Lý luận chung về kế toán nghiệp vụ bán hàng các doanh nghiệp thương mại và dịch vụ

Lý luận chung về kế toán nghiệp vụ bán hàng các
doanh nghiệp thương mại và dịch vụ.
1. Đặc điểm và nhiệm vụ của kế toán bán hàng
1.1. Đăc điểm nghiệp vụ bán hàng trong doanh nghiệp thương mại.
Bán hàng là khâu cuối cùng trong quá trình hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp
thương mại. Thực hiện nghiệp vụ này, vốn của doanh nghiệp thương mại dược chuyển từ hình
thái hiện vật sang hình thái tiền tệ. Nghiệp vụ bán hàng của doanh nghiệp thương mại có những
đăc điểm cơ bản sau.
1.1.1. Đối tượng phục vụ:
Đối tượng phục vụ của doanh nghiệp thương mại là người tiêu dùng cá nhân.
1.1.2. Các phương thức bán hàng trong doanh nghiệp thương mại.
Bán buôn kho: là bán buôn hàng hoá mà hàng bán được từ kho bảo quản của doanh
nghiệp . Trong phương thức này có hai phương thức:
 Bán buôn qua kho theo hình thức giao hàng trực tiếp: Theo hình thức này bên mua đề cử đến
kho của doanh nghiệp thương mại để nhận hàng. Doanh nghiệp thương mại xuất kho hàng hoá ,
đã thanh toán thanh toán tiền hoặc chấp nhận nợ , hàng được xác định là tiêu thụ.
 Bán buôn qua kho theo hình thức chuyển hàng: Theo hình thức này , căn cứ vào hợp đồng đã
ký kết hoặc thao đơn đặt hàng , doanh nghiệp thương mại xuất kho hàng hoá , bằng phương
tiện vận tải của mình hoặc đi thuê ngoài , chuyển hàng giao cho bên mua ở một địa điểm thoả
thuận . Hàng hoá chuyển bán thuộc quyền sở hữu doanh nghiệp .Hàng hoá naỳ được xác nhận
tiêu thụ khi nhận đựơc tiền do bên mua thanh toán hoặc giấy báo của bên mau đã nhận được
hàng và chấp nhận thanh toán . Chi phí vận chuyển được trả theo thoả thuận mỗi bên. Néu
doanh nghiệp thương mại chịu chi phi vận chuyển thì nó sẽ được ghi vào chi phí bán hàng .
 Bán buôn vận chuyển thẳng : Theo hình thức này doanh nghiệp thương mại sau khi mua hàng
, nhập hàng không đưa về nhập kho mà chuyển bán thẳng cho bên mua . Phương thức này có
thể thưc hiện theo hai hình thức :
 Bán hàng vận chuyển thẳng theo phương thức giao trực tiếp (hình thức giao tay ba) . Theo hình
thức này doanh nghiệp thương mại sau khi mua hàng , nhận hàng mua và giao trực tiếp cho đại
diện bên mua tại kho người bán . Sau khi giao , đại diện bên mua ký nhận đủ , bên mua đã
thanh toán tiền hàng hoặc chấp nhận nợ, hàng được xác nhận tiêu thụ
 Bán buôn vận chuyển thẳng theo hình thức vận chuyển hàng . Theo hình thức này , doanh

nghiệp thương mại sau khi mua hàng bằng phương tiện vận tải của mình hoặc thuê chuyển
hàng đến giao cho bên mua ở địa chỉ đã thoả thuận . Hàng được chấp nhận tiêu thụ khi bên
mua đã nhận đủ hàng và chấp nhận thanh toán .
Phương thức bán lẻ : là hình thức bán hàng trực tiếp cho người tiêu dùng . Trong
phương thức này có bốn hình thức :
Hình thức bán hàng thu tiền tập trung : Theo phương thức này việc thu tiền của người
mua và giao hàng cho người mua tách rời nhau. Mỗi quầy bán hàng có một nhân viên thu tiền
làm nhiệm vụ thu tiền khách , viết hoá đơn hoặc tích kê cho khách hàng. Hết ca , hết ngày bán
hàng nhân viên căn cứ vào hoá đơn hoặc tích kê giao hàng cho khách hoặc kiểm kê hàng hoá
tồn quầy đẻ xác định lượng bán trong ngày và lập báo cáo bán hàng. Nhân viên thu tiền bán
hàng nộp tiền bán hàng cho thủ quỹ và làm giấy nộp tiền.
Hình thức bán hàng thu tiền trực tiếp: Theo hình thức này nhân viên thu tiền trực tiếp
giao hàng cho khách. Hết ca , hết ngày bán hàng nhân viên bán hàng nộp tiền cho thủ quỹ và
làm giáy nộp tiền. Sau đó kiểm kê lượng hàng bán ra và còn tồn , lập báo cáo bán hàng.
Hình thức bán hangf tự phục vụ : Theo hình thức này , khách hàng tự chọn lấy hàng hoá ,
trước khi ra khỏi cửa hàng đến bộ phận thu tiền. Nhân viên bán hàng nhận hoá đơn bán hàng và
thu tiền của khách. Trường hợp này thường áp dụg với các siêu thị.
Hình thức bán hàng trả góp : Theo hình thức này người mua được trả tiền mua hàng làm
nhiều lần. Doanh nghiệp thương mại , ngoài số tiền thu theo giá bán thông thường còn thu thêm
người mua một khoản lãi do trả châm.
Phương thức gửi đại lý bán: Theo hình thức này doanh nghiệp thương mại giao hàng
cho đại lý. Bên đại lý sẽ trực tiếp bán hàng và thu tiền cho doanh nghiệp htương mại và hưởng
hoa hồng đại lý bán. số hàng được xác nhận tiêu thu khi doanh nghiệp nhận được tiền do bên
đại lý thanh toán.
1.13. Pham. Vi xác định hàng bán :
 Hàng hoá trong doanh nghiệp thương mại được xác định là hàng bán khi thoả mãn các điều
kiện sau:
 Phải đảm bảo thông qua mua , bán thnah toán theo một phương thức thanh toán nhất định.
 Doanh nghiệp mất quuyền sở hữu về hàng hoá , đã thu được tiền hoặc người mua chấp nhận
nợ.

 Hàng bán ra thuộc quyền kinh doanh của doanh nghiệp mua vào hoặc xảm xuất hoặc chế biến .
Một số trường hợp khác được coi là bán như:
 Hàng hoá xuất để đổi lấy hàng hoá khác còn gọi là đối lưu.
 Hàng hoá xuất để thanh toán tiền lương tiền thưởng cho nhân viên, thanh toán thu nhập chia
cho các bên tham gia liên doanh.
 Hàng hoá xuất làm quà biếu tặng.
 Hàng hoá xuất dùng trong nội bộ, phục vụ cho hoạt động kinh doanh của donh nghiệp .
 Hàng hoá hao hụt, tổn thất trong khâu bán do hợp đồng bên mua chịu.
1.1.4. Giá bán hàng hoá của doanh nghiệp thương mại
Giá bán hàng hoá của doanh nghiệp thương mại là giá thoả thuận giữa người mua hoặc
người bán được ghi trên hợp đồng.
1.1.5 Doanh thu bán hàng : Được ghi nhận khi thoả mãn năm điều kiện:
o Doanh nghiệp đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hưu sản phẩm
hoặc hàng hoá cho người mua .
o Doanh nghiệp không còn nắm giữ quyền quản lý hàng hoá như người sở hứu hàng hoá hoặc
quyền kiểm soát hàng hoá.
o Doanh thu xác định tương đối chắc chắn .
o Doanh nghiệp sẽ thu dược hoặc đã thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch bán hàng
Xác định được chi phí liên quan đến giao dịch bán hàng .
Thời điểm ghi nhận doanh thu , quy theo từng phương thức hình thức bán hàng sau:
o Bán buôn qua kho , bán buôn vận chuỷên thẳng theo phương thức trực tiếp, thời điểm ghi nhận
hàng bán là khi thu được tiền hoặc bên mua xác nhận đã nhận được hàng chấp nhận thanh
toán .
o Phương thức bán lẻ , thời điểm ghi chép hàng bán khi nhận được báo cáo của nhân viên bán
hàng .
o Phương thức gửi đại lý bán , thời điểm ghi chép bán hàng là khi nhận tiền hoặc bên đại lý chấp
nhận thanh toán .
1.2. Nhiệm vụ của kế toán bán hàng :
Kế toán nghiệm vụ bán hàng trong doanh nghiệp thương mại , có các nhiệm vụ cơ bản
sau:

• Ghi chép, phản ánh kịp thời , đầy đủ chính xác tình hình bán hàng của doanh nghiệp trong kỳ.
Ngoài kế toán tổng hợp trên các tài khoản kế toán , kế toán bán hàng caanf phải theo rõi ghi
chép số lượng , kết cấu chủng loại , ghi chép doanh thu bán hàng thuế giá trị gia tăng đầu ra
cua r từng nhóm mặt hàng , theo dõi từng đơn vị trực thuộc .
• Tính toán giá mua thực tế của hàng hoá đã tiêu thụ nhằm xác định kết quả bán hàng .
• Kiểm tra tình hình thu tiền bán hàng và fquản lý tiền bán hàng. đối với hàng hoá bán chịu , cần
phải ghi chép theo từng khách hàng , thời hạn tình hình trả nợ.........
• Cung cấp đầy đủ kịp thời , chính xacs thông tin cần thiết về tình hình bán hàng , phục vụ cho
công việc chỉ đạo, điều hàng hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
2. Kế toán bán hàng theo phương thức kê khai thường xuyên:
2.1 Chứng từ kế toán .
Tuỳ theo phương thức, hình thức bán hàng , kế toán bán hàng sử dụng các chứng từ kế
toán sau:
• Hoá đơn GTGT
• Báo cáo bán hàng , bản kê bán lẻ hàn hoá , dịch vụ.
• Giấy nộp tiền của nhân viên bán hàng
• Bảng kê nhận hàng và thanh toán hàng ngày.
• Bảng thanh toán hàng đại lý
• Các chứng từ kế toán khác có liên quan .
2.2. Tài khoản kế toán sử dụng :
Kế toán bán hàng sử dụng các tài khoản sau:
Tài khoản 511” doanh thu bán hàng cung cấp dịch vụ”. Tài khoản này dùng để phản ánh
tổng doanh thu bán hàng thực tế , các khoản giảm trừ doanh thu và xác định doanh thu thuần
trong kỳ của doanh nghiệp. Nội dung ghi chép của tài khoản như sau:
Bên nợ:
• Khoản giảm giá, hàng bán bị trả lại và chiết khấu thương mại.
• Thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất , thuế GTGT theo phương thức trực tiếp phải nộp.
• Kết chuyển doanh thu thuần .
Bên có: Doanh thu bán hàng trong kỳ .
Doanh thu bán hàng trong kỳ ghi vào bên có TK 511, phân biệt theo từng trường hợp sau .

 Hàng hoá diạch vụ thuộc đối tượng chịu thuế GTGT theo phương pháp khấu trư thuế , doanh
thu bán hàng ghi theo giá bán chưa thuế .
 Hàng hoá , dịch vụ thuộc đối tượng chịu thúê GTGT theo phương thức trực tiếp , thuế TTĐB ,
thuế xúât khẩu doanh thu bán hàng ghi theo gia thanh toán cho người mua , gồm cả thuế phải
chịu.
 Hàng hoá diạch vụ không thuộc đối tượng chịu thuế ghi theo giá không thuế.
TK 512 “Doanh thu bán hàng nội bộ” . Tài khoản này dùng để phản ánh doanh thu do
bán hàng hoá , sản phẩm , dịch vụ trong nội bộ, giữa các đơn vị trực thộc trong một công ty
hoặc tổng công ty. Kết cấu TK 512 tương tự kết cấu tài khoản 511.
Tài khoản 512 có ba tài khoản cấp 2.
TK 512 “ Doanh thu bán hàng”
TK5122 “ Doanh thu bán hàng thành phần”
TK 5123 “ doanh thu cung cấp dịch vụ”
TK 512 “ chiết khấu thương mại”. Tài khoản này dùng để phản ánh khoản chiết khấu
thương mại mà doanh nghiệp đã giảm hoặc đã thanh toán cho người mua hàng do viêc người
mua hàng với số lượng lớn theo thoả thuận chiết khấu thương mại ghi trên hợp đồng kinh tế
mua hàng hoặc cam kết mua, bán. Nội dung ghi chép tài khoản như sau:
Bên nợ : số tiền chiết khấu thương mại chấp nhận thanh toán cho khách hàng .
Bên có: Kết chuyển số tiền chiết khấu thương mại sang tài khoản “ Doanh thu bán hàng
và cung cấp dịch vụ” để xác định doanh thu thuần của kỳ hạch toán.
Tk 512 “ chiết khấu thương mại “ cuối ky không có dư.
Tk 513 “ hàng bán bị trả lại”. Tài khoản này phản ánh giá trị số hàng hoá , thành phẩm ,
dịch vụ đã tiêu thụ, bị khách hàng trả lạido không đmr bảo yêu cầu hoặc vi phậm hợp đồng
kinh tế . Nội dung như sau:
Bên nợ: Giá tri hàng bán bị trả lại.
Bên có: Kết chuyển giá trị hàng bị trả lại sang tài khoản liên quan để xác định doanh thu
thuần.
TK 532 “ giảm giá hàng bán”. Tài khoản này dùng để phản ánh giảm giá cho khách hàng
với giá thoả thuận. Nội dung như sau:
Bên nợ : Khoản giảm giá đã chấp nhận cho người mua.

Bên có : kết chuyển khoản giảm giá sang tài khoản có liên quan để xác định doanh thu
thuần.
(Tài khoản 532 cuối kỳ không có dư).
TK 131 “ phải thu của khách hàng”: Tài khoản phản ánh tình hình thanh toán công nợ
phải thu của khách hàng về tiền bán hàng , dịch vụ.
Nội dung như sau:
Bên nợ:
• Số tiền phải thu của khách hàng về hàng hoá , thành phẩm , dịch vụ.
• Số tiền thừa phải trả lại cho khách hàng.
Bên có :
• Số tiền đã thu của khách hàng .
• Số tiền giảm trừ cho khách hàn về chiết khấu.
Số dư bên nợ : Phản ánh số tiền còn phải thu của khach hàng.
Số dư bên có : Phản ánh tiền ứng trước hoặt thu thừa của người mua.
TK 157 “ hàng gửi bán”: tài khoảnn này dùng để phản ánh giá trị hàng hoá, thành phẩm
gửi bán chuyển bán đại lý, nhưng chưa tiêu thụ.
Nội dung ghi như sau:
Bên nợ :
• Giá trị thực tế hàng hoá thành phẩm gửi bán .
• Giá trị dịch vụ đẫ hoàn thành nhưng chưa được chấp nhận thanh toán .
Bên có:
• Trị giá thực tế hàng hoá , thành phẩm gửi bán, ký gửi , dịch vụ đã hoàn thành đã được xác định
tiêu thụ.
• Trị giá thực tế hàng hoá , thành phẩm bị người mau , đại lý trả lại.
Số dư bên nợ: Trị giá thực tế hàng hoá thành phẩm gửi bán chưa xác định tiêu thụ.
TK 632 “ Giá vốn hàng bán” . Tài khoản phản ánh giá trị vốn của hàng hoá , thành
phẩm dịch vụ đã thu trong kỳ. Nội dung ghi chép như sau:
Bên nợ :
• Trị giá vốn hàng hoá , dich vụ đã xác định tiêu thụ.
• Phản ánh chi phí nguyên vật liệu , chi phí nhân công vượt trên mức bình thường và chi phí sảm

xuất chung cố định không phân bổ không được tính vào trị giá hàng tồn kho mà phải tính vào
giá vốn hàng bán của kế toán.
• Phản ánh phần hao hụt, mất mát hàng tồn kho sau khi trừ phần bồi thường do trách nhiệm cá
nhân gây ra.
Bên có:
• Kết chuyển giá vốn hàng hoá , dịch vụ đã tiêu thụ vào tái khoản xác định kết quả.
• Phản ánh khoản thu nhập phòng giảm giá giá hàng tồn kho cuối năm tài chính.
TK 632 cuối kỳ không có số dư.
Ngoài các tài khoản nói trên kế toán bán hàng còn sử dụng thêm tài khoản khác như:
TK111. 112,156,138.......
2.3 Trình tự kế toán:
2.3.1.kế toán bán buôn qua kho theo phương thức chuyển hàng.