X QUANG cột SỐNG (CHẨN đoán HÌNH ẢNH)

X QUANG CỘT
SỐNG


MỤC TIÊU BÀI GIẢNG
 BIẾT ĐƯỢC CÁC KỸ THUẬT KHẢO SÁT

CỘT SỐNG.
 BIẾT ĐƯỢC CÁC KỸ THUẬT CHỤP X
QUANG CỘT SỐNG
 BIẾT ĐƯỢC CÁC MỐC GIẢI PHẪU X
QUANG CỘT SỐNG
 MÔ TẢ ĐƯỚC CÁC BẤT THƯỜNG VÀ BỆNH
LÝ CỘT SỐNG TRÊN PHIM X QUANG CỘT
SỐNG.


I. CÁC KỸ THUẬT KHẢO SÁT
CỘT SỐNG


I. CÁC KỸ THUẬT KHẢO SÁT CỘT
SỐNG
X QUANG QUY ƯỚC

X quang quy ước (kỹ thuật cơ bản và ban đầu):

khảo sát:
+ Trục cột sống,
+ Cấu trúc thân sống,
+ Bệnh lý thối hóa, chấn thương, khối u

+ Các thay đổi phần mềm cạnh sống


I. CÁC KỸ THUẬT KHẢO SÁT CỘT
SỐNG
X QUANG QUY ƯỚC

X quang qui ước cho cái nhìn tổng thể nhưng

khơng khảo sát được phần mềm do chỉ phân biệt
5 đậm độ: kim khí – vơi - dịch - mỡ - khí.
Vùng chụp có nhiều xương chồng khó xác định
rõ tổn thương
Tổn thương X quang xuất hiện chậm so lâm
sàng / xạ hình.


I. CÁC KỸ THUẬT KHẢO SÁT CỘT
SỐNG
XẠ HÌNH XƯƠNG

Tiêm IV thuốc Technetium99 có phóng xạ.

Thuốc tụ nhiều về vùng xương chuyển hóa mạnh
nhất: sụn tăng trưởng trẻ con, bướu, viêm nhiễm,
viêm khớp, gãy xương
Cho cái nhìn tổng thể. Xuất hiện nhanh nên có
giá trị CĐ sớm
Tính chun biệt kém
X Quang + Xạ hình xương giúp CĐ # 90%

I. CÁC KỸ THUẬT KHẢO SÁT CỘT
SỐNG
CT SCAN

CT scan giúp khảo sát chi tiết do là cắt lớp

theo trục:
Phân biệt được 2000 đậm độ theo ĐV
Hounsfield: giúp khảo sát được phần mềm, sự
xâm lấn tổn thương vào tủy, mạch máu, phần
mềm.
Có thể tái tạo hình ảnh theo nhiều chiều,
3D...


I. CÁC KỸ THUẬT KHẢO SÁT CỘT
SỐNG

MRI
Tạo ảnh khi có hiện diện Hydrogen nên MRI
cho hình tủy tốt. Xương đặc, dây chằng, dây gân
màu đen vì khơng có H2.
Khảo sát tốt phần mềm, tủy xương theo nhiều
mặt cắt, mạch máu.
Thay đổi bệnh lý sớm hơn X quang qui ước
nhưng kém Xạ hình.
Giá trị khi cần làm tổng kê trước điều trị.

II. GIẢI PHẪU
X QUANG CỘT SỐNG


II. GIẢI PHẪU X QUANG CỘT SỐNG
 Cột sống là một cột

xương dài từ mặt dưới
xương chẩm tới xương
cụt.
 Có 33 – 35 đốt sống
chia thành 5 phần: cổ (7
đốt), ngực (12 đốt), thắt
lưng (5 đốt), cùng (5
đốt), cụt ( 4 – 6 đốt).


II. GIẢI PHẪU X QUANG CỘT SỐNG


II. GIẢI PHẪU X QUANG CỘT SỐNG
Thân sống:
Nằm phía trước, hình
trụ, hai mặt lõm để tiếp
khớp với đốt sống trên
và dưới qua trung gian
đĩa đệm gian đốt sống.

II. GIẢI PHẪU X QUANG CỘT SỐNG
Cung đốt sống:
•Nằm 2 bên và phía
sau, cùng với thân sống
tạo thành lỗ sống chứa
tủy gai.


II. GIẢI PHẪU X QUANG CỘT SỐNG
 Cung sống nối với

thân sống bằng 2
cuống có khuyết
sống trên và dưới tạo
thành lỗ gian đốt
sống.


II. GIẢI PHẪU X QUANG CỘT SỐNG
 Từ cung sống mọc ra

7 mỏm:
+ 1 mỏm gai,
+ 2 mỏm ngang,
+ 2 mỏm khớp trên
+ 2 mỏm khớp dưới


II. GIẢI PHẪU X QUANG CỘT SỐNG
 1. Thân sống

 2. Mô xương xốp
 3. Cuống
 4. Mỏm khớp trên
 5. Mỏm khớp dưới
 7. Mỏm ngang
 8. Lá
 9. Mỏm gai
 10. Đĩa đệm
 11. Lỗ liên hợp


II. GIẢI PHẪU X QUANG CỘT SỐNG
 1. Thân sống
 2. Mô xương xốp
 3. Cuống
 4. Mỏm khớp trên
 5. Mỏm khớp dưới
 6. Eo
 8. Lá
 9. Mỏm gai
 10. Đĩa đệm
 11. Lỗ liên hợp


III. KỸ THUẬT CHỤP X QUANG
CỘT SỐNG


III. KỸ THUẬT CHỤP X QUANG CỘT SỐNG

 Thẳng
 Nghiêng
 Chếch ¾ phải trái (khảo sát lỗ liên hợp và

các mỏm khớp, eo cung sau)
 Miệng há (khảo sát C1 và C2)
 Tư thế gập – ưỡn vùng cổ (khảo sát tổn
thương dây chằng)


IV. ĐỌC PHIM X QUANG
CỘT SỐNG


IV. ĐỌC PHIM X QUANG CỘT SỐNG

 Đọc một cách hệ thống: thẳng, nghiêng, chéo

¾.
 Đọc từng tầng dốt sống.
 Mơ tả:
+ Vị trí tổn thương: thân, cuống , đĩa đệm hay
cấu trúc cạnh cột sống?
+ Số lượng tổn thương?
+ Hình mờ hay sáng?
+ Đồng nhất hay khơng dồng nhất?


IV. ĐỌC PHIM X QUANG CỘT SỐNG

 Thân sống
 Cung sau
 Các đĩa đệm
 Các lỗ liên hợp
 Mô mềm quanh cột sống
 Độ vững của cột sống
 Độ vôi hóa của cột sống


IV. ĐỌC PHIM X QUANG CỘT SỐNG

Thân sống có bình thường hay khơng?
Hình khuyết, lỗ hổng, đứt đoạn vỏ xương
Đơng đặc xương
Phình (đẩy thành sau thân sống)


IV. ĐỌC PHIM X QUANG CỘT SỐNG

Cung sau có bình thường hay không?
Không thấy cuống
Mỏng di và cách xa nhau ra
Ống sống có chiều rộng bình thường hay hẹp
bẩm sinh


IV. ĐỌC PHIM X QUANG CỘT SỐNG

Các đĩa đệm?
Hẹp lại hay đông đặc mặt khớp trên

dưới
Gai hay hiện tượng đĩa trống
Trượt ra trước hay trượt ra sau so với
đoạn bên dưới