skkn kinh nghiệm giáo dục trẻ tự kỷ học hòa nhập tại lớp mẫu giáo bé c3 trường mầm non a tứ hiệp

Sáng kiến kinh nghiệm
Nga

Lục Thị Thanh

ĐẶT VẤN ĐỀ
Hiện nay tự kỷ là một vấn đề nóng trên tồn thế giới. Việt Nam cũng
khơng nằm ngồi xu hướng này. Lượng trẻ mắc bệnh tự kỷ ngày càng tăng.
Theo Th.s Nguyễn Thị Hồng Thúy (khoa Tâm bệnh - Bệnh viện Nhi TƯ) cho
biết: Số lượng trẻ chậm nói có dấu hiệu tự kỷ đến bệnh viện khám tăng dần theo
hàng năm. Cụ thể, nếu năm 2008 có 900 trẻ đến khám, 6 tháng gần đây con số
này đã là 1700 trẻ khám mới và 716 trẻ khám lại. Trung bình mỗi ngày có 10-20
trẻ tới khám. Trẻ trai khám nhiều hơn trẻ gái 6-8 lần. Trong số đó, khoảng 50%
trẻ tự kỷ thể điển hình, cịn lại ở thể nhẹ và trung bình. Tuổi của trẻ đến khám và
phát hiện ngày càng sớm hơn, chủ yếu 2-3 tuổi, một số gia đình cho trẻ đến
khám sớm từ dưới 16 tháng.
Trẻ tự kỷ có khiếm khuyết trong ba lĩnh vực: Tương tác xã hội, giao tiếp
xã hội và tưởng tượng. Hành vi và sở thích bị thu hẹp và lặp lại. Tự kỷ có năm
thể khác nhau trong đó có nhiều trẻ tự kỷ liên quan đến vấn đề sức khỏe (rối
loạn ngủ, tiêu hóa, động kinh…). Chính những điều này làm cản trở và giảm
hiệu quả của việc nuôi dưỡng, giáo dục và phát triển của trẻ tự kỷ. Vì vậy,việc
giáo dục trẻ tự kỷ là hết sức quan trọng và cần thiết để giúp trẻ tự kỷ phát triển
hết khả năng và phát huy tiềm năng học hỏi.
Ngày nay, giáo dục trẻ tự kỷ là một vấn đề quan trọng trong việc đào tạo
thế hệ mầm non của đất nước. Thực tế trong thời gian gần đây, Bộ Giáo dục và
Đào tạo, Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội, phòng Giáo dục và Đào tạo huyện
Thanh Trì rất quan tâm đến vấn đề này, đã phát hành các cuốn tài liệu, đăng bài
viết trong các quyển tạp chí, tổ chức tập huấn chuyên đề nhằm hướng dẫn giáo
viên cách giáo dục trẻ tự kỷ và học hòa nhập trong các trường mầm non. Đặc
biệt trong kế hoạch thực hiện nhiệm vụ năm học 2013 - 2014 của Sở Giáo dục
và Đào tạo Hà Nội, Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Thanh Trì, trường mầm

non A Tứ Hiệp đều đưa ra các chỉ tiêu cụ thể về việc giáo dục trẻ khuyết tật học
và hòa nhập. Ngay từ đầu năm học Ban giám hiệu trường mầm non A Tứ Hiệp
đã chỉ đạo các lớp rà soát, báo cáo số lượng trẻ khuyết tật thể nhẹ - trong đó có
trẻ tự kỷ, hướng dẫn, chỉ đạo giáo viên lập hồ sơ theo dõi sự phát triển của trẻ,
xây dựng mục tiêu, nội dung, chương trình giáo dục hịa nhập cụ thể, phù hợp
với trẻ khuyết tật.
Mặc dù được các cấp lãnh đạo và Ban giám hiệu nhà trường quan tâm chỉ
đạo sát sao nhưng với tôi đây là một vấn đề rất mới mẻ, hết sức khó khăn. Với
bảy năm trong nghề, đây là năm đầu tiên lớp tơi có một trẻ mắc bệnh tự kỷ. Bên
cạnh khó khăn đó của bản thân thì trong thời gian đầu, phụ huynh trẻ mắc bệnh
tự kỷ cịn khơng chấp nhận sự thật về căn bệnh của con mình, khơng phối hợp
với cơ giáo để tìm ra những phương pháp giáo dục tốt nhất cho trẻ.
1


Sáng kiến kinh nghiệm
Nga

Lục Thị Thanh

Là một giáo viên trẻ có lịng say mê, nhiệt huyết với nghề, với mong
muốn trẻ tự kỷ học tại lớp cũng được quan tâm và chăm sóc giáo dục như các
cháu bình thường để phát triển nhân cách tồn diện, tơi đã ln băn khoăn, trăn
trở, để tìm ra các biện pháp thực hiện hiệu quả. Qua một năm tích cực nghiên
cứu, áp dụng các biện pháp hữu hiệu, trẻ mắc bệnh tự kỷ đã phát triển, tiến bộ rõ
rệt, các cháu khác trong lớp đã có những kỹ năng giúp đỡ bạn mình hịa nhập và
học tập tốt hơn. Do đó tơi xin mạnh dạn trao đổi cùng chị em đồng nghiệp dưới
dạng đề tài sáng kiến kinh nghiệm : “Kinh nghiệm giáo dục trẻ tự kỷ học hòa
nhập tại lớp mẫu giáo bé C3 - Trường mầm non A Tứ Hiệp năm học 2013 2014”
- Mục đích của đề tài:

+ Đánh giá thực trạng sự nhận thức, tương tác xã hội, giao tiếp xã hội và
tưởng tượng của trẻ tự kỷ khi học hịa nhập với mơi trường giáo dục bình
thường.
+ Tìm ra các biện pháp giáo dục trẻ tự kỷ học hịa nhập trong mơi trường
giáo dục bình thường
- Đối tượng nghiên cứu: Các biện pháp giáo dục trẻ tự kỷ lớp mẫu giáo
bé học hòa nhập
- Phạm vi áp dụng: Lớp mẫu giáo bé C3 trường mầm non A xã Tứ Hiệp Thanh Trì - Hà Nội, năm học 2013-2014

2


Sáng kiến kinh nghiệm
Nga

Lục Thị Thanh

GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I/ CƠ SỞ LÝ LUẬN
Tự kỷ là một loại khuyết tật phát triển suốt đời do rối loạn của hệ thần
kinh gây ảnh hưởng đến hoạt động của não bộ. Tự kỷ có thể xảy ra khơng phân
biệt giới tính, chủng tộc, giàu nghèo và địa vị xã hội. Tự kỷ được thể hiện ra
ngoài bằng các khiếm khuyết về tương tác xã hội, giao tiếp ngôn ngữ và phi
ngôn ngữ, hành vi, sở thích và hoạt động mang tính hạn hẹp, lặp đi lặp lại.
(Theo chuyên trang tự kỷ của Liên hiệp quốc).
Trẻ tự kỷ thường quá say mê một vật gì đó, lúc nào cũng giữ và ơm khư
khư trong tay. Chúng rất thích sắp xếp đồ vật theo thứ tự, ngăn nắp một cách kỳ
lạ và có biểu hiện hung hăng khi thứ tự đó bị xáo trộn.
Trẻ tự kỷ có kỹ năng cao về nhìn nhận khơng gian, giỏi học vẹt, hình thức
bề ngồi có vẻ linh hoạt, thông minh khác hẳn với các trẻ chậm phát triển trí tuệ.

Tình trạng này có thể phát hiện sớm nếu cha mẹ giáo viên thường xuyên chú ý
đến trẻ.
Trẻ tự kỷ rất hạn chế trong vấn đề giao tiếp xã hội. Khi giao tiếp thì trẻ tự
kỷ khơng giao tiếp bằng mắt, khơng có những giao tiếp "khơng lời" bằng những
cử chỉ cơ thể. Tình cảm rất hạn chế ngay cả với bố mẹ và người thân trong gia
đình. Khơng chia sẻ cảm xúc buồn vui, không quan tâm đến những hoạt động
xung quanh trẻ.
Trong lớp học, trẻ tự ỷ thường lầm lì, ít nói, cơ giáo hỏi khơng trả lời, ít
biểu hiện cảm xúc, khơng giơ tay phát biểu ý kiến. Khơng thích hoạt động theo
nhóm, và khơng thiết lập được quan hệ với bạn cùng tuổi. Nếu trẻ phát triển lời
nói, thường lời nói cũng sẽ có bất thường. Trẻ không hiểu lời người khác và
cũng không biểu đạt được ý nghĩ của mình nên hay nói những câu, từ vơ nghĩa
hoặc khơng ăn nhập với hồn cảnh. Trẻ có thể nhại lại lời nói của người khác
một cách chính xác, nhưng thường ít hoặc chẳng hiểu được ý nghĩa của chúng.
Trẻ tự kỷ có những sở thích, thói quen kỳ lạ nên trẻ thường ứng xử khơng
đúng với những chuẩn mực xã hội thông thường. Khi người lớn thấy vậy và
ngăn chặn hành vi bất thường đó sẽ làm trẻ rất khó chịu và có những hành vi nổi
cáu, la hét, đánh lại người khác. Đồng thời do trẻ tự kỷ gặp khó khăn về ngơn
ngữ, khơng biểu đạt được những ý nghĩ của mình ra ngồi nên người lớn không
hiểu trẻ và những nhu cầu của trẻ. Vì vậy, sự khó chịu của trẻ xuất hiện khá
thường xuyên so với trẻ bình thường.
3


Sáng kiến kinh nghiệm
Nga

Lục Thị Thanh

Trẻ tự kỷ có thể đặt tên riêng cho đồ vật theo cách của mình, hoặc dùng

những từ riêng mà người khác không thể hiểu được. Nhưng trẻ không biết sử
dụng hoặc sử dụng không đúng các giới từ, liên từ và đại từ.
Vì vậy, mỗi một trẻ tự kỷ khác nhau sẽ được tiến hành các phương pháp
giáo dục khác nhau. Giáo dục trẻ tự kỷ là cung cấp cho trẻ những hiểu biết ban
đầu về cuộc sống xung quanh áp dụng các biện pháp giúp trẻ hòa nhập trong lớp
học, đồng thời áp dụng các phương pháp can thiệp hành vi không phù hợp. Từ
đó, trẻ tự kỷ biết sống tích cực, có kỹ năng giao tiếp xã hội, phát triển ngôn ngữ,
điều chỉnh hành vi phù hợp.

4


Sáng kiến kinh nghiệm
Nga

Lục Thị Thanh

Nội dung giáo dục trẻ tự kỷ trong trường mầm non:
- Giáo dục trẻ tham gia vào các bài tập thể dục sáng, thể dục tiết học với
các vận động cơ bản theo chủ đề cùng bạn, có sự giúp đỡ của cơ.
- Giáo dục trẻ nhận biết và có 1 số hiểu biết cơ bản về thế giới xung quanh
qua các chủ đề.
- Giúp trẻ giao tiếp, hỗ trợ trẻ giao tiếp bằng hành động kết hợp nói từ, câu
ngắn, khơng nên cưỡng bắt trẻ phải nói bằng được.
- Hình thành ở trẻ ý thức giữ gìn vệ sinh cá nhân (ăn uống vệ sinh: rửa tay
trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, thực hiện ăn chín, uống sơi…).
- Hình thành ở trẻ kỹ năng điều chỉnh hành vi, các kỹ năng liên quan đến
xúc cảm, tình cảm và tâm lý của trẻ xảy ra trong các thời điểm trong ngày.
II/ CƠ SỞ THỰC TIỄN
1. Mô tả thực trạng:

- Trường mầm non A xã Tứ Hiệp nằm trên địa bàn xã Tứ hiệp - Thanh Trì
- Hà Nội, có ba điểm trường nằm ở hai thôn Cương Ngô và thôn Văn Điển, là
một ngơi trường đạt chuẩn quốc gia mức độ 1, có 4 năm liên tục đạt danh hiệu
tập thể lao động xuất sắc cấp Thành phố. Năm học 2012 - 2013, trường được
nhận Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ.
- Năm học 2013 - 2014, tôi được Ban giám hiệu nhà trường phân công
phụ trách lớp mẫu giáo bé 3- 4 tuổi C3 tại khu Cương Ngơ 2. Lớp có 03 cô giáo,
bản thân tôi đã tốt nghiệp Đại học Sư phạm Mầm non, 02 cơ trình độ Trung cấp
Sư phạm Mầm non. Trong đó có 01 cơ giáo đang theo học lớp Đại học Sư phạm
Mầm non.
- Lớp mẫu giáo bé C3 trường mầm non A xã Tứ Hiệp có tổng số 35 cháu,
trong đó có 16 cháu gái và 19 cháu trai, có 1 cháu trai mắc bệnh tự kỷ: Cháu
Nguyễn Minh Nhật.
Với tình hình thực trạng như trên trong q trình thực hiện đề tài, tơi đã
gặp một số thuận lợi và khó khăn như sau:
2. Điều kiện thuận lợi :
- Bản thân tôi là một giáo viên trẻ ln nhiệt tình tâm huyết với nghề, ham
học hỏi, trau dồi kiến thức, có trình độ nghiệp vụ, chun môn vững vàng.

5


Sáng kiến kinh nghiệm
Nga

Lục Thị Thanh

- Lớp rộng rãi, thoáng mát, cơ sở vật chất khang trang, sạch đẹp. Nhà
trường đầu tư đồ dùng đồ chơi, trang thiết bị tương đối đầy đủ cho cả cô và trẻ
để phục vụ cho các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ.

- Hầu hết phụ huynh làm nghề kinh doanh, buôn bán... Phụ huynh của lớp
rất nhiệt tình, quan tâm đến cơng tác chăm sóc - giáo dục trẻ; hiểu, thơng cảm và
chia sẻ với các hoạt động của cháu tự kỷ tại lớp .
- Đối với trẻ tự kỷ:
+ Thể chất: Sức khỏe phát triển bình thường thể hiện là trẻ khỏe mạnh và
ăn uống đủ dinh dưỡng.
+ Kỹ năng vận động thô: Trẻ đi đứng, chạy nhảy, trèo lên cầu thang, bước
chân luân phiên nhịp nhàng…
+ Kỹ năng nhận thức: Có khả năng phối hợp tay, mắt, biết cầm bút vẽ, tô
màu…

6


Sáng kiến kinh nghiệm
Nga

Lục Thị Thanh

3. Điều kiện khó khăn:
- Bản thân tơi tuổi nghề cịn ít và khơng được theo học chuyên ngành
Giáo dục đặc biệt nên chưa có được nhiều kinh nghiệm về giáo dục trẻ tự kỷ học
hịa nhập trong mơi trường giáo dục bình thường.
- Cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho giảng dạy, chăm sóc giáo dục
trẻ được đầu tư đầy đủ, nhưng nhiều khi vẫn chưa đáp ứng đủ theo yêu cầu và
điều kiện cho việc chăm sóc, giáo dục chuyên biệt trẻ tự kỷ. Bên cạnh đó các tài
liệu về giáo dục trẻ tự kỷ học hịa nhập với mơi trường giáo dục bình thường cịn
ít, nên giáo viên chúng tơi có ít tài liệu để tham khảo và học tập.
- Phụ huynh cháu Nguyễn Minh Nhật còn hạn chế về những kiến thức, kỹ
năng cuộc sống - giáo dục trẻ tự kỷ, nên sự phối hợp cùng giáo viên để giáo dục

cho trẻ ở nhà cịn gặp nhiều khó khăn.
- Đối với trẻ tự kỷ:
+ Khó khăn khi tham gia với các trẻ khác
+ Cười không đúng lúc, đúng cách.
+ Thích chơi một mình, có phong cách lạ: Múa tay, chạy lung tung…
+ Giảm tập trung, không phản ứng với phương pháp giáo dục truyền thống.
+ Không phản ứng với lời nói của người khác
+ Khó khăn trong việc bày tỏ nhu cầu: Trẻ chưa có ngơn ngữ nói, khóc la
hét khi khơng được đáp ứng nhu cầu.
+ Kỹ năng vận động thô và vận động tinh không phát triển đồng đều.
Xuất phát từ những thuận lợi và khó khăn trên, bản thân tôi đã trăn trở suy
nghĩ để tìm ra những biện pháp giáo dục trẻ tự kỷ học hòa nhập. Bước đầu đã
thu được những kết quả đáng khích lệ trên trẻ.
Sau đây, tơi xin trình bày một số biện pháp mà tơi đã áp dụng có hiệu quả:
III/ CÁC BIỆN PHÁP
1. Biện Pháp 1: Khảo sát, đánh giá trẻ.
* Để nắm được khả năng nhận thức, kỹ năng khi tham gia các hoạt động
của trẻ: kỹ năng vận động thô, kỹ năng nhận thức, kỹ năng giao tiếp xã hội, kỹ
năng điều chỉnh hành vi của trẻ tự kỷ thì ngay từ đầu năm học (tháng 9/2013)
giáo viên phải tiến hành đánh giá trẻ. Từ đó, giáo viên sẽ xây dựng được những
kế hoạch cụ thể để giáo dục trẻ trong năm học và tìm ra những phương pháp,
biện pháp phù hợp nhất lồng ghép tích hợp giáo dục trẻ tự kỷ học hòa nhập.
* Cách làm: Từ tuần 1 tháng 9 năm 2013, tôi và các giáo viên cùng lớp
đã tiến hành đánh giá mức độ nhận thức của trẻ tự kỷ, xây dựng hệ thống các
câu hỏi, đặt ra các tình huống, tổ chức một số hoạt động quan sát, lao động, dạo
chơi, tham quan, trải nghiệm cho trẻ tự kỷ tham gia. Thông qua kết quả của các
7


Sáng kiến kinh nghiệm

Nga

Lục Thị Thanh

hoạt động đó, giáo viên đã đánh giá được mức độ nhận thức những kỹ năng cơ
bản của trẻ tự kỷ, kết quả đánh giá được ghi vào bảng đánh giá riêng của trẻ
(Phụ lục 1 kèm theo)
* Kết quả đạt được: Kết quả sau khi tiến hành khảo sát, đánh giá cháu
Nguyễn Minh Nhật (trẻ tự kỷ):

8


Sáng kiến kinh nghiệm
Nga

Lục Thị Thanh

KẾT QUẢ ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ TỰ KỶ CỦA TRẺ
Các tiêu chí Lời nói/ngơn ngữ/ Kỹ năng
Sức khỏe/thể
Nhận thức
đánh giá
giao tiếp
xã hội
chất/hành vi
Mức độ
N
V
N

V
N
V
N
S
Số lượng
11
3
5
15
16
2
15
10
Tỷ lệ %
78
22
33
67
88
12
60
40
Căn cứ vào kết quả khảo sát đánh giá trẻ như trên tôi nhận thấy cháu
Minh Nhật lớp tôi mắc các rối loạn ở thể tự kỷ. Tôi đã thông báo kết quả đánh
giá này tới phụ huynh của cháu, góp ý với gia đình cho con đến cơ sở y tế uy tín,
chất lượng để khám, chuẩn đốn chính xác căn bện của cháu; từ đó phối hợp với
gia đình để có biện pháp chăm sóc - giáo dục phù hợp với trẻ.
2. Biện pháp 2: Xây dựng mục tiêu nội dung giáo dục trẻ tự kỷ theo các chủ
đề.

* Vì trình độ nhận thức, kỹ năng tham gia các hoạt động của trẻ tự kỷ
không giống như trẻ bình thường. Nên mục tiêu, nội dung giáo dục đối với trẻ tự
kỷ phải được xây dựng riêng để đảm bảo phù hợp với trẻ. Vì vậy nên việc xây
dựng kế hoạch ngay từ đầu năm học, sẽ giúp giáo viên chủ động hơn trong cơng
việc của mình, định hướng công việc thực hiện đối với trẻ tự kỷ theo từng chủ
đề.
* Cách làm: Căn cứ vào mức độ nhận thức, kỹ năng tham gia các hoạt
động, mục tiêu và nội dung giáo dục trẻ theo độ tuổi (3 - 4 tuổi) với các chủ đề
trong năm học; tôi đã xây dựng mục tiêu, nội dung giáo dục dành riêng cho trẻ
tự kỷ học hòa nhập tại lớp ngay từ đầu năm học.
* Kết quả đạt được: Qua thời gian nghiên cứu tôi đã xây dựng được kế
hoạch giáo dục trẻ tự kỷ học hòa nhập như sau:
KẾ HOẠCH GIÁO DỤC TRẺ TỰ KỶ KHỐI MẪU GIÁO BÉ
HỌC HÒA NHẬP THEO CHỦ ĐỀ NĂM HỌC 2013 - 2014
Chủ đề
Mục tiêu giáo dục
Nội dung giáo dục
Trường mầm non - Trẻ biết về lớp mẫu - Tên các cô giáo của lớp, các bạn
A Tứ Hiệp của bé giáo bé C3.
trong lớp, các khu vực sinh hoạt
của lớp, vị trí ăn cơm, uống nước,
lau mặt, ngủ và một số góc chơi
trong lớp ….
- Dạy trẻ tuân theo một số quy
định khi tham gia các hoạt động
trong ngày: Thể dục sáng, hoạt
động học, hoạt động ngoài trời,
9

Sáng kiến kinh nghiệm
Nga

Lục Thị Thanh

hoạt động góc, giờ ăn, giờ ngủ,
giờ chơi.
- Dạy trẻ giới thiệu về bản thân;
nói và thể hiện cử chỉ, điệu bộ nét
mắt phù hợp với yêu cầu, hoàn
cảnh giao tiếp.
- Dạy trẻ cách thực hiện các bước
lau mặt, rửa tay, xúc cơm ăn; hợp
tác với người lớn mặc quần áo phù
hợp với thời tiết.

- Trẻ có một số hiểu
biết về bản thân :
Tên, tuổi, giới tính
của bạn thân.
- Trẻ biết tên thể
hiện tình cảm về một
số người thân trong
Bé và gia đình
gia đình.
- Trẻ biết giữ gìn vệ
sinh, bảo vệ sức
khỏe cho cơ thể
mình.
- Trẻ biết nghề - Dạy trẻ biết gọi tên nghề nghiệp

nghiệp của bố, mẹ.
của bố mẹ .
- Cung cấp các loại từ liên quan
đến các nghề gần gũi với trẻ: Bác
sỹ, Cô giáo, Bán hàng, Công an.
Nghề nghiệp
- Dạy trẻ biết thể hiện xúc cảm,
tình cảm của trẻ đối với nghề
nghiệp của bố mẹ, thông qua các
hoạt động: vẽ, hát, tơ màu, đọc
thơ.
- Có một số hiểu biết - Biết tên gọi, đặc điểm, môi
về các con vật gần trường sống, ích lợi, tác hại, của
gũi nhất với trẻ.
một số con vật gần gũi với trẻ:
Thế giới động vật
Chó, mèo, gà, vịt….
- Dạy trẻ cách quan tâm, chăm sóc
tiếp cận với các con vật gần gũi.
- Trẻ biết về những - Dạy trẻ biết về thời tiết mùa
nét đặc trưng của xuân, hoa đặc trưng về mùa xuân;
mùa xuân, ngày Tết biết về ngày tết: Có bánh trưng,
cổ truyền.
mứt tết, được đi chúc tết…
Tết và lễ hội mùa
- Giáo dục trẻ có ý thức bảo vệ
xn
mơi trường: Khơng bẻ cành, gắt
lá, hái hoa…
- Dạy trẻ nói từng từ tạo thành câu

đơn giản.
10


Sáng kiến kinh nghiệm
Nga

Lục Thị Thanh

- Biết tên gọi một số
đặc điểm của cây,
hoa, quả, rau quen
Thế giới thực vật thuộc.

Phương tiện và
quy định giao
thông

- Biết tên gọi, đặc
điểm đặc trưng của
một số phương tiện
giao thông gần gũi
với trẻ: Xe đạp, xe
máy, ô tô, tàu hỏa,
máy bay.
- Biết một số quy
định cơ bản khi tham
gia
giao
thơng

đường bộ.

- Biết lợi ích của một
số hiện tượng tự
nhiên gần gũi với
trẻ.
- Biết bảo vệ cơ thể
Nước và các hiện
trước sự thay đổi của
tượng tự nhiên
thời tiết: Mặc quần
áo phù hợp với thời
tiết, đội mũ khi trời
nắng, mặc áo mưa
khi trời mưa…
- Biết địa chỉ nơi
mình đang sống.
Quê hương –
- Biết về Bác Hồ
Bác Hồ kính yêu kính yêu.

- Dạy trẻ biết tên gọi, đặc điểm nổi
bật, lợi ích của các loại rau, củ,
quả quen thuộc với trẻ: Bắp cải,
xu hào, cà chua, cá rốt, rau
muống, rau cải…
- Dạy trẻ biết nói các câu đơn giản
về các loại rau, củ, quả…
- Tổ chức hoạt động khám phá về
phương tiện giao thông gần gũi

với trẻ.
- Tổ chức cho trẻ quan sát qua
tranh, hình ảnh.
- Tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi
thực hiện quy định về an tồn giao
thơng đường bộ (Ngồi trên xe máy
phải đội mũ bảo hiểm, không được
đùa nghịch khi ngồi trên xe; trẻ
em ra đường phải đi cùng người
lớn)
- Tổ chức các hoạt động khám phá
về nước
- Tổ chức các hoạt động khám phá
về các hiện tượng tự nhiên: Nắng,
mưa, sấm, chớp…qua các quan sát
và trải nghiệm.

- Trò chuyện với trẻ về nơi trẻ
sống.
- Trò chuyện, cho trẻ xem tranh
ảnh, tư liệu về Bác Hồ. Phối hợp
cùng nhà trường cho trẻ thăm
quan Lăng Bác.

3. Biện pháp 3: Xây dựng môi trường lớp học thân thiện.
11


Sáng kiến kinh nghiệm
Nga

Lục Thị Thanh

“Môi trường học thân thiện với trẻ là nơi thực hiện và tôn trọng quyền trẻ
em; là mơi trường học tập hịa nhập, nơi đó khơng hề có sự phân biệt đối xử,
giúp trẻ sống hịa đồng; là mơi trường giáo dục hiệu quả, tạo điều kiện cho trẻ
phát triển toàn diện, trẻ cảm thấy thoải mái, hứng thú, giúp trẻ phát triển tự
nhiên, lành mạnh trên cơ sở các mối quan hệ gần gũi, thân thiện và hợp tác:
Giáo viên - giáo viên, giáo viên - trẻ, trẻ - trẻ, phụ huynh - nhà trường - cộng
đồng. Môi trường học thân thiện là môi trường thân ái, thu hút trẻ, tạo điều kiện
cho trẻ tham gia bày tỏ ý kiến, ý kiến của trẻ được lắng nghe và tơn trọng. Từ đó
giúp trẻ giải quyết những khó khăn vướng mắc cũng như đưa ra những định
hướng nhằm giúp trẻ phát triển tốt hơn. Môi trường học thân thiện là môi trường
xanh - sạch - đẹp, nơi trẻ được bảo vệ, chăm sóc, an tồn”. Vậy muốn xây dựng
lớp học thân thiện, tôi đã tập trung làm tốt các việc sau:
3.1 Xây dựng môi trường vật chất:
Môi trường vật chất trong trường , lớp mầm non chính là các đồ dùng,
trang thiết bị phục vụ cơng tác chăm sóc, giáo dục của cơ và trẻ. Ở trường mầm
non, đồ dùng đồ chơi chính là sách giáo khoa của trẻ. Thơng qua đó, trẻ dễ dàng
nhận biết, phân biệt, khám phá thế giới xung quanh. Đặc biệt, nó cịn quan trọng
hơn nhiều đối với việc chăm sóc, giáo dục trẻ tự kỷ. Tuy nhiên, thực tế ở trong
trường, lớp mầm non chưa có góc hoạt động và đồ dùng dành riêng cho trẻ tự
kỷ. Chính vì vậy ngay từ đầu năm học, tôi và các đồng nghiệp cùng lớp đã xây
dựng các góc hoạt động, làm đồ dùng sáng tạo, thiết kế các mảng tường mở phù
hợp với các chủ đề, nội dung giáo dục trẻ. Đặc biệt, chúng tơi lưu ý đến những
hình ảnh mở để giúp trẻ tự kỷ hiểu và tích cực tham gia các hoạt động.
Xây dựng nội quy của lớp học: Chúng tôi đã xây dựng nội quy cụ thể cho
từng góc chơi. Ví dụ: Góc “ Bé u văn học” tơi đã dùng các ký hiệu hình ảnh
để quy định trẻ không được xé sách truyện, không vẽ lên sách truyện…; Góc
xây dựng: Tơi đã dùng các ký hiệu hình ảnh để quy định số người tham gia chơi,

không tranh giành đồ chơi, không chạy nhảy trong khi chơi, biết cất đồ chơi gọn
ngàng…; Góc “Học tập” tơi dùng các ký hiệu hình ảnh để quy định số người
tham gia chơi, khơng la hét, nói to, biết chơi cùng nhau và biết cất đồ chơi gọn
gàng.... Ngồi ra: Tơi cịn xây dựng các hình ảnh để nhắc nhở trẻ biết tiết kiệm
nước, khi lấy nước uống và không sờ vào ổ điện sẽ gây nguy hiểm cho trẻ.

12


Sáng kiến kinh nghiệm
Nga

Lục Thị Thanh

Hình ảnh nội quy một số góc chơi theo ý thích

Hình ảnh cháu Nhật đang quan sát góc một ngày ở trường của bé
Bên cạnh việc xây dựng nội dung quy định của từng góc chơi, tơi cịn xây
dựng những góc mở, bài tập mở thật gần gũi, dễ hiểu để thu hút sự tham gia của
cháu Nguyễn Minh Nhật.

Tranh “Đàn cá” do bé Minh Nhật làm cùng cô giáo

13


Sáng kiến kinh nghiệm
Nga

Lục Thị Thanh

Bé Minh Nhật và Ngọc Minh đang diễn rối theo câu chuyện
“Bác Gấu đen và hai chú thỏ”

Bé Minh Nhật đang chơi sắp xếp theo quy tắc tại góc tốn

14


Sáng kiến kinh nghiệm
Nga

Lục Thị Thanh

Để thu hút được sự tham gia của trẻ trong các góc chơi, tơi đã tận dụng
các nguyên vật liệu đã qua sử dụng để hướng dẫn trẻ làm đồ dùng, đồ chơi tự tạo
theo từng chủ đề nhằm phục vụ các hoạt động giáo dục và trang trí mơi trường
học tập của lớp.

Hình ảnh các đồ dùng sáng tạo ở các chủ đề do cô và trẻ tự làm
*Kết quả đạt được:
Với việc xây dựng nội quy lớp học bằng những hình ảnh, ký hiệu đơn
giản, cụ thể, dễ hiểu đã giúp cháu Nhật dễ dàng thực hiện theo. Qua đó, góp
phần vào việc định hình và xây dựng những hành vi mong đợi ở trẻ.
Lớp học được trang trí đẹp với nhiều đồ dùng, đồ chơi sáng tạo, nhiều góc
mở tại các góc chơi giúp cho cháu Nhật lớp tơi rất ham thích đến lớp, biết các
hoạt động của mình trong ngày và thực hiện theo đúng lịch các ngày trong tuần.
Cháu biết chơi ngoan và thực hiện đúng nội quy góc chơi, chơi đoàn kết, phối
hợp chơi nhịp nhàng với các bạn trong nhóm. Chính vì vậy việc tiếp thu kiến
thức của cháu cũng dễ dàng và đạt hiệu quả cao hơn.

15


Sáng kiến kinh nghiệm
Nga

Lục Thị Thanh

3.2 Xây dựng môi trường tinh thần:
Là người trực tiếp chăm sóc và giáo dục bé Nhật nên tôi luôn tạo điều
kiện để Nhật tham gia môi trường giáo dục thân thiện nhất. Nhật sẽ cảm thấy vui
vẻ, thoải mái và an toàn, giúp Nhật phát huy được mặt mạnh và nhanh chóng
hịa nhập với mơi trường giáo dục bình thường. Chính vì vậy, trong năm qua tôi
đã tiến hành một số việc sau:
a) Tiếp nhận trẻ tự kỷ, tìm hiểu về trẻ tự kỷ thông qua giáo viên lớp nhà trẻ
Tôi đặc biệt quan tâm đến cháu Nhật là trẻ tự kỷ của lớp tơi. Ngay từ lần
đầu tiên tiếp xúc tơi đã có ấn tượng với cháu. Tôi quan tâm đến sức khỏe, nhận
thức, hành vi của cháu. Qua trị chuyện với cơ giáo lớp nhà trẻ năm trước Nhật
học, tôi đã hiểu thêm về cháu để tiếp tục có những biện pháp giáo dục chun
biệt giúp cháu sớm hịa nhập với mơi trường giáo dục bình thường.
b) Xây dựng tập thể lớp tốt biết đồn kết, u thương và giúp đỡ bạn
Tơi luôn tạo điều kiện để cho Nhật được vui chơi hịa nhập với các bạn
trong lớp. Khi đó Nhật sẽ được hoạt động nhóm, vui chơi với bạn tạo ra mối liên
hệ tình bạn, mối giao tiếp với các bạn khác, giúp Nhật phát triển ngôn ngữ, kỹ
năng giao tiếp xã hội.
Tơi ln nhắc nhở và khích lệ các trẻ trong lớp gần gũi với bạn, thường
xuyên rủ bạn chơi cùng, không may bị bạn làm đau cũng không giận, khơng
buồn.
Ngồi các giờ hoạt động ngồi trời, tơi cịn tổ chức cho Nhật với các bạn

tại lớp được vui chơi tại các nơi công cộng. Tôi cho trẻ đi dạo, đi tham quan…
giúp trẻ được làm quen với môi trường nơi cơng cộng, dạy trẻ có hành vi ứng xử
phù hợp như để đồ vật đúng chỗ, vứt rác đúng nơi quy định… Đồng thời tôi cho
trẻ xây dựng mối quan hệ giúp đỡ bạn, tránh bắt nạt và xa lánh đối với bạn kém
may mắn hơn mình.

Hình ảnh cháu Minh Nhật đang vui chơi cùng cô và các bạn
16


Sáng kiến kinh nghiệm
Nga

Lục Thị Thanh

c) Xây dựng mối quan hệ giữa cô và trẻ:

Trẻ tự kỷ không sống với thế giới bên ngoài mà chỉ sống với nội tâm mà
trẻ đang có. Trẻ gặp khó khăn trong nhận thức, ngôn ngữ, tương tác xã hội. Trẻ
thường suy nghĩ bằng thị giác. Trẻ tự kỷ thường tiếp nhận kiến thức bằng mắt.
Do đó muốn trẻ tự kỷ nhanh chóng hịa nhập tơi đã tìm hiểu:
d) Tìm hiểu sở thích
Tơi ln quan sát để tìm hiểu sở thích, thói quen của Nhật: Cháu thích ăn
gì? Ghét ăn gì? Cháu thích đồ chơi, đồ dùng gì? Hoạt động nào của lớp mà cháu
thích tham gia nhất?… Từ đó tạo ra các tình huống để thu hút sự chú ý của Nhật
đồng thời vận dụng các phương pháp dạy học một cách khéo léo nhất để giúp
cháu học tập tốt nhất.
e) Gần gũi, khuyên bảo
Tôi luôn thật sự gần gũi với Nhật để cháu có cảm giác cơ là mẹ, là người
thân, khơng có cảm giác sợ hãi mà tìm thấy ở cơ giáo sự tin cậy, lịng u

thương và kính trọng. Từ đó giúp Nhật tự tin hơn trong học tập và giao tiếp. Khi
Nhật có những hành động khơng đúng như: Đánh bạn, đẩy bạn ngã hay làm đau
bạn … Tôi ln dành thời gian phân tích để Nhật hiểu bằng lời nói nhẹ nhàng,
ánh mắt trìu mến để cháu bình tĩnh lại và điều chỉnh hành vi một cách tốt nhất.
Khi Nhật tham gia vào các hoạt động tôi luôn bổ sung các kiến thức mà
cháu tiếp thu chậm cũng như những kiến thức mà cháu còn chưa tiếp thu được.
Trong quá trình Nhật tham gia vào các hoạt động tại lớp tơi ln quan tâm, bao
qt, khuyến khích kịp thời để cháu tiếp thu bài tốt nhất, nhanh chóng hịa nhập
với mơi trường học tập bình thường. Ngồi ra tơi cịn có những phần thưởng nhỏ
để khuyến khích khi cháu trở nên ngoan hơn hay hòa đồng với các bạn hơn.

17


Sáng kiến kinh nghiệm
Nga

Lục Thị Thanh

Cô Nga đang gần gũi điều chỉnh hành vi không phá đồ chơi,
biết cất đồ chơi đúng nơi quy định của cháu Nhật

* Kết quả đạt được:
Tơi đã hiểu nhiều hơn về cháu Nhật. Vì vậy các biện pháp tác động đến
cháu đạt hiệu quả cao. Cháu Minh Nhật đã biết yêu cô giáo và các bạn, thích
được đến lớp học để chơi và học cùng các bạn. Các bạn trong lớp có cái nhìn
thân ái, gần gũi, đồng cảm giúp đỡ bạn Nhật trong học tập hay trong các hoạt
động khác của lớp để nhật khắc phục bớt những khó khăn trong sinh hoạt, trong
giao tiếp. Phục hồi các chức năng, khả năng giao tiếp và khả năng học tập để
nhanh chóng hịa nhập với các bạn với mơi trường học tập bình thường.

3.3 Rèn kỹ năng sống cho trẻ tự kỷ.
Ngoài việc học những kiến thức về thế giới xung quanh, Nhật phải được
rèn luyện về kỹ năng sống. Đây là một môn học đặc thù trong trường chuyên
biệt. Cháu Nhật chưa có kỹ năng tự phục vụ như tắm rửa, đi vệ sinh...., chưa
hiểu những qui định về kỹ năng giao tiếp ứng xử trong xã hội. Một vấn đề quan
trọng nữa là cháu Nhật chưa nhận biết được sự nguy hiểm nên có thể có những
hành động như sử dụng kéo, cho tay vào ổ điện... ảnh hưởng đến an toàn của bản
thân. Do đó, việc rèn luyện kỹ năng sống ở mức độ cơ bản này đối với Nhật là
điều bắt buộc phải có.
Rèn kỹ năng bảo vệ an tồn: Tôi luôn nhắc trẻ không được cho tay vào ổ
điện, sờ tay vào nước nóng, khơng chơi với dao, kéo…
Rèn kỹ năng tự phục vụ: Tôi luôn tạo điều kiện cho cháu Nhật được tự
phục vụ bản thân như: Tự lau mặt, rửa tay, tự xúc ăn, tự đi vệ sinh đúng nơi quy
định, tự mặc quần, tự đi tất thơng qua hình ảnh như các bước rửa tay đúng cách,
cách ngồi vào bồn đi vệ sinh…
Rèn luyện kỹ năng lễ giáo: Tôi luôn giáo dục cháu Nhật biết chào cô, bố
mẹ khi đi đến lớp, chào cô và các bạn khi ra về. Thời gian đầu năm bé Nhật
chưa biết nói, tơi hướng dẫn cháu sử dụng tay để chào, cả năm tơi dạy trẻ nói
từng từ để tạo thành câu “Con chào cơ, tơi chào các bạn”. Ngồi ra tơi cịn dạy
trẻ biết cảm ơn khi có người khác giúp đỡ, biết xin lỗi khi làm bạn đau hay làm
sai một việc gì đó.
18


Sáng kiến kinh nghiệm
Nga

Lục Thị Thanh

Kích thích giác quan: Trẻ tự kỷ mất khả năng xử lý thông tin đầu vào của

giác quan. Sự mất khả năng này có thể xảy ra ở một hay cả năm giác quan hoặc
mất khả năng ở một hoặc nhiều hệ thống trên. Do vậy tùy vào khả năng của bé
Nhật mà tôi tạo điều kiện để giúp Nhật dần dần tiến đến chức năng cảm nhận
bình thường như:
+ Để phát triển xúc giác tôi cho trẻ vẽ, nặn, chơi với cát…
+ Để phát triển thính giác tơi cho trẻ lắng nghe các bản nhạc, chơi các trò
chơi âm nhạc, hay nâng cao khả năng nghe nhạc nhằm giúp trẻ hát, vận động
phù hợp theo giai điệu, lời bài hát….
+ Để kích thích khứu giác, vị giác: Tôi luôn hỏi trẻ trong giờ ăn các con
thấy thức ăn có ngon khơng? Mùi vị của nó như thế nào? Hay khi cho trẻ uống
sữa tơi hỏi trẻ: Con thấy sữa có vị gì? Sữa có thơm không? Tôi luôn động viên
trẻ trả lời. Nếu trẻ không trả lời được tôi gợi ý câu trả lời. Nếu trẻ trả lời đúng,
tôi động viên khen thưởng trẻ.
* Kết quả đạt được:
Trong quá trình rèn kỹ năng sống cho cháu Nhật tơi nhận thấy Nhật đã có
tiến bộ rất nhiều. Cháu đã biết tránh xa những vật nguy hiểm, khơng an tồn;
biết tự phục vụ bản thân, ngoan và lễ phép, các giác quan của trẻ đã dần dần tiến
đến chức năng cảm nhận bình thường.

19


Sáng kiến kinh nghiệm
Nga

Lục Thị Thanh

3.4 Tổ chức các hoạt động tập thể
Tổ chức các hoạt động tập thể trong trường mầm non là tổ chức cho trẻ
trong các ngày hội các ngày lễ; các hoạt động giao lưu, thăm quan, các buổi văn

nghệ, các trò chơi dân gian nhằm tạo cho trẻ tự kỷ có một sân chơi bổ ích, giao
lưu với các bạn và tăng cường sự tham gia của trẻ, giáo dực trẻ kỹ năng tự giải
quyết vấn đề.
Đối với các ngày lễ hội tôi quan tâm tạo điều kiện cho trẻ được giao lưu
với các bạn trong trường, trong lớp tạo tâm thế vui vẻ, phấn khởi, hào hứng cho
trẻ tham gia.
Đối với các hoạt động giao lưu, thăm quan, tôi thực hiện đúng theo sự
hướng dẫn, chỉ đạo của Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội, Phịng Giáo dục và Đào
tạo huyện Thanh Trì: Giáo viên sẽ lựa chọn một trong ba hoạt động để tổ chức
cho trẻ: giao lưu hoặc lao động tự phục vụ hoặc đi thăm quan, dã ngoại 1 lần/ 1
tuần thay cho thời gian tổ chức hoạt động ngoài trời, hoạt động góc. Vì vậy tơi
tích cực liên hệ với giáo viên các khối, lớp khác trong trường cho trẻ được giao
lưu với nhau thơng qua các trị chơi vận động.
* Kết quả đạt được:
Qua việc tổ chức các hoạt động tập thể tôi thấy cháu Nhật lớp tôi ngày
càng bình tĩnh, tự tin, thoải mái, vui vẻ hơn trong giao tiếp với cô và các bạn.
Khả năng giao tiếp, điều chỉnh hành vi của trẻ đã được cải thiện rất nhiều.
4. Biện pháp 4: Quan tâm giáo dục trẻ trong thời gian tổ chức các hoạt
động học.
Hoạt động học là hoạt động có tính nhận thức cao, thơng qua hoạt động
học đã cung cấp cho trẻ tri thức, kỹ năng giúp trẻ tự kỷ phát triển khả năng, tiềm
năng học hỏi tốt nhất. Chính vì vậy, giáo viên mầm non phải nghiêm túc thực
hiện theo chương trình quy định.
Nếu quan sát chúng ta sẽ nhận thấy trẻ tự kỷ có những đặc điểm biểu hiện
ra bên ngồi khác so với trẻ bình thường. Vì những đặc điểm khác thường đó
nên trẻ tự kỷ gặp nhiều khó khăn trong học tập và học hòa nhập. Hiểu được tầm
quan trọng của việc tổ chức hoạt động học cho trẻ, tôi và các giáo viên tại lớp đã
luôn ý thức cần phải tổ chức tốt hoạt động học cho trẻ theo đúng kế hoạch đã
xây dựng để giúp trẻ tự kỷ học hịa nhập với mơi trường giáo dục bình thường .
20

Sáng kiến kinh nghiệm
Nga

Lục Thị Thanh

Để tổ chức tốt hoạt động học cho trẻ tự kỷ, chúng tôi đã thiết kế các giáo
án, các nhóm hoạt động phát triển các phương pháp giáo dục chuyên biệt phù
hợp với trẻ tự kỷ. Các bài học, các nhóm hoạt động phát triển này được thiết kế
theo thứ tự ưu tiên dựa trên những vấn đề mà trẻ tự kỷ gặp nhiều khó khăn đến
những vấn đề mà trẻ gặp hơn trong xã hội nhằm từng bước, từng bước giúp trẻ
tự kỷ rút ngắn khoảng cách với trẻ bình thường, đưa trẻ tự kỷ hịa nhập với mơi
trường giáo dục bình thường, hịa nhập cộng đồng.
4.1 Hoạt động thể dục:
Vì trẻ tự kỉ tham gia các vận động cơ bản còn gặp nhiều khó khăn so với
các bạn. Căn cứ vào sự phát triển của trẻ tôi đã hạ mức yêu cầu xuống để giúp
trẻ vận động dễ dàng, hiệu quả hơn.
Ví dụ: Bài tập “Đi theo đường dích dắc”: Với trẻ bình thường đường dích
dắc rộng khoảng 30 - 35 cm, có từ 3 - 4 điểm dích dắc, khoảng cách giữa các
điểm dích dắc là 2m. Với cháu Nhật tơi để đường rộng khoảng 40 - 45 cm, cháu
đi trong đường có 2 điểm dích dắc, thời gian sau khi Nhật đã thành thạo hơn tơi
tăng dần số điểm dích dắc lên 3 điểm.
Ví dụ: Bài tập “Ném trúng đích nằm ngang” và “Ném trúng đích đứng”.
Với trẻ bình thường từ vạch chuẩn đến đích khoẳng cách là 1,5 m. Với cháu
Nhật tôi thu hẹp khoảng cách từ vạch chuẩn đến đích là 1m.
Trong q trình tập luyện tơi ln động viên, khuyến khích cháu tham gia
hoạt động. Với những hoạt động cháu cịn khó khăn tơi tập cùng cháu để giúp
cháu tự tin, mạnh dạn tham gia hoạt động.
4.2 Hoạt động tạo hình.

Đối với trẻ tự kỷ đây là một hoạt động sáng tạo, dễ thực hiện, phát huy
khả năng tự do, trí tưởng tượng của trẻ. Thơng qua hoạt động tạo hình trẻ có thể
nâng cao vận động tinh, khả năng phối hợp tay và mắt, giúp trẻ từng bước làm
chủ các vận động kỹ xảo và các thao tác tinh tế khác. Ngoài ra hoạt động này
giúp trẻ rèn luyện khả năng tập trung chú ý cao, làm chủ các hành vi một cách
có ý thức. Khi trẻ tự kỷ tham gia hoạt động tạo hình có thể cho trẻ làm theo từng
thao tác nhỏ. Thời gian học tập cần ngắn, nội dung học được lặp đi, lặp lại theo
nhiều cách khác nhau và được liên hệ với những gì mà trẻ biết. Cần khuyến
khích trẻ vận dụng các kỹ năng đã học vào các tình huống mới, giúp trẻ hiểu
được vì sao chọn cái này mà khơng chọn cái kia.
Ví dụ với đề tài “Vẽ bơng hoa”: Cô chia làm 10 bước nhỏ và hướng dẫn
trẻ như sau: Chấm 2 đầu và yêu cầu nối vừa nói vừa thao tác trên giấy, vẽ nét
tròn làm nhụy, nét xiên làm cánh hoa đồng tiền, 1 cánh hoa, 2-3-4 cánh hoa
(chọn nét xiên vẽ cánh hoa vì sự tập trung kém và cân đối khoảng cách khó đối
21


Sáng kiến kinh nghiệm
Nga

Lục Thị Thanh

với trẻ ) vẽ 1 lá, 2 lá , tô màu nhị hoa, cánh hoa, lá…Từng bước nhỏ cần hướng
dẫn kỹ và thực hành nhiều.

Cô giáo đang hướng dẫn bé Nhật và các bạn dán hình ơ tơ tải
4.3 Hoạt động khám phá
Khám phá khoa học và khám phá xã hội không chỉ là kiến thức mà cịn là
q trình hay là con đường tìm hiểu, khám phá thế giới. Trẻ tích cực tham gia
các hoạt động thăm dị, tìm hiểu thế giới tự nhiên, xã hội qua việc cảm nhận các

giác quan. Sau đó trẻ sẽ dự đoán, suy luận, phân loại, so sánh để khám phá thế
giới
Nhưng ở trẻ tự kỷ “mất khả năng xử lý thơng tin đầu vào” hay nói cách
khác là “chức năng cảm nhận trong cơ thể có sự bất thường”. Do đó tùy vào
nhận thức và khả năng của trẻ tự kỷ mà tôi đã hạ thấp yêu cầu xuống để giúp trẻ
có thể khám phá thế giới từ chi tiết cụ thể trước sau đó mới mở rộng yêu cầu
khám phá rộng hơn.
Ví dụ trong chủ đề: “ Thế giới động vật”. Đối với trẻ bình thường tôi cho
trẻ khám phá theo từng tuần phù hợp với chủ đề như khám phá các con vật sống
trong vườn Bách thú, một số loài cá, con mèo, đàn gà, côn trùng quanh bé.
Đối với trẻ tự kỷ tôi hạ thấp yêu cầu tôi cho trẻ khám phá những con vật gần gũi
nhất với trẻ như: Gà, vịt, chó, mèo… Trong q trình khám phá tơi ln tạo điều
kiện cho trẻ khám phá những nét đặc trưng của các đồ vât, các con vật, các sự
vật hiện tượng bằng cách sử dụng tất cả các giác quan một cách thích hợp. Trẻ
22


Sáng kiến kinh nghiệm
Nga

Lục Thị Thanh

được quan sát, xem xét phỏng đốn các sự vật hiện tượng xung quanh. Tơi sử
dụng các câu hỏi gợi mở đặc biệt để giúp trẻ phát triển suy nghĩ, phát triển tư
duy và phát triển ngơn ngữ cho trẻ.
4.4 Hoạt động hình thành các biểu tượng toán.
Những biểu tượng ban đầu về toán của trẻ xuất hiện thông qua các trải
nghiệm hằng ngày trong môi trường học tập phong phú và hấp dẫn. Khi cho trẻ
tham gia vào việc làm quen với các khái niệm tốn, tơi đã lựa chọn những hoạt
động phù hợp với khả năng và sở thích riêng của trẻ trong lớp. Đối với trẻ bình

thường tốn cũng là một hoạt động khó địi hỏi tư duy cao. Với trẻ tự kỷ khả
năng nhận thức và tư duy còn gặp nhiều khó khăn nên là một giáo viên tơi đã hạ
thấp các kiến thức, kỹ năng để trẻ có thể đạt được những kiến thức, kỹ năng mà
tơi mong muốn.
Ví dụ ở hoạt động toán “Dạy trẻ đếm trên đối tượng trong phạm vi 5”.
* Đối với trẻ bình thường tơi yêu cầu:
- Kiến thức:
+ Trẻ biết đếm đến 5, nhận biết các nhóm có số lượng là 5
- Kỹ năng:
+ Trẻ có kỹ năng đếm: Chỉ tay lần lượt vào các đối tượng và đếm từ trái sang
phải, mỗi đối tượng đọc từ 1 số theo thứ tự từ 1đến 5
+ Trẻ có kỹ năng xếp tương ứng 1 - 1
+ Trẻ có kỹ năng khoanh trịn, gắn tranh theo yêu cầu của cô.
* Đối với trẻ tự kỷ tôi hạ yêu cầu phù với trẻ:
- Kiến thức: Trẻ biết đếm đến 5
- Kỹ năng: Trẻ có kỹ năng đếm (chỉ tay lần lượt vào các đối tượng và đếm từ trái
sang phải, mỗi đối tượng đọc từ 1 số theo thứ tự từ 1 đến 5)
Tôi luôn tận dụng các cơ hội cho trẻ tự kỷ đếm: Đếm các đối tượng được
xếp thành dãy sao cho khơng bỏ sót hay trùng lắp đối tượng. Tơi cịn cho trẻ
đếm các ngón tay của mình, đếm số hột hạt vừa xâu được, đếm số kẹo vừa được
chia, đếm số các bạn trong nhóm, tổ…Ngồi đếm ra tơi ln tạo cơ hội cho trẻ
được rèn luyện thêm các kỹ năng toán khác. Tơi kết hợp cả lời nói và các thao
tác tốn cụ thể để hướng dẫn cho trẻ một cách cụ thể, khi cần có thể làm cùng
với trẻ.
4.5 Hoạt động làm quen với văn học.
Do trẻ tự kỷ có khả năng ghi nhớ máy móc hơn là nhớ ý nên việc dạy trẻ
đọc thơ, kể chuyện, đọc đồng dao, ca dao, tục ngữ cho trẻ nghe là rất cần thiết.
Với những âm điệu, vần điệu, từ ngữ đơn giản tươi sáng và dễ hiểu của các bài
thơ, đồng dao sẽ giúp trẻ dễ tiếp thu hơn.
23

Sáng kiến kinh nghiệm
Nga

Lục Thị Thanh

Ví dụ Bài thơ “ Ong và bướm”. Đối với trẻ bình thường, yêu cầu trẻ thuộc
và biết ngắt đúng nhịp để thể hiện nội dung bài thơ, biết đọc diễn cảm bài thơ.
Khi đã thuộc, trẻ biết thể hiện cảm xúc khi đọc thơ. Đối với trẻ tự kỷ, tôi yêu cầu
trẻ biết đọc thơ cùng các bạn, thuộc bài thơ trong khả năng của trẻ. Sau khi trẻ
đã thuộc bài thơ, tôi khuyến khích trẻ đọc diễn cảm và động viên trẻ lên biểu
diễn đọc thơ cùng các bạn.
Trong quá trình tổ chức hoạt động làm quen văn học, tôi luôn giao tiếp
bằng mắt với trẻ, lắng nghe những gì trẻ nói, khuyến khích trẻ nói, đọc, kể để
phát triển ngơn ngữ của trẻ.

Cô Nga đang dạy trẻ đọc bài thơ “Ong và bướm”
4.6 Hoạt động giáo dục âm nhạc.
Đây là hoạt động hướng tới việc giảm bớt các hành vi bất lợi, tăng cường
các công tác xã hội cho trẻ. Âm nhạc lơi cuốn vì nó vượt qua ngơn ngữ, là một
cách dẫn đến thế giới cảm xúc, tình cảm được cho là thế giới lạ lùng của trẻ tự
kỷ. Trẻ tự kỷ được thưởng thức âm nhạc một cách đơn giản nhất. Âm nhạc trong
giờ hoạt động giúp trẻ thư giãn, tự do, sáng tạo với các động tác hình thể theo
nhịp điệu, học ngơn ngữ qua âm nhạc, chơi trị chơi âm nhạc…nên trong giờ
hoạt động âm nhạc, tôi khuyến khích trẻ hát và vận động theo nhạc để phát triển
tai nghe nhạc và khả năng cảm thụ âm nhạc cho trẻ.

24

Sáng kiến kinh nghiệm
Nga

Lục Thị Thanh

Bé Nhật cùng cô và các bạn trong giờ Giáo dục âm nhạc
* Kết quả đạt được:
Trẻ tự kỷ luôn hứng thú với các tiết học, có ý thức trả lời khi cơ gọi lên.
Ngơn ngữ, sự tập trung chú ý của trẻ cũng được cải thiện rất nhiều. Trẻ đã có
nhiều kết quả học tập biến chuyển thích đến lớp, khơng sợ đi học, đó là những
năm đầu đời của các con nên những biểu hiện như vậy là tích cực.
Tơi đã xây dựng được các giáo án mang lại hiệu quả cao khi dạy trẻ lớp
MGB C3 nói chung và cháu Minh Nhật nói riêng. (Các giáo án tiêu biểu kèm
theo ở phụ lục 2)
5. Biện pháp 5: Quan tâm trẻ mọi lúc, mọi nơi.
Mỗi trẻ tự kỷ là một cá nhân có năng lực, nhu cầu và cách thể hiện hành
vi riêng của mình. Bởi vậy, cơ giáo phải là người thầy, người mẹ, người bạn
thân thiết ln quan tâm, chăm sóc trẻ mọi lúc, mọi nơi để tạo điều kiện cho trẻ
nhanh chóng được hịa nhập với mơi trường giáo dục bình thường, hịa nhập xã
hội. Chính vì vậy, tơi đã quan tâm trẻ tự kỷ trong hoạt động sinh hoạt một ngày
như sau:
* Giờ đón, trả trẻ - chơi tự do:
Giờ đón trẻ là lúc cơ cần tạo khơng khí vui vẻ, lôi cuốn trẻ đến trường.
Tôi đã sử dụng, tận dụng triệt để các biện pháp giao tiếp mắt-mắt, nhận biết và
diễn tả cảm xúc, chào hỏi để gần gũi, tác động tới trẻ (Các biện pháp tác động
tới trẻ tự kỷ trong giờ đón, trả trẻ kèm theo ở phụ lục 3).
* Giờ tập thể dục sáng:
Minh Nhật gặp khó khăn về vận động, cũng như việc phối hợp các vận
động. Việc cho cháu tham gia vào các hoạt động, các bài tập thể duc sáng không

những giúp cho sự vận động của cơ thể bé Nhật dễ dàng hơn, hiệu quả hơn mà
còn hỗ trợ giác quan định hướng về không gian và ý thức về cơ thể. Bởi vậy,
trong giờ thể dục sáng, tôi đã sử dụng các bài tập cho Nhật cùng cả lớp tập: Tập
25