MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM TOÁN CHU TRÌNH MUA HÀNG THANH TOÁN TẠI CÔNG TY TNHH DỊCH VỤ TƯ VẤN TÀI CHÍNH KẾ TOÁN VÀ KIỂM TOÁN

Khóa luận tốt nghiệp 1
MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM
TOÁN CHU TRÌNH MUA HÀNG THANH TOÁN TẠI
CÔNG TY TNHH DỊCH VỤ TƯ VẤN TÀI CHÍNH KẾ
TOÁN VÀ KIỂM TOÁN ( AASC )
3.1 Đánh giá chung tình hình thực hiện kiểm toán chu trình mua hàng
thanh toán do công ty AASC thực hiện
3.1.1 Những ưu điểm đạt được
Trong công tác kiểm toán chu trình mua hàng thanh toán, KTV đã thực hiện đầy
đủ 3 giai đoạn của cuộc kiểm toán từ khâu lập kế hoạch đến thực hiện và kết thúc
kiểm toán. Trong giai đoạn lập kế hoạch, KTV có bản thực hiện các thủ tục nhằm
đánh giá một cách khái quát nhất về khách hàng phục vụ cho cuộc kiểm toán. Khi
thực hiện kiểm toán, KTV lần lượt tiến hành các bước để được thiết kế trong chương
trình kiểm toán. Có thể thấy đây là quy trình làm việc khá khoa học giúp KTV quản
lý thời gian làm việc của mình, thực hiện kiểm toán một cách có chất lượng nhất.
Để giảm bớt thời gian nhưng vẫn đảm bảo chất lượng cuộc kiểm toán, AASC đã
thiết kế chương trình kiểm toán cho các khoản mục trong đó có khoản mục phải trả
nhà cung cấp, tiền.. tài khoản liên quan đến chu trình mua hàng thanh toán. Khi thực
hiện , KTV dựa vào đặc điểm của từng khách hàng mà vận dụng cho phù hợp. Có thể
thấy thủ tục phân tích là thủ tục đòi hòi người thực hiện phải có năng lực và trình độ
cao. Trong kiểm toán chu trình mua hàng thanh toán, KTV đã sử dụng kỹ thuật này
nhằm tìm ra những biến động bất thường chứng tỏ trình độ làm việc khá tốt trong
kiểm toán chu trình mua hàng thanh toán của công ty AASC.
Bản thân các khoản mục trên báo cáo tài chính có mối liên hệ lẫn nhau để cùng
phản ánh bản chất và chức năng của chu trình., hồ sơ và chương trình kiểm toán thì
phân chia theo các khoản mục riêng nhưng trong thực hiện kiểm toán các KTV
thường có sự trợ giúp lẫn nhau và có mối quan hệ chặt chẽ với nhau thông qua các cơ
1
SVTH: Dương Thị Thủy Kiểm toán 47A
Khóa luận tốt nghiệp 2
sở dẫn liệu. nghĩa là cùng một bộ chứng từ có thể chứng minh cho số liệu trên 2 sổ

chi tiết như mua hàng và sổ chi tiết vật liệu.
Để đảm bảo bằng chứng cho cuộc kiểm toán, ngay trong quy định về hồ sơ kiểm
toán đã đặt ra yêu cầu là hồ sơ kiểm toán năm phải được sao lưu theo đúng tham
chiếu, phải thu thập được tất cả GLV chứng minh cho kết quả làm việc của mình.
Trong thực hiện kiểm toán, KTV đã đảm bảo sao lưu toàn bộ tài liệu liên quan đến
các bước thực hiện trong cuộc kiểm toán.
Công việc kiểm toán được thể hiện trên GLV cũng như các báo cáo kiểm toán vì
vậy người phụ trách có thể giám sát, kiểm tra một cách thường xuyên. Nhờ sự kiểm
tra thường xuyên này đảm bảo giảm thiểu những sai sót trong kiểm toán xuống mức
thấp nhất.
3.1.2 Những mặt còn tồn tại và nguyên nhân
3.1.2.1 Về giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán
Mặt còn hạn chế trong giai đoạn này là tìm hiểu về hoạt động kinh doanh của
khách hàng cũ. KTV hầu như chỉ sử dụng GLV của năm trước, chưa đi sâu tìm hiểu
những thay đổi trong năm nay. Những đánh giá về rủi ro kiểm toán hoàn toàn dựa
trên những nhận xét của cuộc kiểm toán năm trước, trừ khi có những thay đổi đặc
biệt. Việc làm này có thể giúp KTV tiết kiệm thời gian nhưng có thể có rủi ro cao nếu
trong năm nay khách hàng có những thay đổi ảnh hưởng đến cuộc kiểm toán mà
KTV chưa nắm bắt được hoặc chưa phân tích được. Thêm nữa, việc tìm hiểu thông
tin về khách hàng chủ yếu dựa vào phỏng vấn bản thân khách hàng đó, rất ít tìm hiểu
thêm từ thông tin bên ngoài. Điều này có thể do thời gian kiểm toán có hạn hoặc nhân
lực còn thiếu, tuy nhiên, việc nắm bắt thông tin không khách quan cũng là một rủi ro
trong lĩnh vực này.
Về đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng:
AASC sử dụng bảng câu hỏi được thiết kế sẵn để tiến hành đánh giá hệ thống
kiểm soát nội bộ của khách hàng. Bảng câu hỏi này được thiết kế chi tiết theo từng
phần hành và khoản mục chính của khách hàng. Có thể thấy nó cũng bao quát hầu hết
các hoạt động kiểm soát nội bộ liên quan đến khách hàng. Như vậy sử dụng bảng câu
2
SVTH: Dương Thị Thủy Kiểm toán 47A

Khóa luận tốt nghiệp 3
hỏi thiết kế sẵn sẽ giúp KTV tiết kiệm được thời gian mà không bỏ sót những vấn đề
quan trọng. Tuy nhiên, mặt hạn chế của bảng câu hỏi thiết kế sẵn này là nó được sử
dụng cho tất cả các đơn vị khách hàng, vì thế nó không thể đáp ứng tốt cho mọi loại
hình doanh nghiệp, mọi loại hình hoạt động kinh doanh. Bên cạnh đó, khi đánh giá hệ
thống kiểm soát nội bộ khách hàng AASC không quy định mức nào là khá, trung
bình hay yếu mà sự tổng hợp đánh giá này là dựa trên kinh nghiệm và xét đoán nghề
nghiệp của KTV. Chính sự đánh giá mang tính chủ quan này đôi khi làm cho KTV
không nhận ra mặt yếu kém nào đó của hệ thống KSNB khách hàng và trong một số
trường hợp có thể xảy ra bất đồng ý kiến giữa các thành viên trong nhóm.
Thiết kế các thủ tục kiểm toán: Nhờ có sự tiếp cận tổng quát , thủ tục kiểm
toán hợp lý, phân công công việc phù hợp mà giúp công tác kiểm toán có thể diễnn ra
thuận lợi đảm bảo thời gian cuộc kiểm toán. Tuy nhiên , cách thức này mới chỉ áp
dụng một cách đơn giản, gần như tự phát chứ chưa quy củ. Khi kiểm toán viên phát
hiện dấu hiệu sai phạm ở chỗ nào thì thực hiện kiểm tra luôn. Bên cạnh đó nhiều thủ
tục còn bị bỏ chưa thực hiện được vì thiếu thời gian. Nếu cuộc kiểm toán có quy mô
nhỏ, thì phương pháp này cũng không ảnh hưởng, nhưng cuộc kiểm toán những
khách hàng lớn, nhiều người làm thì hạn chế này có thể dẫn đến việc quản lý chương
trình kiểm toán là rất khó khăn.
3.1.2.2 Về thực hiện các thủ tục kiểm toán
Thủ tục phân tích: Đây là thủ tục đem lại hiệu quả cao nếu được sử dụng đúng
và người thực hiện phải có trình độ và cái nhìn tổng quát. Trong kiểm toán chu trình
mua hàng thanh toán, KTV có sử dụng thủ tục này tuy nhiên thực tế chưa thực sự
đem lại hiệu quả cao. Việc phân tích mới chỉ dừng lại ở phân tích dọc, so sánh năm
nay với năm trước để tìm ra những biến động bất thường. Chưa phân tích những ảnh
hưởng hoặc những nội dung liên quan đến mua hàng thanh toán như các chỉ tiêu về
nhân công, thời gian làm viêc …Nguyên nhân là do KTV chưa được đào tạo sâu về
sử dụng kỹ thuật này, đồng thời cũng chưa đầu tư thời gian vào thực hiện thủ tục này.
Việc phân tích không chính xác có thể làm sai lệch hướng kiểm toán, do đó AASC
cần có phương pháp sử dụng kỹ thuật này một cách hiệu quả hơn

3
SVTH: Dương Thị Thủy Kiểm toán 47A
Khóa luận tốt nghiệp 4
Thủ tục gửi thư xác nhận : Hầu như KTV không thực hiện gửi và nhận thư xác
nhận mà công ty khách hàng là người cung cấp thư xác nhận cho KTV. Điều này có
thể ảnh hưởng đến tính khách quan của thông tin. Việc KTV gửi thư xác nhận sẽ đảm
bảo được tính khách quan của thông tin, hạn chế có sự câu kết giữa khách hàng và
bên thứ 3. Tuy nhiên cũng có thể nhận thấy thủ tục này cũng có những hạn chế của
nó, khi KTV thực hiện gửi thư xác nhận đến nhà cung cấp của khách hàng sẽ mất
nhiều thời gian hơn và gặp khó khăn hơn trong nhận hồi đáp của đơn vị xác nhận. Vì
vậy, để cuộc kiểm toán đảm bảo chất lượng và đúng tiến độ, KTV cần sử dụng kết
hợp cả 2 hình thức này.
Phương pháp chọn mẫu: việc chọn mẫu chỉ dựa trên những phán đoán của KTV,
chưa có kỹ thuật cụ thể. Các KTV chủ yếu thực hiện chọn mẫu theo quy luật số lớn,
chọn các nghiệp vụ phát sinh với giá trị lớn do những khoản này thường có khả năng
sai phạm cao và mang tính trọng yếu cho phần hành mua hàng thanh toán. Đây chính
là mặt hạn chế trong phương pháp chọn mẫu vì nó có thể bỏ qua những sai phạm có
số tiền nhỏ nhưng lại mang tính hệ thống, lặp đi lặp lại.
Thực hiện các chương trình kiểm toán: Chương trình kiểm toán của AASC thiết
kế để thực hiện các cuộc kiểm toán báo cáo tài chính là khá hoàn thiện, chương trình
đã hướng dẫn khá đầy đủ các bước thực hiện kiểm toán phần hành mua hàng thanh
toán. Tuy nhiên việc vận dụng chương trình kiểm toán phần hành này vào cuộc kiểm
toán cụ thể còn nhiều vấn đề tồn tại. Trên thực tế, chỉ có cuộc kiểm toán có quy mô
lớn, thời gian dài thì KTV mới tuân thủ đầy đủ các bước đảm bảo chất lượng cuộc
kiểm toán, nhưng những cuộc kiểm toán quy mô nhỏ thì còn rất nhiều các bước bị bỏ
qua hoặc thực hiện khá sơ sài các thủ tục kiểm toán. Có thể thấy rằng, cuộc kiểm toán
các khách hàng có quy mô nhỏ thì phần hành này phát sinh không nhiều, tuy nhiên
phải hiểu rằng, mọi sự đánh giá phải đặt trong cùng điều kiện, phần hành mua hàng
thanh toán của công ty này chắc chắn sẽ nhở hơn công ty khác có quy mô lớn hơn
nhưng lại là phù hợp với bản thân hoạt động của mình. KTV cần đảm bảo đầy đủ

nguyên tắc để cuộc kiểm toán đạt hiệu quả cao nhất.
Những tồn tại khác
4
SVTH: Dương Thị Thủy Kiểm toán 47A
Khóa luận tốt nghiệp 5
Mặt còn là hạn chế trong khảo sát khách hàng để đánh giá khả năng chấp nhận
kiểm toán là bước đánh giá này hầu như không thực sự được quan tâm, những đánh
giá chỉ hoàn toàn khái quát thông qua bản báo cáo tạm tính của doanh nghiệp, thậm
chí có những doanh nghiệp KTV không thực hiện bước đánh giá này. Đối với mỗi
công ty kiểm toán độc lập thì hoạt động vì lợi nhuận vẫn là mục tiêu hàng đầu, vì thế
việc mở rộng khách hàng là vấn đề quan tâm của Ban lãnh đạo. Việc chấp nhận
khách hàng đồng nghĩa với việc đem lại doanh thu cho AASC. Tuy nhiên có thể thấy
rằng, hoạt động kiểm toán là dịch vụ đặc thù, nó liên quan chặt chẽ đến các quy định
của pháp luật. Rủi ro kiểm toán là điều không thể tránh khỏi cho cuộc kiểm toán mà
khách hàng có nhiều sai sót, gian lận. Khảo sát đánh giá chấp nhận khách hàng là một
bước ban đầu hạn chế rủi ro đó. Nếu qua đánh giá ban đầu này , KTV nhận thấy
khách hàng có những hoạt động không minh bạch thì có thể từ chối kiểm toán.
Về sử dụng công nghệ kỹ thuật cho kiểm toán chu trình mua hàng thanh toán:
Có thể thấy, hiện AASC chưa sử dụng phần mềm kiểm toán trong thực hiện kiểm
toán báo cáo tài chính, các bước còn thực hiện khá tự phát, vấn đề nảy sinh ở đâu thì
thực hiện kiểm tra chi tiết luôn, chưa có bước hệ thống một cách khoa học, điều này
cũng làm hạn chế về mặt thời gian cho cuộc kiểm toán.
Về xác định rủi ro kiểm toán và ước lượng ban đầu về tính trọng yếu cho chu
trình mua hàng thanh toán. KTV thường chỉ chú ý đánh giá rủi ro cho toàn cuộc
kiểm toán và đánh giá tính trọng yếu cho báo cáo tài chính. Việc phân bổ tính trọng
yếu cho từng khoản mục hay chu trình còn dựa trên sự nhạy cảm của KTV và chưa
được thực hiện một cách có hệ thống và chi tiết theo từng bước đã xây dựng. Việc
xác định hệ số cho trọng yếu cho các khoản mục thường không kèm theo cơ sở có
tính thuyết phục cao, chủ yếu dựa trên phán đoán của KTV về tầm quan trọng của
khoản mục đó trên báo cáo tài chính.

Thủ tục kiểm toán bổ sung:
Hiện tại việc thực hiện thủ tục kiểm toán bổ sung cho phần hành mua hàng
thanh toán chưa được thực hiện nhiều, KTV chỉ thực hiện thủ tục này khi thiếu nhiều
5
SVTH: Dương Thị Thủy Kiểm toán 47A
Khóa luận tốt nghiệp 6
bằng chứng cho phần hành mua hàng thanh toán. Hơn nữa thủ tục kiểm toán bổ sung
chỉ dừng lại ở kiểm tra phần hành hàng tồn kho.
3.2 Tính tất yếu hoàn thiện kiểm toán chu trình mua hàng thanh toán
Trong hơn 20 năm đổi mới, Việt Nam đã có những chuyển biến mạnh mẽ tích
cực để khẳng định vị thế của mình trong khu vực và trên thế giới. Hiện này Việt
Nam đang đẩy nhanh quá trình hiện đại hóa công nghiệp hóa đất nước bằng việc
thay đổi quan điểm mở cửa giao lưu với thế giới, luôn cố gắng tìm tòi, đầu tư tiếp
nhận sự tiến bộ trong khoa học kỹ thuật của các nước tiên tiến. Hiện tại Việt Nam
đang là thành viên của nhiều tổ chức quốc tế như ASEAN, ASEM, APEC, AFTA
và gần đây nhất chính thức trở thành thành viên của tổ chức thương mại quốc tế
WTO. Đây vừa là cơ hội cũng vừa là thách thức , khó khăn trong sự phát triển kinh
tế. Nhưng nền kinh tế Việt Nam không ngừng muốn phát triển sâu rộng hơn nữa
ngang hàng với nhiều nước phát triển trong khu vực. Để thực hiện mục tiêu này
chính phủ Việt Nam đã không ngừng cải tiến những chính sách phù hợp hởn trong
đó có mở rộng, tạo điều kiện thuận lợi cho sinh viên có khả năng và nhu cầu ra
nước ngoài học tập tiếp thu tri thức quốc tế. Và một phần quan trọng trong những
bước thay đổi để phát triển là sự đổi mới và khả năng hội nhập của nền tài chính
trong nước với thế giới. Để có được sự hội nhập này, nền tài chính Việt Nam cần
đạt bước tiến trong tính minh bạch và công khai của mình.
Một quốc gia muốn phát triển triển thì trước tiên phải xây dựng nền công
nghiệp mạnh mà Việt Nam chỉ có thể làm được thông qua việc huy động vốn đầu
tư nước ngoài. Trong mắt các nhà đầu tư, nền chính trị ổn định của Việt Nam và sự
ữu đãi của chính phủ là một điều kiện thuận lợi để thu hút đầu tư nước ngoài. Xong
một đòi hỏi quan trọng để đáp ứng các yêu cầu của nhà đầu tư là quốc tế hóa các

thông tin tài chính nói chung và kế toán kiểm toán nói riêng. Để đáp ứng điều này,
chúng ta cần đổi mới chính sách chế độ kế toán kiểm toán sao cho phù hợp với chế
độ chuẩn mực kế toán, kiểm toán quốc tế áp dụng điều kiện cụ thể ở Việt Nam.
Trải qua hơn 10 năm hình thành và phát triển, kiểm toán đã và đang trở thành
một lĩnh vực có vai trò quan trọng trong nên kinh tế xu hướng quốc tế hóa. Nắm
6
SVTH: Dương Thị Thủy Kiểm toán 47A
Khóa luận tốt nghiệp 7
bắt được điều này, hiện nay số lượng, quy mô các công ty kiểm toán không ngừng
gia tăng, đội ngũ KTV không ngừng phát triển cả về chuyên môn và số lượng.
Công ty TNHH Dịch vụ Tư vấn Tài chính Kế toán và Kiểm toán (AASC) không
nằm ngoài dòng vận động chung của thị trường kiểm toán. Công ty đang xây dựng
cho mình những kế hoạch cụ thể nhằm nâng cao hơn vị thế của mình trên lĩnh vực
kiểm toán và tư vấn tài chính.
Trong kiểm toán báo cáo tài chính doanh nghiệp, kiểm toán chu trình mua
hàng thanh toán đóng vai trò vô cùng quan trọng trong kiểm toán quá trình cung
cấp các yếu tố đầu vào phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh của đơn vị và đảm
bảo thực hiện nghĩa vụ của doanh nghiệp đối với khoản nợ phải trả cho nhà cung
cấp. Kiểm toán chu trình này bao gồm kiểm toán các khoản mục có liên quan :
khoản mục phải trả nhà cung cấp, khoản mục tiền. Đảm bảo tính chính xác của các
thông tin này ảnh hưởng trực tiếp đến các số liệu trên báo cáo tài chính. Chính vì
vậy, kiểm toán chu trình mua hàng thanh toán góp phần nâng cao tính minh bạch
trong hoạt động của doanh nghiệp, góp phần lành mạnh hóa các thông tin tài chính
nói chung và thông tin kế toán nói riêng. Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của lĩnh
vực kiểm toán, kiểm toán chu trình mua hàng thanh toán do Công ty TNHH Dịch
vụ Tư vấn Tài chính Kế toán và Kiểm toán (AASC) thực hiện cũng cần hoàn thiện
nhằm đáp ứng nhu cầu hiện nay.
7
SVTH: Dương Thị Thủy Kiểm toán 47A
Khóa luận tốt nghiệp 8

3.3 Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kiểm toán chu trình mua
hàng thanh toán do công ty AASC thực hiện .
3.3.1 Giải pháp cụ thể hoàn thiện công tác kiểm toán chu trình mua hàng
thanh toán
Về tìm hiểu những thay đổi trong hoạt động kinh doanh của khách hàng thường
niên của công ty. Do là khách hàng cũ, đã được AASC thực hiện cuộc kiểm toán
những năm trước đó vì thế hồ sơ kiểm toán khách hàng này cũng đã lưu các tài liệu
về tình hình hoạt động cũng như hệ thống kiểm soát nội bộ. KTV có thể tìm hiểu
thông tin trên các tài liệu này nhằm tiết kiệm thời gian của cuộc kiểm toán. Tuy
nhiên, việc tìm hiểu về những thay đổi trong hoạt động của khách hàng trong năm
kiểm toán là vấn đề hết sức quan trọng để đánh giá. Khi tìm hiểu những thay đổi của
khách hàng trong năm nay, phỏng vấn là phương pháp dễ sử dụng và đem lại kết quả
nhanh chóng, bên cạnh đó, KTV còn cần thu thập thông tin từ bên ngoài như đánh giá
tình hình thị trường chung trong năm, tình hình kinh tế chung và phân tích được ảnh
hưởng của nó đến hoạt động kinh doanh của công ty khách hàng. Những thay đổi có
tính pháp lý như thay đổi hội đồng quản trị, giấy phép đăng ký kinh doanh, thay đổi
nhân sự quan trọng.. đều phải thu thập được giấy tờ chứng minh liên quan. Ngoài ra,
để hiểu rõ hơn về những rủi ro tiềm tàng , KTV có thể liên hệ với người thực hiện
cuộc kiểm toán các năm trước đó để thu thập thêm thông tin về khả năng sai phạm và
những bất thường trong hoạt động kinh doanh của khách hàng.
Về sử dụng bảng câu hỏi KSNB : thực tế cho thấy , việc thiết kế sẵn bảng câu
hỏi tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng đã giúp cho KTV tiết kiệm
thời gian thực hiện kiểm toán, nhưng để bảng câu hỏi đó thực sự phù hợp và đem lại
hiệu quả cao hơn nữa cho mọi khách hàng, AASC có thể thiết kế thêm bảng câu hỏi
cho các công ty có tính đặc thù hoặc giới hạn mức câu hỏi cho những công ty có quy
mô nhỏ, nghiệp vụ mua hàng thanh toán phát sinh ít. Để quy định mức đánh giá hệ
thống KSNB là tốt, khá hay yếu, cần các KTV có kinh nghiệm, năng lực thống nhất
một ngưỡng quy định để làm cơ sở cho các cuộc kiểm toán tiếp theo.
8
SVTH: Dương Thị Thủy Kiểm toán 47A

Khóa luận tốt nghiệp 9
Về thiết kế các thủ tục kiểm toán: thiết kế chương trình kiểm toán là phần
không thể thiếu trong mọi cuộc kiểm toán. Trong chương trình kiểm toán, KTV đã vẽ
ra được các bước cần thực hiện cho cuộc kiểm toán. Thực tế, AASC chưa thực hiện
tuân thủ theo bước này trong các cuộc kiểm toán quy mô nhỏ, chương trình kiểm
toán được thiết kế chưa thực sự đem lại hiệu quả. Người kiểm soát vấn đề này là
nhóm trưởng, để đảm bảo các bước thực hiện kiểm toán theo chương trình đã thiết
kế, người giám sát phải quy định rõ về tham chiếu thực hiện trên giấy làm việc của
kiểm toán viên hoặc trợ lý kiểm toán, các bước thực hiện phải có đủ tham chiếu. Việc
làm này vừa để dễ dàng cho giám sát việc thực hiện cuộc kiểm toán đồng thời cũng là
đảm bảo đầy đủ các bước thực hiện kiểm toán nói chung và kiểm toán phần hành
mua hàng thanh toán nói riêng.
Giải pháp thực hiện các thủ tục kiểm toán:
Thủ tục phân tích trong kiểm toán là thủ tục khó, đòi hỏi kiểm toán viên có nhiều
kinh nghiệm mới có thể sử dụng tốt, nó sẽ đem lại hiệu quả rất cao nếu biết thực hiện
kỹ thủ tục này. Thủ tục phân tích bao gồm phân tích ngang và phân tích dọc. và phân
tích những ảnh hưởng liên quan của yếu tố khác. Trong kiểm toán chu trình mua
hàng thanh toán, thủ tục phân tích mới chỉ dừng ở phân tích dọc, so sanh số liệu các
năm và tìm ra những phát sinh bất thường giữa các năm. Phân tích được sử dụng
trong mọi giai đoạn của kiểm toán. Trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán, thủ tục
phân tích thực hiện khi xác định tỷ trọng của ngành của khách hàng trên thị trường
giúp kiểm toán viên xác định khách quan quy mô doanh nghiệp khách hàng. Trong
giai đoạn thực hiện, thủ tục phân tích được thực hiện trước khi kiểm tra chi tiết nhằm
tìm ra những biến động bất thường, xác định hướng kiểm toán cho cả quá trình. KTV
không thể kiểm tra tất cả các nghiệp vụ mua hàng phát sinh, do đó phân tích giúp các
kiểm toán viên tìm ra những bất thường nhằm tập trung sự kiểm tra, điều này giúp
tiết kiệm thời gian đồng thời đảm bảo hiệu quả cuộc kiểm toán. Ngoài phân tích biến
động giữa các năm, kỹ thuật phân tích còn thực hiện tìm ra biến động của một loại
mặt hàng trong tổng mặt hàng mua vào để tìm ra đâu là mặt hàng chính và biến động
9

SVTH: Dương Thị Thủy Kiểm toán 47A
Khóa luận tốt nghiệp 10
nhập mặt hàng này trong năm kiểm toán. Thủ tục này thực hiện bằng cách xác định
tỷ lệ của một mặt hàng trong tổng mặt hàng và đối chiếu với các mặt hàng khác.
- Thủ tục gửi thư xác nhận các khoản công nợ là thủ tục không thể thiếu trong
kiểm toán chu trình mua hàng thanh toán. Đây là thủ tục kiểm toán hiệu quả nhằm
xác minh số dư cuối kỳ các khoản nợ phải trả nhà cung cấp. Tuy nhiên, hiện tại,
AASC thường chỉ dựa vào thư xác nhận công nợ phải trả do khách hàng cung cấp,
việc làm này tuy tiết kiệm được thời gian nhưng không đảm bảo tính khách quan của
thông tin. Để đảm bảo tính trung thực, khách quan, trong xác minh công nợ phải trả,
các kiểm toán viên nên thực hiện gửi thư xác nhận với những công nợ có số dư lớn.
- Phương pháp chọn mẫu : chọn mẫu giúp kiểm toán viên tiết kiệm thời gian thực
hiện kiểm tra chi tiết, nó cho phép người thực hiện kiểm tra một số nghiệp vụ nhưng
có thể dưa ra kết luận cho tổng thể dựa vào đặc trưng của mẫu. Để phương pháp chọn
mẫu có hiệu quả , quy mô mẫu phù hợp và mẫu được chọn có thể đại diện cho cả
tổng thể. Hiện tại, phương pháp chọn mẫu do AASC thực hiện trong kiểm toán chu
trình mua hàng thanh toán chỉ dựa trên những xét đoán nghề nghiệp của KTV, chưa
thực sự được khoa học và mang tính chủ quan cao. Để phương pháp này đạt hiệu quả
cao hơn, AASC nên thiết kế chương trình chọn mẫu mang tính tự động hóa, sau khi
đưa ra những cơ sở chọn mẫu như tính trọng yếu, quy mô nghiệp vụ… chương trình
sẽ thực hiện chọn mẫu tự động các chứng từ hay nghiệp vụ cần được kiểm tra. Việc
thực hiện chọn mẫu trên máy dựa trên cơ sở hợp lý giúp mẫu được chọn mang tính
khách quan cao và có khả năng đại diện cho cả tổng thể.
3.3.2 Giải pháp chung nhằm hoàn thiện công tác kiểm toán chu trình mua
hàng thanh toán tại công ty AASC
Tại Việt Nam, lĩnh vực kiểm toán là một lĩnh vực khá non trẻ, xong sự xuất
hiện của nhiều các công ty kiểm toán trong và ngoài nước, đặc biệt là sự có mặt
của bốn tập đoàn kiểm toán loán nhất thế giới tại Việt Nam. Chính những điều này
đã tạo ra sự cạnh tranh rất mạnh mẽ giữa các công ty kiểm toán. Không chỉ có vậy,
Việt Nam đang đứng trước một xu thế hội nhập với khu vực và trên thế giới đòi hỏi

10
SVTH: Dương Thị Thủy Kiểm toán 47A
Khóa luận tốt nghiệp 11
các công ty kiểm toán phải có phương hướng và giải pháp hoàn thiện phương pháp
kiểm toán nói chung và kiểm toán chu trình mua hàng thanh toán nói riêng.
Đứng trước những đòi hỏi vô cùng cấp thiết, bên cạnh sự nỗ lực của nhà nước,
chính phủ và các hiệp hội nghề nghiệp thì bản thân doanh nghiệp cũng phải tự đổi
mới hoàn thiện và tạo ra một đích cho phương hướng phấn đấu của công ty mình
và công ty AASC ko nằm ngoại lệ
Giải pháp về đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ
Đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ thực hiện trong giai đoạn lập kế hoạch
kiểm toán, đây là bước công việc tìm hiểu và đánh giá sự hiểu quả của hoạt động
quản lý và kiểm soát của công ty khách hàng. Theo chuẩn mực kiểm toán Việt
Nam số 310 và 400 quy định đánh giá hệ thống KSNB của khách hàng bao gồm:
hiểu biết về hoạt động kinh doanh, đánh giá ban đầu về rủi ro kiểm soát, lập bảng
đánh giá rủi ro kiểm soát. Thực tế, tại công ty kiểm toán AASC đã thực hiện đầy
đủ các bước này như trên tuy nhiên sự tìm hiểu là chưa sâu. KTV cần tìm hiểu về
khách hàng dựa vào những thông tin bên ngoài, đầu tư hơn về thời gian cho bước
này vì nếu tìm hiểu về hệ thống KSNB có tốt, đánh giá chính xác thì mới đưa ra
được chương trình hiệu quả cho các bước thực hiện về sau. Và để hiểu được hệ
thống KSNB của khách hàng ,KTV phải có được tài liệu liên quan đến hoạt động
của công ty, các giấy tờ pháp lý là rất quan trọng , KTV phải sao lưu được toàn bộ
các tài liệu này, khi thực hiện cần nghiên cứu kỹ hơn.
Giải pháp về cách tiếp cận
Có nhiều phương pháp tiếp cận để thu thập hiểu biết về hệ thống KSNB và
đánh giá rủi ro kiểm toán. Theo thông lệ, 2 phương pháp tiếp cận chủ yếu nhất là
theo khoản mục và theo chu trình. Hiện tại AASC cũng thực hiện kiểm toán theo 2
cách tiếp cận này. KTV thực hiện theo các chu trình mua hàng thanh toán, bán hàng
thu tiền, chu trình lương và chu trình HTK và theo các khoản mục khác ko thuộc
các chu trình trên. Phương pháp này có những mặt được nhưng cũng có những mặt

còn hạn chế. Nếu việc thực hiện là do các KTV khác nhau thì có thể dẫn đến trùng
lặp trong kiểm tra chi tiết. Để giảm bớt sự trùng lặp này, trong thực hiện kiểm toán
11
SVTH: Dương Thị Thủy Kiểm toán 47A
Khóa luận tốt nghiệp 12
cần có sự giám sát hợp lý, hỗ trợ nhau trong thực hiện và cần thực hiện các bước
theo đúng tiến độ để người thực hiện kiểm toán các phần hành khác nhau có thẻ hỗ
trợ cho nhau.
Giải pháp về lựa chọn đội ngũ kiểm toán
Bố trí nhân sự thực hiện cuộc kiểm toán tại một đơn vị khách hàng là do
trưởng phòng quyết định. Có thể thấy, người thực hiện kiểm toán mới hiểu rõ nhất
về cuộc kiểm toán đó. Sự bố trí nhân sự cho cuộc kiểm toán tại AASC hiện nay
chưa được thực hiện khoa học. Nhân sự cho cuộc kiểm toán do trưởng phòng sắp
xếp chưa dựa trên sự phù hợp về năng lực mà chủ yếu dựa trên thời gian có thể
tham gia cuộc kiểm toán của KTV. Them hạn chế nữa là thường có sự thay đổi
kiểm toán viên thực hiện khách hàng năm trước.
Trong cuộc kiểm toán, trưởng nhóm kiểm toán là người quản lý cuộc kiểm
toán đó nên có thể sử dụng nhân lực một cách hiệu quả nhất. Trưởng nhóm cần bố
trí người thực hiện một cách hợp lý, đảm bảo một KTV không thực hiện quá nhiều
công việc, điều này sẽ ko đảm bảo chất lượng cuộc kiểm toán. Vấn đề chọn đội
ngũ nhân sự kiểm toán thích hợp cho cuộc kiểm toán không chỉ hướng tới hiệu quả
cuộc kiểm toán mà còn tuân thủ các chuẩn mực chung được thừa nhận rộng rãi
( GASS). Khi lựa chọn KTV cho thực hiện kiểm toán cần tránh sự thay đổi KTV
trong cuộc kiểm toán cho một khách hàng thường niên của công ty. Trên thực tế,
đối với hầu hết các công ty kiểm toán, việc thiếu nhân sự là hết sức phổ biến, đồng
thời sự biến động về mặt nhân sự trong công ty kiểm toán là rất lớn đặc biệt là trợ
lý kiểm toán có nhiều năm kinh nghiệm và KTV. Việc thay đổi nhân viên năm nay
so với năm trước là không thể tránh khỏi nhưng sự hạn chế tối đa thì công ty cần
cố gắng.
Nguồn nhân lực được coi như nòng cốt của các công ty kiểm toán. Để có thể

nâng cao chất lượng dịch vụ hay phát triển lĩnh vực này trong tương lai thì ban lãnh
đạo công ty cần có những chính sách đào tạo và tuyển dụng một cách hợp lý. Chú
trọng hơn vào đạo tạo nâng cao năng lực và trình độ nhân viên, tạo cơ hội học tập,
12
SVTH: Dương Thị Thủy Kiểm toán 47A
Khóa luận tốt nghiệp 13
xây dựng chế độ ưu đãi nhân viên phát triển sự nghiệp, xây dựng văn hóa công ty
khiến nhân viên cảm thấy công ty thực sự là môi trường làm việc tốt cho bản thân
Giải pháp về sử dụng thông tin
Kiểm toán là một lĩnh vực nhạy cảm, nó chịu tác động của sự biến động về
tình hình kinh tế chính trị, là một lĩnh vực đòi hỏi phải thường xuyên cập nhật. hiện
nay với chu cầu xã hội nói chung và nền kinh tế nói riêng thì nguồn thông tin là rất
đa dạng. Tình hình kinh tế không chỉ thể hiện trên các chỉ tiêu tài chính mà nó còn
thể hiện trên các chỉ tiêu phi tài chính khác. Do vậy để phục vụ cho công tác kiểm
toán, KTV còn cần dựa trên những thông tin phi tài chính trên các thông ngoài
doanh nghiệp. Hiện nay AASC rất hạn chế trong sử dụng các thông tin này, để đảm
bảo cái nhìn khách quan là đầy đủ, công ty cần xây dựng một bước trong giai đoạn
tìm hiểu các thông tin về khách hàng để đảm bảo thực hiện thu thập các thông tin
bên ngoài liên quan đến cuộc kiểm toán. Để làm được điều này đòi hỏi sự đầu tư
về thời gian, trình độ và sự nhạy bén của KTV, KTV không chỉ cần có kiến thức
chuyên môn kế toán, kiểm toán, tài chính mà cần có sự am hiểu khá lớn trên nhiều
lĩnh vực.
Giải pháp về áp dụng Chuẩn mực kiểm toán Quốc tế và Việt Nam
Hiện nay vấn đề hội nhập toàn cầu đã và đang lan rộng trong mọi khía cạnh
của cuộc sống. Để có thể phát triển ngang tầm với các nước trong khu vực và trên
thế giới thì hội nhập là tất yếu khách quan. Nằm trong xu hướng chung đó, hội
nhập kế toán , kiểm toán cũng đang ngày được nâng cao. Hội nhập trên lĩnh vực
kiểm toán đó là sự thống nhất về hệ thống Chuẩn mực Kiểm toán quốc tế, về
những quy định chung, đồng thời kết hợp vận dụng chuẩn mực kế toán, kiểm toán
Việt Nam cho phù hợp với đặc điểm riêng của nền kinh tế Việt Nam. Công ty phải

luôn có buổi huấn luyện cập nhật các chuẩn mực kế toán , kiểm toán Việt Nam
cũng như quốc tế. Bản thân mỗi KTV phải luôn nắm bắt được những thay đổi trong
các quy định của bộ tài chính liên quan đến công việc.
13
SVTH: Dương Thị Thủy Kiểm toán 47A
Khóa luận tốt nghiệp 14
Trang bị và sử dụng máy vi tính
Máy vi tính là công cụ không thể thiếu đối với ngành kiểm toán, hiện tại công
ty đã có chính sách hỗ trợ máy tính cá nhân cho các nhân viên trong công ty để
thực hiện công tác kiểm toán. Sự hỗ trợ này đang chỉ mang tính hình thức, Ban
lãnh đạo công ty cần chủ trương phấn đấu trong thời gian tới cố gắng trang bị cho
tất cả các nhân viên thực hiện công tác kiểm toán máy tính xách tay để hỗ trợ tốt
hơn cho công việc.
Xây dựng phần mềm kiểm toán
Sự bùng nổ và phát triển của các công ty kiểm toán hiện nay dẫn đến tính
cạnh tranh gay gắt trong cung ứng loại hình dịch vụ này. Yêu cầu đặt ra cho các
công ty kiểm toán muốn lấy được lòng tin của khách hàng là đảm bảo giá cả và
chất lượng cuộc kiểm toán. Hiện nay, sự xuất hiện của bốn công ty hàng đầu thế
giới trong lĩnh vực này đã gây khó khăn cho các công ty khác. Một ưu thế của các
công ty kiểm toán này là họ có phần mềm kiểm toán khoa học đảm bảo tiết kiệm
thời gian thực hiện và giảm thiểu chi phí nhân sự một cách hiệu quả. AASC là một
trong những công ty kiểm toán hàng đầu Việt Nam nhưng chưa có phần mềm kiểm
toán phù hợp. Để có thể khẳng định vị thế của mình bằng thời gian và chất lượng
kiểm toán, AASC cần đầu tư một phần mềm kiểm toán phù hợp, nâng cao tính
cạnh tranh trên thị trường.
3.4 Điều kiện thực hiện giải pháp
3.4.1 Về phía cơ quan nhà nước và hiệp hội nghề nghiệp
Việc hoàn thiện quy trình kiểm toán không chỉ phụ thuộc vào nỗ lực của các
công ty kiểm toán mà còn phụ thuộc rất nhiều vào nhân tố bên ngoài mà quan trọng
nhất là sự chỉ đạo bằng các văn bản của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Để hoàn

thiện chương trình kiểm toán nói chung và kiểm toán chu trình mua hàng thanh toán
nói riêng cần có sự giúp đỡ, hướng dẫn của các bọ liên quan.
- Nhà nước cần nhanh chóng tạo dựng và hoàn thiện đầy đủ đồng bộ khuôn khổ pháp
lý cho hoạt động và sử dụng báo cáo kiểm toán của công ty kiểm toán độc lập.
14
SVTH: Dương Thị Thủy Kiểm toán 47A