skkn một số BIỆN PHÁP CHỈ đạo GIÁO VIÊN CHO TRẺ TIẾP xúc với môi TRƯỜNG THIÊN NHIÊN

ĐỀ TÀI: MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHỈ ĐẠO GIÁO VIÊN CHO TRẺ
TIẾP XÚC VỚI MÔI TRƯỜNG THIÊN NHIÊN
A. ĐẶT VẤN ĐỀ.
1. Lý do chọn đề tài.
Thiên nhiên không chỉ mang lại cho con người những cái cần thiết để sống mà còn
hấp dẫn chúng ta bởi những vẻ đẹp kỳ diệu. Thiên nhiên cần cho con người bao nhiêu thì
lại càng không thể thiếu được đối với trẻ thơ bấy nhiêu.
Có những cái bình thường tưởng chừng như cây cỏ, dịng sơng, con suối, giọt
sương mai long lanh trên cành lá hay tiếng kêu rên rỉ của chú dế mèn ngồi bờ đê….đều
ảnh hưởng đến tình cảm và trí tuệ của các em. Hãy tạo mọi điêù kiện để cho trẻ đến với
thiên nhiên càng nhiều càng tốt, hãy để cho tất cả những âm thanh, màu sắc, hương vị của
thiên nhiên tràn ngập vào các giác quan, để lại trong tâm trí em nhỏ những ấn tượng tươi
mát trong lành. Vì càng nghe, càng nhìn nhiều màu sắc, âm thanh của thiên nhiên được
bao nhiêu, thì cảm giác và tri giác con người càng trở nên nhạy bén, tinh tế bấy nhiêu và
phạm vi xúc cảm biểu hiện sự phát triển tinh thần của con người càng rộng lớn bấy nhiêu.
Tách trẻ em ra khỏi thiên nhiên là một việc làm khơng bình thường, trái với quy luật phát
triển của chúng. Đời sống tinh thần của con em chúng ta sẽ phong phú biết nhường nào
nếu trẻ được tiếp xúc với thiên nhiên kỳ diệu.
Trong thời đại ngày nay, sự phát triển mạnh mẽ của môi trường công nghiệp hố hiện đại hố, sự bùng nổ về cơng nghệ thông tin.... trẻ em đang mất dần những sân chơi
thú vị, những bài đồng dao, những trò chơi dân gian, những câu chuyện cổ tích....Thực tế
trong những năm vừa qua giáo viên đã tổ chức cho trẻ tiếp xúc, trải nghiệm với mơi
trường thiên nhiên. Tuy nhiên cũng có rất nhiều giáo viên chưa linh họat, sáng tạo trong
việc tổ chức các họat động, chưa cho trẻ được thực hành, trải nghiệm với môi trường thiên
nhiên, chưa nắm vững kiến thức, hình thức cũng như tích hợp lồng ghép các phương pháp.
Với những lý do cấp thiết như vậy và mong muốn góp một phần nhỏ vào việc phát triển
tồn diện cho trẻ qua việc tổ chức cho trẻ tiếp xúc với môi trường thiên nhiên quanh trẻ,
tôi chọn đề tài " Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên cho trẻ tiếp xúc với mơi trường thiên
nhiên” góp phần giáo dục nhân cách toàn diện cho trẻ.
2. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu:

1

Mục tiêu của việc chỉ đạo giáo viên cho trẻ tiếp xúc với môi trường thiên nhiên
nhằm xây dựng cho giáo viên một số giải pháp giúp giáo viên nắm vững các kiến thức,
hình thức, phương pháp khi tổ chức cho trẻ tiếp xúc với mơi trường thiên nhiên nhằm
hình thành các biểu tượng về quá trình vận động, các mối quan hệ nhân quả của sự vật,
hiện tượng, tích lũy sự hiểu biết để hình thành và phát triển nhân cách trẻ một cách toàn
diện.
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu:
- Giáo viên và trẻ trong trường Mầm non của xã nhà
4. Giả thiết nghiên cứu:
- Nếu đề ra một số giải pháp phù hợp trong việc chỉ đạo giáo viên cho trẻ tiếp xúc
với môi trường thiên nhiên nhằm góp phần giáo dục nhân cách trẻ một cách tồn diện.
Giúp cho giáo viên có những biện pháp hữu hiệu trong việc tổ chức cho trẻ tiếp xúc với
môi trường thiên nhiên.
5. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp khảo sát, điều tra
- Phương pháp quan sát, theo dõi.
- Phương pháp phân tích tổng hợp
6. Dự báo đóng góp mới của đề tài:
- Giúp cho giáo viên nắm vững các kiến thức, kỹ năng, phương pháp khi cho trẻ
tiếp xúc với môi trường thiên nhiên.
- Giúp cho trẻ hứng thú, tích cực chủ động sáng tạo khi tiếp xúc với môi trường
thiên nhiên..
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở khoa học và cơ sở thực tiển:
1.Cơ sở lý luận:
Giáo dục mầm non có mục tiêu là “Giúp trẻ em phát triển về thể chất, tình cảm, trí
tuệ, thẩm mĩ; hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ vào lớp
một; hình thành và phát triển ở trẻ em những chức năng tâm sinh lí, năng lực và phẩm chất

mang tính nền tảng, những kĩ năng sống cần thiết phù hợp với lứa tuổi, khơi dậy và phát

2


triển tối đa những khả năng tiềm ẩn, đặt nền tảng cho việc học ở các cấp học tiếp theo và
cho việc học tập suốt đời”.
Để thực hiện mục tiêu và nhiệm vụ của ngành giáo dục mầm non đã triển khai thực
hiện chương trình mầm non, chương trình lựa chọn và sắp xếp theo hệ thống các chủ đề
thông qua các hoạt động giúp trẻ phát triển một cách tồn diện. Đặc biệt thơng qua hoạt
động cho trẻ tiếp xúc với môi trường thiên nhiên, giáo viên tổ chức cho trẻ được trải
nghiệm, khám phá, nắm bắt và lĩnh hội các kiến thức và kỹ năng về MT thiên nhiên.
Thiên nhiên có tầm quan trọng đối với đời sống và sự phát triển của con người, con
người không thể sống mà tách rời thiên nhiên. Thiên nhiên là nguồn gốc sinh ra của cải vật
chất cho con người.
Môi trường tự nhiên là môi trường giáo dục rất hấp dẫn đối với trẻ. Hình thành ở
trẻ những biểu tượng về thiên nhiên hôm nay sẽ là cơ sở khoa học cho tương lai khi trẻ
tiếp thu những tri thức tự nhiên.
Thông qua hoạt động với thiên nhiên sẽ phát triển ở trẻ năng lực quan sát, khả năng
phân tích, so sánh, tổng hợp, phát triển trí thơng minh, vốn sống, tình cảm thẩm mỹ, đạo
đức.
Thiên nhiên là kho tàng vơ tận, làm giàu cho tâm hồn trẻ thơ, như trẻ khơng thể tự
mình có hiểu biết đúng đắn về thiên nhiên xung quanh dù chỉ là nhận thức ban đầu. vì vậy
người lớn tổ chức để hướng dẫn trẻ tiếp thu những biểu tượng đúng đắn về môi trường
thiên nhiên. Nhờ có giáo dục thiên nhiên mới trở thành những phương tiện để hình thành
nhân cách tồn diện cho trẻ.
2. Cơ sở thực tiễn:
Hiện nay các trường Mầm non trên địa bàn đều rất chú trọng đến việc xây dựng
môi trường thiên nhiên trong và ngoài lớp học để thu hút trẻ. Khi đến trường ngoài giờ học
các cháu rất mong được ra sân để chơi, để được tiếp xúc với cây cỏ hoa lá, các con vật

đáng yêu ngộ nghĩnh hay là tiếng suối chảy róc rách từ con suối nhân tạo, vườn cổ tích có
nàng Bạch tuyết và bảy chú lùn, chú bé chăn trâu thổi sáo…..Tất cả đều mang lại cho trẻ
những niềm say mê, thú vị mà nhiều khi chính người lớn cũng khơng ngờ tới. Tuy nhiên
để những phong cảnh thiên nhiên đó thật sự mang lại hiệu quả giáo dục trên trẻ thì giáo
viên cần chú trọng đến việc khai thác điều gì? khai thác như thế nào để đạt được mục tiêu
mình mong muốn? Điều đó khơng phải giáo viên nào cũng thật sự quan tâm và thực hiện.

3


Trên thực tế giáo viên nhận thức chưa đầy đủ về việc cho trẻ tiếp xúc với môi
trường thiên nhiên, chưa biết cách tạo môi trường mở, thiết kế các bài tập mở kích thích
tính tích cực hoạt động của trẻ. Một số giáo viên chưa có ý thức tái tạo cảnh quan môi
trường xung quanh cho trẻ họat động. Chính vì thế có những điều hay, tuyệt vời đến từ
thiên nhiên mà trẻ em khơng có cơ hội được quan sát, tìm hiểu, trải nghiệm chính vì sự thờ
ơ của người lớn.
3. Thực trạng chung của Trường mầm non về việc tạo môi trường cho trẻ tiếp xúc
với môi trường thiên nhiên.
3.1. Tình hình về Trường Mầm non:
Trường mầm non chúng tôi được thành lập từ năm 1987. Khi mới thành lập cơ sở
vật chất của nhà trường còn đơn sơ, nghèo nàn, công tác chỉ đạo chưa sát sao. Trải qua
mấy chục năm cùng với sự phát triển của đất nước, trường Mầm non chúng tôi từng bước
đi lên. Nhờ được sự quan tâm của chính quyền địa phương, các ban ngành đã tu sửa, xây
dựng cơ sở vật chất tương đối khang trang. Trường đã nhiều năm liền đạt trường tiên tiến
cấp cơ sở, cấp tỉnh.
+ Về đội ngũ: Tổng số cán bộ giáo viên, nhân viên là 16. (Trong đó Ban giám
hiệu: 2; Giáo viên đứng lớp: 11; nhân viên: 3). Cán bộ giáo viên biên chế 12 người, ngoài
biên chế 4 người. Đào tạo đạt chuẩn 16/16, đạt tỉ lệ 100%, trên chuẩn 5/16 đạt 31,2% (Có
05 giáo viên đang theo học đại học Tại chức). Nhìn chung đội ngũ giáo viên cịn trẻ, khỏe,
nhiệt tình. Chi bộ nhà trường với tổng số đảng viên là 10/16 đồng chí chiếm tỷ lệ 62,5%.

Vì vậy mọi hoạt động của nhà trường được chi bộ Đảng tập trung lãnh đạo, nhất trí cao.
Cơng đồn của trường đạt cơng đồn vững mạnh xuất sắc. Ban Giám hiệu trường đồn
kết, năng động nhiệt tình trong mọi cơng tác chỉ đạo nên được giáo viên và phụ huynh tin
yêu, tín nhiệm. Đội ngũ giáo viên tâm huyết, nhiệt tình với nghề nghiệp, đồng sức đồng
lịng vượt qua mọi khó khăn để hồn thành tốt nhiệm vụ được giao.
3.2. Tình hình về việc tạo môi trường cho trẻ tiếp xúc với mơi trường thiên nhiên.
3.1.Thuận lợi:
- Trường được bố trí một điểm trường, cảnh quan khuôn viên của khu vực nhà
trường rộng rãi thống mát, có đồ chơi ngồi trời, có vườn hoa, vườn rau, vườn thuốc nam,
cây xanh, cây cảnh được bố trí hài hịa hợp lý nhằm tạo cảnh quan môi trường thiên nhiên

4


xanh - sạch - đẹp là một điều kiện thuận lợi cho trẻ được trải nghiệm với môi trường thiên
nhiên.
- Trường được địa phương quan tâm đầu tư dựng xây dựng cơ sơ vật chất.
- Đội ngũ giáo viên trẻ khỏe, nhiệt tình, yêu nghề mến trẻ, tự giác cao trong cơng
việc, có truyền thống đồn kết, tương thân, tương ái, sẵn sàng giúp đỡ nhau trong mọi lĩnh
vực có tinh thần thống nhất cao và kỷ luật trong công tác. ham học hỏi nâng cao trình độ
năng lực chuyên mơn, có trình độ đạt chuẩn và trên chuẩn. Được học tập bồi dưỡng về các
chuyên đề do cấp trên chỉ đạo.
- Được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của phòng giáo dục và đào tạo về chất lượng
chuyên môn.
- Nhà trường luôn tạo điều kiện cho chuyên môn hoạt động tốt, coi công tác chuyên
môn đặt lên nhiệm vụ hàng đầu.
- Nhà trường thường xuyên tổ chức các đợt bồi dưỡng chuyên đề cho cán bộ, GV.
- Các bậc phụ huynh cũng đã quan tâm đến việc học của con em mình nên cũng có
rất nhiều phụ huynh đã cùng phối hợp với giáo viên sưu tầm tranh, ảnh, các nguyên vật
liệu để phục vụ cho chủ đề.

3.2. Khó khăn:
- Đội ngũ giáo viên năng lực khơng đồng đều.
- Tài liệu phục vụ cho việc thực hiện chuyên đề chưa đầy đủ, đặc biệt là chuyên đề trải
nghiệm với môi trường thiên nhiên như sách tuyển chọn các trị chơi thí nghiệm bài tập mở cịn
thiếu vì vậy việc nghiên cứu thực hiện cịn gặp nhiều khó khăn.
- Là địa bàn cách xa các danh lam thắng cảnh, các di tích lịch sử nên cịn hạn chế
nhiều trong việc cho trẻ làm quen và trải nghiệm với môi trường thiên nhiên.
- Việc tổ chức dạy thể nghiệm chuyên đề trải nghiệm với môi trường thiên nhiên mấy
năm gần đây chưa được nhiều.
- Một số giáo viên chưa nắm vững ý nghĩa, yêu cầu, cách thức tổ chức cho trẻ tiếp
xúc với môi trường thiên nhiên.
Để nghiên cứu thành cơng và nhằm tìm ra những giải pháp chỉ đạo giáo viên cho trẻ tiếp
xúc với môi trường thiên nhiên đạt hiệu quả cao, tôi đã tiến hành một đợt khảo sát đánh giá thực
trạng của đơn vị chúng tôi vào đầu năm học.
Kết quả được tôi khảo sát phân loại như sau:

5


Tổng số lớp: 7

Nội dung đánh giá

(11 giáo viên )

- Nắm vững nội dung, kỹ năng, ý nghĩa, cách thức tổ chức
tạo môi trường thiên nhiên cho trẻ hoạt động.
- Thiết kế các bài tập mở, tạo cảnh quan môi trường thiên
nhiên phong phú đa dạng.
Phát huy tối đa tính tích cực chủ động sáng tạo của trẻ khi

cho trẻ tiếp xúc với môi trường thiên nhiên.
- Sưu tầm được nhiều nguyên phế liệu phục vụ cho trẻ tiếp

Tỷ lệ (%)

2/7

28,5

3/7

42,8

3/7

42,8

2/7
28,5
xúc với môi trường thiên nhiên..
II. Một số biện pháp trong việc chỉ đạo xây dựng môi trường hoạt động cho trẻ.
1. Thống nhất về nhận thức:
Sau khi dự các lớp bồi dưỡng chuyên đề, tham khảo, nghiên cứu tài liệu tôi đã tổ
chức tập huấn lại cho giáo viên về cách cho trẻ tiếp xúc với môi trường thiên nhiên, giáo
dục trẻ bảo vệ môi trường thiên nhiên. Tôi tổ chức tập huấn thông qua sinh hoạt chuyên
môn và thơng qua hội thảo chun mơn trong nhà trường. Ngồi ra tơi cịn vận động giáo
viên sưu tầm tài liệu liên quan đến vấn đề này để cùng tham khảo, trao đổi, thống nhất
cách tổ chức có hiệu quả nhất trên trẻ để từ đó có kế hoạch chỉ đạo cụ thể, sâu sát.
2. Kế hoạch chỉ đạo cụ thể:
2.1. Chỉ đạo giáo viên tổ chức tốt hoạt động cho trẻ quan sát thiên nhiên.

Để giáo dục trẻ bảo vệ môi trường đạt tới kết quả mong muốn, từ lâu các nhà giáo
dục mơi trường đã nỗ lực tìm kiếm các phương pháp hữu hiệu giúp thế hệ trẻ có cách ứng
xử tốt đối với mơi trường sống của mình. Những phong trào như: “Trái đất - ngôi nhà
chung của chúng ta”, “Hồ bình xanh; Em làm kế hoạch nhỏ” ....đã nhanh chóng lan rộng.
Với trẻ Mầm non các cháu còn rất bé nên việc giáo dục trẻ bảo vệ môi trường quả
là một việc không đơn giản.Trên thực tế chúng ta gặp khơng ít em nhỏ tuy được sống giữa
thiên nhiên nhưng do thiếu giáo dục nên vẫn nhìn thiên nhiên bằng con mắt thờ ơ, thậm
chí cịn có những hành động phá phách. Chính vì thế giáo dục bảo vệ môi trừơng phải bắt
đầu từ việc cho trẻ quan sát môi trường.
Việc cho trẻ quan sát môi trường đã được các giáo viên mầm non thường xuyên

6


thực hiện nhưng chưa thực sự đi sâu vào chất lượng của hoạt động quan sát. Giáo viên chỉ
tổ chức cho trẻ quan sát vẻ bề ngoài của đối tượng chứ chưa đi sâu vào tìm hiểu vẻ đẹp, sự
biến đổi của thiên nhiên qua thời gian hay sự tác động của môi trường sống với thiên
nhiên.
Trước hết các giáo viên cần phải hướng dẫn để trẻ biết quan sát thiên nhiên, cảm
nhận vẻ đẹp của thiên nhiên.
* Ví dụ: Quan sát cảnh vật xung quanh với sự biến đổi màu sắc, âm thanh của đất
trời, của các mùa khác nhau trong một năm.

* Ví dụ: Tập cho trẻ nhận xét tinh vi hơn về màu sắc của hoa, lá, cỏ, cây. Chẳng hạn cũng
là màu đỏ nhưng màu đỏ rực rỡ của bông hoa lựu khác với màu đỏ thắm của hoa hồng
nhung và màu đỏ phớt của bông hoa giấy.

7

- Lá bàng lúc mới nhú có màu xanh nõn, lá khi to màu xanh lục, lá già màu vàng, lá
sắp rụng màu đỏ, lá rụng xuống đất có màu nâu.
- Trong vườn trường có rất nhiêu lồi hoa khác nhau, hay mỗi cây có một loại lá khác
nhau.

- Cũng là hoa nhưng có lồi hoa có hương thơm như hoa hồng, hoa nhài nhưng
cũng có lồi hoa khơng có hương thơm như hoa cây cau cảnh, hoa dừa cạn..
- Cũng là hoa nhưng có bơng thì mọc thẳng từ dưới đất lên như hoa đồng tiền. Có
hoa thì nhiều bông kết lại thành chùm và thân leo như hoa giấy, có bơng thì mọc từ cành
như hoa hồng, có hoa thì mọc từ thân cây như hoa dừa cảnh....

8


- Tên gọi của mỗi lồi cây cũng có ý nghĩa của nó: gọi là cây hoa mào gà vì bơng hoa
của cây giống mào của chú gà trống.

*Ví dụ:
Dạy trẻ phân biệt âm thanh của thiên nhiên: Tiếng kêu ấm áp của chim bồ câu
khác với tiếng hót trong trẻo của chim sơn ca, tiếng hót lảnh lót của chim chiền chiện...
Những nhận xét tinh vi về thiên nhiên giúp cho các em nhỏ cảm thụ được nhiều
dáng vẻ, cung bậc khác nhau của thiên nhiên, điều đó sẽ làm cho tâm hồn các em thêm tế

9


nhị, mềm mại, uyển chuyển để dễ dàng tiếp thu những cái hay, những cái đẹp từ cuộc
sống.
2.2. Chỉ đạo giáo viên tuyên truyền cho các bậc phụ huynh về tầm quan trọng của thiên
nhiên đối với cuộc sống của trẻ.

Thiên nhiên thật phong phú và hấp dẫn, đó là nguồn vô tận nuôi dưỡng tâm hồn trẻ
thơ. Nhưng tiếc thay nhiều người lớn trong chúng ta đã không quan tâm đến điều đó, họ đã
thờ ơ với thiên nhiên, mà không thấy tác hại ngấm ngầm về nhiều mặt (thể chất và tinh
thần) của việc sống tách rời thiên nhiên.
Chúng ta rất thương những em bé suốt ngày hầu như bị giam cầm trong những căn
phòng chật chội ( tuy có đủ thức ăn, đồ chơi, vật dụng ) với bốn bức tường vôi nhợt nhạt,
thiếu ánh sáng, thiếu màu sắc....Nguy hại hơn nữa cịn là nạn ơ nhiễm môi trường ở những
thành phố lớn, nơi khu công nghiệp và không trừ cả những làng quê yên tĩnh.....tất cả đang
bao vây lấy các em nhỏ làm cho các em khơng có được niềm hạnh phúc được sống giữa
thiên nhiên.
Ở trường mầm non, mỗi lớp học đều có góc tuyên truyền với các bậc phụ huynh về
tất cả các vấn đề liên quan đến trẻ. Đây chính là nơi để các giáo viên có thể xây dựng
mảng tuyên truyền với các bậc phụ huynh về ý nghĩa cũng như tầm quan trọng của môi
trường thiên nhiên đối với cuộc sống của trẻ thơ. Tôi đã hướng dẫn giáo viên xây dựng các
nội dung tuyên truyền như sau:
+ Vào các ngày nghỉ các bậc cha mẹ nên dành thời gian đưa con đi chơi cơng viên,
hay những nơi có phong cảnh đẹp , các danh lam thắng cảnh của quê hương, di tích lịch
sử... vì ở đây các em có thể có cơ hội được hồ mình với thiên nhiên, có cơ hội được xem
các loại chim muông cầm thú...

10


+ Những kỳ nghỉ hè, tuỳ điều kiện gia đình có thể cho các em đi biển, lên núi, về quê,
đi píc níc, dã ngoại. Những cuộc đi chơi như vậy sẽ để lại cho các em ấn tượng sâu sắc mà
thêm yêu đất nước và hun đúc lòng tự hào về quê hương mình.
+ Các bậc cha mẹ nên tìm mọi cơ hội để các con được trải nghiệm trong thiên nhiên :
- Tận tay sờ nắn mỗi hòn sỏi, mỗi hạt cát.
- Vục chân xuống bùn.
- Lắng nghe tiếng ếch kêu, tiếng chim hót, tiếng suối reo....

- Tận mắt ngắm khi mặt trời mọc, khi mặt trời lặn.
- Tự mình theo dõi hạt đậu nảy mầm, bơng hoa hé nở rồi lụi tàn.
- Cảm nhận trận mưa rào rơi ướt hết quần áo....
- Chỉ cho trẻ vẻ đẹp của bầu trời, những áng mây có hình thù kỳ lạ, ánh trăng dịu dàng,
vòm trời đầy sao bao la hay cả sắc cầu vồng sau cơn mưa.....
+ Các bậc cha mẹ nên dành thời gian dạy trẻ đọc những bài thơ, ca dao, đồng dao, câu
chuyện về thiên nhiên để làm phong phú đời sống tâm hồn cho trẻ. Giáo viên nên cung cấp
cho cha mẹ trẻ những bài thơ, ca dao đó nếu bố mẹ trẻ chưa biết hoặc chưa có nhiều...
+ Các bậc cha mẹ nên dạy cho trẻ tình u thiên nhiên để góp phần hồn thiện nhân
cách cho trẻ. Những em bé nào biết nâng niu những mầm sống như con gà mới nở, nụ hoa
mới hé, lo lắng cho hàng sậy mới trồng khi nghe tin bão về, xót thương luống cà chua qua
một đêm sương muối...thường là những em bé biết yêu thương, thân ái với bạn bè, biết
quan tâm, chăm sóc những em bé hơn, biết giúp đỡ ân cần đối với người già yếu, bệnh tật,
biết lễ phép với người lớn. Trái lại em bé nào có hành vi thơ bạo với thiên nhiên như vặt

11


trụi lá cây trong vườn.......những em đó thường hay bắt nạt những em bé hơn mình, ăn nói
thơ lỗ, vơ lễ với người lớn và đặc biệt rất thích những trò ngịch phá gây nguy hiểm cho
người khác như đặt chướng ngại vật trên đường đi để người lớn vấp ngã..vv. Rõ ràng sự
thô bạo với thiên nhiên thường đi đơi với tính độc ác, ích kỷ đối với con người trong các em
nhỏ thiếu giáo dục. Chính vì vậy các em nhỏ cần được sự quan tâm của các bậc cha mẹ nhiều
hơn...
2.3. Chỉ đạo giáo viên tận dụng những không gian nhỏ hẹp để tạo môi trường thiên
nhiên.
Với những trường mầm non khơng có diện tích rộng rãi, thống mát mà khơng gian
chật hẹp chúng ta vẫn có thể tận dụng những khoảng không gian nhỏ hẹp để tạo một mơi
trường thiên nhiên cho trẻ.
* Ví dụ:

- Trồng một chậu hoa nhỏ trên bệ cửa sổ.
- Làm một bể cá trong góc thiên nhiên của lớp.
- Tạo một bồn hoa dài ngay cạnh sân sau của lớp.
- Làm những giỏ hoa treo trước phịng đón và trả trẻ.
- Trồng 2 chậu cây xanh trước cửa lên xuống của lớp...
Nếu trường có khoảng vườn nhỏ nên chia diện tích khoảng vườn cho tất cả các lớp.
Mỗi lớp sẽ trồng và chăm sóc một loại hoa, một loại cây riêng của lớp đó, Khoảng vườn
có biển đề tên của các lớp, tên của loài cây, loài hoa của các lớp để trẻ có thể quan sát so
sánh và cảm nhận được sự khác nhau.
2.4. Chỉ đạo giáo viên dạy trẻ làm đồ chơi từ nguyên vật liệu trong thiên nhiên.
Càng gần gũi với thiên nhiên bao nhiêu, trẻ sẽ thấy phấn chấn trong lòng và nảy
sinh khát vọng muốn làm ra cái đẹp cho cuộc sống.
Làm ra cái đẹp từ những vẻ đẹp của thiên nhiên là một việc làm có ý nghĩa cực kỳ
to lớn đối với tuổi thơ. Đó là khởi đầu cho mọi sự sáng tạo.
Tơi đã chỉ đạo các giáo viên trong trường tổ chức cho trẻ làm một số đồ chơi từ các
nguyên vật liệu thiên nhiên:
* Làm chong chóng từ lá dừa.
- Nguyên vật liệu gồm có: Lá dừa thẳng, que nứa vót trịn, băng dính và kéo.

12


- Hướng dẫn trẻ làm chong chóng theo ý thích.

* Xâu vịng hoa.
- Ngun vật liệu gồm có: Các loại hoa nhỏ nhiều màu, sợi cỏ dài.
- Hướng dẫn trẻ xâu vịng hoa theo ý thích.

13

* Làm thuyền từ mo cau.
- Nguyên vật liệu gồm có: Mo cau khơ, keo con voi, kéo...
- Hướng dẫn trẻ cắt thuyền và buồm từ mo cau, giáo viên giúp trẻ dán thuyền.

* Làm con trâu từ lá mít.
Nguyên vật liệu gồm có: Lá mít hoặc lá ổi, lá bàng( tuỳ vào ý định của trẻ làm con trâu to
hay nhỏ) kéo, dây cột.
- Hướng dẫn trẻ cắt 2 phiến lá làm tai trâu, cuộn tròn lá lấy dây cột lại làm mình
trâu, lấy dây cột cuống lá xâu qua mình trâu.

14


* Làm chùm nho từ quả cây bằng lăng.
- Nguyên vật liệu gồm có: quả cây bằng lăng khơ nhuộm màu tím, keo con voi.
- Hướng dẫn và giúp trẻ làm chùm nho theo ý thích.
* Làm con rùa từ vỏ quả dừa.
- Nguyên vật liệu gồm có: Nửa vỏ quả dừa khô, giấy đề can, hạt na, hạt hồng xiêm,
keo con voi...
- Hướng dẫn trẻ cắt dán đề can dán lên vỏ dừa khô làm mai rùa, dán hạt na làm mắt
rùa, dán hạt hồng xiêm làm chân rùa...
* Làm tranh từ cát nhuộm màu.
- Nguyên vật liệu gồm có: Hạt cát nhỏ mịn sấy khơ và được nhuộm màu. Keo nước,
bìa kroky, bút màu..
- Hướng dẫn trẻ phác thảo hình ảnh đơn giản theo ý thích. Phết keo lên mặt bìa và rắc
cát màu lên, để khơ trong bóng mát, khơng phơi ngồi nắng.
* Làm kèn từ lá chuối.
- Nguyên vật liệu gồm có: Lá chuối tươi, dây cột.
- Hướng dẫn trẻ tước lá chuối cuộn lại thành hình cái kèn, lấy dây cột và thổi.

* Tết hình người từ cọng rơm.
- Nguyên vật liệu gồm có: Cọng rơm khô, dây cột, que...
- Hướng dẫn trẻ tết các sợi rơm thành hình tay, chân, mình, đầu...sau đó ghép lại
thành hình người..
* Làm hoa từ đất sét.
- Nguyên liệu gồm có: Đất sét, màu bột, keo nước...
- Hướng dẫn trẻ nhồi đất sét và nặn hình hoa, để khơ và tơ màu nước theo ý thích....
* Làm đàn kiến.
- Ngun vật liệu gồm có: Nhánh cây khơ, hạt na, hạt vải, hạt đậu đen, keo con voi,
tấm bìa cứng..
- Hướng dẫn trẻ dán cành cây vào tấm bìa, sau đó dán 3 hạt liền kề nhau: hạt na làm
đầu, hạt đậu đen làm ngực, hạt vải làm bụng, dán thêm chân, râu cho kiến...
2.5. Chỉ đạo giáo viên tổ chức cho trẻ chơi trò chơi.

15


Như chúng ta đã biết trẻ Mầm non học bằng chơi - chơi mà học. Thơng qua các trị
chơi trẻ lĩnh hội các kiến thức một cách nhanh chóng, vui vẻ và hiệu quả. Nhằm góp phần
chỉ đạo các giáo viên thiết kế và tổ chức các trò chơi cho trẻ. Sau đây là một số trò chơi:
* Trò chơi 1: Ai trồng cây nhanh.
a, Mục đích yêu cầu:
- Trẻ trồng cây vào bồn theo yêu cầu của cô. Hiểu được ý nghĩa của việc trồng cây.
- Luyện cho trẻ khả năng nhanh nhẹn, hoạt bát.
b, Chuẩn bị:
- Một số cây xanh bằng nhựa, bồn hoa bằng nhựa.
- Đàn ghi âm bài hát: Em yêu cây xanh.
c, Luật chơi:
- Trẻ nào trồng được cây xanh vào bồn cây theo yêu cầu của cô là thắng cuộc. Trẻ nào
không trồng được cây vào bồn thì phải nhảy lị cị.

d, Cách tổ chức trị chơi:
- Cơ giới thiệu với trẻ những cây xanh và những bồn hoa, trẻ sẽ giúp người làm vườn
trồng cây xanh vào bồn. Tuy nhiên số cây xanh nhiều hơn số bồn hoa. Mỗi trẻ lên chơi
cầm một cây xanh và hát bài “ Em yêu cây xanh” và đi xung quanh các bồn cây, khi nào
nghe hiệu lệnh “ Trồng cây” thì mỗi trẻ phải tìm được cho mình một bồn cây để trồng cây
vào. Ai khơng trồng được cây thì phải nhảy lị cị. Khi trẻ đã quen với trị chơi cơ có thể
đưa ra u cầu khó hơn là khi nghe hiệu lệnh trồng cây gì thì trẻ mới tìm cây đó để trồng
vào bồn cây.
* Trị chơi 2: Bé chọn hoa đúng.
a, Mục đích yêu cầu:
- Trẻ biết phân biệt các loài hoa khác nhau.
- Luyện cho trẻ khả năng quan sát, ghi nhớ.
b, Chuẩn bị:
- Một tấm bìa có vẽ các hình hoa in rỗng khác nhau, có những bơng hoa giống nhau
nhưng có số lượng cánh khác nhau.
- Các bơng hoa có hình giống với các bơng hoa in rỗng cắt bằng xốp màu.
- Xốp dính 2 mặt....
c, Luật chơi:

16


- Trẻ phải tìm và gắn đúng bơng hoa giống như hình bơng hoa in rỗng.
d, Cách chơi:
- Cơ cho trẻ quan sát các hình hoa in rỗng, nhận xét về độ to, nhỏ, hình dáng cánh
hoa....vv. Cho trẻ tìm và gắn các bơng hoa vào các hình in rỗng.
* Trị chơi 3: Những con vật ngộ nghĩnh.
a, Mục đích yêu cầu:
- Trẻ phân biệt được tiếng kêu khác nhau của các con vật.
- Luyện khả năng thẩm âm của bộ môn âm nhạc cho trẻ.

b, Chuẩn bị:
- Đàn ooc gan.
c, Cách chơi:
Cô hỏi trẻ về tiếng kêu của một số con vật như mèo, chó, vịt, gà trống....
Cho trẻ xướng âm làm tiếng kêu của các con vật theo cao độ của đàn ooc gan. Ví dụ:
Cơ đánh đàn: Độ mì sol - trẻ xướng âm: Mẹo mèo meo, cơ đánh đàn Độ mì sol đố - trẻ
xướng âm ọ ị o ó.....vv.
* Trị chơi 4 : Cá vàng bơi tìm mồi.
a, Mục đích u cầu:
- Trẻ chơi trị chơi hứng thú vui vẻ, biết được thức ăn yêu thích của cá vàng là bọ gậy.
- Phát triển về vận động cho trẻ.
b, Chuẩn bị:
- Đàn ghi âm bài hát " Cá vàng bơi"
- Trang phục hoá trang cá vàng và bọ gậy.
- Một số vòng thể dục.
c, Luật chơi:
Khi nghe hiệu lệnh" Tìm mồi" mỗi chú cá vàng đều phải tìm được một con mồi và
nhảy vào vịng. Chú cá nào khơng tìm được mồi thì phải nhảy lị cị.
d, Cách chơi:
Cơ giới thiệu với trẻ cách chơi trị chơi: Một số trẻ đóng cá vàng, một số trẻ đóng bọ
gậy, số cá vàng nhiều hơn số bọ gậy. Vòng thể dục được rải đều xung quanh lớp. Cá vàng
và bọ gậy cùng bơi xung quang lớp và hát bài" Cá vàng bơi". Khi nào nghe hiệu lệnh "
Tìm mồi" thì mỗi chú cá vàng đều phải tìm cho mình một chú bọ gậy và cùng nhảy vào

17


vịng. Chú cá nào khơng tìm được mồi, khơng nhảy vào vịng thì phải nhảy lị cị.
* Trị chơi 5: Tìm đường về nhà.
a, Mục đích u cầu.

- Trẻ biết xếp các loại quả, hoa,lá... theo yêu cầu của cô.
- Luyện cho trẻ kỹ năng định hướng trong sơ đồ.
b, Chuẩn bị:
- Sơ đồ vẽ đường về nhà của các con vật gắn xốp dính 2 mặt.
- Một số loại hoa, quả, lá ... khác nhau gắn xốp dính 2 mặt.
c, Luật chơi:
- Trẻ phải tìm đường về nhà cho các con vật bằng cách gắn đúng hoa, lá...dẫn đường
cho con vật về nhà.
d, Cách chơi:
- Cô cho trẻ quan sát sơ đồ tìm đường về nhà cho các con vật. Mỗi lượt chơi có 2 trẻ
thi đua cùng nhau. Khi nghe hiệu lệnh của cô. Vd: Các con hãy tìm đường về nhà cho chú
ong mật. Thì trẻ phải chọn và gắn những bơng hoa có nhụy hoa vàng lên sơ đồ để dẫn
đường về nhà cho chú ong. Nếu nghe hiệu lệnh "tìm đường về nhà cho con sóc" thì trẻ tìm
và gắn hạt dẻ.... Nếu trẻ nào gắn sai loại quả, lá, hoa.... hoặc khơng tìm được đường về cho
các con vật là chưa đạt yêu cầu.
III. Những kết quả đạt được:
Sau một thời gian chỉ đạo giáo viên một số biện pháp cho trẻ tiếp xúc với môi trường
thiên nhiên tôi đạt được một số kết quả như sau:
* Đối với bản thân:
- Đã đúc rút được rất nhiều kinh nghiệm trong việc chỉ đạo giáo viên cho trẻ tiếp xúc
với môi trường thiên nhiên, biết lựa chọn được những giải pháp hay có hiệu quả có thể
vận dụng vào các cơng việc khác trong q trình chỉ đạo chun mơn.
- Nắm chắc nội dung, kỹ năng, ý nghĩa, cách thức tổ chức tạo môi trường thiên nhiên
cho trẻ hoạt động.
- Biết thiết kế các bài tập mở, tạo cảnh quan môi trường thiên nhiên phong phú đa
dạng

18

- Trưởng thành hơn trong công tác quản lý chỉ đạo chuyên môn trong nhà trường,
được tập thể giáo viên tín nhiệm và đồng tình ủng hộ cao.
- Chỉ đạo, hướng dẫn giáo viên cụ thể hơn trong việc tận dụng các nguyên vật liệu
sẵn có ở địa phương làm phong phú và sáng tạo ra nhiều sản phẩm đồ dùng, đồ chơi đẹp,
hấp dẫn nhằm kích thích trẻ hoạt động tích cực và đạt hiệu quả cao.
* Đối với giáo viên:
- Hiểu rõ hơn về ý nghĩa, mục đích, cách tổ chức cho trẻ tiếp xúc với môi trường thiên
nhiên.
- Biết thiết kế các bài tập mở, tạo cảnh quan môi trường thiên nhiên phong phú đa
dạng.
- Biết phát huy tối đa tính tích cực chủ động sáng tạo của trẻ khi cho trẻ tiếp xúc với
môi trường thiên nhiên.
- Làm tốt công tác tuyên truyền với các bậc phụ huynh, các bậc phụ huynh đã nhận
thức được tầm quan trọng của môi trường thiên nhiên đối với trẻ thơ, tạo điều kiện cho trẻ
được vui chơi nhiều hơn.
- Sưu tầm được nhiều nguyên vật liệu thiên nhiên để làm đồ dùng đồ chơi cho trẻ.
- Tổ chức được nhiều trò chơi hấp dẫn và thu hút được trẻ tích cực tham gia hoạt động,
các lớp tổ chức chơi thi đua cùng nhau tạo khơng khí phấn khởi, vui vẻ.
- Kết quả thi làm đồ dùng, đồ chơi từ nguyên vật liệu thiên nhiên : Tổng số lớp tham
gia là 7 lớp,. Trong đó:
+ Loại xuất sắc: 3 lớp. Đạt tỷ lệ: 42,8%
+ Loại tốt :

3 lớp. Đạt tỷ lệ: 42,8%

+ Loại khá:

1 lớp. Đạt tỷ lệ: 14,2%

Sau khi áp dụng các biện pháp trên tơi đã có cuộc khảo sát để đánh giá mức độ của

đội ngũ giáo viên như sau:
Trước thực ngiệm

Số líp:

Số líp:
Nội dung đánh giá

7

Tỷlệ

(11 giáo

(%)

viên)

19

Sau thực nghiệm
7
( 11
giáo
viên)

Tỷ
lệ(%)

- Nắm vững nội dung, kỹ năng, ý nghĩa, cách
thức tổ chức tạo môi trường thiên nhiên cho trẻ
hoạt động.
- Thiết kế các bài tập mở, tạo cảnh quan môi
trường thiên nhiên phong phú đa dạng.
- Phát huy tối đa tính tích cực chủ động sáng
tạo của trẻ khi cho trẻ tiếp xúc với môi trường

2/7

28,5

6/7

85,7

3/7

42,8

6/7

85,7

3/7

42,8

6/7

85,7

2/7

28,5

7/7

100

thiên nhiên.
- Sưu tầm được nhiều nguyên phế liệu phục
vụ cho trẻ tiếp xúc với mơi trường thiên nhiên.
* Về phía trẻ:
- Thích được tìm tịi khám phá mơi trường thiên nhiên.
- Trẻ hứng thú tham gia vào các trò chơi.
- Trẻ chủ động, sáng tạo trong q trình hoạt động tiếp xúc với mơi trường thiên nhiên.
- Tích cực cùng các bạn và cơ giáo làm đồ dùng đồ chơi từ các nguyên vật liệu thiên
nhiên.
- Quan tâm và có ý thức giữ gìn và bảo vệ môi trường xung quanh trẻ.
*. Đối với các bậc phụ huynh:
Phụ huynh hiểu sâu sắc hơn về giáo dục Mầm non và tầm quan trọng của bậc học.
Biết được sự cần thiết phải chuẩn bị cho trẻ một cách tồn diện, cân đối, hài hịa khi cịn
lứa tuổi Mầm non.
Phụ huynh đã thấy tầm quan trọng trong việc tổ chức cho trẻ được tham gia vào
môi trường thiên nhiên vì ở đó trẻ được thể hiện và trải nghiệm, được hịa mình với thế
giới phong phú và đa dạng của thiên nhiên.
Phụ huynh đã phối kết hợp với giáo viên, nhà trường sưu tầm được nhiều nguyên
vật liệu, sản phẩm, tranh ảnh để cho trẻ hoạt động.
C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.

1. Kết luận .
Tạo môi trường cho trẻ tiếp xúc với môi trường thiên nhiên là hoạt động không thể
thiếu được đối với lứa tuổi mầm non, vì trẻ được “ học mà chơi- chơi mà học”. Qua đó,

20


trẻ được tiếp thu, lĩnh hội tất cả các kiến thức mà giáo viên cần cung cấp về thế giới thiên
nhiên. Trẻ được học và chơi một cách tích cực, sáng tạo và đạt hiệu quả rất cao trong công
tác chăm sóc giáo dục trẻ.
Cho trẻ tham gia cùng giáo viên khi tiếp xúc với môi trường thiên nhiên là một hoạt
động giúp trẻ phát triển trí tuệ, trong quá trình tham gia cùng giáo viên trẻ được bồi
dưỡng các giác quan vì trẻ ln phải sử dụng các giác quan của mình để tìm hiểu, khám
phá, sáng tạo những hình ảnh sống động.
Khi nghiên cứu các sự vật, hiện tượng xung quanh trẻ sẻ phải xác định những thuộc
tính đặc điểm cơ bản của đối tượng đó như hình dạng, cấu trúc, màu sắc... để so sánh, tìm
sự giống và khác nhau để tập phân loại, gộp nhóm các sự vật hiện tượng xung quanh. Qua
đó địi hỏi trẻ phải tích cực quan sát, tìm hiểu thế giới xung quanh, phải vận động các thao
tác trí tuệ như phân tích, tổng hợp, khái qt hóa, cụ thể hố.
Việc cho trẻ tiếp xúc với môi trường thiên nhiên là một hình thức mang tính giáo
dục cao vì trẻ em ln thích được hoạt động, ln bị thu hút bởi mọi vật xung quanh qua
đó trẻ được tích cực quan sát, tìm hiểu những cái hay, cái đẹp trong thế giới thiên nhiên .
Từ đó góp phần hình thành nhân cách của trẻ một cách toàn diện.
- Muốn thực hiện được tốt các hoạt động cho trẻ làm quen, tiếp xúc với môi trường
thiên nhiên người giáo viên cần:
+ Hiểu biết về môi trường thiên nhiên.
+ Tăng cường tạo môi trường, tổ chức tốt hoạt động trải nghiệm cho trẻ theo chủ đề,
chủ điểm.
+ Thiết kế các bài tập mở kích thích tính tích cực của trẻ trong hoạt động trải nghiệm,
tạo cho trẻ tâm thế thoải mái khi được hoạt động với môi trường thiên nhiên.

+ Thực sự quan tâm và yêu thương trẻ, mong muốn giáo dục trẻ phát triển tồn diện.
+ Nắm vững mục đích, u cầu, ý nghĩa, cách thức tổ chức các hoạt động cho trẻ tiếp
xúc với môi trường thiên nhiên.
+ Làm tốt công tác tuyên truyền phối kết hợp với phụ huynh.
+ Tăng cường làm thêm và tổ chức cho trẻ cùng làm đồ dùng, đồ chơi từ nguyên vật
liệu thiên nhiên nhất là các nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương.
+ Giáo viên cần nghiên cứu, thực hiện và trao đổi cùng nhau để rút ra được những
kinh nghiệm cho bản thân.

21


2. Kiến nghị:
- Mong ngành cũng như cấp trên hỗ trợ thêm kinh phí để làm vườn cổ tích, hịn non
bộ.... để nhà trường có một mơi trường phong phú và đa dạng về phong cảnh thiên nhiên
để trẻ được khám phá, hoạt động.
- Phòng giáo dục cần tổ chức các lớp tập huấn về các chuyên đề để giúp cho giáo viên
nắm vững hơn các hoạt động cho trẻ tiếp xúc với môi trường thiên nhiên.
- Tổ chức cho giáo viên đi tham quan, học tập trường bạn.
Trên đây là một số biện pháp mà tôi đã áp dụng trong quá trình chỉ đạo giáo viên cho
trẻ tiếp xúc với môi trường thiên nhiên bước đầu thu được nhiều kết quả tốt.
Rất mong được sự góp ý, bổ sung, đánh giá của hội đồng khoa học và quý đồng
nghiệp để đề tài của tơi được hồn thiện hơn./.

22