(Luận văn thạc sĩ) quản lý hoạt động dạy học môn tiếng anh theo chương trình đổi mới tại các trường trung học phổ thông huyện bình gia, tỉnh lạng sơn

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

HOÀNG THU HUYỀN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH THEO
CHƢƠNG TRÌNH ĐỔI MỚI TẠI CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC
PHỔ THƠNG HUYỆN BÌNH GIA, TỈNH LẠNG SƠN

Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số
: 60 14 05

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS. Từ Đức Văn

HÀ NỘI - 2011

1


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BGH

Ban giám hiệu

CB

Cán bộ

CBQL

Cán bộ quản lý

CNXH

Chủ nghĩa xã hội

CSVC

Cơ sở vật chất

ĐHQG

Đại học Quốc gia

GD

Giáo dục

GD&ĐT

Giáo dục và đào tạo

GV

Giáo viên

GVCN

Giáo viên chủ nhiệm

HS

Học sinh

KTĐG

Kiểm tra đánh giá

KT&KĐCLGD

Khảo thí và kiểm định chất lượng giáo dục

QL

Quản lý

QLGD

Quản lý giáo dục

SGK

Sách giáo khoa

THCS

Trung học cơ sở

THPT

Trung học phổ thông

3


DANH MỤC BẢNG BIỂU
Trang
Bảng 2.1: Quy mô trường lớp, giáo viên, học sinh trường THPT Bình Gia
Bảng 2.2: Quy mơ trường lớp, giáo viên, học sinh trường THPT

31

Pác Khuông .........................................................................................
Bảng 2.3: Điểm tuyển sinh vào lớp 10 của hai trường THPT huyện

32

Bình Gia, Lạng Sơn. (Tổng điểm thi 3 mơn trong đó Tốn, Văn nhân đơi)......
Bảng 2.4: Xếp loại học lực của học sinh trường THPT Bình Gia .........

32
33

Bảng 2.5: Xếp loại học lực của học sinh trường THPT Pác khuông .....

33

Bảng 2.6: Đội ngũ GV tiếng Anh hai trường THPT huyện Bình Gia,
Lạng Sơn năm học................................................................................

35

Bảng 2.7: Đội ngũ GV tiếng Anh năm học 2008-2009 và 2009-2010
chia theo trình độ, độ tuổi, tuổi nghề, giới tính .....................................
Bảng 2.8: Kết quả khảo sát trình độ chun mơn, nghiệp vụ sư phạm

35

đáp ứng việc giảng dạy tiếng Anh theo chương trình mới ....................
Bảng 2.9: Mức độ GV thực hiện các hoạt động dạy học ......................
Bảng 2.10: Đánh giá thực trạng, mức độ sử dụng phương pháp,
phương tiện, thiết bị dạy học của GV ...................................................

37
38
39

Bảng 2.11: Đánh giá mức độ phù hợp của chương trình và sách giáo khoa
tiếng Anh hiện nay với học sinh dân tộc thiểu số, vùng sâu vùng xa ...........

41

Bảng 2.12: Số HS, HS dân tộc của hai trường THPT huyện Bình Gia
(từ 2006 – 2010) ..................................................................................

43

Bảng 2.13: Điểm tuyển sinh vào 10 môn tiếng Anh từ điểm 5 trở lên. (%) .
Bảng 2.14: Kết quả học tập mơn tiêng Anh của trường THPT Bình

44

Gia và THPT Pác Khuông từ năm 2006 đến 2008 ...............................
Bảng 2.15: từ năm 2008 đến 2010 .......................................................

44
44

Bảng 2.16: Kết quả thi đỗ tốt nghiệp mơn tiêng Anh của trường THPT
Bình Gia và THPT Pác Khuông từ năm 2006 đến 2010 (%) ................
Bảng 2.17: Kết quả khảo sát thực trạng về mức độ đạt được các mục

45

tiêu của chương trình tiếng Anh THPT của HS ...................................

47

Bảng 2.18: Kết quả khảo sát thực trạng HS đạt được ở các kỹ năng .....
Bảng 2.19: Kết quả khảo sát .................................................................

48
49

4

Bảng 2.20: Kết quả khảo sát thực trạng việc thực hiện chương trình và
SGK tiếng Anh mới của CBQL, GV ....................................................

51

Bảng 2.21: Kết quả khảo sát thực trạng quản lý việc thực hiện đổi mới
phương pháp dạy học ...........................................................................

53

Bảng 2.22: Kết quả khảo sát thực trạng quản lý hoạt động học tập của
học sinh hai trường THPT huyện Bình Gia, Lạng Sơn .........................

57

Bảng 2.23: Kết quả khảo sát thực trạng công tác quản lý cơ sở vật
chất, trang thiết bị dạy học môn tiếng Anh ...........................................

59

Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm mức độ cần thiết.................................
Bảng 3.2: Kết quả khảo nghiệm mức độ khả thi ...................................

91
92

5


MỤC LỤC

Trang
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài .................................................................................
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài ............................................................
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .....................................................
4. Giả thuyết khoa học .............................................................................
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ..........................................................................
6. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................
7. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................
8. Cấu trúc luận văn .................................................................................
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DẠY HỌC, QUẢN LÝ HOẠT
ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH TRONG TRƢỜNG PHỔ
THÔNG ..................................................................................................
1.1. Sơ lược về vấn đề nghiên cứu ..........................................................
1.2. Các khái niệm cơ bản của vấn đề nghiên cứu ...................................
1.2.1. Khái niệm quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường. ..............
1.2.2. Khái niệm hoạt động dạy học, quản lý hoạt động dạy học ..............
1.3. Vị trí, vai trị của việc dạy học tiếng Anh trong nhà trường phổ
thông .......................................................................................................
1.4. Những điểm khác biệt trong việc dạy học, quản lý hoạt động dạy
học tiếng Anh giữa chương trình tiếng Anh cũ và chương trình tiếng
Anh THPT hiện nay .................................................................................
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý hoạt động dạy học môn
tiếng Anh trong trường trung học phổ thông.............................................
1.5.1. Các yếu tố khách quan ....................................................................
1.5.2. Các yếu tố chủ quan ......................................................................
Tiểu kết chương 1 ....................................................................................
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC VÀ QUẢN
LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MƠN TIẾNG ANH THEO
CHƢƠNG TRÌNH ĐỔI MỚI Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC

PHỔ THƠNG HUYỆN BÌNH GIA , TỈNH LẠNG SƠN ....................
2.1. Khái quát về các trường trung học phổ thông huyện Bình Gia, tỉnh
Lạng Sơn ..................................................................................................
6

1
3
3
3
4
4
4
5

6
6
8
8
13
16

20
24
24
26
29

30
30

2.2. Thực trạng hoạt động dạy học môn tiếng Anh của các trường THPT
huyện Bình Gia, tỉnh Lạng Sơn. ..............................................................
2.2.1. Thực trạng hoạt động dạy môn tiếng Anh của các trường THPT
huyện Bình Gia, tỉnh Lạng Sơn. ...............................................................
2.2.2. Thực trạng hoạt động học môn tiếng Anh của học sinh các
trường THPT huyện Bình Gia, tỉnh Lạng Sơn. .........................................
2.3. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường
THPT huyện Bình Gia. .............................................................................
2.3.1. Thực trạng quản lý hoạt động dạy môn tiếng Anh ở các trường
THPT huyện Bình Gia. .............................................................................
2.3.2. Thực trạng quản lý hoạt động học môn tiếng Anh của học sinh ở
các trường THPT huyện Bình Gia. ...........................................................
2.3.3. Thực trạng cơ sở vật chất, thiết bị dạy học và công tác quản lý cơ
sở vật chất, trang thiết bị dạy học môn tiếng Anh ....................................
2.4. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động dạy học tiếng Anh
theo chương trình đổi mới tại các trường THPT huyện Bình Gia, tỉnh
Lạng Sơn ..................................................................................................
Tiểu kết chương 2 ....................................................................................
Chƣơng 3: CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
TIẾNG ANH ĐÁP ỨNG CHƢƠNG TRÌNH ĐỔI MỚI Ở CÁC
TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THƠNG HUYỆN BÌNH GIA,
TỈNH LẠNG SƠN ..................................................................................
3.1. Một số nguyên tắc chỉ đạo đề xuất các biên pháp quản lý hoạt động
dạy học môn tiếng Anh ............................................................................
3.2. Các nhóm biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở
các trường trung học phổ thông huyện Bình Gia. .....................................
3.2.1. Nâng cao nhận thức của học sinh và các lực lượng có liên quan
về tầm quan trọng của môn tiếng Anh và việc dạy học tiếng Anh theo
chương trình đổi mới. ...............................................................................

3.2.2. Nhóm biện pháp tăng cường quản lý hoạt động dạy tiếng Anh của
đội ngũ giáo viên ......................................................................................
3.2.3. Nhóm biện pháp tăng cường quản lý hoạt động học tiếng Anh của
học sinh ....................................................................................................

7

34
34
43
50
50
56
58

60
62

63
63
64

64
67
81


3.2.4. Nhóm biện pháp tăng cường đầu tư và quản lý sử dụng có hiệu
quả cơ sở vật chất, thiết bị phương tiện dạy học môn tiếng Anh ...............
3.3. Thăm dị tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ...................

Kết luận chương 3 ....................................................................................
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .........................................................
1. Kết luận ................................................................................................
2. Khuyến nghị .........................................................................................
TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................
PHỤ LỤC

8

87
90
93
94
94
95
97


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nghị quyết Đại hội IX của Đảng cộng sản Việt Nam khẳng định mục
tiêu tổng quát của Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2001-2010 là: “Đưa
đất nước ta thốt khỏi tình trạng kém phát triển, nâng cao rõ rệt đời sống vật
chất, văn hóa, tinh thần của nhân dân, tạo nền tảng đến năm 2020 nước ta cơ
bản thành một nước cơng nghiệp theo hướng hiện đại hóa… Để đạt được
mục tiêu trên, giáo dục đào tạo và khoa học - cơng nghệ có vai trị quyết
định, nhu cầu phát triển giáo dục là rất bức thiết”.
Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2001-2010 đã chỉ ra sự phát
triển mạnh mẽ của khoa học - công nghệ, sự phát triển năng động của các
nền kinh tế, quá trình hội nhập và tồn cầu hóa đang làm cho việc rút ngắn

khoảng cách về trình độ phát triển giữa các nước trở nên hiện thực hơn và
nhanh hơn. Khoa học - công nghệ trở thành động lực cơ bản của sự phát nền
kinh tế - xã hội. Giáo dục là nền tảng của sự phát triển khoa học - công nghệ,
phát triển nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu của xã hội hiện đại và đóng vai
trị chủ yếu trong việc nâng cao ý thức dân tộc, tinh thần trách nhiệm và năng
lực của các thế hệ hiện nay và mai sau.
Ngoại ngữ đặc biệt là Tiếng Anh có vai trị và vị trí quan trọng trong sự
nghiệp giáo dục đào tạo và trong sự phát triển của đất nước. Nói chung,
khơng những vì biết ngoại ngữ là yêu cầu tất yếu của lao động có kỹ thuật
cao nhằm đáp ứng các quy trình cơng nghệ thường xun được đổi mới, mà
biết ngoại ngữ còn là một năng lực cần thiết đối với mọi người nói chung,
người Việt Nam nói riêng trong xu thế hội nhập và tồn cầu hố.
Do tầm quan trọng của môn Tiếng Anh trong hệ thống giáo dục quốc
dân nên trong những năm gần đây quy mô dạy và học Tiếng Anh ngày càng
phát triển. Mục tiêu dạy và học tiếng Anh phổ thông là giúp học sử dụng
được tiếng Anh như một công cụ giao tiếp ở mức độ cơ bản dưới các dạng

1


nghe, nói, đọc, viết. Học sinh có được kiến thức cơ bản tương đối hệ thống
và hồn chỉnh về ngơn ngữ tiếng Anh phù hợp với trình độ, đặc điểm tâm lí
lứa tuổi ở từng cấp học.
Bắt đầu từ năm học 2006 – 2007, Bộ Giáo dục và Đào tạo triển khai
chương trình và sách giáo khoa phân ban ở THPT trong đó có mơn Tiếng
Anh. Chương trình tiếng Anh phân ban mới gồm chương trình chuẩn dành
cho Ban Khoa học tự nhiên và Ban cơ bản và chương trình nâng cao cho Ban
Khoa học xã hội và nhân văn.
Nét nổi bật trong chương trình SGK mới là những thay đổi quan
trọng đến quan điểm dạy và học, đến mục tiêu, nội dung, phương pháp,

hình thức tổ chức dạy học cũng như kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của
học sinh; vì vậy việc dạy và học tiếng Anh và công tác quản lý hoạt động
dạy học bộ môn tiếng Anh phải phù hợp với mục tiêu, yêu cầu của chương
trình và SGK mới.
Quản lý việc dạy và học tiếng Anh theo chương trình đổi mới có ý
nghĩa quan trọng đối với việc nâng cao hiệu quả đào tạo trong nhà trường
phổ thông. Quản lý tốt sẽ giúp giáo viên và học sinh làm việc hiệu quả trong
từng khâu của quá trình dạy và học, như việc xây dựng kế hoạch năm học
của bộ môn, của cá nhân giáo viên, kế hoạch dự giờ thăm lớp, việc chỉ đạo
ra đề thi , kiểm tra đánh giá, các hình thức ngoại khố bộ mơn, hội thảo, biện
pháp khắc phục những ảnh hưởng của tiếng mẹ đẻ, tiếng địa phương trong
việc học ngoại ngữ của học sinh. Các biện pháp này nhằm tác động trực tiếp
đến người dạy và người học để học kịp thời điều chỉnh phương pháp dạy và
học đáp ứng các yêu cầu của mục tiêu giáo dục đề ra.
Trong quá trình dạy học và quản lý hoạt động dạy học tiếng Anh,
chúng tôi nhận thấy công tác quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh của
các trường THPT huyện Bình Gia, Lạng Sơn cịn nhiều bất cập. Việc quản lý
hoạt động dạy học cịn bng lỏng, cán bộ quản lý chưa nắm rõ được đặc thù

2


của bộ môn quan trọng này nên sự đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị cho
việc dạy và học tiếng Anh chưa được chú trọng do vậy chưa đáp ứng yêu
cầu của việc dạy và học bộ môn theo chương trình sách giáo khoa mới. Xuất
phát từ những lý do trên tôi chọn đề tài: “Quản lý hoạt động dạy học mơn
tiếng Anh theo chương trình đổi mới tại các trường trung học phổ thơng
huyện Bình Gia, tỉnh Lạng Sơn” làm đề tài nghiên cứu luận văn Thạc sỹ
quản lý giáo dục.
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài

Đề xuất hệ thống biện pháp quản lý trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực
trạng hoạt động dạy học môn tiếng Anh nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả dạy
học môn học này ở các trường THPT huyện Bình Gia, tỉnh Lạng Sơn.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học mơn tiếng Anh theo chương trình đổi mới
tại các trường THPT huyện Bình Gia, tỉnh Lạng Sơn.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh theo chương
trình đổi mới tại các trường THPT huyện Bình Gia, tỉnh Lạng Sơn.
4. Giả thuyết khoa học
Dạy học mơn tiếng Anh theo chương trình đổi mới ở các trường THPT
huyện Bình Gia, tỉnh Lạng Sơn cịn có nhiều hạn chế. Nếu đề xuất và áp
dụng một cách đồng bộ, linh hoạt các biện pháp quản lý thì việc dạy học
mơn tiếng Anh theo chương trình đổi mới sẽ được nâng cao chất lượng hiệu
quả, đáp ứng thực hiện đổi mới chương trình THPT nói chung, tiếng Anh nói
riêng trong giai đoạn hiện nay.

3


5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học tiếng Anh ở các
trường trung học phổ thông;
- Nghiên cứu thực trạng việc tổ chức dạy học mơn tiếng Anh theo chương
trình đổi mới ở các trường THPT huyện Bình Gia, tỉnh Lạng Sơn. Phân
tích những ưu điểm và nhược điểm trong công tác tổ chức và quản lý hoạt
động này;
- Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học mơn tiếng Anh theo
chương trình đổi mới ở các trường THPT huyện Bình Gia, tỉnh Lạng Sơn và

khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất.
6. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài tiến hành nghiên cứu tại hai trường trung học phổ thơng huyện
Bình Gia tỉnh Lạng Sơn: Trường trung học phổ thơng Bình Gia và trường
trung học phổ thông Pác Khuông.
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
Đề tài được sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
- Sưu tầm sách, tài liệu liên quan đến vấn đề nghiên cứu.
- Đọc, phân tích, tổng hợp các tài liệu để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài.
7.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Điều tra, khảo sát các hoạt động dạy học của giáo viên và học sinh các
trường trung học phổ thơng huyện Bình Gia, tỉnh Lạng Sơn.
- Phỏng vấn ý kiến của phụ huynh học sinh.
- Phân tích và tổng kết kinh nghiệm quản lý.
7.3. Nhóm phương pháp thống kê tốn học
- Thống kê, phân tích và xử lý số liệu thu thập được rút ra kết luận.

4


8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ
lục, nội dung chính của luận văn được trình bày trong ba chương như sau:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về dạy học, quản lý hoạt động dạy học tiếng
Anh trong trường phổ thông
Chƣơng 2: Thực trạng hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy
học mơn tiếng Anh theo chương trình đổi mới ở các trường THPT huyện
Bình Gia, tỉnh Lạng Sơn
Chƣơng 3: Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học tiếng Anh đáp ứng

chương trình đổi mới ở các trường THPT huyện Bình Gia, tỉnh Lạng Sơn

5


Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DẠY HỌC, QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH TRONG TRƢỜNG PHỔ THÔNG
1.2. Sơ lƣợc về vấn đề nghiên cứu
Từ đầu những năm 1980 đến năm 2005, ở trung học phổ thông tồn tại
hai bộ chương trình và sách giáo khoa tiếng Anh; chương trình hệ 3 năm
(được học từ lớp 10) và chương trình hệ 7 năm (được học từ lớp 6). Chường
trình hệ 3 năm được thiết kế theo tình huống, một đường hướng biên soạn
chương trình giảng dạy thịnh hành vào những năm 1970 của thế kỷ trước ở
Tây Âu, lấy thực hành khẩu ngữ, đặc biệt là kỹ năng nói làm trọng tâm;
chương trình hệ 7 năm được thiết kế chủ yếu dựa vào ngữ pháp, lấy đọc và
các bài tập về từ vựng ngữ pháp làm trọng tâm. Qua hai thập niên được đưa
vào sử dụng, hai bộ chương trình đã có những đóng góp rất đáng kể vào sự
nghiệp dạy và học tiếng Anh ở trường THPT Việt Nam.
Tuy nhiên trước nhu cầu sử dụng tiếng Anh ngày càng cao của xã hội
Việt Nam hiện đại, trước nhu cầu phải tiếp thu nhiều hơn, nhanh hơn những
tri thức khoa học và công nghệ từ các nước công nghiệp tiên tiến và nhất là
khi Việt Nam đang trong thời kỳ hội nhập quốc tế, hai bộ chương trình 3
năm và 7 năm (gọi tắt là chương trình cũ) bộc lộ nhiều nhược điểm: cả hai
bộ chương trình đều không chú ý thoả đáng đến kiến thức ngôn ngữ (ngữ
âm, ngữ pháp, từ vựng) và các kĩ năng giao tiếp (nghe, nói, đọc, viết);
chương trình 3 năm q dễ đối với học sinh, chương trình 7 năm hầu như
không quan tâm đến các kĩ năng giao tiếp.
Từ những năm 1990, Đảng và Nhà nước đã đặc biệt quan tâm đến việc
đổi mới chương trình giáo dục phổ thơng nói chung và THPT nói riêng. Kết
quả của những mối quan tâm sâu sát này được thể hiện qua quyết định cho

biên soạn lại chương trình và SGK mới cho các mơn học trong trường phổ
thơng trong đó có tiếng Anh.

6


Chương trình và SGK tiếng Anh mới địi hỏi sự thay đổi tồn diện q
trình dạy học, bao gồm những thay đổi về quan điểm dạy học, về mục tiêu,
nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy và học cũng như đổi mới cách
kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS. Vì vậy để hoạt động dạy học và
quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh theo chương trình mới một cách
có hiệu quả cũng đã được các cấp quản lý chú trọng nhằm đáp ứng nhu cầu
học tập ngày càng cao của toàn xã hội.
Trong những năm qua có nhiều cơng trình nghiên cứu về đổi mới
chương trình dạy học tiếng Anh trong nhà trường phổ thơng, trong đó có
trường THPT. Có thể kể đến một số cơng trình tiêu biểu như: “Đổi mới
phương pháp dạy tiếng Anh ở trường Trung học phổ thông Việt Nam” của
nhóm tác giả Hồng Văn Vân, Nguyễn Thị Chi, Hoàng Thị Xuân Hoa;
“Cẩm nang dạy và học tiếng Anh Trung học phố thơng” của nhóm tác giả
Nguyễn Quốc Tuấn, Lê Văn Canh, Nguyễn Thị Mai Hoa, Hoàng Thị Xuân
Hoa, Đỗ Tuấn Minh, Nguyễn Huyền Minh, Lương Quỳnh Trang; “ Những
vấn đề cơ bản ề dạy hoc ngoại ngữ” Nhà xuất bản ĐHQG Hà Nội của trường
Đại học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội.
Hoạt động dạy và học tiếng Anh theo chương trình mới trong các
trường THPT trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn nói chung và huyện Bình Gia nói
riêng chưa đáp ứng được mục tiêu của môn học, chất lượng học tập môn học
của HS rất thấp, một số nguyên nhân chính dẫn đế chất lượng thấp của bộ
môn tiếng Anh tại các trường này là: Hoạt động dạy học, quản lý hoạt động
dạy học của cán bộ quản lý, giáo viên và HS chưa bắt kịp với chương trình
mới, 95% HS là người dân tộc thiểu số cư trú tại các xã vùng sâu vùng xa,

khả năng giao tiếp rất hạn chế cộng với thói quen giao tiếp bằng tiếng dân
tộc (tiếng mẹ đẻ) của HS, nhận thức của cộng đồng dân cư, phụ huynh HS,
bản thân HS về môn học chưa đúng đắn dẫn đến thiếu động cơ để học tập bộ
môn này. Vấn đề đặt ra ở đây là cần đổi mới cách thức quản lý hoạt động

7


dạy học tiếng Anh tại các trường phổ thông trên địa bàn huyện Bình Gia,
tỉnh Lạng Sơn để đáp ứng chương trình mới và từng bước năng cao chất
lượng dạy học.
1.2. Các khái niệm cơ bản của vấn đề nghiên cứu
1.2.1. Khái niệm quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường.
1.2.1.1. Khái niệm quản lý
Quản lý là một trong những loại hình lao động quan trọng nhất và lâu
đời nhất của con người. Sử gia Danniel A. đã nhận xét rằng: “Quản lý cũng
xưa cũ như chính con người vậy”. Bất luận một tổ chức có mục đích gì, cơ
cấu và quy mơ ra sao đều cần phải có sự quản lý để tổ chức hoạt động và đạt
được mục đích của mình. Vậy quản lý là gì? Có nhiều quan điểm khác nhau
về quản lý tùy thuộc vào các cách tiếp cận, góc độ nghiên cứu và hồn cảnh
xã hội, kinh tế, chính trị. Có thể điểm qua một số khái niệm đó như sau:
K.Markx: "Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung nào
tiến hành trên quy mơ tương đối lớn, thì ít nhiều cũng cần đến một sự chỉ đạo
để điều hòa những hoạt động cá nhân và thực hiện những chức năng chung
phát sinh từ sự vân động của toàn bộ cơ thể sản xuất khác với sự vận động của
những khí quan độc lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm tự điều khiển lấy
mình, cịn một dàn nhạc thì cần phải có một nhạc trưởng". [20, tr.480].
K.Markx đã lột tả được bản chất quản lý là một hoạt động để điều
khiển lao động, một hoạt động tất yếu vơ cùng quan trọng trong qn trình
phát triển của loài người. Quản lý đã trở thành một hoạt động phổ biến, mọi

nơi mọi lúc, mọi lĩnh vực, mọi cấp độ có liên quan đến mọi người. Đó là một
hoạt động xã hội bắt nguồn từ tính chất cộng đồng dựa trên sự phân công và
hợp tác để làm một công việc nhằm đạt một mục tiêu chung.
Khái niệm quản lý là một khái niệm rộng bao gồm nhiều lĩnh vực, các
nhà quản lý kinh tế thiên về quản lý nền sản xuất xã hội, các nhà luật học
thiên về quản lý nhà nước. Cho nên khi đưa các định nghĩa về quản lý, các

8


tác giả thường gắn với các loại hình quản lý cụ thể hoặc phụ thuộc nhiều vào
lĩnh vực nghiên cứu của mình, từ đó các tác giả đưa ra theo nhiều cách tiếp
cận khác nhau.
Theo từ điển tiếng việt: “Quản lý là tổ chức và điều hành các hoạt
động theo những yêu cầu nhất định” [25, tr.789]
Như F.W Taylor đã định nghĩa: “ Quản lý là biết được chính xác điều
bạn muốn người khác làm và sau đó hiểu được rằng họ đã hồn thành cơng
việc một cách tốt nhất và rẻ nhất”
Theo Mary Parker Follette thì quản lý là một nghệ thuật khiến cho
cơng việc của mình thơng qua những người khác.
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: "Quản lý là tác động có mục đích, có
kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể những người lao động (nói chung là
khách thể quản lý) nhằm thực hiện được những mục tiêu dự kiến" [22, tr.35].
"Hoạt động quản lý là tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể
quản lý (người quản lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý) trong một tổ
chức nhằm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức" [18, tr.1].
Theo Đặng Vũ Hoạt và Hà Thế Ngữ: “Quản lý là một q trình có
định hướng, q trình có mục tiêu, quản lý là một hệ thống là quá trình tác
động đến hệ thống nhằm đạt được những mục tiêu nhất định. Những mục
tiêu này đặc trưng cho trạng thái mới của hệ thống mà người quản lý mong

muốn” [21, tr.17]
Từ các định nghĩa trên chúng ta thấy mặc dù các tác giả có các quan
niệm khác nhau về quản lý nhưng họ đều thống nhất quản lý luôn tồn tại với
tư cách là một hệ thống gồm các yếu tố: chủ thể quản lý (người quản lý, tổ
chức quản lý); khách thể quản lý (người bị quản lý, đối tượng quản lý) gồm
con người, trang thiết bị kỹ thuật, nguồn tài chính…mục đích hay mục tiêu
chung của công tác quản lý do chủ thể quản lý áp đặt hay do yêu cầu khách
quan của xã hội hoặc do có sự cam kết, thoả thuận giữa chủ thể quản lý và

9


khách thể quản lý. Từ đó nảy sinh các mối quan hệ tương tác với nhau giữa
chủ thể quản lý và khách thể quản lý.
1.2.1.2. Quản lý giáo dục
Quản lý giáo dục là một bộ phận quan trọng trong quản lý xã hội.
Quản lý giáo dục theo nghĩa tổng quan là hoạt động điều hành, phối hợp các
lực lượng xã hội nhằm đẩy mạnh công tác đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu
phát triển của xã hội. Ngày nay, với sứ mệnh phát triển giáo dục thường
xuyên, công tác giáo dục không chỉ giới hạn ở thế hệ trẻ mà cho mọi người;
tuy nhiên trọng tâm vẫn là giáo dục thế hệ trẻ cho nên quản lý giáo dục được
hiểu là sự điều hành hệ thống giáo dục quốc dân, các trường trong hệ thống
giáo dục quốc dân.
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang, khái niệm quản lý giáo dục là khái
niệm đa cấp (bao hàm cả quản lý hệ giáo dục quốc gia, quản lý các phân hệ
của nó đặc biệt là quản lý trường học): "Quản lý giáo dục là hệ thống những
tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý nhằm
làm cho hệ vận hành theo đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng, thực
hiện được các tính chất của nhà trường xã hội chủ nghĩa Việt Nam, mà tiêu
điểm cho thư viện nhà trường

- Chỉ đạo mạnh mẽ công tác đổi mới phương pháp dạy học.
- Đổi mới công tác quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh

96


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Tứ Anh, Phan Hà, May Vi Phƣơng, Hồ Tấn. Sổ tay người dạy tiếng
Anh, hướng dẫn phương pháp dạy tiếng Anh theo chương trình tiếng Anh
mới. Nhà xuất bản giáo dục, 2004
2. Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Đắc Hƣng. Giáo dục Việt Nam hướng tới
tương lai vấn đề và giai pháp. Nhà xuất bản chính trị quốc gia Hà Nội, 2004
3. Đặng Quốc Bảo. Quản lý nhà nước về giáo dục, và một số vấn đề xã hội
về giáo dục. Bài giảng cho lớp cao học quản lý giáo dục, 2008
4. Bộ Giáo dục và Đào tạo. Đề án giảng dạy, học tập ngoại ngữ trong hệ
thống giáo dục quốc dân Việt Nam giai đoạn 2008 - 2020. Tháng 9/2008.
5. Bộ Giáo dục và Đào tạo. Quản lý trường trung học phổ thơng trong
những điều kiện khó khăn. Tài liệu tập huấn, Hà Nội 2007
6. Bộ Giáo dục và Đào tạo. Bồi dưỡng cán bộ quản lý giáo dục triển khai
chương trình, sách giáo khoa trường Trung học phổ thông năm 2005-2006.
Tài liệu tập huấn, Hà Nội 4/2006
7. Bộ Giáo dục và Đào tạo. Chương trình giáo dục phổ thông môn tiếng
Anh (Ban hành kèm theo quyết định số 16/2006/QD-BGDĐT ngày
05/5/2006 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT). Nhà xuất bản giáo dục.
8. Nguyễn Đức Chính. Thiết kế và đánh giá chương trình giáo dục. Tập bài
giảng cho lớp cao học quản lý giáo dục, 2008
9. Nguyễn Đức Chính. Đo lường và đánh giá trong giáo dục và dạy học.
Tập bài giảng cho lớp cao học quản lý giáo dục, 2009
10. Vũ Cao Đàm. Phương pháp luận nghiên cứu khoa học. Nhà xuất bản
khoa học và kỹ thuật Hà Nội, 2005

11. Đảng cộng sản Việt Nam. Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
IX. Nhà xuất bản chính trị quốc gia Hà Nội, 2002
12. Ngơ Thị Thu Dung. Lý luận dạy học. Bài giảng cho lớp cao học quản lý
giáo dục, 2005

97


13. Phạm Minh Hạc. Một số vấn đề giáo dục và khoa học giáo dục. NXB
Giáo dục, Hà Nội, 1986.
14. Đặng Xuân Hải. Quản lí hệ thống giáo dục quốc dân. Bài giảng cho lớp
cao học quản lý giáo dục, 2008
15. Đặng Xuân Hải. Quản lý sự thay đổi. Tập bài giảng cho lớp cao học
quản lý giáo dục, 2009
16. Nguyễn Trọng Hậu. Đại cương khoa học quản lý giáo dục. Bài giảng
cho lớp cao học quản lý giáo dục, 2009
17. Nguyễn Thị Phƣơng Hoa. Lý luận dạy học hiện đại. Tập bài giảng
dành cho học viên cao học, 2008
18. Nguyễn Thị Mỹ Lộc. Đại cương lý luận quản lý. Bài giảng cho lớp cao
học quản lý giáo dục, 2009
19. Nguyễn Thị Mỹ Lộc. Tâm Lý học ứng dụng trong tổ chức và quản lý
giáo dục. tập bài giảng cho lớp cao học quản lý giáo dục, 2009
20. K.Markx và F.Engels. Các Mác và Ăng Ghen toàn tập - tập 23. Nhà
xuất bản Chính trị quốc gia, Hà nội, 1993.
21. Hà Thế Ngữ - Đặng Vũ Hoạt. Giáo dục học tập 1. NXB Giáo dục, Hà
Nội, 1986.
22. Nguyễn Ngọc Quang. Những khái niệm cơ bản về lý luận quản lý giáo
dục. Trường cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo Trung Ương 1 – Hà Nội.
23. Phạm Hồng Quang. Tổ chức dạy học cho học sinh dân tộc, miền
núi.Nhà xuất bản Đại học Sư phạm, 2009

24. Quốc hội (2005). Luật giáo dục, Nhà xuất bản chính trị quốc gia. Hà Nội
25. Trung tâm từ điển ngôn ngữ - Viện ngôn ngữ. Từ điển tiếng Việt.
Trung tâm từ điển ngôn ngữ, Hà Nội - Việt Nam
26. Thủ tƣớng chính phủ. Chiến lược phát triển giáo dục 2001-2010. Nhà
xuất bản giáo dục, 2002

98


27. Nguyễn Quốc Tuấn, Lê Văn Canh, Nguyễn Thị Mai Hoa, Hoàng Thị
Xuân Hoa, Đỗ Tuấn Minh, Nguyễn Huyền Minh, Lƣơng Quỳnh Trang.
Cẩm nang dạy và học tiếng Anh Trung học phố thơng. Nxb giáo dục, 2007
28. Hồng Văn Vân, Nguyễn Thị Chi, Hoàng Thị Xuân Hoa. Đổi mới
phương pháp dạy tiếng Anh ở trường Trung học phổ thông Việt Nam. Nhà
xuất bản giáo dục, 2006.
29. Phạm Viết Vƣợng. Giáo dục học.Nhà xuất bản Đại học sư phạm, 2008

99


PHỤ LỤC
PHIẾU KHẢO SÁT Ý KIẾN
(Dành cho học sinh)
Để đánh giá thực trạng hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy
học môn tiếng Anh của nhà trường. Xin em vui lịng cho biết ý kiến của
mình về các nội dung đưa ra dưới đây ? (Đánh dấu x vào ô phù hợp)
Mức độ đạt đƣợc
Phụ lục 1

Tốt

Mục tiêu chƣơng trình tiếng Anh THPT

Khá

Trung
bình

Chưa
đạt
yêu
cầu

1. Sử dụng tiếng Anh như một công cụ giao
tiếp ở mức độ cơ bản dưới các dạng nghe, nói,
đọc, viết.
2. Có kiến thức cơ bản, tương đối hệ thống và
hồn chỉnh về ngơn ngữ tiếng Anh, phù hợp
với trình độ, đặc điểm tâm lí lứa tuổi.
3. Có hiểu biết khái quát về đất nước, con
người và nền văn hố của một số nước nói
tiếng Anh, từ đó có tình cảm và thái độ tốt đẹp
đối với đất nước, con người, nền văn hố và
ngơn ngữ của các nước nói tiếng Anh; biết tự
hào u q và tơn trọng nề văn hố và ngơn
ngữ của dân tộc mình.
4. Cùng với các mơn học và hoạt động giáo
dục khác , bồi dưỡng phẩm chất đạo đức, phát
triển tư duy và hình thành phương pháp học
tập mới

Sách giáo khoa tiếng Anh THPT

Mức độ phù hợp
Rất phù Phù hợp Chưa
hợp
phù hợp
lắm

1. Kỹ năng đọc
2. Kỹ năng nói
3. Kỹ năng nghe
4. Kỹ năng viết
5. Kiến thức ngơn ngữ (Language
focus)

100

Hồn
tồn
khơng
phù hợp


Mức độ đạt đƣợc
Khả năng đạt đƣợc

Tốt

Khá

Trung
bình

Chƣa đạt
yêu cầu

1. Kỹ năng đọc
2. Kỹ năng nói
3. Kỹ năng nghe
4. Kỹ năng viết
5. Kiến thức ngôn ngữ (Language
focus)
Đánh giá về mức độ thực hiện các hoạt động học tập.
Nội dung đánh giá

Mức độ thực hiện
Tốt

Khá

- Chuẩn bị bài đầy đủ trước khi đến lớp
- Chú ý nghe giảng trên lớp
- Tích cực tham gia các hoạt động học tập trên
lớp ( thảo luận theo cặp, nhóm, trả lời các câu
hỏi…)
- Sử dụng tiếng Anh trong các hoạt động học tập
trên lớp
- Tích cực làm bài tập GV giao về nhà
- Tự học, tự rèn luyện các kỹ năng nghe, nói,

đọc, viết ngồi giờ học
- Dành thời gian hợp lý cho việc học tiếng Anh
hàng ngày
2. Theo em việc học tập môn tiếng Anh ở trường THPT là:
Rất quan trọng

Quan trọng

Không quan trọng

3. Ý kiến của em về việc học môn tiếng Anh là:
Rất thích

Thích

Bình thường

Khơng thích

4. Đối với em, việc học mơn tiếng Anh là:
Q khó

Khá khó

Bình thường

101

Khơng khó

TB

Yếu


5. Mục đích học tiếng Anh của ban thân em là:
Vượt qua các kì thi

Có ích cho cơng việc sau này

Khơng biết

6. Theo em , học tiếng Anh khó nhất ở kỹ năng nào?
Nghe

Nói

Đọc

Viết

7.Theo em, mức độ các bài kiểm tra, thi là :
Q khó

Khá khó

Bình thường

Dễ

Rất dễ

8. Ý kiến của em về hình thức trắc nghiệm khách quan trong kiểm tra, thi cử
mơn tiếng Anh theo chương trình hiện nay là:
Rất phù hợp

Khá phù hợp

Phù hợp

Không phù hợp

Xin chân thành cảm ơn
Họ và tên: …………………………… Lớp: …………………

102


Phụ lục 2
PHIẾU KHÁO SÁT Ý KIẾN
(Dành cho giáo viên)
Để đánh giá thực trạng hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy
học môn tiếng Anh của nhà trường. Xin đồng chí vui lịng cho biết ý kiến
của mình về các nội dung đưa ra dưới đây:
1. Đánh giá của đồng chí về mức độ phù hợp của chƣơng trình và
sách giáo khoa tiếng Anh hiện nay với học sinh dân tộc thiểu số, vùng
sâu vùng xa.
Mức độ phù hợp
Chƣơng trình tiếng Anh THPT

Rất phù
hợp

Phù
hợp

Chưa
phù hợp

Hồn
tồn

lắm

khơng
phù hợp

1. Về mục tiêu của chương trình
2. Nội dung chương trình
3. Hệ thống chủ điểm
4. Đường hướng giao tiếp
5. Đổi mới phương pháp dạy học
6. Cách kiểm tra đánh giá
Mức độ phù hợp
Sách giáo khoa tiếng Anh THPT

1. Kỹ năng đọc
2. Kỹ năng nói
3. Kỹ năng nghe
4. Kỹ năng viết

5. Kiến thức ngơn ngữ

103

Rất phù

Phù

Chưa

Hồn

hợp

hợp

phù

tồn

hợp

khơng

lắm

phù hợp


2. Đánh giá của đồng chí về trình độ chun môn, nghiệp vụ sƣ phạm

đáp ứng việc giảng dạy tiếng Anh theo chƣơng trình mới.
Nội dung đánh giá
Tốt

Mức độ đáp ứng
Khá
TB
Yếu

1. Đánh giá về trình độ chun mơn
2. Đánh giá về trình độ nghiệp vụ sư phạm
3. Tự đánh giá về kỹ năng sử dụng công nghệ
thông tin
4. Tự đánh giá về khả năng tự bồi dưỡng chuyên
môn nghiệp vụ
3. Đánh giá về mức độ GV thực hiện các hoạt động dạy học.
Nội dung hoạt động

Mức độ thực hiện
Thƣờng Thỉnh Rất ít Chƣa
xun thoảng khi
thực
hiện

- Tìm hiểu đối tượng học sinh
- Xây dựng động cơ học tập môn tiếng Anh
cho HS
- Xây dựng mục tiêu bài học phù hợp với
HS
- Chuẩn bị kỹ giáo án trước khi lên lớp

- Thiết kế lại một số nhiệm vụ khó trong SGK
sao cho phù hợp với học sinh miền núi
- Sử dụng các kỹ thuật dạy học nhằm nâng
cao khả năng giao tiếp, tính tích cực, tự
giác trong học tập của học sinh
- Nói về tầm quan trọng của mơn tiếng
Anh
- Hướng dẫn học sinh cách học môn tiếng
Anh
- Hướng dẫn HS cụ thể cách thực hiện các
nhiệm vụ giao về nhà
- Tạo mơi trường an tồn, khuyến khích HS
sử dụng tiếng Anh trong và ngồi lớp học
- Hướng dẫn HS tìm, sử dụng các tài liệu,
phương tiện phục vụ cho học tập bộ mơn
- Tìm hiểu những khó khăn HS gặp phải
trong việc học tiếng Anh
- Lấy ý kiến phản hồi của học sinh về giảng
dạy và học tập môn tiếng Anh
104