Hình ảnh người phụ nữ trong tiểu thuyết chúa trời của những chuyện vụn vặt

^

HINH ANH NOaOl PHU N Q T R O N G TIEU THUYET
CHOA TROI CUA NHUNG CHUYEN VUN VAT
THS. VU THU HUONG

Khoa Dong Phuang hoc - Trudng DHKHXH&NV

Trai qua ngdt hai the' ky dudi ach thd'ng tri cua thuc dan Anh,
ngay 8-4-1947, An Do da gianh duge doe lap va ngay 26-1-1950, nude
Cong boa An Do chinh thiic ra ddi. Do la ket qua tat yeu cua eudc dau
tranh giai phdng dan toe sdi ddng, ben bi va quyet liet cua ddng dao
cac tang Idp nhan dan An Do, trong do cd su tham gia ddng gdp to Idn
ciia gidi phu ntr An Do.
Trong xa hdi An Do trude day, phu ntr cd mot vai trd vd ciing tha'p
kem va thiet thdi duge quy dinb thanh luat tir ddi nay sang ddi khac:
"Khi cdn la diia tre, mot cd gai hoac ngay ca khi da trd thanh ngudi
Idn tudi, ngudi phu ntr khdng duge lam cai gi doe lap, ngay ca khi d
trong nha minh. Trong thdi tho au ngudi con gai phai theo cha, trong
tudi tre cd phai theo chdng, khi chdng chet cd phai theo con trai"
{Luat Manu Dieu 147 - 148). Ngudi phu ntr An Do bi coi la nd le trong
gia dinb, la nan nhan chiu siic nang de nen ghe gdm nba't cua bie't bao
thii dao luat, le giao cd hii vd ly tir ngan xua.
Trong eudc dau tranh gianh doe lap dan toe cung nhu trong edng
eudc xay dung dat nude An Do mdi, ngudi phu ntr An Do da vuon len
khang dinb viing vang vai trd quan trgng ciia chinh gidi minh. Hg da
cuong quye't va chii ddng xe toang tam man ton giao va dang ca'p khac
nghiet nang ne da bop nghet hg trong ba nghin nam qua de dung cam
diing len lam eudc ddi ddi. Do thuc su la mot eudc each mang giai
phdng phu ntr mang y nghia lich sir Idn lao song cung khdng kem phin
710

gay go va quyet liet. Cudc ddi ngudi phu nii An Do vdi bao bien ddi
thang tram cung la nhiing chang dudng lich sir ma dan toe An Do da di
qua. Hg chinh la bd mat dich thuc ciia da't nude An Do. Chinh vi vay
ma cd Thii tudng An Do Indira Gandhi da cd mot nhan xet tuyet hay:
"Nhtrng tien bd ma mot nude dat duge cd the duge danh gia qua chang
dudng ma phu ntr nude ay da vugt qua" (Indira Gandhi. Chdn ly ciia
tdi, trang 98).
6 i ^ Do sau ddc lap da cd su dich chuyen quan diem ve gidi
trong mdi quan he qud'c gia va qud'e te'. Chiia Trdi ciia nhiing chuyen
vun vq^" de cap den rat nhieu va'n de ve gidi. Day la mot cudn tieu
thuye't dac biet vi nbirng ngudi phu nti trong tac pham d vi tri trung luu
so vdi nhtrng ngudi phu nir binh thudng, hg la nhtrng ngudi thudc tang
Idp tren, nhting chiia dat (Modalali) nhung theo dao Thien Chua d
Kerala, mien Nam An Do; hg song trong cam biing ve qud'c gia va
trudng thanh vdi tu each mot phu ntr trong mdi trudng mang tinh qud'e
te". Van de phu ntr duge dua vao tac pham nhu mot niem khao khat sau
thdi thudc dia.
Chiia Trdi ciia nhung chuyen vun vat la su nhd lai cua Rahel ve
thdi tho a'u cua cd ta khi cd va ngudi anh trai sinh ddi Estha duge bao
bgc trong ngdi nha ciia ba ngoai. Hg da trai qua mot loat bien cd khi
mdi bay tudi, tir dd den khi trudng thanh hg ludn song trong mac cam
tdi Idi va cd xu budng mud'n quay lai tudi tho vdi su an loan, su ngay
tho con tre. Ngdi nha trong dd Rahel va Estha da song cung me
Ammu, mot eudc sdng tuong ddi phiic tap vdi ba ngoai, ba cd, bac trai
- gan nhu trd thanh mot dia diem mang tinh thuc te', la dau trudng thu
nhd ciia lich sir, ciia dang cap, ciia nhtrng nay sinh mdi trong giai cap
lao ddng, nhung ham mud'n tinh due ciia gidi. Ngay tir thdi tho a'u ciia
minh Rahel va Estha da phai chiu dung su kieng ky mang tinh xa hdi

va chinh tri ve va'n de dang ca'p, gidi tinh. Vi tri xa hdi cua hg bi ddng
khung do ddng mau trong ngudi hg, tdn giao cua hg, nhiing dac quyen
dac Igi ma dang ca'p ciia hg cd duge sau ddc lap va cang duge nhan
manh do hg ndi bang tie'ng Anh. Khi gia san cua gia dinb bi ma't mat
' " Arundhati Roy. Chita Tr&i cua ninaig chuyen vun vat. Ngu6i dich: Thanh Van, Nxb.
Phunii', HaN6i, 1999.
711


do quan ly tdi, thieu hieu qua ciia nhtrng ngudi nam quyen trong gia
dinb cung nhu quan he vdi edng doan khie'n gia dinb phai ddi mat vdi
su thay ddi. Thong qua nhung bien ddng trong mot gia dinb, tac pham
bam chiia ra't nhieu van de xa hdi: nan lam dung tinh due tre em, van
de tinh due, nhiing han che' ve gidi, sir bde lot ding cap,... Tat ca
khdng chi bd hep d tieu bang Kerala ma cdn tieu bieu cho ca dat nude
An Do thdi diem nay. Trong hoan canh ay, tac gia nhan manh den su
thieu an loan ciia xa hdi va ciia ca nhtrng dii^a tre. Sir khung hoang
trong gia dinh bat dau xuat bien khi ngudi vg trude cua Chacko va con
gai ve tham nha, tir dd da bung nd nhtrng cang thang ve giai ca'p, tinh
due, tudi tho,... d nhung mire do khac nhau. Hai diia tre sinh ddi ghen
ty vdi nhiing gi ma Sophie Mol - chi hg chiing nhan duge va bat dau
choi dua vdi Ngdi nha lich sir bi ma am, bi bd quen. Ngdi nha la noi
bd hen ciia Ammu va Velutha, la noi sau khi Sophie Mol chet dudi
Velutha bi canh sat bat, bi tra tan den chet. Ammu khdng bao gid binh
phuc sau sir kien dau long dd va da che't sau dd vai nam. Theo sau hai
cai che't bi tham ciia Sophie Mol va Velutha, hai diia tre bi tach rdi
nhau, sdng rieng biet, trai vdi khao khat cua chiing. Estha bi gtri tra ve
cho bd va tir thdi diem dd, Estha ngirng giao tie'p vdi phan cdn lai ciia
the gidi. Qua nhieu nam, ngudi phu ntr da trudng thanh la Rahel trd ve
Ayemenem tham Estha (ciing vira trd ve sau khi ngudi cha di cu sang

Australia). Trong su cd gang danh nhtrng gi yeu thuong nhat cho nhau
va cd xu hudng tim ve thdi tho au, hai anh em da sum hgp lai trong
mot hanh ddng mang tinh tinh due de tim su thanh than va niem an iii
trong nhau.
Vdi tu each mot tac pham viet ve An Do sau thdi thudc dia, Chua
Trdi ciia nhifng chuyen vun vat da tim ra mot each ly giai ve lich sir xiX
dac biet. Cudn tieu thuyet de cap den y tudng ve di chiing cua chii
nghia thuc dan thdng qua mot hinh tugng an du ra't cao ve Ngdi nha
lich sir. Su mgt rudng ciia Ngdi nha lich sir cd mdi lien he chat che vdi
su che't dan ciia ngdi nha Ayemenem, eting bde Id rd su ma't mat ciia
giai ca'p trudng gia ve vi tri thd'ng tri ciia nd trong eudc da'u tranh dang
cap vdi giai cap lao ddng. Cau chuyen bat dau vao thang sau, khi
nhiing con mua mua ha khien cho Kerala trd nen phi nhieu, mau md:
"Viing que bien thanh mot mau xanh la loi. Nhiing dudng vien md di
vi cac bang rao san da ben re va tuoi td't. Tudng gach xanh nhiing reu.
712


Nhiing day nho ngoan ngoeo quanh cac cot dien. Nhtrng cay leo hoang
dai bd Ian tren bd sdng da ong va tran ra ca nhting con dudng sung
nude. Thuyen be tap nap ghe vao ehg. Nhtrng chii ca nhd xuat bien
trong cac vung nude mua day ap trong cac d ga tren dudng cai". Tuy
nhien, dang sau eudc sdng cang nhua nay lai la mot su thdi rtra. Rahel
trd ve nha va mot su muc rudng bay ra trude mat cd "Mot can nha cu
ky tren sudn ddi, cac bac da mdn nhan, mai nha sup xud'ng dau hdi
trdng nhu mot cai mu ddi thap. Nhiing bite tudng day nhtrng vet reu
trd nen mem xdp, hoi phdng len vi nude am ri ra tir mat dat... Can nha
trdng nhu trdng rdng. Cira ra vao va cac cira sd deu ddng kin. Hien
trude tro trui. Khdng he cd mot thii dd dac gi". Su xud'ng cap nay cung
he Id nhtrng gi thuc su muc rudng d Ayemenem.

Y tudng ben trong mang tinh bien thuc ciia cudn tieu thuyet la
dieu khdng the phu nhan. Thdng qua mdi quan he mang tinh ca nhan
ve nhiing ngudi phu nti' chiia dat va eon cai ciia hg, tac gia da lam ndi
bat su bien ddng ciia ca mot ky nguyen trong lich sir.
Da't nude An Do sau ddc lap nay sinh nhtrng van de ve chinh tri
gid'ng nhiing nude khac. Quyen han, trach nhiem ciia con ngudi ddi
vdi xa hdi duge nbac de'n trong tac pham khien chiing ta cd the nhin
nhan An Do trong cau true chung mang tinh qud'c te'; nd ggi cam hiing
va dua ra nhtrng chi tie't ve dat dai, lich sir qua nhtrng hinh tugng an du
ciia van hoa An Do nhu Me Da't, Ngdi nhd lich sit. Ne'u Me Dat tuong
ddi khd tiep can vdi nhting ngudi khdng am hieu lam ve van boa An
Do thi Ngdi nhd Lich sit hien len rat sdng ddng trong tri tudng tugng
cua nhtrng dira tre. Lich sir dang giay che't va la di chirng nang ne ciia
chii nghia thuc dan, trong khi Me Dat dang tim lai vi tri dich thuc ciia
minh. Nhiing pham trii nay chua bao gid duge phat trien mot each day
dii nhung duge chuyen ddi thanh ddng ke ve mot ngudi phu ntr thudc
giai ca'p cd quyen lire d Kerala nhung lai bi ap biic nhu nhtrng ngudi
phu ntr ndng dan d viing nay.
Kerala ndi tie'ng vi da mang lai su tu do tuong ddi cho phu nii.
Cho dii ddc gia phuong Tay cam thay cac nhan vat nu trong cudn tieu
thuye't nay cd nhtrng diem gugng ep thai qua thl mot thuc te' khdng the
phu nhan la nhtrng nhan vat nti nay nhin chung la nhiing ngudi cd cac
tinh manh me; dau Roy cd mieu ta nhtrng ndi dau cua hg do su de nen
713


ciia dan dng bang each nay hay each khac. Nhu chiing ta da thay, tac
gia da nd luc trong viee phae boa nhtrng hanh ddng duge xem la khang
dinh sir can dam ciia phu ntr song song vdi viec dung len nhtrng thi du
dien hinh ve su de nen ma ngudi phu nti phai ganh chiu.

Tac gia da tao duge an tugng sau sac d nhtrng van de ve gidi, da
de lai dau an trong cau chuyen ve su vat Idn, da'u tranh de thich ling
vdi dieu kien chinh tri - xa hdi cua bdn the' he nhiing ngudi phu nu trong
gia dinh Ayemenem, tir Mammachi, Baby Kochamma de'n Ammu, rdi
Rahel. Dinh diem cua cau chuyen la mdi quan he giiia Ammmu vdi
Velutha va su lac long ciia Rahel trong chinh ngdi nha cua minh. Neu
nhtrng ngudi phu ntr khac van nhan ra ranh gidi cua edng ddng, ciia
dang cap thi Rahel trdn chay bang each trd thanh mot phu ntr mang
tinh qud'c te', va qua hanh ddng tinh due vdi ngudi anh, cd mud'n
trd nen mot con ngudi loan ven, day du. Cudn tieu thuyet dua ra each
giai quyet duge coi la tao bao ddi vdi quan diem truyen thdng bao thii
cua xa hdi An Do: de con ngudi trd nen boa hgp vdi nhau thdng qua
tinh due.
Gidi tinh va van de tinh due la bdn da tang cua tac pham nay, khi
ma con ngudi chuyen dich tir thdi gian nay sang thdi gian khac, tir
khdng gian nay sang khdng gian khac. Khi Rahel vugt ra khdi luat le
cua dang cap bang each trd thanh diia chau gai khdng duge thira ke
ciia Mammachi, va khi Ammu dam lua chgn eudc bdn nhan ciia minh
cung nhu dan than vao mdi tinh vdi Velutha thi dd chinh la each ma
nhiing ngudi phu nir ciia Roy cd gang tao cho minh mot khoang khdng
gian de' tim ra minh, de the hien minh va hg chap nhan nhtrng thuong
tdn, nhting su phan xir bat edng ciia xa hdi.
Bdi canh xa hdi sau thudc dia la manh dat mau md cho viee mieu ta
nhung su kien xay ra trong lich sir: su hap hdi va mgt rudng cua mot
thdi ky lich sir dang trong giai doan chuyen ddi ve nhung va'n de rat
nhay cam nhu lam dung tinh due tre em, bde lot tinh due nhiing ngudi
phu nii d dang cap thap (quan he gitra Chacko vdi cac nii edng nhan
trong nha may de' thoa man "nhu cau dan dng"), gie't ngudi,... Trong cau
chuyen nay su cang thing thudng true trong sudt qua trinh Rahel, mot
diia tre thdi thudc dia trd thanh mgt ngudi phu nii dudng nhu khdng bi

gidi han bdi qud'c gia va lich sir, vdi vai trd mgt con ngudi ca nhan ciing
714


nhu mgt chiing nhan ciia lich sir. Canh cud'i eiing ciia tac pham, lAmmu va Velutha gap gd nhau chinh la su vi pham nhiing dieu cam ky
cua xa hdi nhung ddng thdi cung nhu mgt su tay riia. ca linh hdn va the
xac, cung la cau tra Idi cua va'n de gidi tinh va ding ca'p.
Ddc gia ngudi My cho rang nhtrng dieu xay ra trong tieu thuyet
nay la khd hieu vi vdi kinh nghiem ciia hg, hg cho ring chii de chinh
la su chuyen ddi ve gidi tit thdi hau thuc dan de'n hau hien dai, tii dan
toe de'n qud'c te; nhung theo hg giai phap dua ra khdng rd rang. Dieu
nay la tat nhien bdi nhting ddc gia phuong Tay khd ma hieu duge
nhtrng gidi ban ma xa hdi phuong Ddng dat ra trude nhiing edng dan
ciia nd.
Cd tha'u hieu duge tinh canh ngudi phu nii: An Do trong qua khii,
chiing ta mdi cam nhan duge day dii gia tri dich thuc ciia dang diing
ngudi phu ntr An Do bom nay, mdi tha'y duge nhiing thay ddi Idn lao
mang y nghia vd ciing quan trgng tren chang dudng phat trien ciia phu
nii An Do. Dgc Chiia Trdi cua nhung chuyen vun vat, cac nhan vat nti
d day khien ngudi dgc ngd ngang nhu bat gap dau dd trong eudc ddi.
Roy da thanh edng trong viec khic hoa nen hinh anh nhiing ngudi phu
nir vdi sic thai sinh ddng, chan thuc, de lai su ddng cam va da'u a'n sau
dam trong tam tri ddc gia.

715