SKKN một số biện pháp tổ chức có hiệu quả trò chơi học tập trong dạy học môn TN XH lớp 3

Một số biện pháp tổ chức có hiệu quả trị chơi học tập trong dạy học môn TN & XH lớp 3

MỤC LỤC
A.

A. PHẦN MỞ ĐẦU
I.
LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Tự nhiên và Xã hội là môn học nhằm cung cấp cho học sinh những hiểu biết
cơ bản và ban đầu về các sự vật, hiện tượng và mối quan hệ giữa chúng trong tự
nhiên, con người và xã hội giúp các em có thể ứng xử hợp lí trong cuộc sống
hàng ngày và tiếp tục học lên các lớp trên một cách thuận lợi.
Đối với học sinh Tiểu học nhất là các em học sinh lớp 3 đã có sự nhận thức
trước các sự vật, hiện tượng của tự nhiên và xã hội thì mơn học này vơ cùng có
ích với các em. Qua mỗi bài học, các em lại có thêm những nhận thức về các
mối quan hệ trong tự nhiên và xã hội, từ đó khơi dậy tình yêu thiên nhiên đất
nước, hình thành thái độ đúng đắn đối với bản thân, gia đình, cộng đồng và mơi
trường sống, đồng thời kích thích tính ham hiểu biết về khoa học của học sinh.
Hịa cùng với cơng cuộc đổi mới mạnh mẽ về phương pháp, hình thức tổ
chức dạy học trên tồn ngành, mơn Tự nhiên và Xã hội cũng có những bước
chuyển mình, từng bước vận dụng thay đổi linh hoạt các phương pháp dạy học
nhằm tích cực hóa các hoạt động của học sinh, phát huy tính chủ động, sáng tạo
của học sinh trong quá trình lĩnh hội tri thức.
Trên thực tế, các giáo viên đã sử dụng các phương pháp tổ chức trong
dạy học Tự nhiên và Xã hội thực hiện một cách linh hoạt và có nhiều sáng tạo.
Tổ chức hoạt động giáo dục, vui chơi trong các tiết dạy có hệ thống khoa học,
phù hợp với mục tiêu tiết dạy và tâm lí lứa tuổi của học sinh. Từ đó, các em phát
triển tồn diện về trí tuệ, năng lực, phẩm chất đồng thời củng cố các kiến thức
vào cuộc sống thực tiễn: “ Chơi mà học, học mà chơi”.Tuy nhiên, một phần nhỏ
giáo viên còn xem nhẹ việc tổ chức trò chơi học tập trong các tiết dạy làm hạn
chế sự phát triển giao tiếp, năng lực hợp tác trong hoạt động vui chơi của học

sinh.
Trò chơi là hoạt động rất quen thuộc, gần gũi với con người, từ trẻ em đến
người lớn. Bất cứ ai, trong cuộc đời cũng đã tham gia vào các trò chơi. Cũng
như lao động, học tập, trò chơi là một loại hình hoạt động sống của con người.
Trị chơi có chứa đựng chủ đề, nội dung nhất định, có những quy tắc nhất định
mà người chơi phải tn thủ. Trị chơi vừa mang tính vui chơi, giải trí song đồng
thời lại có ý nghĩa giáo dưỡng và giáo dục lớn lao đối với con người.
1/28


Một số biện pháp tổ chức có hiệu quả trị chơi học tập trong dạy học môn TN & XH lớp 3

Trị chơi có ý nghĩa đặc biệt đối với lứa tuổi trẻ em. Trò chơi tạo tất cả
những điều kiện để trẻ em thể hiện nhu cầu tự nhiên về hoạt động, tạo ra ở trẻ
em những rung động thực tế và quan trọng cho cuộc sống.
Trong khi chơi, trẻ em phản ánh hiện thực xung quanh, đồng thời thể hiện
thái độ nhất định đối với môi trường. Đối với trẻ em, chơi có nghĩa là hoạt động,
là khơi dậy trong mình những cảm giác, mơ ước, là cố gắng để thực hiện tốt
những mơ ước đó, là cảm giác, tri giác và phản ánh một cách sáng tạo thế giới
vào tưởng tượng của mình. Đúng như A.M.Go-rơ-ki đã nhận xét" Trò chơi là
con đường để trẻ em nhận thức thế giới, là nơi chúng ta đang sống và là cái
chúng ta cảm nhận cái thay đổi".
- Cùng với học, chơi là nhu cầu không thể thiếu được của học sinh Tiểu học
nhất là học sinh lớp 3. Dù khơng cịn là hoạt động chủ đạo, song vui chơi cũng
giữ một vai trò rất quan trọng trong cuộc sống của trẻ, vẫn có ý nghĩa rất lớn lao
đối với trẻ. Lí luận và thực tiễn đã chứng tỏ rằng: Nếu biết tổ chức cho trẻ vui
chơi một cách hợp lí, đúng đắn thì đều mang lại hiệu quả trong dạy học và giáo
dục. Qua trò chơi các em được phát triển về mặt trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và có
thêm những hiểu biết về thế giới xung quanh các em. Chính vì vậy, tổ chức trị
chơi được sử dụng như một phương pháp quan trọng để truyền thụ kiến thức và

giáo dục hành vi cho học sinh.
Từ những địi hỏi về u cầu của việc giảng dạy mơn Tự nhiên và Xã hội, với
kinh nghiệm của bản thân đã giảng dạy lớp 3, nên tôi đã chọn đề tài: "Một số
biện pháp tổ chức có hiệu quả trị chơi học tập trong dạy học môn Tự nhiên
và Xã hội lớp 3.
II.MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Các em học sinh lớp 3 vốn sống, vốn hiểu biết về con người, sức khỏe, xã hội
và tự nhiên cũng như năng lực giao tiếp cịn hạn chế. Thơng qua các giờ dạy có tổ
chức trò chơi học tập, hoạt động trò chơi thúc đẩy các em:
- Nhận thức hiện thực.
- Hình thành những nhận thức nhất định về hành vi.
- Tiếp nhận những quy tắc và quy luật của sinh hoạt xã hội.
- Hình thành và phát triển những thái độ và hành vi:
+ Có ý thức thực hiện các quy tắc giữ gìn vệ sinh, an tồn cho bản thân, gia
đình và cộng đồng.
+ Yêu thiên nhiên, gia đình, trường học, quê hương.
Thơng qua trị chơi học tập, các em tập trung chú ý học, tiếp thu bài tốt, hăng hái
phát biểu ý kiến, đưa ra những ý kiến của mình và lắng nghe ý kiến của bạn. Chính
vì vậy giờ học luôn hiệu quả và đạt mục tiêu tiết dạy.
2/28


Một số biện pháp tổ chức có hiệu quả trị chơi học tập trong dạy học môn TN & XH lớp 3

Qua trò chơi các em được phát triển về mặt trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và có
thêm những hiểu biết về thế giới xung quanh. Các em lớn lên trong nhận thức,
trong sự hiểu biết của mình và còn giúp các em mạnh dạn trong giao tiếp. Từ đó,
các em phát triển năng lực và phẩm chất của học sinh Tiểu học.
Qua đề tài, tôi muốn nghiên cứu một số biện pháp tổ chức có hiệu quả trị
chơi học tập, góp phần nhỏ nâng cao chất lượng dạy học môn Tự nhiên và Xã

hội trong nhà trường.
III.NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
Để đạt được mục đích đã đặt ra ở trên, đề tài cần giải quyết các nhiệm vụ sau:
- Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn nhằm giúp học sinh lớp 3 nắm vững kiến
thức, kĩ năng thơng qua trị chơi học tập.
- Điều tra thực trạng tổ chức các hoạt động trò chơi học tập trong giờ Tự nhiên
và Xã hội lớp 3.
- Nghiên cứu sách giáo khoa và sách giáo viên để tìm hiểu nội dung và phương
pháp dạy Tự nhiên và Xã hội. Trên cơ sở đó lựa chọn các biện pháp tổ chức trị chơi
học tập có hiệu quả trong dạy học.
- Nghiên cứu các tài liệu có liên quan đến dạy học, tổ chức trị chơi học tập mơn
Tự nhiên và Xã hội.
- Đề xuất một số biện pháp tổ chức trò chơi học tập trong các tiết học Tự nhiên
và Xã hội lớp 3.
IV.ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
*Đối tượng nghiên cứu : Nghiên cứu các biện pháp tổ chức có hiệu quả trị
chơi học tập trong giờ Tự nhiên và Xã hội của học sinh lớp 3.
* Phạm vi nghiên cứu: là thực nghiệm với các em học sinh lớp 3A2 trường
tôi dạy.
V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Để tiến hành nghiên cứu đề tài này, tôi sử dụng kết hợp một số phương pháp
nghiên cứu sau:
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu, sách giáo khoa.
- Phương pháp phân tích, tổng hợp.
- Phương pháp quan sát.
- Phương pháp thực nghiệm.
- Phương pháp điều tra.
- Phương pháp thống kê.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm.
3/28

Một số biện pháp tổ chức có hiệu quả trị chơi học tập trong dạy học môn TN & XH lớp 3

VI.THỜI GIAN NGHIÊN CỨU
- Từ tháng 9/2014 đến tháng 5/ 2015: Vận dụng các biện pháp tổ chức trò chơi
học tập vào thực tế giảng dạy môn Tự nhiên và Xã hội .

B. PHẦN NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN:

Chuyển tải kiến thức của môn Tự nhiên và Xã hội ở bậc Tiểu học đạt hiệu
quả cao là vấn đề không hề dễ. Để giúp các em lĩnh hội kiến thức về con người
và sức khoẻ về các sự vật hiện tượng đơn giản trong tự nhiên một cách nhẹ
nhàng, vui vẻ, có chất lượng thì bên cạnh việc sử dụng đồ dùng dạy học và các
hình thức học tập hợp lí thì việc sử dụng phương pháp dạy học là vơ cùng quan
trọng. Trị chơi học tập là một trong những phương pháp dạy học được sử dụng
để dạy học môn Tự nhiên và Xã hội ở Tiểu học. Trị chơi học tập chính là trị
chơi có nội dung gắn với hoạt động học tập của học sinh.
Trong các tiết học môn Tự nhiên và Xã hội ở Tiểu học, việc tổ chức cho học
sinh chơi vào bất cứ phần nào của bài học đều rất quan trọng, vì các lý do sau
đây:
- Làm thay đổi hình thức học tập.
- Làm cho khơng khí lớp học được thoải mái dễ chịu hơn.
- Làm quá trình học tập trở thành một hình thức vui chơi hấp dẫn.
- Học sinh thấy vui, nhanh nhẹn, cởi mở hơn.
- Học sinh tiếp thu kiến thức tự giác, tích cực hơn.
- Học sinh củng cố và hệ thống hoá kiến thức.
- Học sinh mạnh dạn, tự tin trao đổi ý kiến trước tập thể.
- Học sinh được lơi cuốn vào q trình học tập một cách tự nhiên, hứng thú

và có tinh thần trách nhiệm, đồng thời giải toả được những mệt mỏi, căng thẳng
của q trình học tập.
- Thơng qua trị chơi, khả năng giao tiếp giữa học sinh với giáo viên và giữa
các em với nhau sẽ được tăng cường.
Tính hấp dẫn của các trò chơi học tập đã giúp các em tích cực hoạt động,
kích thích ngơn ngữ phát triển, trên cơ sở đó hình thành và rèn luyện ở các em
một số phẩm chất trí tuệ cần thiết cho việc tiếp thu kiến thức mới.Trong khi chơi
trò chơi học tập, các em không những củng cố kiến thức mà còn học được cả
cách giao tiếp, cách đánh giá và tự đánh giá về kết quả học tập, vui chơi của
mình.
Trong một chừng mực nào đấy, trị chơi học tập vừa là phương pháp dạy
học, vừa là hình thức tổ chức dạy học cho học sinh. Với cấu trúc bền vững, trò
4/28


Một số biện pháp tổ chức có hiệu quả trị chơi học tập trong dạy học môn TN & XH lớp 3

chơi học tập được sử dụng trong quá trình dạy học nhằm tích cực hóa hoạt động
nhận thức và ảnh hưởng giáo dục sâu sắc đối với học sinh.
Trên cơ sở lí luận vững chắc, tơi tiến hành một số biện pháp tổ chức có hiệu
quả trị chơi học tập trong dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 3.
II. THỰC TRẠNG GIẢNG DẠY MÔN TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI.

Trong các trường học nói chung hiện nay, một số giáo viên còn hiểu "Đổi
mới phương pháp dạy học theo hướng lấy học sinh làm trung tâm" chỉ là sử
dụng nhiều phương pháp hỏi đáp, cho học sinh đọc trước sách giáo khoa hoặc
học tập theo hình thức nhóm để nhắc lại những điều đã học được ở lớp để củng
cố kiến thức. Những giáo viên đó khơng thấy rằng dạy học theo hướng “lấy học
sinh làm trung tâm” là tăng cường hoạt học tập của cá nhân, kích thích được
động cơ bên trong của người học, làm học sinh tăng cường tính chủ động tự tin

phát triển khả năng suy nghĩ, óc sáng tạo để phát hiện ra kiến thức. Cách làm
chưa đúng của giáo viên đẩy học sinh vào thế thụ động nhận thức khi học môn
Tự nhiên và xã hội. Trong thời gian qua một số giáo viên khi dạy môn Tự nhiên
và xã hội không coi trọng việc tổ chức trò chơi học tập cho học sinh nên tiết học
không phong phú, hấp dẫn, không thu hút được các em tham gia học tập tích
cực.
Qua thực trạng trên chúng ta thấy việc tổ chức các trị chơi học tập trong
mơn Tự nhiên và Xã hội là cần thiết và rất quan trọng. Trị chơi đó giúp cho học
sinh khai thác vốn kinh nghiệm của bản thân để học và chơi. Các trò chơi phải
thú vị để học sinh thích được tham gia và thu hút được đa số (hay tất cả) học
sinh tham gia. Các trị chơi đơn giản, dễ thực hiện, khơng tốn nhiều thời gian,
sức lực, không ảnh hưởng đến các hoạt động tiếp theo của tiết học hoặc ảnh
hưởng đến giờ học khác. Các trị chơi khơng đơn thuần chỉ là giải trí mà phải có
mục đích học tập.
Để giúp học sinh chơi có hiệu quả phải thực hiện theo các bước sau:
- Giáo viên phải phổ biến, giải thích quy tắc thể lệ chơi cho học sinh sau đó
yêu cầu một vài em nhắc lại quy tắc thể lệ đó.
- Phân cơng chuẩn bị chơi (dụng cụ, trang phục, vai trị của các em, các
nhóm chơi).
- Có thể cho học sinh chơi thử (nếu cần) rồi mới chơi thật.
- Nhận xét kết quả của trị chơi (có thể "thưởng" hoặc "phạt'... người thắng
hoặc thua), nhận xét thái độ của người tham gia chơi và rút kinh nghiệm (Việc
đánh giá, nhận xét đúng mức sau cuộc chơi sẽ tạo được tình cảm, gây ấn tượng
trong mỗi học sinh. Nếu người điều khiển chỉ đánh giá, nhận xét về những hành
động không đúng sẽ tạo lên sự buồn chán, hẫng hụt, thậm chí mất đoàn kết trong
5/28


Một số biện pháp tổ chức có hiệu quả trị chơi học tập trong dạy học môn TN & XH lớp 3

các em. Do đó phải biết động viên, khích lệ các em, để những em thắng cuộc
không kiêu căng, tự mãn, càng phấn khởi và cố gắng hơn. Ngược lại, các em
thua cuộc vẫn vui vẻ, tự rút kinh nghiệm để học tập bạn bè, quyết tâm phấn đấu
giành kết quả trong những trò chơi tiếp theo).
- Việc tổ chức cho học sinh chơi theo quy trình trên sẽ giúp các em củng cố,
khắc sâu kiến thức, giúp các em tự tin trong học tập và hình thành năng lực,
phẩm chất của học sinh.
IV. CÁC BIỆN PHÁP.

1. Biện pháp 1: Tổ chức các trò chơi vận động
Là trò chơi học sinh tham gia các hoạt động có tính chất vận động giúp cho
cơ thể cân đối, hài hoà nhưng qua đó học sinh hiểu thêm nội dung bài học.
VD: Một số trò chơi như: Gieo hạt - nảy mầm, kéo lưới bắt cá, kể tên các
bộ phận của cơ thể người, phóng viên nhỏ, đèn xanh - đèn đỏ, mặt trăng chuyển
động quanh trái đất, hoa nào đẹp, băng reo mưa rơi, động vật đồ vật bay hoặc
không bay, chức năng, gia đình, họ nội, họ ngoại.
Ở các trị chơi này ngoài việc học sinh được vận động vui chơi, qua đó các
em cịn hiểu thêm nội dung bài học.
1.1 Ví dụ 1: Bài 33 : An tồn khi đi xe đạp
Để khắc sâu kiến thức cho các em tơi đã tổ chức cho các em tham gia chơi
trị “ Đèn xanh, đèn đỏ ". Trò chơi này giúp các em củng cố, khắc sâu kiến thức
bài học.
a. Mục tiêu.
Củng cố quy tắc đèn báo giao thông, giúp học sinh biết thực hiện theo
những quy định về trật tự an tồn giao thơng.
b. Chuẩn bị.
- Một số tấm bìa hình vng, trên có hình vẽ xe đạp, xe máy, ơ tơ, người đi bộ.
- Hai tấm bìa hình trịn: Một tấm màu đỏ, một tấm màu xanh.
Các tấm bìa trên đều có dây để treo trước ngực.
c. Cách chơi.

- Giáo viên dùng phấn kẻ một ngã tư đường phố ở sân trường hoặc ở lớp
(nếu lớp rộng).
- Giáo viên hướng dẫn cách chơi như sau: Gọi một số học sinh lên đóng các vai:
+ Người đi bộ.
+ Người đi xe máy.
+ Người đi xe đạp.
+ Người đi ô tô.
- Các em đóng vai nào thì đeo trước ngực tấm bìa tương ứng với vai đó.

6/28


Một số biện pháp tổ chức có hiệu quả trị chơi học tập trong dạy học môn TN & XH lớp 3

- Khi giáo viên hơ "Bắt đầu" thì hai học sinh đóng vai đèn đỏ và đèn xanh
đứng vào vị trí ngã tư.
- Các học sinh cịn lại thực hiện đi lại trên đường theo đèn báo hiệu.
Lưu ý: Hai học sinh đóng vai đèn hiệu thường thay đổi vị trí và học sinh
tham gia chơi phải ln ln quan sát đèn hiệu để đi hoặc dừng lại cho đúng. Ai
vi phạm sẽ bị phạt bằng cách nhắc lại quy tắc đèn hiệu hoặc nêu lại phần đường
dành cho mình đi.
d, Kết thúc trị chơi.
- Giáo viên: Qua trị chơi em rút ra được bài học gì?
- Học sinh: Biết cách tham gia giao thơng theo đèn hiệu
Từ đó giáo viên khắc sâu nội dung bài: Khi tham gia giao thông các con
phải thực hiện theo đúng đèn hiệu để đảm bảo an toàn cho bản thân và mọi
người xung quanh.
1.2. Ví dụ 2 - Bài 62: Mặt trăng là vệ tinh của Trái đất.
Tôi đã cho học sinh chơi trò Mặt trăng chuyển động quanh Trái đất. Trò
chơi giúp cho học sinh khắc sâu kiến thức bài học.

a. Mục tiêu.
- Củng cố cho học sinh kiến thức về sự chuyển động của Mặt Trăng quanh
Trái đất.
- Tạo hứng thú học tập cho học sinh.
b. Chuẩn bị.
- Quả địa cầu.
- Ghế để đặt quả địa cầu.
- Số quả địa cầu bằng số nhóm học sinh.
c. Cách tiến hành.
- Giáo viên chia nhóm và xác định vị trí làm việc cho từng nhóm.
- Giáo viên hướng dẫn nhóm trưởng cách điều khiển nhóm sao cho từng học
sinh trong nhóm đều được đóng vai Mặt Trăng.
- Bạn được chỉ định đóng vai Mặt Trăng phải đi vòng quanh quả địa cầu một
vịng theo chiều mũi tên sao cho mặt ln hướng về quả địa cầu như hình vẽ.
“Mặt Trăng chuyển động quanh Trái Đất”

7/28


Một số biện pháp tổ chức có hiệu quả trị chơi học tập trong dạy học môn TN & XH lớp 3

- Học sinh khác trong nhóm sẽ quan sát và nhận xét cách biểu diễn của bạn,
cụ thể nhận xét về cách quay, chiều quay của bạn đã đúng chưa? Bạn nào quay
đúng sẽ được cả nhóm vỗ tay khen thưởng.
d. Kết thúc trò chơi.
Sau trò chơi học sinh được củng cố kiến thức về sự chuyển động của Mặt
trăng quanh Trái đất (đó là hướng chuyển động từ Tây sang Đơng).
1.3 Ví dụ 3 : Bài 8 "Vệ sinh cơ quan tuần hồn"
a. Mục đích.
So sánh mức độ làm việc của tim khi chơi đùa quá sức hay làm việc nặng

nhọc với lúc cơ thể được nghỉ ngơi, thư giãn.
b. Cách tiến hành
Bước 1:
- Giáo viên yêu cầu học sinh nhận xét sự thay đổi nhịp đập của tim sau mỗi
trò chơi.
- Lúc đầu GV cho học sinh chơi một trị chơi địi hỏi vận động ít.
Ví dụ :Trò chơi “ Con thỏ ,ăn cỏ, uống nước , chui vào hang.”
-Sau khi cho HS chơi xong giáo viên hỏi: Các em có cảm thấy nhịp tim và
mạch đập của mình nhanh hơn lúc chúng ta ngồi n khơng?
Bước 2:
8/28


Một số biện pháp tổ chức có hiệu quả trị chơi học tập trong dạy học môn TN & XH lớp 3

- GV cho HS chơi một trò chơi đòi hỏi vận động nhiều. Ví dụ: GV yêu cầu
HS làm vài động tác thể dục trong đó có động tác nhảy hoặc nếu lớp rộng, GV
cho HS xếp ghế ngồi vòng tròn và cho HS chơi đổi chỗ cho nhau (trò chơi này
đòi hỏi các em phải chạy nhanh để chiếm được chỗ ngồi cho mình).
- Sau khi cho HS vận động mạnh, GV đặt ra các câu hỏi cho HS thảo luận:
So sánh nhịp đập của tim và mạch khi chúng ta vận động mạnh và lúc vận động
nhẹ hoặc lúc nghỉ ngơi.
c. Kết luận
Sau khi ta vận động mạnh hoặc lao động nặng thì nhịp đập của tim và mạch
càng nhanh.Vì vậy, cần lao động, vui chơi nghỉ ngơi điều độ để bảo vệ tim
mạch.
2. Biện pháp 2:Tổ chức trị chơi vừa mang tính vận động vừa mang tính
trí tuệ
* Trị chơi "Phóng viên nhỏ".
Trị chơi giúp học sinh củng cố kiến thức bài học.

a. Mục đích
- Tạo cơ hội cho học sinh được tìm hiểu, làm quen với nhau.
- Phát triển ở học sinh tính bạo dạn, tự tin trước đám đông, khả năng phát
triển ngôn ngữ.
b. Chuẩn bị:
- Một chiếc Mi-crô không dây đồ chơi.
- Một chiếc máy ảnh đồ chơi (nếu có).
c. Cách chơi:
Một số học sinh trong lớp đóng vai phóng viên báo Nhi đồng, báo Thiếu
niên tiền phong hoặc phóng viên báo đài truyền hình Hà Nội, đài truyền hình địa
phương đến phỏng vấn các bạn trong lớp. Trị chơi này có thể áp dụng vào trong
các bài dạy.
- Phịng bệnh đường hơ hấp.
- Ôn tập: con người và sức khoẻ.
- Họ nội, họ ngoại.
- Máu và các cơ quan tuần hồn.
Ví dụ * Bài 4: Phịng bệnh đường hơ hấp
Người phóng viên nhỏ có thể phỏng vấn các câu hỏi sau:
- Chào bạn! bạn tên gì?
- Các bệnh đường hơ hấp chúng ta thường gặp là gì?
- Nguyên nhân nào gây nên những bệnh đó?
- Chúng ta cần làm gì để phịng bệnh đường hô hấp?
9/28


Một số biện pháp tổ chức có hiệu quả trị chơi học tập trong dạy học môn TN & XH lớp 3

d. Kết thúc trò chơi:
Học sinh nắm được kiến thức về đường hơ hấp và cách phịng bệnh một
cách tự nhiên, hiệu quả.

Đây là một trò chơi giúp học sinh củng cố, khắc sâu kiến thức. Khi tôi cho
học sinh chơi tôi thấy các em chơi một cách hào hứng vui vẻ. Nhưng ở trò chơi
này khi chơi cũng cần có một số lưu ý: Ở những lần chơi đầu giáo viên cần gợi ý
một số câu hỏi và làm mẫu thử một lần cho học sinh quan sát để tránh học sinh
hỏi những câu lan man không đúng nội dung bài học.
3. Biện pháp 3: Tổ chức các trị chơi đố vui
Trị chơi này góp phần phát triển trí tuệ vì trị chơi ln địi hỏi sự thơng
minh, sáng tạo, sự mới mẻ.
3.1 Trò chơi “Đố bạn”?
- Ở hình thức chơi này, giáo viên sưu tầm một số câu đố và trong từng bài
cụ thể (hoặc có thể nghĩ ra một số câu nêu lên đặc điểm, tính chất,... của con vật,
cây cối mà bài các em vừa học), từ đó học sinh dùng những vốn kiến thức, hiểu
biết trong cuộc sống để giải đố tạo khơng khí học tập vui vẻ, hào hứng.
Có thể áp dụng vào dạy các bài Tự nhiên và Xã hội sau:
Thực vật
Động vật
Thân cây
Côn trùng
Rễ cây
Tôm, cua
Lá cây
Cá
Hoa
Chim
Quả
Thú
Phần củng cố các bài về thực vật, giáo viên đưa ra những câu đố. Sau khi giải
đố, học sinh sẽ được cung cấp thêm hiểu biết về một số loại cây, hoa cụ thể.
Đố hoa:
+

Hoa gì mọc chốn bùn nhơ
Mà sao vẫn chẳng hội tanh mùi bùn?
(là hoa sen)
+
Hoa gì theo ánh mặt trời?
(là hoa hướng dương)
Hoặc:
Hoa gì nở đỏ mùa hè.
Rung rinh vẫy gọi tiếng ve trong lành?
(là hoa phượng)
- Hoặc có thể cho học sinh đố vui với nhau những câu đố chỉ cần nêu đặc
điểm của các cây hoa.
Ví dụ: Hoa gì nở khi tết đến xn về, là những bơng hoa nhỏ chỉ có màu
hồng hoặc màu hồng nhạt? (hoa đào)
10/28


Một số biện pháp tổ chức có hiệu quả trị chơi học tập trong dạy học môn TN & XH lớp 3

3.2 Trò chơi "Hoa nào đẹp?"
Học sinh ghép những câu cho phù hợp tạo thành một bơng hoa. Trị chơi
này giúp học sinh củng cố kiến thức bài học. Hình thức chơi này có thể áp dụng
ở một số bài:
- Bài 30: Nhận biết cây cối và con vật.
- Bài 34- 35: Ôn tập: Tự nhiên
- Bài 66: Bề mặt trái đất
- Bài 69 – 70: Ôn tập và kiểm tra học kỳ 2
a. Mục tiêu.
- Củng cố tên các châu lục và đại dương trên Trái Đất.
- Luyện phản xạ nhanh.

- Rèn luyện kỹ năng cắt dán hoặc xếp hình.
b. Chuẩn bị.
- Chuẩn bị nhiều miếng bìa cắt theo hình cánh hoa, trên mỗi cánh hoa có ghi
tên các châu lục: Á, Âu, Phi, Mĩ, Đại Dương và các đại dương: Bắc Băng
Dương, Thái Bình Dương, Đại Tây Dương, Ấn Độ Dương.
- Chuẩn bị hai miếng bìa cắt theo hình trịn để làm nhị hoa, hoặc vẽ trực tiếp
lên bảng trong đó ghi: "Các châu lục", "Đại dương".

Cánh hoa

ÂU

Á

CÁC
CHÂU
LỤC

Nhị hoa

ĐẠI
DƯƠNG

PHI

CÁC
ĐẠI
DƯƠNG

Cánh hoa

BẮC
BĂNG
DƯƠNG

THÁI
BÌNH
DƯƠNG

11/28

ĐẠI TÂY
DƯƠNG

ẤN ĐỘ
DƯƠNG


Một số biện pháp tổ chức có hiệu quả trị chơi học tập trong dạy học môn TN & XH lớp 3

BẮC
BĂNG
DƯƠNG

Á

ÂU

CÁC
CHÂU
LỤC

PHI

ĐẠI TÂY
DƯƠNG

CÁC
ĐẠI
DƯƠN
G

THÁI BÌNH
DƯƠNG

ẤN ĐO
DƯƠNG

ĐẠI
DƯƠNG

d. Kết quả.
Học sinh nhớ được tên các châu lục và đại dương trên trái đất.
3.3. Sử dụng trị chơi “Lồi vật nào?”
Với bài Ơn tập và kiểm tra học kỳ 2 có thể cho học sinh chơi một trị chơi
khác đó là trị chơi "Lồi vật nào? ". Trò chơi này giúp học sinh phát hiện nội
dung bài học.
a. Mục tiêu.
- Củng cố kiến thức về đặc điểm chung của các loài vật đã học.
- Giúp học sinh nhận biết các loài vật dựa vào những đặc điểm đặc trưng của
chúng.

b. Chuẩn bị.
Bảng, phấn, giấy, bút.
c. Cách tiến hành.
- Giáo viên gọi một em học sinh xung phong lên chơi trò chơi trước lớp
(quay mặt về phía cả lớp).
- Giáo viên viết tên một trong các loài vật đã học ở các bài 50, 51, 52, 53, 54
(côn trùng, tôm, cua, cá, chim, thú) lên bảng hoặc viết ra giấy rồi giơ cho cả lớp
(trừ em học sinh đứng trên) biết (có thể cất hoặc xố ngay sau khi cả lớp ngồi
dưới đã nhìn thấy). Giáo viên nói: Em hãy đốn tên một lồi vật!
- Các em học sinh ngồi dưới sẽ lần lượt xung phong gợi ý cho bạn. Câu gợi
ý phải là những câu đơn mà trong đó khơng có từ nào nhắc đến tên lồi vật cần
đốn. Số câu gợi ý tối đa là ba. Nếu sau ba câu gợi ý mà em học sinh đứng trên
bảng vẫn khơng đốn ra thì em đó bị thua cuộc. Nếu em đó đốn ra tên loài vật
12/28


Một số biện pháp tổ chức có hiệu quả trị chơi học tập trong dạy học môn TN & XH lớp 3

sau câu gợi ý thứ nhất thì ghi được 3 điểm, đoán ra sau câu gợi ý thứ hai ghi
được 2 điểm. sau câu gợi ý thứ 3 ghi được 1 điểm.
- Mỗi học sinh lên bảng có thể đốn một hoặc hai lồi vật.
- Khi trị chơi kết thúc, em nào ghi được nhiều điểm là người thắng cuộc.
- Em học sinh nào có câu gợi ý hay và chính xác cũng được khen thưởng.
* Ví dụ về những câu gợi ý hợp lệ:
+ Về côn trùng:
Đây là lồi vật có 6 chân.
Đây là lồi vật thường có cánh.
Lồi này thường nhỏ bé
...
+ Về cua:

Lồi vật này có nhiều chân.
Chân phân thành các đốt.
Lồi vật này khơng có xương sống.
...
Lưu ý: Có thể chia lớp thành nhiều nhóm chơi để tạo điều kiện được nhiều
em học sinh tham gia đốn và gợi ý.
d. Kết quả:
Qua trị chơi học sinh được khám phá về các loài vật quen thuộc.
* Từ những trị chơi này, tơi thấy học sinh trực tiếp được khám phá thế giới
xung quanh mình. Từ đó các em sẽ thêm yêu cuộc sống.
4. Biện pháp 4 : Tổ chức những trò chơi khác.
- Những trò chơi này giúp cho tâm hồn các em phát triển lành mạnh, góp
phần củng cố kiến thức, học mà chơi chơi mà học. Giáo viên có thể sử dụng các
trị chơi này để khởi động, giới thiệu bài, dạy học bài mới hoặc củng cố kiến
thức
Xuất phát từ những ý nghĩa đó, trong nhiều năm qua tơi đã sưu tầm và áp
dụng một số trị chơi trong q trình dạy mơn Tự nhiên và Xã hội, trong thực tế
áp dụng đã thu được những kết quả nhất định.
Tên trò chơi
Những bài có thể vận dụng
Giải ơ chữ
Bài 6,7,17,18,41,59,61,69-70
Đóng vai
Bài 4,7
Tìm nhà
Bài 17,18
Ai nhanh ,ai đúng
Bài 3,17,18
Tìm từ trong ơ chữ
Bài 6,7,17,18 ,59,61,

Ghép chữ vào hình
Bài 7
Sau đây là ví dụ minh họa cho một số trị chơi
4.1Trị chơi “ đóng vai”
13/28


Một số biện pháp tổ chức có hiệu quả trị chơi học tập trong dạy học môn TN & XH lớp 3

* Bài 9: Phòng bệnh tim mạch
Trò chơi giúp học sinh tìm hiểu, phát hiện nội dung bài học.
a. Mục tiêu
Nêu lên sự nguy hiểm và nguyên nhân gây ra bệnh thấp tim ở trẻ em.
b. Chuẩn bị
- Áo bác sĩ, ống nghe, một số dụng cụ của bác sĩ..
c. Cách tiến hành
Bước 1: Làm việc cá nhân
Giáo viên yêu cầu học sinh quan sát các hình 1,2,3 trang 20 trong SGK đọc
câu hỏi và lời đáp của trong nhân vật trong các hình.

Bước 2: Làm việc theo nhóm
14/28


Một số biện pháp tổ chức có hiệu quả trị chơi học tập trong dạy học môn TN & XH lớp 3

- Sau khi nghiên cứu cá nhân, giáo viên yêu cầu học sinh thảo luận trong
nhóm các câu hỏi ở SGK:
+ Ở lứa tuổi nào thường hay bị bệnh thấp tim?
+ Bệnh thấp tim nguy hiểm như thế nào?

+ Nguyên nhân gây ra bệnh thấp tim là gì?
- Tiếp theo, nhóm trưởng sẽ yêu cầu các nhóm tập đóng các vai học sinh và
vai bác sĩ để hỏi - đáp về bệnh thấp tim.
Giáo viên đi tới các nhóm giúp đỡ và khuyến khích học sinh sau khi đã hiểu
bài có thể nói tự do mà khơng lệ thuộc vào lời nói của các nhân vật trong SGK
thì càng tốt.
Bước 3: Làm việc với cả lớp
Các nhóm xung phong đóng vai dựa theo các nhân vật trong các hình 1,2,3.
Lưu ý mỗi nhóm chỉ đóng một cảnh.
Các học sinh khác theo dõi và nhận xét xem nhóm nào sáng tạo và qua lời
thoại nêu bật được sự nguy hiểm và nguyên nhân gây ra bệnh thấp tim.
Kết luận:
- Thấp tim là một loại bệnh về tim mạch mà ở lứa tuổi học sinh thường mắc.
- Bệnh này để lại di chứng nặng nề cho van tim, cuối cùng gây suy tim.
- Nguyên nhân dẫn đến bệnh thấp tim là do bị viêm họng, viêm a-mi-đan
kéo dài hoặc viêm khớp cấp không được chữa trị kịp thời, dứt điểm.
d. Kết quả
Học sinh nắm được nguyên nhân gây ra bệnh thấp tim và sự nguy hiểm của
căn bệnh này.
4.2.Trò chơi Ghép chữ vào hình
*Bài 7: Hoạt động của cơ quan tuần hồn
Trị chơi được áp dụng trong hoạt động củng cố nội dung bài học.
a. Mục tiêu:
Củng cố kiến thức đã học về hai vịng tuần hồn
b.Chuẩn bị:
- Sơ đồ hai vịng tuần hồn nhưng khơng có chú thích.
- Các tấm phiếu rời ghi tên các loại mạch máu của hai vịng tuần hồn.
c. Cách chơi:
Bước 1:
- GV phát cho mỗi nhóm một bộ đồ chơi bao gồm sơ đồ hai vịng tuần hồn

nhưng khơng có chú thích và các tấm phiếu rời ghi tên các loại mạch máu của
hai vòng tuần hoàn.

15/28


Một số biện pháp tổ chức có hiệu quả trị chơi học tập trong dạy học môn TN & XH lớp 3

Tim
Tĩnh mạch chủ
Động mạch phổi
Tĩnh mạch phổi
Động mạch chủ
Mao mạch ở phổi

Mao mạch ở các cơ quan
Sơ đồ vòng tuần hồn lớn và vịng tuần hồn nhỏ
- u cầu các nhóm thi đua ghép chữ vào hình. Nhóm nào hoàn thành xong
trước, ghép chữ vao sơ đồ đúng vị trí và trình bày đẹp là thắng cuộc.
Bước 2:
- Học sinh chơi như đã hướng dẫn. Nhóm nào làm xong trước sẽ dán sản
phẩm của mình lên trước.
- Giáo viên cho các nhóm nhận xét sản phẩm của nhau và đánh giá xem
nhóm nào thắng.
d. Kết quả:
Học sinh nhớ và trình bày được sơ đồ hai vịng tuần hồn.
4.3/ Trị chơi "Tìm tên các bộ phận của cơ quan thần kinh lẩn trốn
trong các ơ chữ".
Trị chơi này có thể dùng để khởi động hoặc giới thiệu bài.
*Bài 12: Cơ quan thần kinh

a. Mục tiêu:
- Học sinh nhớ được tên các cơ quan thần kinh
- Rèn kỹ năng quan sát cho học sinh.
b. Chuẩn bị:
16/28


Một số biện pháp tổ chức có hiệu quả trị chơi học tập trong dạy học môn TN & XH lớp 3

- Giáo viên chuẩn bị ơ chữ hình 1 dưới đây, phóng to để treo hoặc kẻ trực
tiếp lên bảng.
- Các đội hoặc cá nhân chơi chuẩn bị bút, giấy viết
c. Cách chơi:
- Chơi theo cá nhân hoặc theo cặp.
- Các cá nhân hoặc nhóm chơi có nhiệm vụ tìm tên gọi của các cơ quan
thần kinh "lẩn trốn" trong các ô chữ bằng cách ghép các chữ cái theo chiều
ngang ( ), dọc ( ), chéo ( ) và thêm những dấu thích hợp.

17/28


Một số biện pháp tổ chức có hiệu quả trị chơi học tập trong dạy học môn TN & XH lớp 3

- Đội hoặc cá nhân nào tìm nhanh nhất, đủ tên ba bộ phận của cơ quan thần
kinh: Não, tuỷ sống, và các dây thần kinh (xem đáp án hình 2) "lẩn trốn" trong
các ơ chữ thì đội, cá nhân đó thắng. Những đội, cá nhân tìm thấy tiếp sau là đội
nhì, ba,...
d. Kết luận.
Học sinh nhớ được tên các cơ quan thần kinh.
4.4 Trị chơi “Ghép đơi”

*Bài 56-57: Thực hành đi thăm thiên nhiên.
Trò chơi được áp dụng trong hoạt động củng cố nội dung .
a. Mục tiêu
Khắc sâu những hiểu biết của mình về thực vật, động vật.
b.Chuẩn bị
-2 bộ đồ dùng chơi trò chơi
Bộ 1:
- Gồm các tấm bìa ghi các chữ:
Ho
Rễ
Hạt
Chi
Tơm
Lá
a
m
- Các mẩu giấy nhỏ, mỗi mẩu giấy ghi nội dung như sau:
+ Chúng tôi khơng có xương sống, biết bơi và có lớp vỏ cứng bao bọc,tơi nhảy
được.
+ Tơi có khả năng quang hợp, hơ hấp và thốt hơi nước.
+ Cơ thể của tơi có lơng vũ bao phủ.
+ Tơi có thể hút nước và muối khống từ trong lịng đất.
+ Nhờ có tơi mà các lồi cây duy trì được giống nịi.
+ Tơi luôn “mặc” những bộ quần áo đẹp và người tôi ln tỏa hương thơm.
Bộ 2:
Thân
Quả
Ong
Cua
Dơi

- Gồm các tấm bìa: Thú
m
cây
m như sau:
m
m
- Các mẩu giấy nhỏ, mỗi mẩu giấy ghi nội dung
+ Cơ thể của chúng tơi có lơng mao bao phủ.
+ Tôi làm nhiệm vụ vận chuyển nhựa đi nuôi cây.
+ Tôi sinh ra từ hoa, cho hạt để tạo cây mới.
+ Tơi khơng có xương sống, biết bay và mang mật ngọt cho đời.
+ Tơi khơng có xương sống nhưng vỏ cơ thể lại rất cứng, tơi có tám cẳng và hai
càng.
+ Tôi biết bay, kiếm mồi về đêm nhưng khơng phải là chim.
c. Cách chơi:
Trị chơi dành cho hai đội có 12 thành viên trong đó 6 thành viên cầm 6 tấm bìa ,
6 thành viên có mẩu giấy nhỏ. Khi chơi các bạn cầm giấy lần lượt đọc nội

18/28


Một số biện pháp tổ chức có hiệu quả trị chơi học tập trong dạy học môn TN & XH lớp 3

dungghi trong giấy, các bạn cầm bìa theo dõi nếu thấy nội dung bạn đọc là đặc
điểm của mình thì nhanh chóng chạy về phía bạn đó.
- Đội thắng cuộc là đội ghép đúng và cần ít thời gian hơn.
- HS cả lớp làm cổ động viên.
-GV tổng kết trò chơi, tuyên dương đội thắng cuộc.
- Nhắc nhở HS ln cố gắng bảo vệ thiên nhiên mơi trường vì đó là bảo vệ cuộc
sống của chính mình.

Tổng kết giờ học, dặn dò HS chuẩn bị bài sau.
4.5 Trò chơi “Ơ chữ kì diệu”
* Ví dụ 1:Bài 39: Ơn tập: Xã hội
Chuẩn bị tốt kế hoạch bài dạy, sẽ giúp người giáo viên thành công và đạt
được mục tiêu đề ra.
a/ Ổn định tổ chức, bố trí đội hình phù hợp với trị chơi :
Trị chơi đốn ơ chữ có thể cho học sinh chơi theo nhiều cách bố trí đội
hình khác nhau, chẳng hạn như : chia lớp thành hai đội và đặt tên cho hai đội
bám theo chủ đề ( chủ đề mùa xuân thì đặt tên là đội Hoa mai và đội Hoa đào
…) ; có thể chia đội theo tổ hoặc theo cách ngẫu nhiên …; hoặc có thể cho học
sinh chơi tự do theo hình thức giơ tay xin được giải đáp ô chữ …
b/ Xác định vị trí của người dẫn :
Vị trí của người dẫn sao cho mọi khẩu lệnh đưa ra người tham gia
chơi đều nghe rõ, các động tác đều quan sát được và ngược lại người dẫn cũng
phải có thể quan sát bao quát để tìm hiểu được đúng hay sai trong khi chơi.
c/ Giới thiệu và giải thích trị chơi :
Giới thiệu và giải thích trị chơi có thể tiến hành bằng nhiều cách khác
nhau phụ thuộc vào thực tiễn hiểu biết của các em và năng lực của người hướng
dẫn. Ví dụ : để giới thiệu trị chơi, GV nói rõ ràng về luật chơi như sau : “ Trị
chơi đốn ơ chữ ngày hơm nay gồm có một từ hàng dọc và 10 từ hàng ngang,
nếu bạn giải được một từ hàng ngang sẽ được tặng một bơng hoa thời gian suy
nghĩ là 30 giây, tín hiệu xin trả lời bằng cách gõ một tiếng trống . Nếu bạn giải
được từ hàng dọc sẽ được tặng 2 hai bơng hoa, bất cứ lúc nào cũng có thể được
giải từ hàng dọc, tín hiệu xin được trả lời cũng bằng cách đánh một tiếng
trống.Nhóm nào sai nhường quyền trả lời cho nhóm khác.Nhóm thắng cuộc là
nhóm ghi được nhiều điểm nhất.
d/ Điều khiển trò chơi và đánh giá kết quả :
* Người giáo viên phải đảm đương vai trị “ Trọng tài ” khách quan cơng
bằng trong điều khiển và đánh giá , nhận xét .
* Cần tổ chức cho học sinh chơi thử một vài lần

19/28


Một số biện pháp tổ chức có hiệu quả trị chơi học tập trong dạy học môn TN & XH lớp 3

* Nhắc nhở, động viên chuẩn bị chơi thật; trước khi chơi thật , cần nhắc lại
một số yêu cầu có thể rút kinh nghiệm ngay một số vấn đề có thể xảy ra tiếp theo.
* Lệnh cho bắt đầu chơi .
* Theo dõi để nắm vững hoạt động của từng cá nhân và tập thể.
* Động viên bằng lời, tiếng vỗ tay, kèn , trống, hò , reo … để tăng hoặc
giảm nhịp điệu, cường độ của cuộc chơi.
* Trong quá trình diễn ra cuộc chơi cần uốn nắn nhắc nhở và kịp thời tăng
hoặc giảm thời gian , phạm vi hoạt động, thay đổi nếu như có những trường hợp
phạm quy trong khi chơi.
* Đánh giá kết quả, nhận xét xếp loại bên thắng thua là phần kết quả trị
chơi. Vì vậy, phải rất bình tĩnh, đánh giá đúng thực chất cuộc chơi, bao gồm :
+ Ưu điểm, khuyết điểm của cá nhân và tập thể
+ Thời gian hoàn thành của của cá nhân và tập thể
+ Cá nhân, tập thể ít phạm luật chơi nhất
+Đảm bảo an toàn về người và vật chất tốt nhất
*Việc đánh giá nhận xét đúng mức sau cuộc chơi sẽ tạo được tình cảm,
gây ấn tượng trong mỗi học sinh. Do đó phải biết động viên , khích lệ các em để
các em thắng cuộc không kiêu căng, tự mãn, càng phấn khởi và cố gắng hơn.
Ngược lại những em thua vẫn vui vẻ tự rút kinh nghiệm để học tập bạn bè, quyết
tâm phấn đấu giành kết quả trong những trò chơi tiếp theo.

20/28

Một số biện pháp tổ chức có hiệu quả trị chơi học tập trong dạy học môn TN & XH lớp 3

- HÀNG NGANG 1: là một từ gồm có 7 chữ cái. Ở trường, ngồi hoạt động học
tập,em cịn có hoạt động này ? (VUI CHƠI)
- HÀNG NGANG 2: là một từ gồm có 5 chữ cái. Trong gia đình, ơng bà, bố
mẹ, con cháu được gọi là gì? ( THẾ HỆ )
- HÀNG NGANG 3: là một từ gồm có 7 chữ cái. Đây là một trong những mơn
học ở trường, có liên quan đến hoạt động cắt, dán? (THỦ CÔNG)
- HÀNG NGANG 4: là một từ gồm có 7 chữ cái. Đây là một hoạt động nơng
nghiệp có liên quan đến biển ? (ĐÁNH BẮT)
- HÀNG NGANG 5: là một từ gồm có 3 chữ cái. Từ điền vào chỗ trống trong
câu sau: “Mọi người…….phải có trách nhiệm giữ gìn vệ sinh mơi trường xung
quanh” ? (ĐỀU)
- HÀNG NGANG 6: là một từ gồm có 5 chữ cái. Phương tiện giao thông thô sơ
nhưng rất cần giữ an toàn khi sử dụng ? (XE ĐẠP)
- HÀNG NGANG 7: là một từ gồm có 5 chữ cái. Đây là chủ đề chung cho các
bài học ở chương này ? (XÃ HỘI)
- HÀNG NGANG 8: là một từ gồm có 5 chữ cái. Khơng phải là làng q ? (ĐƠ
THỊ)
- HÀNG NGANG 9: là một từ gồm có 5 chữ cái. Sinh vật trung gian gây bệnh,
thường sống ở rác thải? (CHUỘT)
- HÀNG NGANG 10: là một từ gồm có 6 chữ cái. Đây là cách xử lí rác tiết kiệm
nhất ? (TÁI CHẾ)
- Ô chữ HÀNG DỌC là: CHỦ ĐỀ XÃ HỘI
* Lưu ý: Sau nội dung mỗi ô chữ, giáo viên giới thiệu, giải thích, mở rộng có
hình ảnh hoặc clip giải thích nội dung ơ chữ đó.
Ví dụ: Sau khi đã đưa ra ơ chữ số 8, GV cho HS xem Clip quay cuộc sống của
Đô thị để HS thấy rõ sự khác biệt giữa làng q và đơ thị.
*Ví dụ 2:
Bài 69- 70: Ơn tập và kiểm tra học kì 2: Tự nhiên

- GV yêu cầu chia thành 2 đội chơi.
- GV phổ biến luật chơi:
+ Mỗi đội chơi có nhiệm vụ phải tìm ra ô chữ hàng ngang và hàng dọc.
+ Đoán đúng được một hàng ngang, đội ghi được 5 điểm; Đoán đúng hàng dọc ,
đội sẽ ghi được 20 điểm.
- GV tổ chức cho các đội chơi .
- GV nhận xét, phát phần thưởng cho các đội chơi thắng cuộc.

21/28


Một số biện pháp tổ chức có hiệu quả trị chơi học tập trong dạy học môn TN & XH lớp 3

Ơ CHỮ
HÀNG NGANG 1: Tên một nhóm động vật.
HÀNG NGANG 2: Trái đất là hành tinh duy nhất trong hệ mặt trời có điều này.
HÀNG NGANG 3: Địa hình cao nhất trên bề mặt lục địa trái đất.
HÀNG NGANG 4: Một loại rễ cây hay gặp trong cuộc sống.
HÀNG NGANG 5: Vẹt thuộc loại động vật này.
HÀNG NGANG 6: Hiện tượng này luân phiên cùng với một hiện tượng khác
khơng ngừng.
HÀNG NGANG 7: Đới khí hậu quanh năm lạnh.

Qua q trình ứng dụng cơng nghệ thơng tin trong tổ chức có hiệu quả trị
chơi nói chung và trong thiết kế trị chơi học tập “ Ơ chữ ” nói riêng,GV cần lưu
ý một số điểm sau:
+ Nghiên cứu kĩ nội dung, chuẩn kiến thức, kĩ năng cần đạt sau mỗi bài dạy.
+ Trò chơi phải được chuẩn bị kĩ , phù hợp với đối tượng HS cả về thẩm mĩ
và nội dung.
+Cần lựa chọn hình thức minh họa phù hợp với nội dung kiến thức, kĩ năng

cần đạt tránh lạm dụng, khơng đúng trọng tâm bài.
+ Kênh hình, kênh chữ đúng, đủ lệnh, tránh dài dòng, màu sắc đẹp, rõ nét.
+ Hiệu ứng mang lại sôi động, lôi cuốn, đạt hiệu quả cao.
22/28


Một số biện pháp tổ chức có hiệu quả trị chơi học tập trong dạy học môn TN & XH lớp 3

5. Những trò chơi thường dùng để "phạt" những người sai.
Sau mỗi lần tổ chức trị chơi, thường có những người chơi thắng hay thua,
giáo viên lại dùng hình thức phạt. Thực chất của hình thức phạt nhằm thoả mãn
cả người chơi và người bị phạt. Một số trò chơi làm hình thức phạt như: Mẹ đi
chợ, soi gương, tập thể dục, bị nhúng giấm, đơi múa đẹp, âm thanh tự nhiên,
rửa mặt như mèo, làm đàn vịt, đội kèn tí hon.
Cụ thể các trị chơi dùng để phạt như sau:
5.1. Đôi múa đẹp.
Giáo viên cho học sinh chịu phạt đứng thành các đôi múa. Giáo viên chuẩn
bị một số tờ báo, cho các đội đứng lên tờ báo đó, tập thể hát, các đơi bị phạt vừa
đi vừa múa nhưng khơng được ra khỏi tờ báo.
5.2. Bị nhúng giấm.
Giáo viên cho học sinh bị phạt đứng thành hàng dọc hoặc vòng tròn. Cho
lớp đọc các câu sau đây và quy định động tác cho người chịu phạt.
- "Bò nhúng giấm, nhúng giấm, nhúng giấm" - học sinh chịu phạt phải nhún
theo nhịp đọc "nhúng giấm" của lớp.
- "Bò lúc lắc, lúc lắc, lúc lắc" - Học sinh chịu phạt lắc mông theo nhịp đọc "lúc lắc"...
Cứ như thế đọc đi đọc lại vài lần cho vui.
5.3. Âm thanh tự nhiên.
Giáo viên quy định người chịu phạt bắt chước tiếng kêu của các con vật
như: Mèo, chó, gà gáy, dê kêu, chim hót... mỗi người một loại. Khi có lệnh học
sinh chịu phạt, kêu thật to tiếng của con vật đó trong khoảng 40 giây đến 1 phút.

Tạo thành âm thanh hỗn loạn rất vui.
5.4. Đội kèn tí hon.
Giáo viên cho học sinh bị phạt xếp thành hàng dọc trước đội hình lớp, hai tay
để lên miệng làm động tác thổi kèn. Khi lớp hát hoặc đọc theo nhịp "to tò te đây là
ban kèn hơi..." học sinh bị phạt vừa đi vừa thổi kèn quanh vòng tròn một lượt.
5.5. Rửa mặt như mèo.
Giáo viên cho học sinh chịu phạt đứng thành hàng ngang trước lớp. Lớp hát
hoặc nói theo nhịp "Meo meo rửa mặt như mèo...". Học sinh chịu phạt phải làm
động tác của mèo như: rửa mặt, liếm láp,...
Hiện nay, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy nói chung và
trong mơn Tự nhiên và xã hội nói riêng giúp HS hiểu bài nhanh, tiết học trở nên
sinh động, chất lượng giờ dạy được nâng cao. Đặc biệt, HS được mở rộng vốn
hiểu biết tổng hợp hơn. Củng cố bài học bằng trò chơi sử dụng công nghệ thông
tin làm tăng hứng thú học tập cho HS,khả năng hệ thống kiến thức nhanh chóng
và sâu hơn và không chiếm nhiều thời gian trên lớp. Các em được “học mà chơi,
chơi mà học”.
23/28


Một số biện pháp tổ chức có hiệu quả trị chơi học tập trong dạy học môn TN & XH lớp 3

6. Kết quả thực hiện.
Qua thực tế giảng dạy áp dụng những biện pháp tổ chức trò chơi học tập
trong các tiết Tự nhiên và Xã hội, tôi đã thu được những kết quả sau:
* Về học sinh:
- Học sinh lớp tơi u thích mơn Tự nhiên và Xã hội, các em thường mong
chờ đến tiết học để khám phá tìm ra những điều mới và được chơi các trò chơi
học tập.
- Trong giờ học các em tập trung chú ý học, tiếp thu bài tốt, hăng hái phát biểu ý
kiến, đưa ra những ý kiến của mình và lắng nghe ý kiến của bạn. Chính vì vậy giờ

học luôn sôi nổi, cuốn hút các em nắm được nội dung bài học.
- Giờ học Tự nhiên và Xã hội rất vui vì qua mỗi bài học các em lại được lớn
lên trong nhận thức, trong sự hiểu biết của mình.
- Học sinh mạnh dạn trong giao tiếp, biết trình bày ý kiến của mình, giúp các
em phát triển năng lực và phẩm chất của học sinh Tiểu học.
- Kết quả học sinh hoàn thành chuẩn kiến thức, kĩ năng mơn học như sau:
Số học sinh
Hồn thành
%
Chưa hồn thành
%
51 em
51 em
100
0 em
0
* Về giáo viên
Các tiết dạy môn Tự nhiên và Xã hội ở lớp tôi trong năm học này (nhà
trường và phịng giáo dục dựợc) có cả các tiết chuyên đề, dạy giỏi cấp trường và
đăng ký dự thi dạy giỏi cấp Quận được xếp loại Giỏi từ 18 điểm trở lên.
* Bài 12: Cơ quan thần kinh - đạt 18,5 điểm.
* Bài 53: Chim
- đạt 18 điểm

24/28


Một số biện pháp tổ chức có hiệu quả trị chơi học tập trong dạy học môn TN & XH lớp 3

C. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

I. KẾT LUẬN
Từ kết quả khả quan mà học sinh lớp tôi đạt được, tơi thấy “Khơng có việc
gì khó, chỉ sợ lịng khơng bền”. Nếu ta nỗ lực chịu khó tìm tịi, hết lịng vì học
sinh, cố gắng đầu tư cho mỗi giờ lên lớp một cách thoả đáng nhất là việc tổ chức
trò chơi học tập, sắp xếp đưa các trò chơi đó vào những lúc thích hợp thì chắc
chắn ta sẽ gặt hái được những thành công nhất là khi học sinh của mình ln náo
nức chờ mong mỗi bài giảng của cơ.
Trong q trình dạy mơn Tự nhiên và Xã hội, tơi đã sử dụng phương pháp
trị chơi trong hầu hết các tiết dạy. Sau khi sử dụng những trò chơi học tập để
giới thiệu bài, luyện tập hoặc củng cố tri thức tơi thấy học sinh trong lớp u
thích môn học hơn, nắm vững kiến thức trong bài học và biết vận dụng vào cuộc
sống. Với từng phần chủ đề của môn Tự nhiên và Xã hội đã giúp học sinh ngồi
việc có kiến thức cịn có thêm những kĩ năng thực hành từ đó các em có thái độ
đúng. Từ những thái độ đó các em đã xây dựng cho mình một nếp sống văn
minh và mối quan hệ giữa mình với người khác, liên hệ nhiệm vụ của các em
khi ở trường, lúc ở nhà và nơi công cộng...
Là một giáo viên Tiểu học, để dạy tốt mơn học Tự nhiên và Xã hội thì giáo
viên phải nghiên cứu kĩ bài trước khi đến lớp. Tìm các phương pháp hay cho
mỗi bài học và đặc biệt là lựa chọn trò chơi học tập và áp dụng một cách hợp lí,
góp phần làm cho tiết dạy thêm sinh động. Muốn làm được điều đó giáo viên
phải ln tâm huyết với nghề, phải say mê tìm tịi, nghiên cứu học hỏi đồng
nghiệp để trau dồi chuyên môn,phối hợp tốt các phương pháp dạy học, bản thân
có ý chí phấn đấu vươn lên. Mặt khác giáo viên phải luôn gần gũi với học sinh,
tạo cho học sinh tình cảm với cơ. Đó cũng là một phần làm cho tiết dạy được
thành cơng.
Tơi nghĩ rằng khơng chỉ có trong tiết Tự nhiên và Xã hội mà ngay cả các
giờ học khác giáo viên cần tăng cường các hoạt động vui chơi vào bài dạy bởi
trò chơi cũng là một phương tiện nhằm thu hút, tập hợp giáo dục thiếu nhi nhanh
và có hiệu quả. Trị chơi góp phần điều hồ và cân bằng nguồn năng lượng dư
thừa trong quá trình trao đổi chất, đảm bảo sự hoạt động bình thường trong cơ

thể trẻ em. Trò chơi vừa là nhu cầu tự nhiên, vừa là phương tiện giáo dục toàn
diện cho học sinh.
Trong q trình vận dụng phương pháp trị chơi vào dạy học môn Tự nhiên
và Xã hội, tôi nhận thấy đây là phương pháp đặc biệt quan trọng bởi nó phù hợp
với tâm lí của học sinh Tiểu học. Đó là con đường giúp các em đến với tri thức
ngắn nhất, hiệu quả nhất..

25/28