Kĩ năng mở bài cho học sinh phổ thông

Kĩ năng mở bài cho học
Kĩ năng mở bài cho học
sinh THPT
sinh THPT
GV:Vi Xuân Hải
GV:Vi Xuân Hải


A.Lý thuyết chung ( những kiểu định tư duy)
A.Lý thuyết chung ( những kiểu định tư duy)
-
Mở bài trong bài văn nghị luận ( đặc biệt là là thi đại học ) cần
Mở bài trong bài văn nghị luận ( đặc biệt là là thi đại học ) cần
phải hêu được vấn đề mà đề yêu cầu và đánh giá theo quan
phải hêu được vấn đề mà đề yêu cầu và đánh giá theo quan
điểm khẳng định , đề cao, ca ngợi vấn đề.
điểm khẳng định , đề cao, ca ngợi vấn đề.
-
Cuối cùng , một bài hay cần phải cho người đọc biết được một
Cuối cùng , một bài hay cần phải cho người đọc biết được một
phần cảm xúc tràn đầy và manh mẽ .
phần cảm xúc tràn đầy và manh mẽ .
B. Các kiểu mở bài :
B. Các kiểu mở bài :


1. Lý thuyết chung :
1. Lý thuyết chung :
-

Mọi vấn đề văn học cũng như mỗi tác phẩm dù có riêng tư độc
Mọi vấn đề văn học cũng như mỗi tác phẩm dù có riêng tư độc
đáo đến đâu , cũng nằm trong một mạch nhất quán của văn
đáo đến đâu , cũng nằm trong một mạch nhất quán của văn
chương một dân tộc, gắn liền với một giai đoạn lịch sử cụ thể,
chương một dân tộc, gắn liền với một giai đoạn lịch sử cụ thể,
một khuynh hướng , trào lưu sáng tác nhất định . Đối với
một khuynh hướng , trào lưu sáng tác nhất định . Đối với
những vấn đề cụ thể trong một TPVH thì nó còn nằm trong
những vấn đề cụ thể trong một TPVH thì nó còn nằm trong
một hệ thống những ví dụ cụ thể khác trong tác phẩm của nhà
một hệ thống những ví dụ cụ thể khác trong tác phẩm của nhà
văn đó.
văn đó.


- Nhà văn lại nằm trong giai đoạn , giai đoạn lại nằm trong thời
- Nhà văn lại nằm trong giai đoạn , giai đoạn lại nằm trong thời
kỳ.Như vậy , có thể xếp đề tài ( một đề văn học ) vào một số tri
kỳ.Như vậy , có thể xếp đề tài ( một đề văn học ) vào một số tri
thức văn chương mà trên nó có rất nhiều diện tích ( S) lớn hơn.
thức văn chương mà trên nó có rất nhiều diện tích ( S) lớn hơn.

Tất nhiên , nhiệm vụ của người viết phài tìm cái S trung tâm mà
Tất nhiên , nhiệm vụ của người viết phài tìm cái S trung tâm mà
đề ra yêu cầu .Do đó hình thức có thể mở bài bằng cách thu hẹp
đề ra yêu cầu .Do đó hình thức có thể mở bài bằng cách thu hẹp
diện tích dần S, tiến tới S trung tâm.
diện tích dần S, tiến tới S trung tâm.
2.Lý thuyết cụ thể:

2.Lý thuyết cụ thể:


a.Xac định các diện tích ;
a.Xac định các diện tích ;
S trung tâm xác định trước :
S trung tâm xác định trước :
VD :Phân tích hình tượng cô bé Liên trong tác phẩm Hai đứa trẻ
VD :Phân tích hình tượng cô bé Liên trong tác phẩm Hai đứa trẻ
của Thạch Lam
của Thạch Lam
-
Diện tích lớn hơn I : Văn xuôI lãng mạn 1930-1945
Diện tích lớn hơn I : Văn xuôI lãng mạn 1930-1945


b1 S lớn
b1 S lớn
hơn II: Sự nghiệp văn học của Thạch Lam
hơn II: Sự nghiệp văn học của Thạch Lam


b2 S lớn hơn III
b2 S lớn hơn III
Giới thiệu tập truyện Nắng trong vườn b3.
Giới thiệu tập truyện Nắng trong vườn b3.


S lớn hơn I tập
S lớn hơn I tập

truyện Hai đứa trẻ
truyện Hai đứa trẻ


b4 S trung tâm hình tượng cô bé Liên.
b4 S trung tâm hình tượng cô bé Liên.


b
b
. Cách thu hẹp :
. Cách thu hẹp :
ĐI từ S cao
ĐI từ S cao


S thấp
S thấp


Cuối cùng S trung tâm :
Cuối cùng S trung tâm :
Công thức :
Công thức :
CT1:
CT1:
Nói đến.. Không thể không nói đến..
Nói đến.. Không thể không nói đến..
CT 2:
CT 2:

Trong , nổi lên như một ..
Trong , nổi lên như một ..
CT3:
CT3:
ở .
ở .
Này ,.. Có một vị trí .
Này ,.. Có một vị trí .
VD : Bình giảng một đoạn thơ trong bài thơ dài :
VD : Bình giảng một đoạn thơ trong bài thơ dài :
Đối với những đề trên thì người cần phải hiểu chính xác nội dung chủ yếu cảm
Đối với những đề trên thì người cần phải hiểu chính xác nội dung chủ yếu cảm
xúc bao trùm của đoạn thơ đó.Đặc biệt , cần phải coi nội dung , cảm xúc chủ
xúc bao trùm của đoạn thơ đó.Đặc biệt , cần phải coi nội dung , cảm xúc chủ
yếu ấy là S trung tâm .Do đó, ở phần cuối mở bài , bằng mọi cách phảI nêu
yếu ấy là S trung tâm .Do đó, ở phần cuối mở bài , bằng mọi cách phảI nêu
bật được nọi dung đó ra trước khi trích dẫn đoạn thơ :
bật được nọi dung đó ra trước khi trích dẫn đoạn thơ :
VD :
VD :
Bình giảng đoạn thơ sau :
Bình giảng đoạn thơ sau :


Ô
Ô
I những cánh đòng quê chảy máu
I những cánh đòng quê chảy máu

Dây thép gây đâm nát trời chiều
Dây thép gây đâm nát trời chiều


Những đêm dài hành quân nung nấu
Những đêm dài hành quân nung nấu


Bỗng bồn chồn nhớ mắt người
Bỗng bồn chồn nhớ mắt người




Hình ảnh
đất nước
đau thương
Bài thơ
Đất nước
Sự nghiệp thơ
văn
Nguyễn Đình
Thi
Thơ ca
chống
Pháp
giai đoạn 1946-
1954.

-Mở bài : Thường nói đến nền thơ Việt Nam thời kỳ kháng chiến
-Mở bài : Thường nói đến nền thơ Việt Nam thời kỳ kháng chiến
chống Pháp 1945-1964 không thể không nói đến đóng góp của
chống Pháp 1945-1964 không thể không nói đến đóng góp của
nhà thơ quân đội Nguyễn Đình Thi.Trong sự nghiệp thơ ca của
nhà thơ quân đội Nguyễn Đình Thi.Trong sự nghiệp thơ ca của
ông , bài thơ Đất nước nổi lên như một thi phẩm xuất sắc, được
ông , bài thơ Đất nước nổi lên như một thi phẩm xuất sắc, được
xếp vào loại đỉnh cao trong nền thơ ca kháng chiến .Hình ảnh
xếp vào loại đỉnh cao trong nền thơ ca kháng chiến .Hình ảnh
đất nước Việt Nam đau thương tang tóc trong cuộc chiến trang
đất nước Việt Nam đau thương tang tóc trong cuộc chiến trang
xâm lược đã được nhà thơ khắc họa đầy xúc động trong đoạn
xâm lược đã được nhà thơ khắc họa đầy xúc động trong đoạn
thơ dưới đây :
thơ dưới đây :


Ô
Ô
i những cánh đòng quê chảy máu
i những cánh đòng quê chảy máu


Dây thép gây đâm nát trời chiều
Dây thép gây đâm nát trời chiều


Những đêm dài hành quân nung nấu
Những đêm dài hành quân nung nấu

Bỗng bồn chồn nhớ mắt người
Bỗng bồn chồn nhớ mắt người


-
-
Biến hóa 1:
Biến hóa 1:


+Thơ ca chống Pháp giai đoạn 1946-1954 không phảI nới tung hoàng của những thi sĩ
+Thơ ca chống Pháp giai đoạn 1946-1954 không phảI nới tung hoàng của những thi sĩ
lãng mạn đã nổi danh trước cách mạng 1945 mà là địa phận của các nhà thơ trưởng
lãng mạn đã nổi danh trước cách mạng 1945 mà là địa phận của các nhà thơ trưởng
thành trong khói lửa của cuộc chiến tranh vệ quốc, trong đó nhà thơ Nguyễn Đình Thi.
thành trong khói lửa của cuộc chiến tranh vệ quốc, trong đó nhà thơ Nguyễn Đình Thi.
-
-
Biến hoá 2:
Biến hoá 2:
+ Nói đến sự nghiệp thơ ca của ông, người ta có thể quên đi bài thơ này hay bài tư thơ khác
+ Nói đến sự nghiệp thơ ca của ông, người ta có thể quên đi bài thơ này hay bài tư thơ khác
, nhưng không thể nào quên được bài thơ Đất nước .Bài thơ mang tâm huyết và tài hoa
, nhưng không thể nào quên được bài thơ Đất nước .Bài thơ mang tâm huyết và tài hoa
gần như cả cuộc đời sáng tạo của Nguyễn Đình Thi
gần như cả cuộc đời sáng tạo của Nguyễn Đình Thi
+Biến hoá 3:
+Biến hoá 3:

Đất nước đã khắc hoạ sinh động hình ảnh đất nước Việt nam trong cuộc chiến tranh
Đất nước đã khắc hoạ sinh động hình ảnh đất nước Việt nam trong cuộc chiến tranh
chống Pháp trường kỳ của dân tộc với những vẻ đẹp phong phú độc đáo, gắn liền với
chống Pháp trường kỳ của dân tộc với những vẻ đẹp phong phú độc đáo, gắn liền với
lịch sử kháng chiến.Một trong những vẻ đẹp ấy là hình ảnh xúc động của đất nước đau
lịch sử kháng chiến.Một trong những vẻ đẹp ấy là hình ảnh xúc động của đất nước đau
thương tang tóc trong chiến tranh xâm lược như là niềm thôi thúc người chiến sĩ quyết
thương tang tóc trong chiến tranh xâm lược như là niềm thôi thúc người chiến sĩ quyết
tâm giảI phóng quê hương .Hình ảnh này đã được thể hiện vô cùng dũng cảm qua đoạn
tâm giảI phóng quê hương .Hình ảnh này đã được thể hiện vô cùng dũng cảm qua đoạn
thơ dưới đây :
thơ dưới đây :


Ô
Ô
i những cánh đòng quê chảy máu
i những cánh đòng quê chảy máu


Dây thép gây đâm nát trời chiều
Dây thép gây đâm nát trời chiều


Những đêm dài hành quân nung nấu
Những đêm dài hành quân nung nấu

Bỗng bồn chồn nhớ mắt người
Bỗng bồn chồn nhớ mắt người