đồng làm việc đã ký kết [24].
Viên chức giáo viên tự đánh giá theo chuẩn nghề nghiệp được thực hiện
sau mỗi năm học, Hiệu trưởng thực hiện đánh giá giáo viên theo chu kì 02 năm
học một lần (trong trường hợp cần thiết, Hiệu trưởng đề nghị cơ quan quản lí
trực tiếp cấp trên để rút ngắn chu kì đánh giá). Nội dung đánh giá giáo viên
theo chuẩn nghề nghiệp dựa trên 05 tiêu chuẩn, 15 tiêu chí được quy định tại
Thông tư 20.
Quá trình đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp đặt ra những yêu cầu
chặt chẽ, đầy đủ. Đánh giá dựa trên các Tiêu chuẩn, tiêu chí và chỉ số, để xác định
mức độ đạt được của từng tiêu chuẩn, tiêu chí thì từng chỉ số phải có các minh
chứng để làm căn cứ đánh giá, xếp loại theo từng công đoạn (cá nhân tự đánh giá,
tổ chuyên môn đánh giá và cuối cùng là Hiệu trưởng đánh giá, xếp loại).
Kết quả đánh giá cuối cùng không sử dụng để xét thi đua khen thưởng
nhưng kết quả này là thông tin cần thiết để mỗi cá nhân giáo viên, CBQL phân
tích nhận ra nội dung thuộc trách nhiệm phải thực hiện theo chuẩn nghề nghiệp,
xác định những điểm mạnh, chỉ ra những điểm yếu trên cơ sở đó có kế hoạch
bồi dưỡng, tự bồi dưỡng, sử dụng hoặc đào tạo/đào tạo lại đội ngũ đáp ứng
chuẩn nghề nghiệp theo quy định và cũng là tiêu chuẩn cho mỗi vị trí việc làm
trong các đơn vị trường học cấp THCS.
Như vậy, đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp là hoạt động thu
thập những thông tin, minh chứng để đánh giá, đối chiếu với các mức độ của
từng tiêu chuẩn, tiêu chí quy định để xác định mức độ đạt được về phẩm chất,
năng lực của giáo viên.
1.2.4. Khái niệm Quản lý hoạt động đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp
1.2.4.1. Khái niệm Quản lý
Theo Frederick W.Taylor (1856 - 1915) là một trong những đại biểu xuất
sắc của trường phái quản lý theo khoa học. Để trả lời câu hỏi quản lý là gì ông
14
cho rằng: “Quản lý là biết được chính xác điều bạn muốn người khác làm và
sau đó thấy được rằng họ đã hoàn thành công việc một cách tốt nhất và rẻ
nhất” [32]. Ông đã đưa ra các tư tưởng chính của thuyết quản lý theo khoa học
là: Tiêu chuẩn hóa công việc, chuyên môn hóa lao động, cải tạo các hệ quản lý.
Để trả lời câu hỏi quản lý là gì thì tác giả Nguyễn Quốc Chi, Nguyễn Thị
Mỹ Lộc cho rằng “Quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng
cách vận dụng các hoạt động (chức năng) kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo (lãnh
đạo) và kiểm tra”; “Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ
thể quản lý tới đối tượng quản lý nhằm đạt mục tiêu đề ra” [22].
Còn theo tác giả Đặng Bá Lãm, “Quản lý là hoạt động có ý thức của con
người nhằm phối hợp hành động của một nhóm người hay một cộng đồng
người để đạt được các mục tiêu đề ra một cách hiệu quả nhất” [21].
Như vậy, Quản lý là sự tác động có tổ chức, có định hướng của chủ thể
quản lý lên đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu định trước.
1.2.4.2. Khái niệm Quản lý hoạt động đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề
nghiệp
Quản lý đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp là một trong những
nội dung Quản lý giáo dục. Quản lý giáo dục là hệ thống tác động có kế hoạch,
có ý tưởng, có mục đích của chủ thể quản lý đến đối tượng bị quản lý.
Quản lí giáo dục là hệ thống những tác động có ý thức, hợp quy luật của
chủ thể quản lí ở các cấp khác nhau đến tất cả các khâu của hệ thống nhằm đảm
bảo sự vận hành bình thường của các cơ quan trong hệ thống giáo dục, đảm bảo
cho sự phát triển và mở rộng hệ thống cả về mặt số lượng cũng như chất lượng.
Như vậy, Quản lí hoạt động đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp
là quá trình tác động của chủ thể quản lí đến các đối tượng quản lí bằng Kế
hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo thực hiện và kiểm tra, giám sát việc thực hiện,
tuân thủ các quy định về đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp.
15
